Het kwaad van polarisatie binnen de kerk

Verdieping 11 februari 2025 5 minuten Ds. Yme Horjus
Ds. Yme Horjus
YouTube

Onze cultuur zit op dit moment vól met polarisatie. Onze tijd wordt daarom ook wel een gepolariseerde tijd genoemd.

Polarisatie is volgens het woordenboek van Van Dale ‘het ontstaan of toenemen van (tot dan toe verborgen) spanningen en tegenstellingen in een groep; in politieke zin: toespitsing, accentuering van tegenstellingen tussen politici of politieke partijen.’ Inderdaad, in Amsterdam werden tegenstellingen op de spits gedreven.

Vele talkshows op televisie wijdden hun uitzendingen aan het thema ‘verdeeldheid’ en ‘polarisatie’. Hoe kan het tóch dat groepen mensen zo tegenover elkaar komen te staan? Er werd meteen gekeken naar de sociale media: die zouden als aanjagers hebben gefunctioneerd. Binnen de kortste keren werden vijandsbeelden gecreëerd, waarbij vice versa de andere partij als gevaar werd gezien. Allerlei deskundigen werden geraadpleegd om de situatie te duiden.

Euodia en Syntyche
Soms kunnen er ook verschillen van inzicht ontstaan in de gemeente van Christus. Die kunnen escaleren tot diepgaande conflicten. Ontwikkelingen in de samenleving kunnen daarbij een infectueuze werking hebben. Wereldgelijkvormigheid werkt dan als een virus, dat naar de kerken overspringt.

Soms kunnen er ook verschillen van inzicht ontstaan in de gemeente van Christus. Wereldgelijkvormigheid werkt dan als een virus.

We vinden in de brief aan de Filippenzen ook een passage over een geschil tussen twee vrouwelijke gemeenteleden. Het is niet duidelijk wat er heeft gespeeld tussen deze twee zusters. Maar Paulus taxeert de situatie als ernstig en vermaant hen in zijn brief: ‘Ik roep Euodia en ik roep Syntyche ertoe op eensgezind te zijn in de Heere.’ Dat hij hen hier bij naam noemt, toont aan hoe destructief hij zo’n conflict beoordeelt in de gemeente van Christus. Paulus wil ervoor waken dat het geen splijtzwam wordt in het leven van deze gemeente, die nog maar zo kort geleden door de apostel werd gesticht.

De toon van de brief als geheel wordt gedragen door de gedachten van de apostel over de gezindheid van de Heere Jezus, die het beste onder woorden kan worden gebracht met de term ‘ontlediging’. We vinden die gedachten in Fil.2:5-11. Hij roept de gemeente op een voorbeeld te nemen aan de houding van de Heere Jezus die afstand deed van zijn hemelse positie. Deze verzen zijn zeer de moeite waard aandachtig te lezen en ons eigen te maken. De Heere Jezus, als de Zoon van God, heeft het niet als roof beschouwd heeft aan God gelijk te zijn, maar Zichzelf ontledigd heeft Matt. 20:28; Joh. 13:14door de gestalte van een slaaf aan te nemen en aan de mensen gelijk te worden.

De wet van het tegenwicht
Mogelijk kende Paulus de krachten die vrijkomen bij hoog opgelopen spanningen tussen mensen. Mogelijk was hij vertrouwd met ‘de wet van het tegenwicht’. Die wet van het tegenwicht beschrijft een verschijnsel waarin een actie een even heftige tegenreactie oproept.

De wet van het tegenwicht beschrijft een verschijnsel waarin een actie een even heftige tegenreactie oproept.

Als twee mensen in een roeibootje zitten en de een neemt plotse­ling op de rand plaats, dan zal de ander onwillekeurig van schrik opschuiven naar de andere kant. De wet van het tegenwicht is ook zichtbaar bij twee touwtrek­kende mensen. Hoe meer de een zich schrap zet en achterover ­helt, in diezelfde mate zal zijn tegenstander aan het andere eind van het touw zich schrap moeten zetten en achteroverhel­len om het touwtrekken niet te verliezen. De positie van de één roept een identieke positie van de ander op. Dat is de wet van het tegen­wicht.

De oude Grieken kenden deze wet en zij beschreven dit verschijnsel al in de omgang tussen de mensen. Iemand die een radicaal standpunt inneemt en uitdraagt kan er zeker van zijn geconfronteerd te worden met een tegen­gesteld standpunt. Hoe radicaler dit standpunt, des te radicaler ook het tegenstandpunt.

Waarheid en vrede
In het leven van kerken en gemeenten is het mechanisme van deze wet soms volop werkzaam. Dat kan voor een kerk een verscheurende ervaring zijn. Dan levert die kerk het beeld op van twee touwtrekkende ploegen die hun hakken diep in het zand hebben geplant en aan beide kanten schuin achterover hellen. Dit is met recht een ‘scheefgetrokken’ beeld. Standpunten zijn veel meer geprofileerd, posities scherper afgetekend, meningen veel meer geradicaliseerd dan in een ontspannen situatie het geval zou zijn geweest. Nuances en grijze vlakken worden nauwelijks meer geduld.

Moet de waarheid om de lieve vrede worden opgeofferd ten behoeve van de eenheid? Dat is een ontoelaatbare toegeeflijkheid.

Er kunnen zaken aan de orde zijn waarbij het gezag van Gods Woord in het geding is. Moet de waarheid om de lieve vrede worden opgeofferd ten behoeve van de eenheid? Dat is een ontoelaatbare toegeeflijkheid. Daar ligt echt een rode lijn. Ik voorzie dat binnen enkele jaren rondom het onderwerp LHBTI die polarisatie in de orthodoxe kerken zal ontstaan. De ‘verootmoediging’ in de Nederlandse Gereformeerde Kerken is – denk ik- het eerste signaal van wat er gaat komen. Daar hoef je geen profeet voor te zijn. Kerken zullen zich schrap moeten zetten.

Nederigheid
In de gemeente geldt zeker dat wij vanuit ‘nederigheid’ dienen te handelen. Dan verliezen posities namelijk hun scheefgetrokken radicaliteit. Is het geheim van dit gemeenschapszoekende evenwicht niet even eenvoudig als helder? ‘Maar laat in nederigheid de een de ander voortreffelijker achten dan zichzelf. Laat eenieder niet alleen oog hebben voor wat van hemzelf is, maar laat eenieder ook oog hebben voor wat van anderen is.’ Dit is wat Paulus in Fil. 2:3 en 4 heel nadrukkelijk zegt in de richting van allen binnen de gemeente die mogelijk behept zijn met ‘eigenbelang of eigendunk’.

Dus de wat ‘losse’ opmerking over Euodia en Syntyche hangt niet maar wat in de lucht, maar heeft een evangelische verankering in de ‘ontlediging van Christus’. Die bijzondere term heeft betrekking op de levensgang van de Heere Jezus: ‘En in gedaante als een mens bevonden, heeft Hij Zichzelf vernederd en is gehoorzaam geworden, tot de dood, ja, tot de kruisdood’ (Fil. 2:8). Die gezindheid stelt de apostel zijn lezers voor ogen. De Heere Jezus ging Zijn eigen unieke weg, die Hij alleen kon volbrengen. Wij als mensen mogen in deze gezindheid Hem navolgen. In onze houding en ons gedrag moet iets terug te vinden zijn van Zijn voorbeeld. Paulus laat in hoofdstuk 4:8 bruikbare ‘tools’ zien die gemeenteleden zich eigen mogen maken om de gezindheid van de Heere Jezus vorm te geven. ‘Al wat waar is, al wat eerbaar is, al wat rechtvaardig is, (…), bedenk dat’.

Ds. Yme Horjus, emeritus-predikant van de Unie en oud-rector van het Baptisten Seminarium. Bovenstaand artikel verscheen eerder op de website van Bijbels Beraad M/V en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#370 Jeffrey & dr. Wim Dekker over radicale evangelisten, LHBTI en een opmerkelijke rechtszaak
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. J. Belder
Video

Volgens ds. Belder is spotten met Gods dienstknechten niet onschuldig

In 2 Koningen 2 lezen we hoe tweeënveertig jongens de profeet Elisa uitschelden. Elisa vervloekt hen in de naam van God, waarna twee beren uit het woud komen en de jongens verscheuren. Het is een gebeurtenis die veel christenen doet huiveren, maar di

Sean Feucht
Nieuws

Kerk in Canada beboet na 'illegale' samenkomst met aanbiddingsleider Sean Feucht

Een Spaanstalige kerk in het Canadese Montreal heeft een boete van 2.500 Canadese dollar (ruim 1.500 euro, red.) gekregen. Aanleiding is een aanbiddingsbijeenkomst met de Amerikaanse evangelist en aanbiddingsleider Sean Feucht. De gemeente Ministerio

Jan Hoek
Podcast

Jan Hoek: “Seksuele ethiek raakt kern van het evangelie”

“De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) bevindt zich in een spanningsveld als het gaat om ethische onderwerpen zoals huwelijk en seksualiteit. Besluiten en uitspraken over seksuele ethiek raken de kern van het evangelie.” Dit stelt theoloog Jan Hoek

Taybeh
Nieuws

Kerkleiders uiten zorgen na incidenten op de Westelijke Jordaanoever

Christelijke leiders in Jeruzalem hebben hun bezorgdheid uitgesproken over recente onrust in en rond het overwegend christelijke dorp Taybeh op de Westelijke Jordaanoever. In de afgelopen periode deden zich daar meerdere incidenten voor, waaronder br

Cuba
Nieuws

Druk op christelijke leiders in Cuba neemt toe: religieuze vrijheid ingeperkt

De druk op christelijke leiders in Cuba neemt opnieuw toe. Pastor Maikel Pupu Velázquez verdween op 9 juli voor veertien uur, kort nadat hij epilepsiemedicatie had afgeleverd bij de kleindochter van Marta Perdomo Benites. Haar zonen zitten al sinds d

India
Nieuws

Katholieke zusters opgepakt in India: beschuldigingen leiden tot woede onder christenen

Twee katholieke zusters uit Kerala zijn op 25 juli gearresteerd op het treinstation van Durg, in de Indiase deelstaat Chhattisgarh. Ze werden beschuldigd van mensenhandel en illegale bekeringen. Ook een jonge man die hen begeleidde werd vastgezet. He

Pakistan
Nieuws

Pakistaanse christen (14) gedwongen bekeerd tot de islam en gescheiden van familie

Een 14-jarige christenjongen is in Pakistan door zijn islamitische werkgever gedwongen om zich tot de islam te bekeren en wordt sindsdien gescheiden en onbereikbaar gehouden voor zijn familie. Dat meldt advocaat Tahir Naveed Chaudhry, die de familie

Madi
Nieuws

Brute aanval op tientallen christelijke pastors in India

In de Indiase deelstaat Odisha zijn twintig christelijke voorgangers en gemeenteleden aangevallen tijdens een bijeenkomst om zaden te zegenen. Dertig mensen raakten gewond, tien van hen moesten in het ziekenhuis worden opgenomen. “Ik denk dat ik het

Meerartikelen

Celebrating Jesus Amazing Grace Event
Persbericht

Canal Praise Parade kleurt de grachten van Amsterdam met lofprijs

Op zaterdag 6 september 2025 wordt het centrum van Amsterdam gevuld met lofprijs, gebed en een krachtige boodschap van hoop tijdens het Celebrating Jesus Amazing Grace Event. Dit evenement, georganiseerd door Stichting Celebrating Jesus Ministries, v

David de Vos
Nieuws

David de Vos onderneemt juridische stappen na mogelijke auteursrechtschending

Internetevangelist Jos van Evangeliseer.nl uit openlijk kritiek op David de Vos, die volgens hem een verwaterde versie van het evangelie brengt. De kritiek leidde tot juridische stappen van De Vos, die stelt dat zijn auteursrechten zijn geschonden. J

Aanbidden in de kerk
Verdieping

Hoe reageren we op de groeiende interesse in het christelijk geloof?

Jarenlang werden we in Nederland geconfronteerd met sombere berichten over religie en kerkbezoek. Rapporten voorspelden een gestaag uitstervende kerk, maar opeens hoort Martine Versteeg van Missie Nederland overal om zich heen kleine, hoopvolle signa

Rien van der Maas
Opinie

Tijd voor een nieuwe uitleg over de terugkomst van Jezus

'De eschatologie, oftewel de leer over de eindtijd, is een zwak onderdeel van het christelijk geloof', betoogt schrijver Rien van der Maas. 'Al snel na de apostolische tijd was er verwarring over Jezus’ terugkomst. Hét Bijbelboek over de eindtijd, Op

Christenen in Kazachstan
Getuigenis

Opwekking onder Oeigoeren in Kazachstan: "Jezus verschijnt in dromen"

In het stille en uitgestrekte oosten van Kazachstan, vlakbij de Chinese grens, voltrekt zich een bijzonder geestelijk werk. Te midden van eeuwenoude tradities en een sterk islamitische omgeving, ontdekken steeds meer Oeigoeren het Evangelie van Jezus

Indonesie
Nieuws

Kinderen gewond bij aanval op kerk in Indonesië

Een groep moslimmannen heeft zondag een kerk van de Indonesian Faithful Christian Church (GKSI) in het Indonesische Padang Sarai aangevallen. Tijdens een kerkdienst en zondagsschool voor zo’n dertig kinderen en hun ouders drongen de mannen met geweld

begrafenis
Nieuws

Nigeria: 27 christenen begraven na brute nachtelijke aanval

In Nigeria is vrijdag 25 juli een massale begrafenis gehouden voor 27 christenen die tien dagen eerder in hun dorp Bindi-Jebbu in de staat Plateau waren vermoord. De slachtoffers, waaronder ouderen en kinderen, kwamen om toen gewapende islamitische F

Ds. W. J. van den Brink
Video

HHK-predikant: "Leef mee met mensen die een dierbare verloren"

In elke kerk zijn er mensen die door de jaren heen afscheid moesten nemen van een dierbare. Soms heel recent, soms al langer geleden. Het is dan belangrijk dat je als gemeente je medeleven betuigt aan nabestaanden, vooral op de specifieke datum waaro

Cairo
Nieuws

Egyptische bekeerling aangeklaagd voor terrorisme na aanvraag nieuw identiteitsbewijs

Een Egyptische man die zich in 2016 bekeerde van de islam tot het christendom, is in Egypte aangeklaagd voor terrorisme. De aanleiding: hij vroeg om een nieuw identiteitsbewijs waarin zijn nieuwe geloofsovertuiging zou worden erkend. Dat meldt de Bri

Ds. John de Groot
Nieuws

Ds. John de Groot: “Kerkbestuur PKN spreekt zich soms eenzijdig uit”

Volgens ds. E. J. (John) de Groot (foto) leeft er onder sommige leden van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) onvrede over de manier waarop de kerk zich in het publieke debat positioneert. In een recente themapodcast van Cvandaag besprak hij same

Pakistan
Nieuws

Hulpactie om honderden christelijke families in Pakistan te bevrijden uit moderne slavernij

Een Amerikaanse christelijke hulporganisatie is een campagne gestart om meer dan honderd christelijke gezinnen te bevrijden uit schuldslavernij in de baksteenindustrie van Pakistan. Ondanks dat de praktijk sinds 1992 wettelijk verboden is, blijven du

Logos Hope
Nieuws

Zendingsschip Logos Hope komt in 2026 naar Nederland

De Logos Hope, het bekendste zendingsschip ter wereld, komt D.V. in mei 2026 naar Nederland. Dat maakt Operatie Mobilisatie (OM) bekend, de wereldwijde beweging met activiteiten in 147 landen. Het schip, ook ’s werelds grootste drijvende boekwinkel,