Moeilijke Bijbelteksten - Wanneer leefde Job?

God 15 juli 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over de afkomst van Job.

Job is een bekend persoon uit de Bijbel. Dat wil echter niet zeggen dat de inhoud van het gelijknamige Bijbelboek ook goed bekend is. Dat boek wordt Bijbelse Wijsheidsliteratuur genoemd. Sommigen stellen echter dat Job nooit geleefd heeft, maar dat de boodschap van het boek Job belangrijker zou zijn dan de personen die erin genoemd worden. Probleem daarmee is dat de persoon Job in andere Bijbelboeken wel als historisch persoon wordt opgevat (Jak 5:11) en het boek wordt als Gods woord opgevat. Als hij geleefd heeft, wat is dan zijn afkomst?

Land Uz
Wanneer kan de persoon Job geleefd hebben? De meeste geleerden houden het erop dat hij of leefde in dezelfde tijd als Abraham of na hem. Daar zijn een aantal redenen voor, maar een belangrijke is traditie. Daarin heeft Abraham (samen met de twee andere patriarchen Izak en Jakob) een hoofdrol en daarin wordt het Bijbelboek Genesis als het oudste boek gezien. Job is daardoor naar de zijlijn verdrongen. Ook dat verklaard waarom zijn boek niet populair is.

Welke aanwijzingen staan in het boek Job voor de datering? De eerste aanwijzing is dat Job leefde in het land Uz (Hebreeuws ’Oets; Job 1:1). Deze naam komt voor in de lijst van Noachs nageslacht (Gn 10:23). In die tijd van Noach was het normaal dat als iemand die zich in een gebied vestigde hij dat zijn eigen naam gaf. Het zou dan kunnen zijn dat Uz, een zoon van de Semiet Aram, het land heeft ingenomen waar Job later leefde. Als dat zo is dan ligt het voor de hand dat het land Uz niet ver van het land van diens vader Aram lag. Misschien zelfs erin.

De naam Uz wordt echter ook nog elders in de Bijbel genoemd. In de geslachtslijst van Esau (Gn 36:28) en in verband daarmee wordt ook het land Uz genoemd (Kl 4:21). Daarom houden sommige geleerden het erop dat het land Uz in of naast Edom lag. Maar dat betekent wel dat Job na de patriarch Jakob geleefd heeft. Echter, Edom was in de Bijbel een God vijandig volk. Als Job werkelijk Edomiet was, dan is de kans erg klein dat zijn boek in de Bijbel was opgenomen.

Het land Uz wordt ook nog genoemd in een profetie van Jeremia in verband met de buurvolken van Israël (Jr 25:20). Dit bevestigt het vermoeden dat dit land vlakbij het beloofde Land lag. Net zoals het land van Aram.

Job en Abraham
Als het land Uz gegrondvest is door een zoon van Aram, dan was Job een Arameeër. Dat is heel interessant, want volgens de Bijbel was Abraham ook een Arameeër (Dt 26:5). Sterker, het verband tussen Uz, de zoon van Aram, en Abraham wordt in de Bijbel bevestigd (Gn 22:20-21). In dat geval zouden Job en Abraham in dezelfde regio hebben gewoond. Dat brengt hen heel dicht bij elkaar. Dat verklaart waarom veel geleerden stellen dat Job en Abraham in dezelfde tijd leefden.

Vroege datering
Toch zijn er redenen om te vermoeden dat Job in een andere tijd leefde dan de genoemde patriarchen. Zijn naam Job (Hebreeuwse ‘Iejov) is namelijk bijzonder. Het komt elders in de Bijbel alleen voor in Ezechiël die Jobs naam noemt (Ezech 14:14). De vermoedelijke werkwoordstam ‘ajav , dat vijandig zijn betekent, komt maar één keer voor in de Bijbel (Ex 23:22). Het zelfstandige naamwoord ‘ojev – vijand komt dan wel weer 275 keer voor. Het is toch vreemd om jezelf ‘Iejov, wat ‘vijandschap’ betekent, te noemen. Sommigen denken daarom dat het niet zijn eigen naam was, maar een bijnaam die de inhoud van het boek samenvat. Maar dat argument kan dan ook toegepast worden op andere schrijvers van Bijbelboeken. Bijvoorbeeld Maleachie – Mijn boodschapper of Jesaja – God redt, maar beiden waren toch echt historische personen die deze namen hadden.

Dan is er nog het feit dat over Job wordt gesteld dat hij volmaakt, oprecht, Godvrezend was die het kwaad (naar Gods maatstaf) verwierp (Job 1:1, 8; 2:3). Van niemand anders in de Bijbel wordt dat allemaal door God gezegd. Van Abraham wordt alleen gesteld dat hij Godvrezend was (Gn 22:12). Van Jakob wordt alleen gesteld dat hij volmaakt was (Gn 25:27). Van enkele van Israëls koningen wordt alleen gesteld dat ze oprecht waren (Bijvoorbeeld 1 K 15:5). Deze veelheid aan goede eigenschappen van Job wijzen erop dat hij eerder tot de oorspronkelijk vrome generatie behoorde (dichter bij Adam of Noach) dan Abraham. Ook Jobs zeer hoge leeftijd (ouder dan Abraham) bevestigt dat (Job 42:16).

Er zijn ook nog andere aanwijzingen. Job behoorde tot de benej Qédém (1:3). Dit is meestal vertaald als ‘de zonen van het Oosten’, maar zo’n vertaling zegt weinig. Waarschijnlijker is dat het de benaming was van de voormannen, de mannen van weleer: net als de mannen Gods uit het verleden. De handhavers van Noachs nalatenschap. Waarschijnlijk behoorden Jobs drie collega’s ook daartoe.

Het oudste Bijbelboek
Ook worden Sabeers genoemd (Job 1:15; 6:19), zonen van Joktan of van Cham. Zij leefden enkele generaties na de Watervloed. Chaldeeën worden net als de Sabeeërs beschreven als benden en nog niet als een georganiseerd leger. In de gespreken in het boek Job worden geen wereldrijken genoemd, zoals Egypte in de dagen van Abraham, of hoog ontwikkeld stadsleven. Ze gaan over een leven gedomineerd door landbouw, dat afhankelijk is van weersfenomenen (37:2, 9; 38:25). Het noemen van wilde dieren (H39), vooral leeuwen (4:11), en de levendige herinnering aan de enorme dieren uit de voortijd (Gn 6:4): Behemot (40:10), Rahab (26:12: Ps 89:11), Tannien (7:12; Gn 1:21) en Leviatan (40:20; Js 27:1), wijst naar een tijd tussen Noach en Abraham. Waarschijnlijk zo’n 200 jaar na de watervloed, dus in de 21ste eeuw v.Chr., wat het boek Job dan het oudste van de Bijbel zou maken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

John MacArthur
Nieuws

Predikant en Bijbelleraar John MacArthur op 86-jarige leeftijd overleden

De bekende Amerikaanse predikant en Bijbelleraar John MacArthur is gisteren op 86-jarige leeftijd overleden. Zijn kerk, Grace Community Church in Los Angeles, maakte zijn overlijden bekend. Een week geleden werd MacArthur vanwege een longontsteking o

Ds. P. den Ouden
Video

HHK-predikant trekt vergelijking met Donald Trump: "Ook wij willen groot zijn"

"Trump zegt: 'Make America great again', maar ten diepste wil hij vooral zichzelf groot maken. We zijn wat dat betreft allemaal een beetje Donald Trump. We willen allemaal groot worden", aldus ds. P. den Ouden. In een recente preek waarschuwde de HHK

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit wat het betekent om te leven met de Heilige Geest

Wat betekent het om te leven met de Heilige Geest – niet alleen in ons, maar ook op ons? In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' werpt spreker Wilkin van de Kamp een inspirerend licht op dit onderscheid. In deze video maakt hij d

Henk-Willem Laan
Interview

Henk-Willem Laan ontving een gehandicapte zoon: "God is te vertrouwen"

"Bel 112", zei de verloskundige tegen Henk-Willem Laan toen zijn zoon Joas net geboren was. Terwijl zij Joas reanimeerde belde Henk-Willem de ambulance. De directeur van stichting Het Gehandicapte Kind vertelde afgelopen zondag bij Hour of Power over

katholieke priester
Nieuws

Amerikaanse bisdommen springen in de bres voor ongedocumenteerde migranten

Twee katholieke bisdommen in de Verenigde Staten hebben ongedocumenteerde migranten vrijstelling gegeven van hun zondagse kerkplicht, uit angst voor immigratierazzia's. De maatregel komt te midden van een toegenomen immigratiehandhaving onder het bel

Kandidaat H. J. Ymker
Nieuws

CGK Soest verwelkomt nieuwe dominee: kandidaat H. J. Ymker

De CGK te Soest beschikt binnenkort weer over een eigen predikant. Kandidaat H. J. Ymker uit Meppen heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In Soest volgt Ymker ds. J. L. de Jong op die in 2023 vertrok. De kandidaat gaat in het Utrechtse dor

Soedan
Nieuws

Drie Soedanese kerken gebombardeerd: 5 doden

In het noorden van Soedan zijn begin juni drie kerken getroffen door luchtaanvallen van de Rapid Support Forces (RSF). De bombardementen, tussen 9 en 11 juni in El Fasher, kostten minstens vijf mensen het leven, onder wie priester Luka Jumu. Tientall

Upgrade Festival 2025
Persbericht

Upgrade Festival keert terug: Groeien, aanbidden en verbinden in Kapelle

Op 5, 6 en 7 september 2025 is het weer zover: Upgrade Festival 2025 gaat van start! Na het succes van de vorige edities keert het festival voor de derde keer terug, wederom op de prachtige locatie in Kapelle, Zeeland. Het driedaagse festival present

Meerartikelen

azc
Nieuws

Kamervragen SGP na flinke toename discriminatie Syrische christenen in azc's

SGP-Kamerlid Diederik van Dijk stelt Kamervragen over de situatie van Syrische christenen in asielzoekerscentra in Nederland. Stichting Gave stelde eerder deze week dat discriminatie van Syrische christenen in Nederlandse azc’s flink is toegenomen. S

China
Nieuws

China intensiveert christenvervolging: 'Gezichtsherkenning in kerken, predikanten opgepakt'

De Chinese overheid voert opnieuw de druk op christenen op. In een poging de groei van het christelijk geloof te stoppen, grijpt het regime van president Xi Jinping naar vergaande maatregelen. Onder meer gezichtsherkenningscamera’s in kerken, arresta

Kees van Helden
Opinie

Hoe het ongemakkelijker is een ongeboren haan te doden dan een ongeboren kind

Wanneer er in een podcast gesproken wordt over het doden van een ongeboren haantje, merkt Kees van Helden dat er een bepaald ongemak heerst. Maar datzelfde ongemak is nergens te bekennen wanneer het over abortus gaat, zo merkt hij op. In onderstaande

Farshid Seyed Mehdi
Podcast

Farshid Seyed Mehdi: “Wat ik in de Bijbel las, was een enorme schok”

Farshid Seyed Mehdi ontdekte dat fundamentele Bijbelse waarheden in de islamitische leer zijn verdraaid. “Er zijn veel waarheden in de Koran” zegt hij, “maar ze zijn dan ook grotendeels overgenomen uit de Thora. Tegelijkertijd zijn er ernstige onjuis

Fred de Vries
Opinie

Twee rel-evangelisten vallen refogezindte aan: terecht?

Er is op het topje van de Bijbelbelt een rel gaande op straat. Evangelisten richtten hun pijlen eerst op de Gereformeerde Gemeente van Werkendam. Kennelijk is dat bolwerk nogal gesloten en slaan de pijlen erop stuk. Dus dan maar een andere kerk als d

Raouf Leeraar
Opinie

PKN-dominees richten pijlen op Israël: morele helderheid of verblinding?

In een statement roepen tientallen PKN-predikanten hun kerk op tot een heldere, morele stellingname tegen het Israëlische optreden in de Palestijnse gebieden. 'Israël pleegt genocide tegen de Palestijnen in de Gazastrook en maakt zich daarnaast schul

gevangenen
Getuigenis

Honderden gevangenen geven leven aan Jezus in Amerikaanse gevangenis

In de Amerikaanse staat Oklahoma werkt God op bijzondere wijze tijdens een grootschalige gevangenis-outreach van Victory Christian Center uit Tulsa. Meer dan zevenhonderd gedetineerden kwamen samen voor aanbidding, gebed en onderwijs over het evangel

Ds. P. D. Teeuw
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormde gemeente Arnemuiden: ds. P. D. Teeuw

De hervormde gemeente Arnemuiden verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. P. D. Teeuw uit Sliedrecht heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In het Zeeuwse stadje volgt hij ds. M. Klaassen op die in 2022 vertrok en sinds juni 2024 ver

Regenboogvlag
Nieuws

Duitsers verdeeld over regenboogvlag op kerken: slechts 2 op de 10 zijn voor

Slechts twintig procent van de Duitsers vindt het gepast om de regenboogvlag te hijsen. Deze vlag is een symbool van de LHBTI-beweging en wordt op sommige overheidsgebouwen en kerken geplaatst. Een opiniepeiling van Insa-Consulere, uitgevoerd in opdr

Politieagent Amerikaanse immigratiedienst
Nieuws

Christelijke asielzoekers opgepakt tijdens bezoek aan Amerikaans immigratiekantoor

Pastor Ara Torosian van de Cornerstone Church in West-Los Angeles is diep geschokt na de arrestatie van een Iraans christelijk gezin uit zijn gemeente. De ouders en hun 3-jarig kind werden vorige maand opgepakt tijdens een afspraak bij een immigratie

Benjamin Netanyahu
Nieuws

Onderzoek: Ben-Gurion verwees vaker naar Bijbel dan Netanyahu

Uit een nieuwe studie blijkt dat David Ben-Gurion, Israëls eerste premier, in zijn toespraken tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog (1948–1949) vaak verwees naar de Bijbel en Joodse geschiedenis. De huidige premier Benjamin Netanyahu (foto) doet dat mi

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vraagt kerkgangers wat er straks op hun grafsteen komt te staan

"Wat mag er straks op uw grafsteen staan?", zo vroeg ds. M. Messemaker in een recente preek aan zijn toehoorders. De hervormde predikant uit Cillaarshoek preekte over Zondag 22 uit de Heidelbergse Catechismus, waarin de troost van de opstanding centr