Moeilijke Bijbelteksten - Wanneer leefde Job?

God 15 juli 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over de afkomst van Job.

Job is een bekend persoon uit de Bijbel. Dat wil echter niet zeggen dat de inhoud van het gelijknamige Bijbelboek ook goed bekend is. Dat boek wordt Bijbelse Wijsheidsliteratuur genoemd. Sommigen stellen echter dat Job nooit geleefd heeft, maar dat de boodschap van het boek Job belangrijker zou zijn dan de personen die erin genoemd worden. Probleem daarmee is dat de persoon Job in andere Bijbelboeken wel als historisch persoon wordt opgevat (Jak 5:11) en het boek wordt als Gods woord opgevat. Als hij geleefd heeft, wat is dan zijn afkomst?

Land Uz
Wanneer kan de persoon Job geleefd hebben? De meeste geleerden houden het erop dat hij of leefde in dezelfde tijd als Abraham of na hem. Daar zijn een aantal redenen voor, maar een belangrijke is traditie. Daarin heeft Abraham (samen met de twee andere patriarchen Izak en Jakob) een hoofdrol en daarin wordt het Bijbelboek Genesis als het oudste boek gezien. Job is daardoor naar de zijlijn verdrongen. Ook dat verklaard waarom zijn boek niet populair is.

Welke aanwijzingen staan in het boek Job voor de datering? De eerste aanwijzing is dat Job leefde in het land Uz (Hebreeuws ’Oets; Job 1:1). Deze naam komt voor in de lijst van Noachs nageslacht (Gn 10:23). In die tijd van Noach was het normaal dat als iemand die zich in een gebied vestigde hij dat zijn eigen naam gaf. Het zou dan kunnen zijn dat Uz, een zoon van de Semiet Aram, het land heeft ingenomen waar Job later leefde. Als dat zo is dan ligt het voor de hand dat het land Uz niet ver van het land van diens vader Aram lag. Misschien zelfs erin.

De naam Uz wordt echter ook nog elders in de Bijbel genoemd. In de geslachtslijst van Esau (Gn 36:28) en in verband daarmee wordt ook het land Uz genoemd (Kl 4:21). Daarom houden sommige geleerden het erop dat het land Uz in of naast Edom lag. Maar dat betekent wel dat Job na de patriarch Jakob geleefd heeft. Echter, Edom was in de Bijbel een God vijandig volk. Als Job werkelijk Edomiet was, dan is de kans erg klein dat zijn boek in de Bijbel was opgenomen.

Het land Uz wordt ook nog genoemd in een profetie van Jeremia in verband met de buurvolken van Israël (Jr 25:20). Dit bevestigt het vermoeden dat dit land vlakbij het beloofde Land lag. Net zoals het land van Aram.

Job en Abraham
Als het land Uz gegrondvest is door een zoon van Aram, dan was Job een Arameeër. Dat is heel interessant, want volgens de Bijbel was Abraham ook een Arameeër (Dt 26:5). Sterker, het verband tussen Uz, de zoon van Aram, en Abraham wordt in de Bijbel bevestigd (Gn 22:20-21). In dat geval zouden Job en Abraham in dezelfde regio hebben gewoond. Dat brengt hen heel dicht bij elkaar. Dat verklaart waarom veel geleerden stellen dat Job en Abraham in dezelfde tijd leefden.

Vroege datering
Toch zijn er redenen om te vermoeden dat Job in een andere tijd leefde dan de genoemde patriarchen. Zijn naam Job (Hebreeuwse ‘Iejov) is namelijk bijzonder. Het komt elders in de Bijbel alleen voor in Ezechiël die Jobs naam noemt (Ezech 14:14). De vermoedelijke werkwoordstam ‘ajav , dat vijandig zijn betekent, komt maar één keer voor in de Bijbel (Ex 23:22). Het zelfstandige naamwoord ‘ojev – vijand komt dan wel weer 275 keer voor. Het is toch vreemd om jezelf ‘Iejov, wat ‘vijandschap’ betekent, te noemen. Sommigen denken daarom dat het niet zijn eigen naam was, maar een bijnaam die de inhoud van het boek samenvat. Maar dat argument kan dan ook toegepast worden op andere schrijvers van Bijbelboeken. Bijvoorbeeld Maleachie – Mijn boodschapper of Jesaja – God redt, maar beiden waren toch echt historische personen die deze namen hadden.

Dan is er nog het feit dat over Job wordt gesteld dat hij volmaakt, oprecht, Godvrezend was die het kwaad (naar Gods maatstaf) verwierp (Job 1:1, 8; 2:3). Van niemand anders in de Bijbel wordt dat allemaal door God gezegd. Van Abraham wordt alleen gesteld dat hij Godvrezend was (Gn 22:12). Van Jakob wordt alleen gesteld dat hij volmaakt was (Gn 25:27). Van enkele van Israëls koningen wordt alleen gesteld dat ze oprecht waren (Bijvoorbeeld 1 K 15:5). Deze veelheid aan goede eigenschappen van Job wijzen erop dat hij eerder tot de oorspronkelijk vrome generatie behoorde (dichter bij Adam of Noach) dan Abraham. Ook Jobs zeer hoge leeftijd (ouder dan Abraham) bevestigt dat (Job 42:16).

Er zijn ook nog andere aanwijzingen. Job behoorde tot de benej Qédém (1:3). Dit is meestal vertaald als ‘de zonen van het Oosten’, maar zo’n vertaling zegt weinig. Waarschijnlijker is dat het de benaming was van de voormannen, de mannen van weleer: net als de mannen Gods uit het verleden. De handhavers van Noachs nalatenschap. Waarschijnlijk behoorden Jobs drie collega’s ook daartoe.

Het oudste Bijbelboek
Ook worden Sabeers genoemd (Job 1:15; 6:19), zonen van Joktan of van Cham. Zij leefden enkele generaties na de Watervloed. Chaldeeën worden net als de Sabeeërs beschreven als benden en nog niet als een georganiseerd leger. In de gespreken in het boek Job worden geen wereldrijken genoemd, zoals Egypte in de dagen van Abraham, of hoog ontwikkeld stadsleven. Ze gaan over een leven gedomineerd door landbouw, dat afhankelijk is van weersfenomenen (37:2, 9; 38:25). Het noemen van wilde dieren (H39), vooral leeuwen (4:11), en de levendige herinnering aan de enorme dieren uit de voortijd (Gn 6:4): Behemot (40:10), Rahab (26:12: Ps 89:11), Tannien (7:12; Gn 1:21) en Leviatan (40:20; Js 27:1), wijst naar een tijd tussen Noach en Abraham. Waarschijnlijk zo’n 200 jaar na de watervloed, dus in de 21ste eeuw v.Chr., wat het boek Job dan het oudste van de Bijbel zou maken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#360 Gerdien Lassche en ds. M. Messemaker over LHBTI en refoscholen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Delft
Nieuws

PKN verliest tienduizenden leden maar ziet lichtpuntjes

De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) verloor in 2024 in totaal 43.000 leden. Dat blijkt uit cijfers die de kerk donderdag zelf op haar website publiceerde. Ook het aantal kerkelijke gemeenten neemt af. Toch ziet het kerkverband ook lichtpuntjes. ‘

india
Nieuws

Christenen in India met Pasen aangevallen tijdens kerkdienst

Een vreedzame Paasviering in een kleine kerk in de Indiase deelstaat Gujarat werd zondag bruut verstoord. Een groep mannen, gewapend met stokken en messen, viel de dienst binnen en eiste dat de christelijke gelovigen stopten met hun samenkomst. Dat s

Hemel
Nieuws

Jesus Film Project stelt dat steeds meer mensen in gesloten landen via dromen tot geloof komen

Steeds meer mensen in gesloten landen komen tot geloof in Jezus Christus. Niet door kerkdiensten of evangelisatiecampagnes, maar doordat ze Hem ontmoeten in dromen of visioenen. Dat zegt de christelijke organisatie Cru. De organisatie achter de beken

Jan met Lito King Anker
Video

Zondag in Hour of Power is paralympisch sporter Lito King Anker te gast

Aanstaande zondag is in Hour of Power paralympisch sporter Lito King Anker te gast. Lito werd als baby van acht weken vanuit Brazilië geadopteerd door Nederlandse ouders. Zijn gezondheid was dusdanig slecht dat de artsen dachten dat hij het niet zou

Ds. G. H. Molenaar
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. G. H. Molenaar

De hervormde gemeente Kesteren hoopt op de komst van ds. G. H. Molenaar. De predikant is momenteel verbonden aan de hervormde gemeente van Genemuiden en moet in Kesteren de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok.

Duitse kerk
Nieuws

Meer dan een miljoen Duitsers verlieten in 2024 de kerk

Duitsland kent een lange christelijke traditie, waarbij de Rooms-Katholieke Kerk en de protestantse Evangelische Kirche in Deutschland (EKD) de grootste kerkverbanden van het land vormen. Tegelijkertijd laat de samenleving een duidelijke verschuiving

Hembram
Nieuws

India: hindoe-extremist die zendeling en kinderen vermoordde vrijgelaten en als held onthaald

De christelijke gemeenschap in India en daarbuiten reageert geschokt op de vrijlating van Mahendra Hembram, een van de veroordeelden voor de gruwelijke moord op de Australische zendeling Graham Staines en zijn twee jonge zoons in 1999. Hembram, die l

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Fineke Janssen

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is deze keer Fineke Janssen te gast. Zij werkt al sinds 1989 in La Paz, de hoofdstad van Bolivia. God riep haar om te werken met verslaafde jongeren. De Heer heeft voorzien in twee rehabilitatiecentra vo

Meerartikelen

Aron, Deshawn en Bagtowar
Video

Leiden alle geloven tot God? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van ChristenDOM? gaan Aron, Deshawn en Bagtowar in gesprek over de vraag 'leiden alle geloven tot God?' Het drietal bespreekt of ze deze vraag herkennen vanuit hun eigen leven. Dit en nog veel meer kun je in deze aflevering, onderd

IB Ontmoetingsdag
Persbericht

Israël en de Bijbel organiseert Ontmoetingsdag 2025: 'Hoop voor een verwond volk'

Israël is een volk met littekens en de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 heeft opnieuw wonden geslagen in de hele Israëlische samenleving. Angst, onzekerheid en trauma zijn voor veel Israëli’s een dagelijkse realiteit. Op donderdag 29 mei, Hemelvaar

Heilige Grond podcast
Podcast

Terugluisteren: theologen in gesprek over het ambt van predikant

Wat maakt het nou zo bijzonder om predikant te zijn? En hoe helpt het ambt daarbij? Draagt de predikant het ambt of wordt de predikant toch vooral door het ambt gedragen? Daarover gaat onderstaande podcastaflevering van Heilige Grond. De krimpende en

TOVV-conferentie
Persbericht

Nieske Selles-ten Brinke en Gor Katchikyan spreken tijdens TOVV-conferentie

Omdat de eerste TOVV-conferentie, van vrijdag 3 en zaterdag 4 oktober, al is volgeboekt, volgt nu een tweede christelijke vrouwenconferentie en wel op vrijdag 31 oktober en zaterdag 1 november. Deze conferentie staat net als vorig jaar in het teken v

Sint-Jan
Nieuws

Secularisatie in Nederland zet door maar waardering voor kerk stijgt

Hoewel de ontkerkelijking in Nederland verder doorzet, wordt er positiever over de kerk geoordeeld dan voorheen. Vooral jongeren hebben meer waardering voor de kerk. Dat blijkt uit ‘God in Nederland’ een tienjaarlijks onderzoek over hoe Nederlanders

Ds. M. van Kooten
Boekfragment

Ds. Van Kooten bespreekt stellingen over prediking, jongeren en kerkelijk leven

Het boek ‘Preken is een liefdedienst’ (deel 2) is een kijkje in de ‘keuken’ van de predikant. Dominees uit bevindelijk-gereformeerde kring bespreken diverse aspecten van de prediking. Daarnaast reageren de geïnterviewden op stellingen die betrekking

Leonard Zandijk
Opinie

Het moet klaar zijn met antisemitisme in Nederland

Het moet eens klaar zijn met al dat gehaat op mensen met een Joodse achtergrond. Artikel 1 van de Grondwet geldt voor iedereen, waarmee je zou denken dat het afgelopen zou zijn met de noodzakelijke beveiligingsmaatregelen rondom Joodse scholen. Niets

Joost als BaanBreker in Israël
Dagelijks leven

Gods leiding in zoektocht naar vrijwilligersplek: “Ik had nergens anders willen zijn!”

Rond januari 2024 begon Joost zijn zoektocht naar een plek in een Afrikaanse medische kliniek om vrijwilligerswerk te doen. Meer dan een jaar later is hij via de NEM als BaanBreker werkzaam in Israël, in een ziekenhuis in Nazareth. Hij vertelt: “Het

Anne Teunis
Persbericht

Anne Teunis gaat leiding geven Zij Lacht

‘Als hoofd van Zij Lacht ga ik werken vanuit mijn diepe verlangen: dat elke vrouw haar waarde mag ontdekken, God en zijn Woord beter mag leren kennen, en Gods goedheid mag delen met mensen om haar heen’. Aldus Anne Teunis, die deze vrouwencommunity g

Nigeria
Nieuws

Meer dan 170 christenen vermoord tijdens vastentijd en Pasen in Nigeria: "We kunnen zo niet doorgaan"

De christelijke gemeenschap in Nigeria rouwt. Tijdens de vastentijd en Pasen zijn in de Midden-Gordel van het land meer dan 170 christenen om het leven gekomen. De aanvallen, die gericht waren op dorpen in onder andere de staten Benue en Plateau, lij

Indonesie
Nieuws

Indonesië: Witte Donderdagviering verstoord door moslimdemonstranten

Tijdens de Witte Donderdagviering op 17 april werd een katholieke mis in de Indonesische stad Bandung ruw verstoord door een groep radicale moslims. De viering vond plaats in het Arcamanik Multipurpose Building, dat door de lokale parochie van St. Od

St. James’ Church
Nieuws

Engelse christenen treffen kwetsende teksten op kerkgebouw aan: 'God is een leugen'

Op Goede Vrijdag troffen gelovigen van St. James’ Church in het Engelse Leyland kwetsende teksten aan op hun kerkgebouw. Dat schrijft The Christian Post. Op de buitenmuur stond met graffiti aangebracht: 'God is een leugen'. Ook grafstenen op het kerk