Misverstand over de Bijbel: Lucas gebruikt medische taal

Verdieping 21 oktober 2024 3 minuten Pieter J. Lalleman
Pieter J. Lalleman
YouTube

Hoewel in het derde Evangelie niet de naam van de schrijver staat, nemen wij aan dat het geschreven is door Lucas, de persoon die (meteen) daarna ook het boek Handelingen schreef. Dat Lucas de schrijver van beide boeken is, is namelijk de unanieme traditie van de kerk en er is nooit een goed alternatief voor aangedragen. 

Deze Lucas was een medewerker van Paulus (2 Timotheüs 4:11, Filemon 24) en wij lezen in Kolossenzen 4:14 dat hij arts was. Deze mededeling van Paulus doet vermoeden dat de geschriften van Lucas herkenbaar zijn aan een speciaal medisch taalgebruik, maar dat is een misverstand. Het is natuurlijk wel zo dat elke schrijver, en dus ook elke auteur van het Nieuwe Testament, een eigen stijl heeft, maar de stijl van Lucas is niet meer medisch dan die van de anderen.

Honderd jaar geleden weerlegd
Het bewijs voor de aanwezigheid van medisch taalgebruik leek te worden geleverd toen in 1882 een zekere William Kirk Hobart een boek publiceerde over Lucas’ medische taal, maar dat werd al honderd jaar geleden weerlegd door Henry J. Cadbury. Door Lucas gebruikte woorden die Hobart ā€˜typisch medisch’ vond, bleken niet alleen in medische literatuur maar ook door allerlei andere schrijvers te zijn gebruikt, zoals bijvoorbeeld de Joodse historicus Flavius Josefus, en dus helemaal niet te wijzen op een arts. Cadbury stelde vast dat Lucas best arts kan zijn geweest, maar dat dit niet aan zijn schrijfstijl en woordkeuze kan worden afgelezen.

Later heeft de Nederlandse arts G.A. Lindeboom het werk van Lucas nog speciaal vergeleken met dat van twee artsen uit de oudheid, Galenus en Hippocrates, met hetzelfde resultaat. Het is mij dan ook en raadsel waarom het boek van Hobart nog steeds in druk is.

Ik geef een paar voorbeelden van misverstanden over Lucas’ woordkeus: 

  • Marcus gebruikt voor een verlamde persoon het Griekse woord paralutikos (Marcus 2:3-5), terwijl Lucas 5:24 paralelumenos heeft. Wat Hobart over het hoofd ziet, is dat beide woorden bij dokters uit de oudheid voorkomen.
  • In Lucas 10:30 staat dat rovers iemand ā€˜halfdood’ (hēmithanē) laten liggen. Dit woord komt weliswaar nergens anders in het Nieuwe Testament voor, maar wel bij heel verschillende schrijvers uit de oudheid, niet alleen in medische boeken.
  • Volgens Handelingen 12:23 werd koning Herodes Agrippa ā€˜door de wormen gegeten’ zodat hij stierf. In het Grieks staat hier ƩƩn lang woord, skōlēkobrōtos. Vroeger was dit woord vrijwel onbekend, maar er zijn nu handschriften van alledaagse teksten gevonden waarin het voorkomt. Geen technische term dus.
  • In Lucas 1:2 gebruikt de auteur het woord autoptai, ooggetuigen. Sommigen menen daarin het moderne woord autopsie, lijkschouwing, te herkennen. Dat kan kloppen maar in de oudheid was dit woord nog geen medisch-technische term. Het komt juist veel voor bij historici.  

In zijn Evangelie verbeterde Lucas de woordkeus van Marcus, die simpel Grieks schreef, soms bewust. Dat doet hij echter niet door technische woorden in te voeren. Wel verzacht hij de volgende woorden uit Marcus 5:26 (HSV):

en veel geleden had door toedoen van veel dokters, en alles wat zij bezat, daaraan uitgegeven had en geen baat gevonden had, maar met wie het veeleer erger geworden was - Markus 5:26.

Lucas schrijft in plaats daarvan (8:43, HSV):

En een vrouw die al twaalf jaar bloedvloeiingen had en die al haar bezit aan dokters uitgegeven had, maar door niemand genezen had kunnen worden - Lukas 8:43.
 
Lucas gebruikt ook hier geen medische taal, maar is wel minder kritisch over zijn vakgenoten dan Marcus. Overigens noemt Mattheüs (9:20) de dokters van de vrouw helemaal niet! 
 
Het is ook een misverstand dat de genezingsverhalen van Lucas langer zouden zijn of dat hij er meer zou hebben dan de andere evangelisten. Integendeel, Marcus besteedt een groter deel van zijn tekst aan genezingen (dertig procent) dan Lucas. En door zelf de Evangeliƫn te lezen kun je zien, dat Lucas echt niet opvallend anders is dan de andere.

Pieter J. Lalleman is schrijver, nieuwtestamenticus en predikant van de Baptistengemeente in Knaphill, Surrey, Groot-BrittanniĆ«. Bovenstaand artikel verscheen op debijbel.nl van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap en is met toestemming overgenomen door Cvandaag. 

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo MƩndez PƩrez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. MƩndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ā€˜Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de ƩƩn zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge

De Hoop on Tour
Persbericht

De Hoop on Tour; een muzikale avond vol hoop in Hoogvliet

De Hoop reist door het land met muziek en verhalen die hoop uitstralen! Op zaterdag 19 juli ben je van harte uitgenodigd voor de Lofprijsavond in het PENTA Collega, gelegen aan de Elritsstraat 11 in Hoogvliet. We zullen samen christelijke liederen zi

Meerartikelen

Bill en Lucy Curl
Getuigenis

Pastor vergeeft moordenaar van zijn vrouw: "Ik wil de Heilige Geest gehoorzamen"

In een rechtszaal in de Amerikaanse staat Florida speelde zich op 22 april een opmerkelijk tafereel af. Bill Curl, pastor bij First Orlando Baptist Church, sprak met gebroken stem maar vaste overtuiging vergeving uit over de man die zijn vrouw Lucy P

Hans Alblas
Verdieping

ā€œKom, volg Mij!ā€: Jezus maakt van vissers geen verpleegkundigen

We lezen in het Evangelie van Marcus een uniek soort historische vertelling. Marcus wil dat zijn lezers ontdekken wie Jezus van Nazareth is en wat Hij gedaan en onderwezen heeft. We zijn gekomen bij hoofdstuk 1 vers 16 tot en met 20. De inleiding is

Ds. Tim Schakel
Opinie

Niet iedereen is welkom in de kerk (en dat is maar goed ook)

ā€˜Iedereen is welkom!’ Deze tekst staat sinds kort op de plek waar dominee Bram Beute voorgaat. 'Ik ben er best een beetje trots op', schreef hij vorige week. Met respect voor Beutes intenties stelt collegapredikant Tim Schakel een scherpe tegenvraag:

Olaf ten Napel
Opinie

Onvoorwaardelijke steun aan Israƫl? Ik zit met een dilemma

Ik zit met een dilemma. En dat zeg ik als christen. Mijn geloof in Jezus Christus vindt zijn oorsprong in het oude Israƫl. Jezus leefde als Jood, kende de Thora, zag zichzelf als nakomeling van Abraham, de stamvader van het volk Israƫl. Abraham werd

CGK-synode
Nieuws

Uitkomst besloten crisisbijeenkomst CGK: landelijke vergadering op komst

Na het abrupt afgebroken synodale proces binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) hebben 71 gemeenten de handschoen opgepakt. Tijdens een besloten bijeenkomst in Rijnsburg is afgesproken om nog vóór de herfstvakantie een zogeheten convent te

Annica
Video

Dankzij een operatie aan boord van Mercy Ships kan de 9-jarige Annica weer Ʃcht kind zijn

Door een ongeluk in haar jeugd, kon de 9-jarige Annica haar armen niet meer optillen. Dingen die voor andere kinderen vanzelfsprekend zijn - zoals een potje basketbal spelen of je haren kammen - waren voor haar bijna onmogelijk. Maar dankzij een kost

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel behandelt Psalm 79 in gebedsvlog: "Keuzes hebben consequenties"

Het gebed is onlosmakelijk verbonden aan het christelijk geloof, maar hoe dat je dat nu precies? In de Gebedsvlogs van IZB deelt Ron van der Spoel waardevolle inzichten en praktische handvatten om gebed en stilte een plek te geven in je dagelijks lev

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. Van Zanden illustreert het werk van de Heilige Geest aan de hand van zijn open haard

"Misschien vraagt u zich af als u langs de pastorie loopt of fietst waar al die rook vandaan komt. Ik kan u zeggen: die rook komt uit onze open haard", aldus ds. G. van Zanden. In een recente preek vertelde de hervormde predikant te beschikken over e

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit waarom hij veel christenen op schoolkinderen vindt lijken

"Veel christenen doen mij denken aan een groep schoolkinderen die te horen hebben gekregen dat de meester vanwege een cursus een dag weg zou zijn." Dat stelt Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' waarin hij i

damascus
Verdieping

Terreuraanslag kerk keiharde klap voor Syrische christenen

Met minstens 22 doden en meer dan 50 gewonden, waarvan 13 in kritieke toestand, kreeg de christelijke gemeenschap in Syriƫ op zondag 22 juni een zware klap te verduren toen een terrorist de Sint-Eliaskerk in Dweilaa, Damascus, aanviel en zich daarna

Jacob Keegstra
Video

Wat heeft het Bijbelboek Numeri vandaag nog te zeggen? Jacob Keegstra legt uit

In deze videoboodschap duikt Jacob Keegstra, namens ICEJ Nederland, diep in de rijke en vaak verrassende betekenis van het boek Numeri. Ontdek hoe Gods leiding, orde en belofte door dit Bijbelboek heen klinken – en wat dat betekent voor ons leven nu.

Julienne
Video

Het trauma van de genocide: hoe kerken in Rwanda verschil maken

Het trauma van de genocide in 1994 in Rwanda drukt nog steeds op overlevenden, daders, jong en oud. Veel daders zijn berecht. Sommigen zijn teruggekeerd naar hun dorp. Maar hoe kunnen buren en kerkleden elkaar ooit weer vertrouwen? Rwandese kerken tr