Moeilijke Bijbelteksten: waarom wees God Mozes af?

God1 september 2021 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom God Mozes geen toegang tot het beloofde Land gaf en hem doodde.

Aan het einde van de Uittocht uit Egypte vroeg Mozes herhaaldelijk aan God of hij het beloofde land in mocht gaan. God weigerde hem die toegang (Dt 1:37; 3:25-26; 32:52). Zelfs niet voor een korte verkenning. In de Bijbel staat namelijk meerdere keren dat God erg boos was op Mozes. Wat had hij verkeerd gedaan?

Er zijn verschillende verklaringen. Gedacht wordt aan de verschillende keren dat Mozes ernstig had gezondigd. Maar omdat God genadig en vergevend is moet de reden wel duidelijk zijn. Als het inderdaad om een straf voor zonden ging, dan is het de vraag of het om een specifieke zonde ging en welke dat was. Of kan er een andere reden zijn geweest?

Zaken uit het verleden van Mozes
Straf van God staat in de Bijbel in verband met Zijn toorn als tegen Zijn wil iets gebeurt. Overtreden van Zijn geboden (Torah) is dan het meest aannemelijke. Van Mozes zijn meerdere zaken bekend die op zonden lijken.

De leeftijd van Mozes kan niet de reden zijn geweest om hem af te wijzen.

Zo sloeg hij een Egyptenaar dood (Ex 2:12), verzette hij zich aanhoudend tegen zijn roeping door God (4:14-15), gooide hij de twee stenen tafelen kapot die God had gegeven (32:19) en was hij met vrouwen getrouwd buiten het stammenverband van Israël. Maar nergens zegt God expliciet dat dit zonden waren die bestraft moesten worden.

Was ouderdom een reden?
Kan het dan zijn dat hij te oud was geworden? In Bijbelse zin is een hoge leeftijd echter juist een pre als het gaat om het vervullen van een bediening. Wijsheid en andere spirituele gaven en talenten rijpen volgens de Bijbel juist naarmate iemand ouder wordt. In de Bijbel blijken jeugdigen juist vaker ernstigste zonden te begaan (bijvoorbeeld 1 K 12:8).

Ook andere zaken, zoals gehandicapt zijn (Izak was bijna blind) of op een ziekbed liggen (Jakob in Egypte) bleken geen belemmering om God te dienen. Meestal handhaafde God iemands bediening tot aan diens dood. Dit is het omgekeerde van wat tegenwoordig in het Westen de mode is; hoe jeugdiger hoe beter en hoe ouder des te overbodiger.

De leeftijd van Mozes kan dus niet de reden zijn geweest om hem af te wijzen. Al gaf Mozes zelf aan dat het tijd was dat iemand anders zijn leiderschap zou overnemen, omdat hij zich te oud daarvoor vond worden (Dt 31:2). Het was echter geen reden om hem publiekelijk af te wijzen.

God noemt deze redenen echter niet expliciet, maar verweet Mozes en Aäron dat ze Hem niet vertrouwd hadden door te verzaken om Hem te heiligen voor de Israëlieten.

Bedieningsverantwoordelijkheid
Elke Bijbelse bediening vraagt om een bepaald persoon, maar ook dat die volledig de verantwoordelijk ervan neemt tijdens de hele ambtstijd. In de Bijbel staan immers allerlei voorbeelden van personen die geschikt waren voor een bepaalde bediening en die God hen ook gaf, maar die het niet waar wisten te maken. Een ervan was Saul, de eerste koning van Israël.

Het voorval in Qadesj
De expliciet door God genoemde reden om Mozes af te wijzen was het voorval in Qadesj (Meestal verbasterd tot ‘Kades’; Nm 20:12). God kwam er ook herhaaldelijk op terug (vs 24; 27:14; Dt 32:51). Wat gebeurde er toen? Iets dat lijkt op een voorval op een eerdere plaats – Refidim – tijdens de Uittocht. Toevalligerwijs kreeg die plaats dezelfde naam; Meriba (Ex 17:7), wat Hebreeuws is voor ruzie met verwijten.

Nadat Israël tientallen jaren had rondgetrokken door de woestijn keerden het weer terug naar Qadesj. Dit was de plaats waar vandaan God hen op hun zwerftocht zond. De terugkeer daar staat dus voor het opnieuw oppikken van het vervolg van de Uittocht. Alleen was er toen in Qadesj geen drinkwater (Nm 20:1-2).

Net als eerder (Ex 17:5-6) gaf God aan Mozes en Aäron het bevel met de staf op een rotswand te slaan, zodat daaruit water zou komen. Maar de manier waarop zij dat bij Qadesj deden was anders. Wat deden ze verkeerd?

Volgens sommige gaat het erom dat ze zeiden dat zijzelf water uit de rotswand zouden laten komen zonder God te noemen (Nm 20:10). Maar de Israëlieten hadden begrepen dat Mozes en Aäron dit op Gods bevel deden. Het was hun duidelijk dat God het was Die water gaf.

Mozes en Aäron werden beiden door God afgewezen als geschikte leiders voor de inname van het beloofde Land.

Anderen stellen daarom dat de zonde van Mozes en Aäron was dat ze tweemaal op de rotswand sloegen waardoor er een overvloed aan water uit stroomde (vers 11). Bij de eerdere keer zouden ze maar één keer hebben geslagen (Ex 17:6). Dan zou het om geloofstwijfel of ongeloof gaan.

God noemt deze redenen echter niet expliciet, maar verweet Mozes en Aäron dat ze Hem niet vertrouwd hadden door te verzaken om Hem te heiligen voor de Israëlieten. Het lijkt er dus om te gaan dat beiden in eigen kracht optraden en dat dit aan hen af te lezen zou zijn geweest. Ze waren te veel gericht op de ruzie met het volk. Dat rekende God hen ernstig aan (Ps 106:32-33). Zo konden ze de nieuwe generatie Israëlieten niet naar het beloofde Land brengen.

Mozes en Aäron werden daarom beiden door God afgewezen als geschikte leiders voor de inname van het beloofde Land. Het voorval in Qadesj bleek achteraf dus een toets te zijn geweest van Godswege (Ps 81:7). Waarom tilde God zo zwaar aan deze zonde?

Verschil van leiderschap
Geestelijk leiderschap heeft als uitgangspunt dat het van Godswege is. De leider moet beseffen in Zijn dienst te staan, Hem te vertegenwoordigen, namens Hem te functioneren en Zijn wil volkomen te volbrengen. Mozes en Aäron bleken dat, door de omstandigheden, te zijn vergeten. Ze gedroegen zich in feite als seculiere leiders.

Voor seculiere leiders staat de ‘wil van het volk’, het collectief en het belang van de samenleving centraal. Daar hebben God en Zijn volk niet alleen niets aan, maar zulk leiderschap is voor Hen zondig, ongepast en kwaadaardig. Het kan God niet behagen.

Mozes en Aäron gingen tegen God in door het volk in eigen kracht water te willen geven.

Israël zou voortaan moeten uitzien naar de opvolger van Mozes, die wel volledig de ambtstermijn getrouw zal uitdienen (1 Kor 15:28; Hebr 3:5-6). Maar tot die tijd blijft Mozes de grootste godsdienstige leider (messias) die Gods volk heeft gehad (Nm 12:7).

God heiligen
God maakt dan ook geen uitzondering op basis van wat Mozes en Aäron goed hadden gedaan in het verleden, want heiliging van Zijn Naam staat niet voor niets in de 10 Woorden (Ex 20:7). Wat moet onder heiligen van Gods Naam verstaan worden? Dat Zijn wil en Zijn geboden precies en stipt nagevolgd worden in het besef dat dit door Zijn genade en zegen alleen mogelijk is. Wie zo’n heiliging van Zijn Naam overtreedt begaat een zonde waarop terecht de doodstraf staat, zoals blijkt.

Mozes en Aäron gingen tegen God in door het volk in eigen kracht water te willen geven. Heiligen van God betekent echter Zijn wil en geboden doen in het besef dat ze van Hem zijn, bedoeld zijn om Hem te eren en de uitvoering ervan Hem eert.

De context van het voorval in Qadesj was ingegeven door ernstige verwijten en weerspannigheid van de Israëlieten tegen Gods wil (Nm 20:3-5). Juist omdat Mozes en Aäron helemaal meegaan in deze twist en weerspannigheid maakte dat hun zonde des te groter werd en Gods straf over hen begrijpelijk en rechtvaardig. Door geen uitzondering te maken voor Mozes en Aäron zou Israëls ontzag en vrees voor God gehandhaafd blijven.

Praatmee

Beluister onze podcast

#292 Jeffrey & ds. Messemaker over klimaatactivisten, afgodsbeeldjes en Temptation Island
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Prins Bernhard
Nieuws

Prins Bernhard verklaarde met hand op de Bijbel: "Ik was nooit een nazi"

"Ik kan met de hand op de Bijbel verklaren: ik was nooit een nazi. Ik heb nooit het partijlidmaatschap betaald, ik heb nooit een lidmaatschapskaart gehad", verklaarde prins Bernhard ooit in een serie vraaggesprekken die hij voor zijn dood had met de

Maasbach Worship
Nieuws

Maasbach World Mission Conferentie in Den Haag

De jaarlijkse conferentie (6 tot en met 8 oktober) van de Stichting Johan Maasbach Wereldzending staat dit jaar helemaal in het teken van missions en evangelisatie. In een tijd waar men veel hoort over de ontkerkelijking in Nederland, is er tegelijke

Guido Hamelink
Nieuws

Nieuwe bestuursvoorzitter A Rocha Nederland

Guido Hamelink (41) is de nieuwe bestuursvoorzitter van A Rocha Nederland. Hij volgt Harm Schoten op, die sinds 2017 voorzitter was van de christelijke natuurbeweging. Guido is algemeen directeur van ecologisch adviesbureau NLadviseurs dat zich inzet

Shalva-band
Nieuws

Christenen voor Israël organiseert concerten met Shalva-band

Ze zouden Israël vertegenwoordigen in 2019 in de finale van het bekende Eurovisie Songfestival, en werden beschouwd als één van de grootste kanshebbers. De Shalva-band, een muziekgroep van Israëlische artiesten met een verstandelijke en lichamelijke

Prof. dr. Bernhard Reitsma
Nieuws

Belijden we als christenen een inclusief of exclusief geloof?

Is het zo dat christenen openstaan voor iedereen? Dat je in de kerk en de christelijke gemeente mag komen zoals je bent? In alle gebrokenheid en onvolmaaktheid? Dat lijkt wel de enig logische conclusie te zijn die je uit het Evangelie kunt trekken. A

Politiek
Nieuws

Medische ethiek: Wat zijn de standpunten van de grootste politieke partijen?

Welke standpunten hebben de in de peilingen vijf grootste partijen op medisch-ethisch gebied? In dit overzichtsartikel lichten we de partijprogramma’s van VVD, GroenLinks/PvdA, PVV, BBB en D66 door op dit gebied. Hoe kijken deze partijen naar abortus

Ds. P. den Ouden
Nieuws

HHK-predikant roept christenen op om dagelijks te bidden voor de vervolgde kerk

‘Want ik hoop door uw gebeden aan u geschonken te worden’. Het zijn de woorden van Paulus aan het begin in de brief aan Filemon. Wanneer hij ze optekent, zit hij gevangen. Maar terwijl hij vastzit, ontvangt hij veel kracht. Er wordt namelijk door vel

Paus Franciscus
Nieuws

Paus ziet zegen voor homostellen als pastorale optie: "Maar hoeft niet per se de norm te worden"

In antwoord op de vraag van vijf kardinalen naar het zegenen van een homoseksuele relatie zegt paus Franciscus open te staan voor zo'n zegening als pastorale optie, dat melden diverse media. De paus gaf aan dat het volgens hem een uiting van "pastora

Meerartikelen

SGP-Kamerlid Roelof Bisschop
Nieuws

Terugkijken: SGP-Kamerlid Roelof Bisschop kritisch over spreidingswet

Afgelopen week debatteerde de Tweede Kamer twee dagen over de spreidingswet waarvan het lot nog altijd onzeker is. Veel partijen stellen dat gemeenten meer tijd moeten krijgen om opvangplekken voor asielzoekers te kunnen realiseren. In het actualitei

Pakistaanse voorganger verwond zichzelf opzettelijk met pistool
Nieuws

Pakistaanse voorganger verwondt zichzelf opzettelijk met pistool

De Pakistaanse predikant Eleazar Sidhu is vorige week aangeklaagd wegens het uiten van valse beschuldigingen, meldt Morning Star News. De predikant stelde begin vorig maand beschoten te zijn door moslimextremisten en spande een zaak aan bij de politi

Marokko aardbeving
Nieuws

Marokkaanse christenen zetten zich in voor slachtoffers aardbeving

In Marokko wonen niet heel veel christenen, maar toch zijn ze er. En ze bieden hulp na de verwoestende aardbeving van enkele weken geleden, waarbij rond de 3000 mensen om het leven kwamen. Enkele mooie initiatieven van Marokkaanse christenen kwamen a

Ds. Willem Glashouwer
Nieuws

Wat het Loofhuttenfeest tot christenen uit de volkeren te zeggen heeft

Jezus vierde het Loofhuttenfeest mee, op Zijn eigen manier. We lezen het in Johannes 7:37-38: “En op de laatste, de grote dag van het feest, stond Jezus op en riep, zeggende: "Indien iemand dorst heeft, hij kome tot Mij en drinke! Wie in Mij gelooft,

Lee Strobel
Nieuws

Voorganger Lee Strobel sprak met de oprichter van Playboy over Jezus

Lee Strobel sprak afgelopen zondag bij de First Baptist Church in Dallas, daar refereerde hij aan zijn ontmoeting met wijlen Playboy-baas Hugh Hefner. De 71-jarige bestseller-auteur is bekend van zijn boek 'Bewijs genoeg' waarin hij dertien topwetens

Oekraïense kerken bekritiseren voorstel om porno-industrie te legaliseren
Nieuws

Oekraïense kerken bekritiseren wetsvoorstel om porno-industrie te legaliseren

Het plan om de porno-industrie in Oekraïne te legaliseren is een "destructief initiatief", menen tal van religieuze leiders in Oekraïne. CNE News meldt dat Oekraïense kerken met kracht het politieke voorstel om porno legaal te maken, verwerpen.  De O

Ds. Arie van der Veer
Nieuws

Veel christenen hebben het niet over de angst der hel

Hoewel het meer dan vijftig jaar geleden is, zitten de oude psalmen er bij mij nog altijd goed in. Wat ik me nu vooral realiseer is, dat het vooral psalmen waren ‘op donkere toon’. Onder de lange lijst van oude psalmen die ik uit mijn hoofd ken, staa

Piet Vergunst
Nieuws

Israëlzondag stelt verhouding van de kerk tot het jodendom aan de orde

Staat het christelijk geloof nu tegenover het jodendom, of niet? Die vraag kon op (Israël)zondag (afgelopen zondag, red.) aan de orde komen, als de voorganger het aangeboden materiaal van de Protestantse Kerk volgt. De verhouding van Jezus tot de Far

Ulrich
Levensverhaal

Ulrich leerde één grote les in zijn leven: "Zonder God red je het niet"

Ulrich (47) fietste onlangs voor de zevende keer mee met Cycle for Hope. Hij is 13 jaar getrouwd met Esther en werkt bij een metaalbedrijf. Twintig jaar geleden zag zijn leven er compleet anders uit. “Ik zat zwaar verslaafd in een leeg huis. Alles wa

Psalmen Challenge
Nieuws

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 24

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

LEV
Positief nieuws

Kom bij met dit prachtige lied van LEV: 'Haal maar adem'

LEV heeft een schitterend lied uitgebracht om even bij op adem te komen. Het nummer 'Haal maar adem' gaat over jezelf overgeven aan God en het loslaten van de strijd. Het leven kan ons soms het idee geven dat we heel erg ons best moeten doen om alles

Gerdien Blom
Positief nieuws

Gerdien wilde blik naar boven gericht houden bij begrafenis dochter

Een krachtig getuigenis van Gerdien Blom, de moeder van acht kinderen was de afgelopen tijd te zien bij 'Een huis vol' van de KRO-NCRV. In gesprek met Cvandaag vertelde ze eind 2021 over de begrafenis van haar dochter Miriam (6). Ondanks al het leed