Misverstand over de Bijbel: Lucas gebruikt medische taal

Verdieping 21 oktober 2024 3 minuten Pieter J. Lalleman
Pieter J. Lalleman
YouTube

Hoewel in het derde Evangelie niet de naam van de schrijver staat, nemen wij aan dat het geschreven is door Lucas, de persoon die (meteen) daarna ook het boek Handelingen schreef. Dat Lucas de schrijver van beide boeken is, is namelijk de unanieme traditie van de kerk en er is nooit een goed alternatief voor aangedragen. 

Deze Lucas was een medewerker van Paulus (2 Timotheüs 4:11, Filemon 24) en wij lezen in Kolossenzen 4:14 dat hij arts was. Deze mededeling van Paulus doet vermoeden dat de geschriften van Lucas herkenbaar zijn aan een speciaal medisch taalgebruik, maar dat is een misverstand. Het is natuurlijk wel zo dat elke schrijver, en dus ook elke auteur van het Nieuwe Testament, een eigen stijl heeft, maar de stijl van Lucas is niet meer medisch dan die van de anderen.

Honderd jaar geleden weerlegd
Het bewijs voor de aanwezigheid van medisch taalgebruik leek te worden geleverd toen in 1882 een zekere William Kirk Hobart een boek publiceerde over Lucas’ medische taal, maar dat werd al honderd jaar geleden weerlegd door Henry J. Cadbury. Door Lucas gebruikte woorden die Hobart ‘typisch medisch’ vond, bleken niet alleen in medische literatuur maar ook door allerlei andere schrijvers te zijn gebruikt, zoals bijvoorbeeld de Joodse historicus Flavius Josefus, en dus helemaal niet te wijzen op een arts. Cadbury stelde vast dat Lucas best arts kan zijn geweest, maar dat dit niet aan zijn schrijfstijl en woordkeuze kan worden afgelezen.

Later heeft de Nederlandse arts G.A. Lindeboom het werk van Lucas nog speciaal vergeleken met dat van twee artsen uit de oudheid, Galenus en Hippocrates, met hetzelfde resultaat. Het is mij dan ook en raadsel waarom het boek van Hobart nog steeds in druk is.

Ik geef een paar voorbeelden van misverstanden over Lucas’ woordkeus: 

  • Marcus gebruikt voor een verlamde persoon het Griekse woord paralutikos (Marcus 2:3-5), terwijl Lucas 5:24 paralelumenos heeft. Wat Hobart over het hoofd ziet, is dat beide woorden bij dokters uit de oudheid voorkomen.
  • In Lucas 10:30 staat dat rovers iemand ‘halfdood’ (hēmithanē) laten liggen. Dit woord komt weliswaar nergens anders in het Nieuwe Testament voor, maar wel bij heel verschillende schrijvers uit de oudheid, niet alleen in medische boeken.
  • Volgens Handelingen 12:23 werd koning Herodes Agrippa ‘door de wormen gegeten’ zodat hij stierf. In het Grieks staat hier één lang woord, skōlēkobrōtos. Vroeger was dit woord vrijwel onbekend, maar er zijn nu handschriften van alledaagse teksten gevonden waarin het voorkomt. Geen technische term dus.
  • In Lucas 1:2 gebruikt de auteur het woord autoptai, ooggetuigen. Sommigen menen daarin het moderne woord autopsie, lijkschouwing, te herkennen. Dat kan kloppen maar in de oudheid was dit woord nog geen medisch-technische term. Het komt juist veel voor bij historici.  

In zijn Evangelie verbeterde Lucas de woordkeus van Marcus, die simpel Grieks schreef, soms bewust. Dat doet hij echter niet door technische woorden in te voeren. Wel verzacht hij de volgende woorden uit Marcus 5:26 (HSV):

en veel geleden had door toedoen van veel dokters, en alles wat zij bezat, daaraan uitgegeven had en geen baat gevonden had, maar met wie het veeleer erger geworden was - Markus 5:26.

Lucas schrijft in plaats daarvan (8:43, HSV):

En een vrouw die al twaalf jaar bloedvloeiingen had en die al haar bezit aan dokters uitgegeven had, maar door niemand genezen had kunnen worden - Lukas 8:43.
 
Lucas gebruikt ook hier geen medische taal, maar is wel minder kritisch over zijn vakgenoten dan Marcus. Overigens noemt Mattheüs (9:20) de dokters van de vrouw helemaal niet! 
 
Het is ook een misverstand dat de genezingsverhalen van Lucas langer zouden zijn of dat hij er meer zou hebben dan de andere evangelisten. Integendeel, Marcus besteedt een groter deel van zijn tekst aan genezingen (dertig procent) dan Lucas. En door zelf de Evangeliën te lezen kun je zien, dat Lucas echt niet opvallend anders is dan de andere.

Pieter J. Lalleman is schrijver, nieuwtestamenticus en predikant van de Baptistengemeente in Knaphill, Surrey, Groot-Brittannië. Bovenstaand artikel verscheen op debijbel.nl van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap en is met toestemming overgenomen door Cvandaag. 

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk “oneerlijk” voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coördinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ‘antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hé? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Don Ceder en Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie stelt Kamervragen over onveiligheid Joodse leerlingen op scholen

De ChristenUnie maakt zich grote zorgen over het toenemende antisemitisme binnen het Nederlandse onderwijs. Kamerleden Mirjam Bikker en Don Ceder hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht om bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: “deze keer niet met de PVV”, “deze keer maken we “het strengste asielbeleid wel waar”, “deze keer r