Moeilijke Bijbelteksten: Voldeden Israƫls eerste koningen?

God 26 oktober 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag of Israƫls eerste koningen de van het koningschap verwachtte bijdrage aan Israƫl gaven.

Israƫls eerste koning Saul had nog de karakteristieken van een richter. Hij was dapper en sterk in daden en trad op tegen buitenlandse vijanden. Maar zijn landsbestuur was onder de maat. Israƫl en Saul moesten leren hoe daar het ambt van koning inpaste. Het bleek al gauw dat Saul plaats moest gaan maken voor een echte koning.

Omdat David blijkbaar een veel betere persoon was vanuit Gods optiek, kon Hij hem ook blijvend vervullen met de Heilige Geest. Dit hielp niet alleen bij het ontwikkelen van het koningschap. Dat is ook fundamenteel, omdat IsraĆ«l een natie was die God had geroepen. De koning van zo’n natie moest de spirituele achtergronden en doelen begrijpen die God met dat volk had.

Israƫls eerste koning Saul had nog de karakteristieken van een richter. Hij was dapper en sterk in daden en trad op tegen buitenlandse vijanden.

Davids huis vervangen
Maar ook koning David en koning Salomo die hem opvolgde konden toch ook niet voldoen aan deze hoge vereisten. Daarom ontnam God deze dynastie het recht om over heel Israƫl te heersen. Davids dynastie werd geteisterd door ernstige problemen en vooral die van het gebrek aan vasthouden van vroomheid.

God stelde Jerobeam uit de stam Efraïm aan als nieuwe koning. Hij regeerde over Israël vanuit de heilige stad Sichem. In Jeruzalem bleef echter koning Rechabeam, de zoon van Salomo, regeren als stadsvorst. Heel Israël verwierp terecht Rechabeam, maar de stammen Judah en Benjamin sloten zich bij hem aan (1 K 12:16-17, 20).

Daarmee werd een eerdere profetie aan Jerobeam vervuld. Een profetie uitgesproken terwijl Salomo nog koning was over heel Israƫl. God had Jerobeam tien stammen gegeven om over te regeren (11:31). Maar God had daarbij ook aangezegd dat Hij in de verre toekomst zou terugkomen op het huis van David (vs 39).

Jerobeam valt al snel van God af
Jerobeam was bezorgt dat de centrale eredienst van de tempel in Jeruzalem Israƫl weer onder het huis van David zou terugbrengen (12:26-27). Daarom bouwde hij twee offerhoogten. Een in Beth-El in het uiterste zuiden (vlakbij Jeruzalem) en een in Dan in het uiterste noordoosten van zijn koninkrijk.

Deze offerhoogten waren bedoeld om aan gouden kalveren te offeren! Precies zoals Israƫl eerder had gedaan bij de berg Horeb. Zo deed hij Israƫl opnieuw ernstige zondigen, waarvoor zij toen streng waren bestraft en waartegen gewaarschuwd was (Ex 32:28, 30).

Jerobeam ging zelfs nog verder. Hij liet tempels op allerlei hoogten bouwen en stelde er priesters aan die niet van de stam Levi waren (1 K 12:31). Ook kondigde hij een nieuw godsdienstige feest af.

Doordat de Davidische familie zich met die van Israƫls koningen vermengde ging de regel op van slechte omgang die goede zeden bederft.

God begon Israƫl te verwerpen
Hiertegen werd een profetie uitgesproken. Een Davidische koning zou in de toekomst tegen deze eigen religie optreden en het verwoesten. God bevestigde die profetie direct met tekenen (13:2-5). Toch volhardde Jerobeam in ernstige zonden en trok de Israƫlieten erin mee.

Ook was er voortdurend oorlog tussen de twee Israƫlitische koninkrijken, ondanks dat God dit verboden had (12:24). Het huis van David was de aanstichter van die oorlog (vs 21). Dat wijst erop dat de overgrote meerderheid van Israƫl zich afkeerde van de Bijbelse godsdienst. De oorlog leidde ertoe dat het Davidische koninkrijk zich grondig losmaakte van de meerderheid van Israƫl.

Toen kwam er weer een profetie tegen het huis van Jerobeam. God zou geen mannelijke opvolgers ervan in leven laten en een koning aanstellen die dat huis zou verwoesten. Maar Hij zou uiteindelijk ook de tien stammen verstrooien naar de overzijde van de Eufraat (14:14-15).

Na de dood van Jerobeam werd een zoon, Nadab, koning. Maar een jaar later zond God Basja uit de stam Issakar die de profetie tegen het huis van Jerobeam vervulde door het te vernietigen. Koning Basja stichtte een nieuw koningshuis, maar ging verder op het pad van Jerobeam. Daarom werd over hem hetzelfde onheil geprofeteerd als God aan Jerobeams huis had voltrokken (16:2-3).

Deze profetie werd vervuld door Zimri die Basja verving als koning (vss 10-12), maar Omri, de opperbevelhebber van het leger, onttroonde hem een week later en werd koning na een burgeroorlog (vs 21-22). Het huis van Omri ging regeren over Israƫl vanuit Samaria. Deze dynastie was nog boosaardiger dan dat van Jerobeam.

Tijdelijk enig beterschap
Ook in het Davidische koninkrijk was het niet veel beter (14:22). Toch hield God Jeruzalem aan, omdat David Zijn wil had gedaan. Alle Levieten en priesters onder de 10 stammen trokken weg en gingen naar het koninkrijk van Rechabeam (2 Kr 11:13-14). Ook bleef een deel van de Israƫlieten uit de tien stammen trouw aan Gods verbond en trokken ze jaarlijks op naar de tempel in Jeruzalem voor de eredienst aan God (vs 16).

Voor de Davidische koningen telden deze ernstige zonden zwaarder, omdat ze resideerden in de tempelstad, Davids nalatenschap kende en vertegenwoordigde en Gods tempel corrumpeerden.

Toen werd Asa, een kleinzoon van Rechabeam, koning in Jeruzalem en hij deed wat recht was naar Gods wil (1 K 15:11). Hij riep de Israƫlieten in zijn koninkrijk op Gods wil te doen en hij verwoeste heidense heiligdommen (2 Kr 14:3-4). Dat wijst erop dat een groot deel van de Israƫlieten die aanmoediging nodig hadden, omdat ze nog steeds geneigd waren naar het heidendom.

God gaf Asa vrede, zodat de oorlog tegen zijn koninkrijk ophield (vs 6). Wie hem bedreigde wist hij af te slaan. Dit trok allerlei Israëlieten uit de 10-stammen aan, vooral uit Efraïm, Manasse en Simeon, om zich in het Davidische koninkrijk te voegen (15:9). Later in zijn leven week Asa echter af van Gods wil en daarom stierf hij.

Zijn zoon Josafat werd koning en deed Gods wil. Maar toen hij op het toppunt van zijn macht was gekomen verbroederde hij zich met Israƫls heel boosaardige koning Achab, de zoon van Omri (18:1). Daarom werd God erg boos op hem (19:2). Maar Josafat bekeerde zich en daardoor begunstigde God hem weer, maar ook daarna verbroederde hij zich weer met Israƫls koning Achazja die net zo boosaardig was als zijn vader Achab.

Davids koningshuis overtrof dat van Israƫl
Doordat de Davidische familie zich met die van Israƫls koningen vermengde ging de regel op van slechte omgang die goede zeden bederft (Spr 13:20; 1 Kor 15:33). Vanaf de Davidische koning Joram ging het helemaal bergafwaarts. Enkele oplevingen daargelaten; koningen Joas, Amasja, Azarja (Uzzia), Jotam, Hizkia en Josia.

De Israƫlitische koningen offerden hun eigen kinderen aan allerlei afgoden (Ezech 23:39; 2 K 16:3; 2 Kr 33:6). Ze deden aan alle mogelijke vormen van waarzeggerij en tovenarij (2 K 17:17). Het volk zag de koningen dit doen en volgden hun daarin na.

Juist Gods zegen over hun koninkrijk en de welvaart die het gevolg was van hun vroomheid maakte hen hoogmoedig, eigenzinnig en afvallig.

Maar voor de Davidische koningen telden deze ernstige zonden zwaarder, omdat ze resideerden in de tempelstad, Davids nalatenschap kende en vertegenwoordigde en Gods tempel corrumpeerden.

Evaluatie
Efraïm bleek in de eerste koningentijd (c.1040-586 v.Chr) niet in staat de aangezegde patriarchale positie in te nemen (Gn 49:22-26; Dt 33:13-17) zoals Jozua wel had gedaan. Maar ook de andere Israëlitische koningen bleken niet waardig het koningschap over Gods volk te realiseren.

Koningen die wel vroom begonnen (zo’n 10 van de ruim 40) blijken vrijwel zonder uitzondering (op latere leeftijd) ernstig in de fout te gaan. Juist Gods zegen over hun koninkrijk en de welvaart die het gevolg was van hun vroomheid maakte hen hoogmoedig, eigenzinnig en afvallig. Dat uitte zich vooral in de herhaalde verbroedering van het Davidische koningshuis met die van IsraĆ«l. Ondanks Gods verbod.

Dat laatste wijst erop dat ze streefden naar Israƫls eenheid. Ze deden dat echter buiten God om. Boosaardigheid bleek altijd sterker dan vroomheid. Er was dus voortdurend gebrek aan besef van de ernst van hun koninklijke verantwoordelijkheden voor Gods volk.

Ook hadden de Israƫlitische koningen de neiging steeds steun te zoeken bij in hun ogen grote en sterke koninkrijken, zoals Assur en Egypte. Ze zochten vooral militaire steun tegen vijanden die hen bedreigde. Maar ze zochten zelden of gedeeltelijk steun bij God. Geen van hen overwoog of die vijanden wellicht door God gezonden konden zijn om hen weer op het spoor van Zijn wil te krijgen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ā€˜Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquĆŖtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ā€˜Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Nieuws

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

ā€˜We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Meerartikelen

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo

Baptize California
Nieuws

Bijna 8.000 mensen gedoopt op strand in Californiƫ: "Grootste doopdienst ooit"

Dit weekend zijn meer dan 7.750 mensen gedoopt in de Stille Oceaan bij Huntington Beach (CaliforniĆ«). Dat meldt The Christian Post. Het zou volgens de organisatoren de grootste eendaagse doopdienst zijn die ooit in de geschiedenis van de Verenigde St

Corina Nagel
Video

Video: Corina Nagel over nieuw expertisecentrum voor geloofsopvoeding

Veel dominees, jongerenwerkers en kinderwerkers worstelen met de vraag hoe je jongeren betrokken houdt bij de kerk. Om hen tegemoet te komen bundelen drie experts op het gebied van kinderen, jongeren en geloof de krachten in een nieuw expertisecentru

Stichting Israƫl en de Bijbel
Podcast

Voor veel Joden is Jesaja 53 een onbekend hoofdstuk

Jesaja 53 komt niet voor in het leesrooster van de synagoge en is voor veel Joden een onbekend hoofdstuk. Terwijl juist dit hoofdstuk verwijst naar de Heere Jezus en Zijn verlossingswerk! Jesaja wordt ook wel de evangelist van het Oude Testament geno

Susan Durber
Persbericht

Dr. Susan Durber verzorgt oecumenelezing over eenheid in woelige wereld

Hoe helpt een kerkelijke vergadering van 1700 jaar geleden ons nu in de strijd voor rechtvaardigheid en tegen vrouwenonderdrukking? Tijdens de oecumenelezing van de Raad van Kerken in Nederland op 16 mei neemt dr. Susan Durber, regio-president van de

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant blikt vooruit op verkiezing nieuwe paus: "Moeten we voor hem bidden?"

Momenteel zijn 1,4 miljard rooms-katholieken in afwachting van een nieuwe paus. De witte rook bleef gisteren uit en dat betekent dat er nog geen opvolger is van de vorige maand overleden paus Franciscus (88). In aanloop naar deze voor katholieken bij

Johan en Mathilde de Vries
Video

Dit christelijke gezin vertrekt later dit jaar naar zendingsveld Malawi

Johan en Mathilde de Vries en hun vier kinderen worden in het najaar van 2025 vanuit de hervormde gemeente Papendrecht door de GZB uitgezonden naar Malawi. Zij gaan wonen in Blantyre, een grote stad in het zuiden van het land. Vanuit deze stad zullen

De Hoop
Persbericht

De Hoop viert 50-jarig bestaan met 'Festival van Hoop'

Dit jaar viert De Hoop haar 50-jarig bestaan, een bijzondere mijlpaal die de zorgorganisatie met dankbaarheid wil vieren. Daarom nodigen we iedereen die zich betrokken voelt bij De Hoop van harte uit voor het Festival van Hoop op zaterdag 28 juni in

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Vrijheid is geen vrijbrief om te doen en te laten wat je wilt"

'Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde.' In 2023 was dit Bijbelvers uit Galaten 5 de meest gelezen Bijbeltekst op de site van het Nederlands B

Ds. R. J. F. Lock
Interview

Ds. Lock was katholiek maar staat nu op protestantse kansel: ā€œIk wilde zelfs priester wordenā€

Sinds oktober 2024 is ds. R. J. F. Lock predikant van de hervormde gemeente te Harmelen. Daarvoor werkte hij als geestelijk verzorger in zorginstelling Careyn. Dat Lock op een protestantse kansel staat is bijzonder. De predikant groeide namelijk kath