Moeilijke Bijbelteksten - Wanneer leefde Job?

God 15 juli 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over de afkomst van Job.

Job is een bekend persoon uit de Bijbel. Dat wil echter niet zeggen dat de inhoud van het gelijknamige Bijbelboek ook goed bekend is. Dat boek wordt Bijbelse Wijsheidsliteratuur genoemd. Sommigen stellen echter dat Job nooit geleefd heeft, maar dat de boodschap van het boek Job belangrijker zou zijn dan de personen die erin genoemd worden. Probleem daarmee is dat de persoon Job in andere Bijbelboeken wel als historisch persoon wordt opgevat (Jak 5:11) en het boek wordt als Gods woord opgevat. Als hij geleefd heeft, wat is dan zijn afkomst?

Land Uz
Wanneer kan de persoon Job geleefd hebben? De meeste geleerden houden het erop dat hij of leefde in dezelfde tijd als Abraham of na hem. Daar zijn een aantal redenen voor, maar een belangrijke is traditie. Daarin heeft Abraham (samen met de twee andere patriarchen Izak en Jakob) een hoofdrol en daarin wordt het Bijbelboek Genesis als het oudste boek gezien. Job is daardoor naar de zijlijn verdrongen. Ook dat verklaard waarom zijn boek niet populair is.

Welke aanwijzingen staan in het boek Job voor de datering? De eerste aanwijzing is dat Job leefde in het land Uz (Hebreeuws ’Oets; Job 1:1). Deze naam komt voor in de lijst van Noachs nageslacht (Gn 10:23). In die tijd van Noach was het normaal dat als iemand die zich in een gebied vestigde hij dat zijn eigen naam gaf. Het zou dan kunnen zijn dat Uz, een zoon van de Semiet Aram, het land heeft ingenomen waar Job later leefde. Als dat zo is dan ligt het voor de hand dat het land Uz niet ver van het land van diens vader Aram lag. Misschien zelfs erin.

De naam Uz wordt echter ook nog elders in de Bijbel genoemd. In de geslachtslijst van Esau (Gn 36:28) en in verband daarmee wordt ook het land Uz genoemd (Kl 4:21). Daarom houden sommige geleerden het erop dat het land Uz in of naast Edom lag. Maar dat betekent wel dat Job na de patriarch Jakob geleefd heeft. Echter, Edom was in de Bijbel een God vijandig volk. Als Job werkelijk Edomiet was, dan is de kans erg klein dat zijn boek in de Bijbel was opgenomen.

Het land Uz wordt ook nog genoemd in een profetie van Jeremia in verband met de buurvolken van Israël (Jr 25:20). Dit bevestigt het vermoeden dat dit land vlakbij het beloofde Land lag. Net zoals het land van Aram.

Job en Abraham
Als het land Uz gegrondvest is door een zoon van Aram, dan was Job een Arameeër. Dat is heel interessant, want volgens de Bijbel was Abraham ook een Arameeër (Dt 26:5). Sterker, het verband tussen Uz, de zoon van Aram, en Abraham wordt in de Bijbel bevestigd (Gn 22:20-21). In dat geval zouden Job en Abraham in dezelfde regio hebben gewoond. Dat brengt hen heel dicht bij elkaar. Dat verklaart waarom veel geleerden stellen dat Job en Abraham in dezelfde tijd leefden.

Vroege datering
Toch zijn er redenen om te vermoeden dat Job in een andere tijd leefde dan de genoemde patriarchen. Zijn naam Job (Hebreeuwse ‘Iejov) is namelijk bijzonder. Het komt elders in de Bijbel alleen voor in Ezechiël die Jobs naam noemt (Ezech 14:14). De vermoedelijke werkwoordstam ‘ajav , dat vijandig zijn betekent, komt maar één keer voor in de Bijbel (Ex 23:22). Het zelfstandige naamwoord ‘ojev – vijand komt dan wel weer 275 keer voor. Het is toch vreemd om jezelf ‘Iejov, wat ‘vijandschap’ betekent, te noemen. Sommigen denken daarom dat het niet zijn eigen naam was, maar een bijnaam die de inhoud van het boek samenvat. Maar dat argument kan dan ook toegepast worden op andere schrijvers van Bijbelboeken. Bijvoorbeeld Maleachie – Mijn boodschapper of Jesaja – God redt, maar beiden waren toch echt historische personen die deze namen hadden.

Dan is er nog het feit dat over Job wordt gesteld dat hij volmaakt, oprecht, Godvrezend was die het kwaad (naar Gods maatstaf) verwierp (Job 1:1, 8; 2:3). Van niemand anders in de Bijbel wordt dat allemaal door God gezegd. Van Abraham wordt alleen gesteld dat hij Godvrezend was (Gn 22:12). Van Jakob wordt alleen gesteld dat hij volmaakt was (Gn 25:27). Van enkele van Israëls koningen wordt alleen gesteld dat ze oprecht waren (Bijvoorbeeld 1 K 15:5). Deze veelheid aan goede eigenschappen van Job wijzen erop dat hij eerder tot de oorspronkelijk vrome generatie behoorde (dichter bij Adam of Noach) dan Abraham. Ook Jobs zeer hoge leeftijd (ouder dan Abraham) bevestigt dat (Job 42:16).

Er zijn ook nog andere aanwijzingen. Job behoorde tot de benej Qédém (1:3). Dit is meestal vertaald als ‘de zonen van het Oosten’, maar zo’n vertaling zegt weinig. Waarschijnlijker is dat het de benaming was van de voormannen, de mannen van weleer: net als de mannen Gods uit het verleden. De handhavers van Noachs nalatenschap. Waarschijnlijk behoorden Jobs drie collega’s ook daartoe.

Het oudste Bijbelboek
Ook worden Sabeers genoemd (Job 1:15; 6:19), zonen van Joktan of van Cham. Zij leefden enkele generaties na de Watervloed. Chaldeeën worden net als de Sabeeërs beschreven als benden en nog niet als een georganiseerd leger. In de gespreken in het boek Job worden geen wereldrijken genoemd, zoals Egypte in de dagen van Abraham, of hoog ontwikkeld stadsleven. Ze gaan over een leven gedomineerd door landbouw, dat afhankelijk is van weersfenomenen (37:2, 9; 38:25). Het noemen van wilde dieren (H39), vooral leeuwen (4:11), en de levendige herinnering aan de enorme dieren uit de voortijd (Gn 6:4): Behemot (40:10), Rahab (26:12: Ps 89:11), Tannien (7:12; Gn 1:21) en Leviatan (40:20; Js 27:1), wijst naar een tijd tussen Noach en Abraham. Waarschijnlijk zo’n 200 jaar na de watervloed, dus in de 21ste eeuw v.Chr., wat het boek Job dan het oudste van de Bijbel zou maken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#356 Jeffrey & dr. Wim Dekker over iftar-maaltijden, de NGK-synode en de 40-dagentijd
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Adriaan Lenglet
Nieuws

Abt van Vaals treedt terug na onderzoek naar seksueel misbruik binnen abdij

De abt van de benedictijnerabdij Sint-Benedictusberg in Vaals, Adriaan Lenglet, heeft zijn functie neergelegd. Dat schrijven verschillende media. Officieel wordt zijn vertrek toegeschreven aan zijn leeftijd en gezondheidsproblemen, maar het ontslag v

Arnold Huijgen
Nieuws

Prof. dr. Huijgen tijdens 'Jansdebat': "Het kwaad uitroeien is Gods werk"

“Ons onderscheidingsvermogen schiet tekort om het kwaad definitief uit te roeien. Dat is uiteindelijk Gods werk”, zo vertelde prof. dr. Arnold Huijgen afgelopen dinsdag. Tijdens het 'Jansdebat' in Gouda gingen theoloog Arnold Huijgen en schrijver Arn

Syrië
Nieuws

Syrische overgangsgrondwet gebaseerd op islamitische wetgeving

Na een kort opstellingsproces van minder dan twee weken heeft Syrië een overgangsgrondwet aangekondigd die het land de komende vijf jaar zal leiden. De nieuwe grondwet legt de basis voor de periode tot aan de geplande verkiezingen in 2030 en is het r

kerkasiel
Nieuws

NGK-synodevoorzitter vindt kerkasiel een daad van barmhartigheid

Kerkasiel is niet alleen een daad van barmhartigheid, maar ook een oproep tot rechtvaardigere wetgeving, zo stelt dominee Peter Sinia, synodevoorzitter van de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK). Zondagavond namen vertegenwoordigers van NGK, onder

Rusland
Nieuws

Russische rechtbank verbiedt ‘extremistische’ Bijbelvertaling

De Moskouse stadsrechtbank heeft eerder deze maand een populaire Bijbelvertaling verboden en bestempeld als “extremistisch.” De uitspraak maakt het illegaal om het Nieuwe Testament: The Restoration Translation te verspreiden, een vertaling van de Chi

kerk
Nieuws

Satanische boodschap achtergelaten bij vernielde katholieke kerk in Amerikaanse stad

De politie en federale autoriteiten onderzoeken een mogelijk haatmisdrijf nadat een katholieke kerk in Wichita, Kansas, werd vernield en er een satanische boodschap werd achtergelaten. Dat meldt International Christian Concern.  Op zaterdagochtend on

Trump
Nieuws

Christelijke leiders roepen Trump op om 24 gevangengenomen christenen in Azerbeidzjan te redden

Een brede coalitie van christelijke leiders roept voormalig president Donald Trump op om zich in te zetten voor de vrijlating van 24 christelijke gevangenen in Azerbeidzjan. Deze groep bestaat uit 23 Armeense christenen en één Azerbeidzjaanse christe

Indonesie
Nieuws

Indonesische autoriteiten blokkeren opnieuw christelijke school in Parepare

De Indonesische autoriteiten hebben opnieuw een stokje gestoken voor de bouw van de christelijke school Gamaliel in Parepare, Zuid-Sulawesi. Hoewel de bouwvergunning officieel is goedgekeurd, heeft de lokale overheid aanbevolen om de bouw stop te zet

Meerartikelen

Butch Wilmore
Nieuws

NASA-astronauten overleefden negen maanden in de ruimte: “Jezus hield mij staande”

Door technische problemen moesten NASA-astronauten Butch Wilmore en Suni Williams liefst negen maanden in de ruimte doorbrengen. De twee astronauten keerden dinsdag weer veilig terug op aarde. Astronaut Wilmore zegt in gesprek met CBN News dat zijn g

Ds. W. A. Zondag
Video

GerGem-predikant begroef jongetje die niets kon zien of horen: "Verwachten dat hij nu bij de Heere is"

"Ik heb eens een jongetje begraven. Hij zat hier in de kerk vaak vooraan in zijn rolstoel en kon niets zien of horen. Toen hij stierf, vertelde zijn broertjes dat je kon merken dat hij de Heere vreesde", aldus ds. W. A. Zondag. De GerGem-predikant ui

Upstream
Persbericht

Evangelisatieplatform Upstream breidt uit naar Amersfoort

Evangelisatieplatform Upstream opent vanaf september 2025, naast de Upstream Studio in Apeldoorn, ook de deuren in Amersfoort. Op 23 maart is er een informatiemiddag waar christenen in Amersfoort en omgeving meer kunnen horen over het initiatief, de

Jan-Jaap van Peperstraten
Preekverslag

Petrus wilde het moment vasthouden (maar Jezus had een ander plan)

Misschien heeft u wel eens tijdens een vakantie gedacht: wat een fijne plek, het weer is heerlijk, het eten smaakt goed en ik geniet van een glaasje wijn met dierbare mensen om me heen. Op zo’n moment kunt u verlangen dat het altijd zo zou blijven, d

Erik Bakker
Column

Oorlogsdreiging en manipulatie: trap als christen niet in de valkuil

De wereld staat in brand. De krantenkoppen schreeuwen het uit: oorlogsdreiging vanuit Rusland! Politici, media en experts buitelen over elkaar heen om de ernst van de situatie te duiden. Dreigende taal, sancties, militaire strategieën; het lijkt also

ds. IJ. R. Bijl
Boekfragment

Ds. Bijl bespreekt stellingen over prediking, jongeren en kerkelijk leven

Het boek ‘Preken is een liefdedienst’ (deel 2) is een kijkje in de ‘keuken’ van de predikant. Dominees uit bevindelijk-gereformeerde kring bespreken diverse aspecten van de prediking. Daarnaast reageren de geïnterviewden op stellingen die betrekking

The Promised Land
Persbericht

Deze drie films zijn genomineerd door filmjury Reflect Filmfestival

De theologische thriller Conclave, coming-of-age drama Pinksterprins en Bijbelkomedieserie The Promised Land (foto) zijn door de filmjury op het Reflect Filmfestival genomineerd voor de Gouden Spiegel. De nominaties zijn dinsdag 18 maart 20.30 bekend

Nigeria
Nieuws

Christelijke dorpsleider vermoord na ontvoering in Nigeria

De christelijke gemeenschap in Nigeria is opnieuw getroffen door een dodelijke aanval. Yuda Garba, dorpshoofd van het overwegend christelijke dorp Dnako in de regio Bwari (Abuja), werd op 11 maart ontvoerd en is maandag 17 maart dood teruggevonden. Z

Devlin
Nieuws

Zendeling wil leven ruilen met terdoodveroordeelde christen in Nigeria

Een Amerikaanse predikant heeft aangeboden zijn leven te geven in ruil voor de vrijlating van een Nigeriaanse christen die ter dood is veroordeeld. Dominee William Devlin, zendingspredikant van de Infinity Bible Church in de South Bronx, New York, ze

Parlementsgebouw Londen
Nieuws

Iraanse zedendelinquent voorkomt uitzetting door als 'christen' asiel aan te vragen

Een Iraanse man die veroordeeld is voor zedendelicten heeft uitzetting uit het Verenigd Koninkrijk (VK) weten te voorkomen door als 'christen' asiel aan te vragen. Volgens Britse media gebruikt hij al bijna twintig jaar het asielsysteem om uitzetting

Oegandese christenen
Nieuws

Christelijke organisatie deelt bijna 4 miljoen jurken uit aan meisjes in armoede

Een christelijke organisatie heeft wereldwijd bijna vier miljoen jurken uitgedeeld aan meisjes die in armoede leven. De campagne, genaamd Dress a Girl Around the World, is een initiatief van Hope 4 Women International en heeft sinds 2009 miljoenen ju

Ds. W. Visscher
Video

GerGem-predikant wijst op onkuise kledingstijl: "Zorg dat je een fatsoenlijke rok draagt"

In een recente preek over het zevende gebod 'Gij zult niet echtbreken' stond GerGem-predikant W. Visscher stil bij onkuisheid. Volgens Visscher kan onkuisheid zich op verschillende manieren uiten: in ons spreken, in ons kijken én in de wijze waarop w