Moeilijke Bijbelteksten: Voldeden Israëls eerste koningen?

God 26 oktober 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag of Israëls eerste koningen de van het koningschap verwachtte bijdrage aan Israël gaven.

Israëls eerste koning Saul had nog de karakteristieken van een richter. Hij was dapper en sterk in daden en trad op tegen buitenlandse vijanden. Maar zijn landsbestuur was onder de maat. Israël en Saul moesten leren hoe daar het ambt van koning inpaste. Het bleek al gauw dat Saul plaats moest gaan maken voor een echte koning.

Omdat David blijkbaar een veel betere persoon was vanuit Gods optiek, kon Hij hem ook blijvend vervullen met de Heilige Geest. Dit hielp niet alleen bij het ontwikkelen van het koningschap. Dat is ook fundamenteel, omdat Israël een natie was die God had geroepen. De koning van zo’n natie moest de spirituele achtergronden en doelen begrijpen die God met dat volk had.

Israëls eerste koning Saul had nog de karakteristieken van een richter. Hij was dapper en sterk in daden en trad op tegen buitenlandse vijanden.

Davids huis vervangen
Maar ook koning David en koning Salomo die hem opvolgde konden toch ook niet voldoen aan deze hoge vereisten. Daarom ontnam God deze dynastie het recht om over heel Israël te heersen. Davids dynastie werd geteisterd door ernstige problemen en vooral die van het gebrek aan vasthouden van vroomheid.

God stelde Jerobeam uit de stam Efraïm aan als nieuwe koning. Hij regeerde over Israël vanuit de heilige stad Sichem. In Jeruzalem bleef echter koning Rechabeam, de zoon van Salomo, regeren als stadsvorst. Heel Israël verwierp terecht Rechabeam, maar de stammen Judah en Benjamin sloten zich bij hem aan (1 K 12:16-17, 20).

Daarmee werd een eerdere profetie aan Jerobeam vervuld. Een profetie uitgesproken terwijl Salomo nog koning was over heel Israël. God had Jerobeam tien stammen gegeven om over te regeren (11:31). Maar God had daarbij ook aangezegd dat Hij in de verre toekomst zou terugkomen op het huis van David (vs 39).

Jerobeam valt al snel van God af
Jerobeam was bezorgt dat de centrale eredienst van de tempel in Jeruzalem Israël weer onder het huis van David zou terugbrengen (12:26-27). Daarom bouwde hij twee offerhoogten. Een in Beth-El in het uiterste zuiden (vlakbij Jeruzalem) en een in Dan in het uiterste noordoosten van zijn koninkrijk.

Deze offerhoogten waren bedoeld om aan gouden kalveren te offeren! Precies zoals Israël eerder had gedaan bij de berg Horeb. Zo deed hij Israël opnieuw ernstige zondigen, waarvoor zij toen streng waren bestraft en waartegen gewaarschuwd was (Ex 32:28, 30).

Jerobeam ging zelfs nog verder. Hij liet tempels op allerlei hoogten bouwen en stelde er priesters aan die niet van de stam Levi waren (1 K 12:31). Ook kondigde hij een nieuw godsdienstige feest af.

Doordat de Davidische familie zich met die van Israëls koningen vermengde ging de regel op van slechte omgang die goede zeden bederft.

God begon Israël te verwerpen
Hiertegen werd een profetie uitgesproken. Een Davidische koning zou in de toekomst tegen deze eigen religie optreden en het verwoesten. God bevestigde die profetie direct met tekenen (13:2-5). Toch volhardde Jerobeam in ernstige zonden en trok de Israëlieten erin mee.

Ook was er voortdurend oorlog tussen de twee Israëlitische koninkrijken, ondanks dat God dit verboden had (12:24). Het huis van David was de aanstichter van die oorlog (vs 21). Dat wijst erop dat de overgrote meerderheid van Israël zich afkeerde van de Bijbelse godsdienst. De oorlog leidde ertoe dat het Davidische koninkrijk zich grondig losmaakte van de meerderheid van Israël.

Toen kwam er weer een profetie tegen het huis van Jerobeam. God zou geen mannelijke opvolgers ervan in leven laten en een koning aanstellen die dat huis zou verwoesten. Maar Hij zou uiteindelijk ook de tien stammen verstrooien naar de overzijde van de Eufraat (14:14-15).

Na de dood van Jerobeam werd een zoon, Nadab, koning. Maar een jaar later zond God Basja uit de stam Issakar die de profetie tegen het huis van Jerobeam vervulde door het te vernietigen. Koning Basja stichtte een nieuw koningshuis, maar ging verder op het pad van Jerobeam. Daarom werd over hem hetzelfde onheil geprofeteerd als God aan Jerobeams huis had voltrokken (16:2-3).

Deze profetie werd vervuld door Zimri die Basja verving als koning (vss 10-12), maar Omri, de opperbevelhebber van het leger, onttroonde hem een week later en werd koning na een burgeroorlog (vs 21-22). Het huis van Omri ging regeren over Israël vanuit Samaria. Deze dynastie was nog boosaardiger dan dat van Jerobeam.

Tijdelijk enig beterschap
Ook in het Davidische koninkrijk was het niet veel beter (14:22). Toch hield God Jeruzalem aan, omdat David Zijn wil had gedaan. Alle Levieten en priesters onder de 10 stammen trokken weg en gingen naar het koninkrijk van Rechabeam (2 Kr 11:13-14). Ook bleef een deel van de Israëlieten uit de tien stammen trouw aan Gods verbond en trokken ze jaarlijks op naar de tempel in Jeruzalem voor de eredienst aan God (vs 16).

Voor de Davidische koningen telden deze ernstige zonden zwaarder, omdat ze resideerden in de tempelstad, Davids nalatenschap kende en vertegenwoordigde en Gods tempel corrumpeerden.

Toen werd Asa, een kleinzoon van Rechabeam, koning in Jeruzalem en hij deed wat recht was naar Gods wil (1 K 15:11). Hij riep de Israëlieten in zijn koninkrijk op Gods wil te doen en hij verwoeste heidense heiligdommen (2 Kr 14:3-4). Dat wijst erop dat een groot deel van de Israëlieten die aanmoediging nodig hadden, omdat ze nog steeds geneigd waren naar het heidendom.

God gaf Asa vrede, zodat de oorlog tegen zijn koninkrijk ophield (vs 6). Wie hem bedreigde wist hij af te slaan. Dit trok allerlei Israëlieten uit de 10-stammen aan, vooral uit Efraïm, Manasse en Simeon, om zich in het Davidische koninkrijk te voegen (15:9). Later in zijn leven week Asa echter af van Gods wil en daarom stierf hij.

Zijn zoon Josafat werd koning en deed Gods wil. Maar toen hij op het toppunt van zijn macht was gekomen verbroederde hij zich met Israëls heel boosaardige koning Achab, de zoon van Omri (18:1). Daarom werd God erg boos op hem (19:2). Maar Josafat bekeerde zich en daardoor begunstigde God hem weer, maar ook daarna verbroederde hij zich weer met Israëls koning Achazja die net zo boosaardig was als zijn vader Achab.

Davids koningshuis overtrof dat van Israël
Doordat de Davidische familie zich met die van Israëls koningen vermengde ging de regel op van slechte omgang die goede zeden bederft (Spr 13:20; 1 Kor 15:33). Vanaf de Davidische koning Joram ging het helemaal bergafwaarts. Enkele oplevingen daargelaten; koningen Joas, Amasja, Azarja (Uzzia), Jotam, Hizkia en Josia.

De Israëlitische koningen offerden hun eigen kinderen aan allerlei afgoden (Ezech 23:39; 2 K 16:3; 2 Kr 33:6). Ze deden aan alle mogelijke vormen van waarzeggerij en tovenarij (2 K 17:17). Het volk zag de koningen dit doen en volgden hun daarin na.

Juist Gods zegen over hun koninkrijk en de welvaart die het gevolg was van hun vroomheid maakte hen hoogmoedig, eigenzinnig en afvallig.

Maar voor de Davidische koningen telden deze ernstige zonden zwaarder, omdat ze resideerden in de tempelstad, Davids nalatenschap kende en vertegenwoordigde en Gods tempel corrumpeerden.

Evaluatie
Efraïm bleek in de eerste koningentijd (c.1040-586 v.Chr) niet in staat de aangezegde patriarchale positie in te nemen (Gn 49:22-26; Dt 33:13-17) zoals Jozua wel had gedaan. Maar ook de andere Israëlitische koningen bleken niet waardig het koningschap over Gods volk te realiseren.

Koningen die wel vroom begonnen (zo’n 10 van de ruim 40) blijken vrijwel zonder uitzondering (op latere leeftijd) ernstig in de fout te gaan. Juist Gods zegen over hun koninkrijk en de welvaart die het gevolg was van hun vroomheid maakte hen hoogmoedig, eigenzinnig en afvallig. Dat uitte zich vooral in de herhaalde verbroedering van het Davidische koningshuis met die van Israël. Ondanks Gods verbod.

Dat laatste wijst erop dat ze streefden naar Israëls eenheid. Ze deden dat echter buiten God om. Boosaardigheid bleek altijd sterker dan vroomheid. Er was dus voortdurend gebrek aan besef van de ernst van hun koninklijke verantwoordelijkheden voor Gods volk.

Ook hadden de Israëlitische koningen de neiging steeds steun te zoeken bij in hun ogen grote en sterke koninkrijken, zoals Assur en Egypte. Ze zochten vooral militaire steun tegen vijanden die hen bedreigde. Maar ze zochten zelden of gedeeltelijk steun bij God. Geen van hen overwoog of die vijanden wellicht door God gezonden konden zijn om hen weer op het spoor van Zijn wil te krijgen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is één van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: “Keer terug naar het hindoeïsme”

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels

Indonesie
Nieuws

Tientallen christelijke jongeren in Indonesië aangevallen door moslims: "Dit is puur christenfobie"

Wat begon als een vredige christelijke jongerenretraite eindigde vrijdag 27 juni in religieus geweld. In het Indonesische dorp Tangkil, in West-Java, werd een groep van 36 christelijke jongeren door een woedende menigte van ongeveer 200 moslims verja

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Meerartikelen

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochië, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israël is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ‘religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: “Ik geloof dat ik lang heimwee had”

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo Méndez Pérez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. Méndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ‘Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de één zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge