Moeilijke Bijbelteksten: Voldeden Israëls eerste koningen?

God 26 oktober 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag of Israëls eerste koningen de van het koningschap verwachtte bijdrage aan Israël gaven.

Israëls eerste koning Saul had nog de karakteristieken van een richter. Hij was dapper en sterk in daden en trad op tegen buitenlandse vijanden. Maar zijn landsbestuur was onder de maat. Israël en Saul moesten leren hoe daar het ambt van koning inpaste. Het bleek al gauw dat Saul plaats moest gaan maken voor een echte koning.

Omdat David blijkbaar een veel betere persoon was vanuit Gods optiek, kon Hij hem ook blijvend vervullen met de Heilige Geest. Dit hielp niet alleen bij het ontwikkelen van het koningschap. Dat is ook fundamenteel, omdat Israël een natie was die God had geroepen. De koning van zo’n natie moest de spirituele achtergronden en doelen begrijpen die God met dat volk had.

Israëls eerste koning Saul had nog de karakteristieken van een richter. Hij was dapper en sterk in daden en trad op tegen buitenlandse vijanden.

Davids huis vervangen
Maar ook koning David en koning Salomo die hem opvolgde konden toch ook niet voldoen aan deze hoge vereisten. Daarom ontnam God deze dynastie het recht om over heel Israël te heersen. Davids dynastie werd geteisterd door ernstige problemen en vooral die van het gebrek aan vasthouden van vroomheid.

God stelde Jerobeam uit de stam Efraïm aan als nieuwe koning. Hij regeerde over Israël vanuit de heilige stad Sichem. In Jeruzalem bleef echter koning Rechabeam, de zoon van Salomo, regeren als stadsvorst. Heel Israël verwierp terecht Rechabeam, maar de stammen Judah en Benjamin sloten zich bij hem aan (1 K 12:16-17, 20).

Daarmee werd een eerdere profetie aan Jerobeam vervuld. Een profetie uitgesproken terwijl Salomo nog koning was over heel Israël. God had Jerobeam tien stammen gegeven om over te regeren (11:31). Maar God had daarbij ook aangezegd dat Hij in de verre toekomst zou terugkomen op het huis van David (vs 39).

Jerobeam valt al snel van God af
Jerobeam was bezorgt dat de centrale eredienst van de tempel in Jeruzalem Israël weer onder het huis van David zou terugbrengen (12:26-27). Daarom bouwde hij twee offerhoogten. Een in Beth-El in het uiterste zuiden (vlakbij Jeruzalem) en een in Dan in het uiterste noordoosten van zijn koninkrijk.

Deze offerhoogten waren bedoeld om aan gouden kalveren te offeren! Precies zoals Israël eerder had gedaan bij de berg Horeb. Zo deed hij Israël opnieuw ernstige zondigen, waarvoor zij toen streng waren bestraft en waartegen gewaarschuwd was (Ex 32:28, 30).

Jerobeam ging zelfs nog verder. Hij liet tempels op allerlei hoogten bouwen en stelde er priesters aan die niet van de stam Levi waren (1 K 12:31). Ook kondigde hij een nieuw godsdienstige feest af.

Doordat de Davidische familie zich met die van Israëls koningen vermengde ging de regel op van slechte omgang die goede zeden bederft.

God begon Israël te verwerpen
Hiertegen werd een profetie uitgesproken. Een Davidische koning zou in de toekomst tegen deze eigen religie optreden en het verwoesten. God bevestigde die profetie direct met tekenen (13:2-5). Toch volhardde Jerobeam in ernstige zonden en trok de Israëlieten erin mee.

Ook was er voortdurend oorlog tussen de twee Israëlitische koninkrijken, ondanks dat God dit verboden had (12:24). Het huis van David was de aanstichter van die oorlog (vs 21). Dat wijst erop dat de overgrote meerderheid van Israël zich afkeerde van de Bijbelse godsdienst. De oorlog leidde ertoe dat het Davidische koninkrijk zich grondig losmaakte van de meerderheid van Israël.

Toen kwam er weer een profetie tegen het huis van Jerobeam. God zou geen mannelijke opvolgers ervan in leven laten en een koning aanstellen die dat huis zou verwoesten. Maar Hij zou uiteindelijk ook de tien stammen verstrooien naar de overzijde van de Eufraat (14:14-15).

Na de dood van Jerobeam werd een zoon, Nadab, koning. Maar een jaar later zond God Basja uit de stam Issakar die de profetie tegen het huis van Jerobeam vervulde door het te vernietigen. Koning Basja stichtte een nieuw koningshuis, maar ging verder op het pad van Jerobeam. Daarom werd over hem hetzelfde onheil geprofeteerd als God aan Jerobeams huis had voltrokken (16:2-3).

Deze profetie werd vervuld door Zimri die Basja verving als koning (vss 10-12), maar Omri, de opperbevelhebber van het leger, onttroonde hem een week later en werd koning na een burgeroorlog (vs 21-22). Het huis van Omri ging regeren over Israël vanuit Samaria. Deze dynastie was nog boosaardiger dan dat van Jerobeam.

Tijdelijk enig beterschap
Ook in het Davidische koninkrijk was het niet veel beter (14:22). Toch hield God Jeruzalem aan, omdat David Zijn wil had gedaan. Alle Levieten en priesters onder de 10 stammen trokken weg en gingen naar het koninkrijk van Rechabeam (2 Kr 11:13-14). Ook bleef een deel van de Israëlieten uit de tien stammen trouw aan Gods verbond en trokken ze jaarlijks op naar de tempel in Jeruzalem voor de eredienst aan God (vs 16).

Voor de Davidische koningen telden deze ernstige zonden zwaarder, omdat ze resideerden in de tempelstad, Davids nalatenschap kende en vertegenwoordigde en Gods tempel corrumpeerden.

Toen werd Asa, een kleinzoon van Rechabeam, koning in Jeruzalem en hij deed wat recht was naar Gods wil (1 K 15:11). Hij riep de Israëlieten in zijn koninkrijk op Gods wil te doen en hij verwoeste heidense heiligdommen (2 Kr 14:3-4). Dat wijst erop dat een groot deel van de Israëlieten die aanmoediging nodig hadden, omdat ze nog steeds geneigd waren naar het heidendom.

God gaf Asa vrede, zodat de oorlog tegen zijn koninkrijk ophield (vs 6). Wie hem bedreigde wist hij af te slaan. Dit trok allerlei Israëlieten uit de 10-stammen aan, vooral uit Efraïm, Manasse en Simeon, om zich in het Davidische koninkrijk te voegen (15:9). Later in zijn leven week Asa echter af van Gods wil en daarom stierf hij.

Zijn zoon Josafat werd koning en deed Gods wil. Maar toen hij op het toppunt van zijn macht was gekomen verbroederde hij zich met Israëls heel boosaardige koning Achab, de zoon van Omri (18:1). Daarom werd God erg boos op hem (19:2). Maar Josafat bekeerde zich en daardoor begunstigde God hem weer, maar ook daarna verbroederde hij zich weer met Israëls koning Achazja die net zo boosaardig was als zijn vader Achab.

Davids koningshuis overtrof dat van Israël
Doordat de Davidische familie zich met die van Israëls koningen vermengde ging de regel op van slechte omgang die goede zeden bederft (Spr 13:20; 1 Kor 15:33). Vanaf de Davidische koning Joram ging het helemaal bergafwaarts. Enkele oplevingen daargelaten; koningen Joas, Amasja, Azarja (Uzzia), Jotam, Hizkia en Josia.

De Israëlitische koningen offerden hun eigen kinderen aan allerlei afgoden (Ezech 23:39; 2 K 16:3; 2 Kr 33:6). Ze deden aan alle mogelijke vormen van waarzeggerij en tovenarij (2 K 17:17). Het volk zag de koningen dit doen en volgden hun daarin na.

Juist Gods zegen over hun koninkrijk en de welvaart die het gevolg was van hun vroomheid maakte hen hoogmoedig, eigenzinnig en afvallig.

Maar voor de Davidische koningen telden deze ernstige zonden zwaarder, omdat ze resideerden in de tempelstad, Davids nalatenschap kende en vertegenwoordigde en Gods tempel corrumpeerden.

Evaluatie
Efraïm bleek in de eerste koningentijd (c.1040-586 v.Chr) niet in staat de aangezegde patriarchale positie in te nemen (Gn 49:22-26; Dt 33:13-17) zoals Jozua wel had gedaan. Maar ook de andere Israëlitische koningen bleken niet waardig het koningschap over Gods volk te realiseren.

Koningen die wel vroom begonnen (zo’n 10 van de ruim 40) blijken vrijwel zonder uitzondering (op latere leeftijd) ernstig in de fout te gaan. Juist Gods zegen over hun koninkrijk en de welvaart die het gevolg was van hun vroomheid maakte hen hoogmoedig, eigenzinnig en afvallig. Dat uitte zich vooral in de herhaalde verbroedering van het Davidische koningshuis met die van Israël. Ondanks Gods verbod.

Dat laatste wijst erop dat ze streefden naar Israëls eenheid. Ze deden dat echter buiten God om. Boosaardigheid bleek altijd sterker dan vroomheid. Er was dus voortdurend gebrek aan besef van de ernst van hun koninklijke verantwoordelijkheden voor Gods volk.

Ook hadden de Israëlitische koningen de neiging steeds steun te zoeken bij in hun ogen grote en sterke koninkrijken, zoals Assur en Egypte. Ze zochten vooral militaire steun tegen vijanden die hen bedreigde. Maar ze zochten zelden of gedeeltelijk steun bij God. Geen van hen overwoog of die vijanden wellicht door God gezonden konden zijn om hen weer op het spoor van Zijn wil te krijgen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

cvi
Nieuws

Waarom het ND berichtgeving over Christenen voor Israël niet rectificeert

Het Nederlands Dagblad heeft besloten haar berichtgeving over het onderzoek naar Christenen voor Israël (CvI) niet te rectificeren. CvI diende daartoe een verzoek in, maar de krant ziet geen aanleiding om dat te doen. In een uitgebreid statement legt

Diederik van Dijk
Persbericht

Na lang aandringen SGP wordt Transgenderwet eindelijk ingetrokken

“Dit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. “Er waren twee moties én een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.” “Kwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: “We weten niet of ze nog leven”

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Meerartikelen

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieën: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

MissieNederland logo
Persbericht

Alliantiedag MissieNederland: ‘Vrede in tijden van onrust’

In een tijd waarin conflicten, spanningen en verdeeldheid toenemen, klinkt de stem van Jezus verrassend actueel: “Mijn vrede geef Ik u” (Johannes 14). Op zaterdag 5 juli 2025 organiseert MissieNederland een Alliantiedag in het VEZ-centrum in Zwolle,

Superbook
Getuigenis

Japanse kinderen leren Jezus kennen door Bijbelse animatieserie: “Het raakte mijn hart”

In Japan, waar religieuze programma’s op nationale televisie nauwelijks ruimte krijgen, is het uitzenden van een animatieserie over de Bijbel al op zich een wonder. Toch gebeurde het: Superbook, een animatieserie met Bijbelse verhalen, was in de jare

operatiekamer
Column

Overgave in de operatiekamer: wat als je je kind moet loslaten?

Overgave op hoog niveau, dat is wat God van ons vraagt. Niet omdat Hij dat van ons eist, maar omdat Hij weet wat het beste voor ons is. Toen mijn zoontje op 3-jarige leeftijd met een geperforeerde blindedarmontsteking met spoed de operatiekamer in mo

Leo Smits
Opinie

Ziekte als teken van een zwak geloof? Tijd voor een tegengeluid

Er is de laatste tijd veel discussie binnen christelijk Nederland over een leer die stelt dat gelovigen gevrijwaard zouden zijn van ziekte en armoede. Deze zogenoemde gerealiseerde theologie legt sterk de nadruk op wat nu al zichtbaar is van Gods Kon

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is één van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: “Keer terug naar het hindoeïsme”

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels