Moeilijke Bijbelteksten: waarom duurde de Uittocht 40 jaar?

God 29 juni 2021 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom de Israëlieten 40 jaar in de woestijn verbleven na hun vertrek bij de berg Sinaï.

God leidde de Israëlieten van de berg Horeb in de Sinaïwoestijn naar de zuidgrens van het beloofde Land om zo Zijn belofte aan hun aartsvader Abraham waar te maken (Gn 15:18-21). De tocht vereiste 11 dagen lopen (Dt 1:2), maar onderweg sloegen ze op Gods aanwijzing meerdere malen hun kamp op om enige tijd te rusten.

Aangekomen in de plaats Kades (Hebr. Qadesj) gaf Hij opdracht om 12 verspieders het land KanaƤn in te zenden. Toen die na 40 dagen terugkeerden en hun verslag gaven lieten de Israƫlieten Gods roeping los (Nm 14:2-4, 10). God werd hierdoor zo kwaad dat Hij deze Uittochtsgeneratie geen toegang tot het beloofde Land gaf (vss 29-35). Maar toen de Israƫlieten eindelijk weer naar God wilde luisteren, leidde Hij hen zuidwaarts de woestijn in om hen er bijna 40 jaar te laten rondzwerven (vs 33).

Over die lange periode vanaf Israƫls vertrek bij Horeb totdat God hen weer toegang tot KanaƤn gaf bestaat nogal wat onduidelijkheid. Maar er is ook weinig interesse voor. Toch was dit een belangrijke periode. Alleen al omdat de generatie die het meemaakte de pioniers werden van de nieuwe natie Israƫl. Wat maakte die periode verder zo belangrijk en hoe verliep die?

Omdat Israƫl tegen God rebelleerde, zond Hij hen weg van het beloofde land. Israƫls kreeg straftijd opgelegd. Een ongepland intermezzo in de Uittocht.

Vertrek van Horeb
God beval de Israƫlieten ruim een jaar na de Uittocht uit Egypte om de berg Horeb te verlaten (Nm 10:11). Dat was 35 dagen nadat ze het PƩsachfeest (Pasen) voor het eerst gevierd hadden als eredienst in de Tent van samenkomst. God leidde hen in noordoostelijke richting door de wolkkolom. Daarmee werd de draad met de Uittocht weer opgepakt. Het tweede deel ervan was begonnen. Dat ze nog steeds in de Uittocht zaten werd ook tot uitdrukking gebracht in het feit dat hun vertrek viel tijdens het tellen van de PƩsachdagen naar het gebod (Lv 23:15). Het vertrek viel niet toevallig in de Paastijd.

Tweede deel Uittocht
De meeste gelovigen onderscheiden geen tweede deel van de Uittocht. Toch had God van tevoren expliciet over twee delen gesproken; 1. verlossen uit Egypte en 2. doen opgaan naar het beloofde Land (Ex 3:8). De meeste aandacht gaat naar het eerste deel (Van Egypte naar de berg Horeb), omdat dat spectaculair is (10 plagen, de doortocht door de Schelfzee en de indrukwekkende Verbondssluiting). In het eerste deel werd de historische basis gelegd voor Pasen en Pinksteren.

Vergeten wordt echter dat deze feesten pas als eredienst werden ingesteld nadat het eerste deel van de Uittocht was afgesloten (Ex 34:18-22). Ze werden pas voor het eerst gevierd in het heiligdom nadat dit was ingewijd (Nm 9:1-5). Pinksteren lijkt zelfs pas veel later in het tweede deel van de Uittocht voor het eerst te zijn gevierd (28:26). Namelijk pas toen de Israƫlieten in staat waren eerstelingen van hun oogst aan God aan te bieden.

In het tweede deel van de Uittocht ging Israƫl eindelijk rechtstreeks op weg naar het beloofde Land. Immers, toen pas waren ze een godsdienstige natie en konden ze Gods eredienst houden en die dienst is de kern van het Verbondsleven. Vanaf toen kon Israƫls Verbondstrouw worden getoetst.

Opvallend is dat God de straftijd benutte door nadere Verbondsbepalingen te geven over het wonen in het beloofde Land

Pleisterplaatsen
Mozes kende de SinaĆÆwoestijn wel, want hij was er vaak geweest met de kudde van zijn schoonvader Jetro (Ex 3:1). Maar blijkbaar kende hij het noorden van de SinaĆÆ minder goed, want hij nodigde zijn zwager uit om hun gids te zijn (Nm 10:31).

God liet het volk bivakkeren op pleisterplaatsen. In de Bijbel worden er drie genoemd: Tav’era (Verteerde; 11:3), Qivrot-Hattaā€˜awah (Begraafplaatsen van begeerte) en Chatserot (Omsloten ruimten; vss 34-35). Tijdens deze tocht was het volk herhaaldelijk weerspannig en aan het klagen. God bestrafte hen en gaf hen opnieuw (Ex 16:13) vlees van vogels te eten bij het Man waar ze koeken van maakten (Ex 16:35; Nm 11:31). Uiteindelijk bereikte ze hun eindbestemming; Qadesj in de woestijn Paran (13:26).

Opstand in Qadesj
Deze plaats had het eindpunt moeten zijn van Israƫls Uittocht van waaruit ze het beloofde Land zouden innemen. Het liep echter anders. Omdat Israƫl tegen God rebelleerde, zond Hij hen weg van het beloofde land. Israƫls kreeg straftijd opgelegd. Een ongepland intermezzo in de Uittocht.

In de wachtstand
Waar verbleven de IsraĆ«lieten? In Numeri 33 worden 19 pleisterplaatsen genoemd. De plaatsnamen doen vermoeden dat het oases waren en plaatsen om hun kudden te kunnen laten grazen. Voorbeelden: Ritmah – bremstruik, Rimon ParĆ©ts – overvloed van granaatappelen, Livnah – witte populier, Rissah – bevochtigde plaats, Mitqah – Zoete geur (van bomen/planten), Jotvatah – streek van waterbeken en Qadesj-Barnea – wuivend graan. Dus God zorgde voor hen.

Dat God voor hen zorgde blijkt ook daaruit dat ze nog steeds geleid werden door de wolkkolom overdag en de vuurkolom ’s nachts. Hij gaf hun eten en water te drinken. Ze bleven steeds bepaalde perioden op ƩƩn plaats. Ze kunnen echter maar in een klein gebied hebben rondgetrokken, want ze waren omringd door bewoonde landen. (Zuid)oostelijk Egypte, westelijk Edom en Midjan en noordelijk KanaƤn. Ze verbleven dus in de woestijnen Paran (noorden) en Sin (zuiden). Het was gebied dat Mozes heel goed kenden. Het was Midjanitisch voederterrein voor de kudden.

Hun verblijf in de woestijn die 40 jaar had geduurd werd de historische basis worden voor de herdenking ervan tijdens het Loofhuttenfeest.

Opvallend is dat God de straftijd benutte door nadere Verbondsbepalingen te geven over het wonen in het beloofde Land (Nm 15-19). Deze waren zijn niet alleen belangrijk als voorbereiding, maar waren ook een manier om de opgang naar het beloofde Land bij de Israƫlieten in herinnering te houden.

Einde oponthoud
Toen alle Israƫlieten uit de Uittochtsgeneratie waren gestorven in de woestijn, op de families van Mozes, AƤron, Jozua en Kaleb na, bracht God hen weer naar Qadesj. De plaats waar de straftijd was begonnen. Het tweede deel van de Uittocht kon worden hervat, maar een zuidelijke inval bleek geen optie. Daarom zond Mozes boodschappers naar de koning van Edom om vrije doortocht naar de oostgrens van KanaƤn te vragen (20:14). Maar hun Edomitische broeders weigerden niet alleen doortocht, maar reageerden ook agressief.

Daarom gingen de Israƫlieten op weg in de richting van de Dode Zee die gelegen is in de zogenoemde Grote Slenk (Aravah). Onderweg stierf AƤron, de hogepriester van de Uittochtsgeneratie. Maar de KanaƤnitische koning van dat gebeid viel hen aan (21:1), maar Israƫl verdedigde zich. Ook de weg door de Aravah bleek geen optie. God leidde hen toen naar de Rode Zee in het zuiden (21:4).

Vervolg tweede deel Uittocht
God liet de Israƫlieten helemaal om de koninkrijken van Edom en Moab heentrekken.
In Numeri 20-21 worden 9 pleisterplaatsen genoemd tussen Qadesj en de velden van Moab. Opnieuw zijn er aanwijzingen voor oases en plaatsen met begroeiing. Voorbeelden: Zared (Wilgen) en Beā€˜erah (Bron). Opnieuw vroegen de IsraĆ«lieten om vrije doortocht naar KanaƤn. Dit keer aan de Amorieten (21:21-22), maar ook zij vielen hen aan. De IsraĆ«lieten versloegen hen grondig en namen hun gebieden zuidelijk en oostelijk van het koninkrijk Amon in.

Daardoor konden ze ongehinderd hun kamp opslaan in de laagten van Moab aan de Jordaanrivier tegenover Jericho; het eindpunt van de Uittocht. Van daar zouden ze uiteindelijk het beloofde Land innemen. Hun verblijf in de woestijn die 40 jaar had geduurd (Dt 29:5) werd de historische basis worden voor de herdenking ervan tijdens het Loofhuttenfeest (Lv 23:42-43).

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

cvi
Nieuws

Waarom het ND berichtgeving over Christenen voor Israƫl niet rectificeert

Het Nederlands Dagblad heeft besloten haar berichtgeving over het onderzoek naar Christenen voor Israƫl (CvI) niet te rectificeren. CvI diende daartoe een verzoek in, maar de krant ziet geen aanleiding om dat te doen. In een uitgebreid statement legt

Diederik van Dijk
Persbericht

Na lang aandringen SGP wordt Transgenderwet eindelijk ingetrokken

ā€œDit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. ā€œEr waren twee moties Ć©n een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.ā€ ā€œKwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: ā€œWe weten niet of ze nog levenā€

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Meerartikelen

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieƫn: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

MissieNederland logo
Persbericht

Alliantiedag MissieNederland: ā€˜Vrede in tijden van onrust’

In een tijd waarin conflicten, spanningen en verdeeldheid toenemen, klinkt de stem van Jezus verrassend actueel: ā€œMijn vrede geef Ik uā€ (Johannes 14). Op zaterdag 5 juli 2025 organiseert MissieNederland een Alliantiedag in het VEZ-centrum in Zwolle,

Superbook
Getuigenis

Japanse kinderen leren Jezus kennen door Bijbelse animatieserie: ā€œHet raakte mijn hartā€

In Japan, waar religieuze programma’s op nationale televisie nauwelijks ruimte krijgen, is het uitzenden van een animatieserie over de Bijbel al op zich een wonder. Toch gebeurde het: Superbook, een animatieserie met Bijbelse verhalen, was in de jare

operatiekamer
Column

Overgave in de operatiekamer: wat als je je kind moet loslaten?

Overgave op hoog niveau, dat is wat God van ons vraagt. Niet omdat Hij dat van ons eist, maar omdat Hij weet wat het beste voor ons is. Toen mijn zoontje op 3-jarige leeftijd met een geperforeerde blindedarmontsteking met spoed de operatiekamer in mo

Leo Smits
Opinie

Ziekte als teken van een zwak geloof? Tijd voor een tegengeluid

Er is de laatste tijd veel discussie binnen christelijk Nederland over een leer die stelt dat gelovigen gevrijwaard zouden zijn van ziekte en armoede. Deze zogenoemde gerealiseerde theologie legt sterk de nadruk op wat nu al zichtbaar is van Gods Kon

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: ā€œOnmenselijkā€

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is ƩƩn van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: ā€œKeer terug naar het hindoeĆÆsmeā€

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels