Moeilijke Bijbelteksten: waarom wees God Mozes af?

God 1 september 2021 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom God Mozes geen toegang tot het beloofde Land gaf en hem doodde.

Aan het einde van de Uittocht uit Egypte vroeg Mozes herhaaldelijk aan God of hij het beloofde land in mocht gaan. God weigerde hem die toegang (Dt 1:37; 3:25-26; 32:52). Zelfs niet voor een korte verkenning. In de Bijbel staat namelijk meerdere keren dat God erg boos was op Mozes. Wat had hij verkeerd gedaan?

Er zijn verschillende verklaringen. Gedacht wordt aan de verschillende keren dat Mozes ernstig had gezondigd. Maar omdat God genadig en vergevend is moet de reden wel duidelijk zijn. Als het inderdaad om een straf voor zonden ging, dan is het de vraag of het om een specifieke zonde ging en welke dat was. Of kan er een andere reden zijn geweest?

Zaken uit het verleden van Mozes
Straf van God staat in de Bijbel in verband met Zijn toorn als tegen Zijn wil iets gebeurt. Overtreden van Zijn geboden (Torah) is dan het meest aannemelijke. Van Mozes zijn meerdere zaken bekend die op zonden lijken.

De leeftijd van Mozes kan niet de reden zijn geweest om hem af te wijzen.

Zo sloeg hij een Egyptenaar dood (Ex 2:12), verzette hij zich aanhoudend tegen zijn roeping door God (4:14-15), gooide hij de twee stenen tafelen kapot die God had gegeven (32:19) en was hij met vrouwen getrouwd buiten het stammenverband van Israƫl. Maar nergens zegt God expliciet dat dit zonden waren die bestraft moesten worden.

Was ouderdom een reden?
Kan het dan zijn dat hij te oud was geworden? In Bijbelse zin is een hoge leeftijd echter juist een pre als het gaat om het vervullen van een bediening. Wijsheid en andere spirituele gaven en talenten rijpen volgens de Bijbel juist naarmate iemand ouder wordt. In de Bijbel blijken jeugdigen juist vaker ernstigste zonden te begaan (bijvoorbeeld 1 K 12:8).

Ook andere zaken, zoals gehandicapt zijn (Izak was bijna blind) of op een ziekbed liggen (Jakob in Egypte) bleken geen belemmering om God te dienen. Meestal handhaafde God iemands bediening tot aan diens dood. Dit is het omgekeerde van wat tegenwoordig in het Westen de mode is; hoe jeugdiger hoe beter en hoe ouder des te overbodiger.

De leeftijd van Mozes kan dus niet de reden zijn geweest om hem af te wijzen. Al gaf Mozes zelf aan dat het tijd was dat iemand anders zijn leiderschap zou overnemen, omdat hij zich te oud daarvoor vond worden (Dt 31:2). Het was echter geen reden om hem publiekelijk af te wijzen.

God noemt deze redenen echter niet expliciet, maar verweet Mozes en AƤron dat ze Hem niet vertrouwd hadden door te verzaken om Hem te heiligen voor de Israƫlieten.

Bedieningsverantwoordelijkheid
Elke Bijbelse bediening vraagt om een bepaald persoon, maar ook dat die volledig de verantwoordelijk ervan neemt tijdens de hele ambtstijd. In de Bijbel staan immers allerlei voorbeelden van personen die geschikt waren voor een bepaalde bediening en die God hen ook gaf, maar die het niet waar wisten te maken. Een ervan was Saul, de eerste koning van Israƫl.

Het voorval in Qadesj
De expliciet door God genoemde reden om Mozes af te wijzen was het voorval in Qadesj (Meestal verbasterd tot ā€˜Kades’; Nm 20:12). God kwam er ook herhaaldelijk op terug (vs 24; 27:14; Dt 32:51). Wat gebeurde er toen? Iets dat lijkt op een voorval op een eerdere plaats – Refidim – tijdens de Uittocht. Toevalligerwijs kreeg die plaats dezelfde naam; Meriba (Ex 17:7), wat Hebreeuws is voor ruzie met verwijten.

Nadat Israƫl tientallen jaren had rondgetrokken door de woestijn keerden het weer terug naar Qadesj. Dit was de plaats waar vandaan God hen op hun zwerftocht zond. De terugkeer daar staat dus voor het opnieuw oppikken van het vervolg van de Uittocht. Alleen was er toen in Qadesj geen drinkwater (Nm 20:1-2).

Net als eerder (Ex 17:5-6) gaf God aan Mozes en AƤron het bevel met de staf op een rotswand te slaan, zodat daaruit water zou komen. Maar de manier waarop zij dat bij Qadesj deden was anders. Wat deden ze verkeerd?

Volgens sommige gaat het erom dat ze zeiden dat zijzelf water uit de rotswand zouden laten komen zonder God te noemen (Nm 20:10). Maar de Israƫlieten hadden begrepen dat Mozes en AƤron dit op Gods bevel deden. Het was hun duidelijk dat God het was Die water gaf.

Mozes en AƤron werden beiden door God afgewezen als geschikte leiders voor de inname van het beloofde Land.

Anderen stellen daarom dat de zonde van Mozes en AƤron was dat ze tweemaal op de rotswand sloegen waardoor er een overvloed aan water uit stroomde (vers 11). Bij de eerdere keer zouden ze maar ƩƩn keer hebben geslagen (Ex 17:6). Dan zou het om geloofstwijfel of ongeloof gaan.

God noemt deze redenen echter niet expliciet, maar verweet Mozes en AƤron dat ze Hem niet vertrouwd hadden door te verzaken om Hem te heiligen voor de Israƫlieten. Het lijkt er dus om te gaan dat beiden in eigen kracht optraden en dat dit aan hen af te lezen zou zijn geweest. Ze waren te veel gericht op de ruzie met het volk. Dat rekende God hen ernstig aan (Ps 106:32-33). Zo konden ze de nieuwe generatie Israƫlieten niet naar het beloofde Land brengen.

Mozes en AƤron werden daarom beiden door God afgewezen als geschikte leiders voor de inname van het beloofde Land. Het voorval in Qadesj bleek achteraf dus een toets te zijn geweest van Godswege (Ps 81:7). Waarom tilde God zo zwaar aan deze zonde?

Verschil van leiderschap
Geestelijk leiderschap heeft als uitgangspunt dat het van Godswege is. De leider moet beseffen in Zijn dienst te staan, Hem te vertegenwoordigen, namens Hem te functioneren en Zijn wil volkomen te volbrengen. Mozes en AƤron bleken dat, door de omstandigheden, te zijn vergeten. Ze gedroegen zich in feite als seculiere leiders.

Voor seculiere leiders staat de ā€˜wil van het volk’, het collectief en het belang van de samenleving centraal. Daar hebben God en Zijn volk niet alleen niets aan, maar zulk leiderschap is voor Hen zondig, ongepast en kwaadaardig. Het kan God niet behagen.

Mozes en AƤron gingen tegen God in door het volk in eigen kracht water te willen geven.

Israƫl zou voortaan moeten uitzien naar de opvolger van Mozes, die wel volledig de ambtstermijn getrouw zal uitdienen (1 Kor 15:28; Hebr 3:5-6). Maar tot die tijd blijft Mozes de grootste godsdienstige leider (messias) die Gods volk heeft gehad (Nm 12:7).

God heiligen
God maakt dan ook geen uitzondering op basis van wat Mozes en AƤron goed hadden gedaan in het verleden, want heiliging van Zijn Naam staat niet voor niets in de 10 Woorden (Ex 20:7). Wat moet onder heiligen van Gods Naam verstaan worden? Dat Zijn wil en Zijn geboden precies en stipt nagevolgd worden in het besef dat dit door Zijn genade en zegen alleen mogelijk is. Wie zo’n heiliging van Zijn Naam overtreedt begaat een zonde waarop terecht de doodstraf staat, zoals blijkt.

Mozes en AƤron gingen tegen God in door het volk in eigen kracht water te willen geven. Heiligen van God betekent echter Zijn wil en geboden doen in het besef dat ze van Hem zijn, bedoeld zijn om Hem te eren en de uitvoering ervan Hem eert.

De context van het voorval in Qadesj was ingegeven door ernstige verwijten en weerspannigheid van de Israƫlieten tegen Gods wil (Nm 20:3-5). Juist omdat Mozes en AƤron helemaal meegaan in deze twist en weerspannigheid maakte dat hun zonde des te groter werd en Gods straf over hen begrijpelijk en rechtvaardig. Door geen uitzondering te maken voor Mozes en AƤron zou Israƫls ontzag en vrees voor God gehandhaafd blijven.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Raouf Leeraar
Video

Christenen voor Israƫl genoemd in VN-rapport over verdrijving Palestijnen, Raouf Leeraar reageert

Volgens VN-rapporteur Francesca Albanese zouden bijna 50 organisaties zich schuldig maken aan de verdrijving van Palestijnen. Dat schrijft zij in een nieuw rapport. In het rapport staat onder meer dat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever blijf

Urkers
Video

Prachtig: honderden Urkers zingen uit volle borst 'Een toekomst vol van hoop'

'U geeft een toekomst vol van hoop. Dat heeft U aan ons beloofd. Niemand anders U alleen, leidt ons door dit leven heen', deze woorden komen uit het voor veel christenen bekende lied 'Een toekomst vol van hoop'. Het lied - afkomstig van de christelij

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee hƩ? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep mo

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel behandelt Psalm 80 in nieuwe gebedsvlog

Het gebed is onlosmakelijk verbonden aan het christelijk geloof, maar hoe bid je nu precies? In de Gebedsvlogs van IZB deelt PKN-predikant Ron van der Spoel waardevolle inzichten en praktische handvatten om gebed en stilte een plek te geven in je dag

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen tijdens Pinksteren met Gods Geest vervuld werden

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d

Drs. Piet Guijt
Column

Christenen moeten zich wapenen tegen dubieus piramideverhaal

Sinds maart 2025 gaat er een opmerkelijke theorie rond over verborgen structuren onder de Egyptische piramide van Chefren. De hype verspreidt zich razendsnel online, maar wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt volledig. Sterker nog: betrokken onder

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Ds. Kees van Velzen
Video

Christenen vertellen wat de kerk volgens hen meer dan ooit nodig heeft

Wat heeft de kerk meer dan ooit nodig? Deze vraag legden wij onlangs aan diverse christenen voor. Onder andere ds. Kees van Velzen, CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, presentator Jan van den Bosch en theoloog Willem Ouwen

Meerartikelen

Willem Lingeman
Opinie

Hebben gelovigen de wet der tien geboden nodig?

Elke zondagmorgen buigen veel christenen zich onder het voorlezen van de Wet des Heeren, zoals die te vinden is in Exodus 20:1-17 en Deuteronomium 5:6-21. In veel kerken, met name van reformatorische signatuur, is dit zoals men zegt: ā€˜een goede gewoo

Zwitsers parlementsgebouw
Nieuws

Zwitserse overheid wil eiceldonatie voor vrouwen legaliseren

De Zwitserse Evangelische Alliantie (SEA) heeft zich uitgesproken tegen plannen van de overheid om eiceldonatie voor vrouwen te legaliseren. Volgens de christelijke koepelorganisatie brengt het wetsvoorstel ernstige ethische risico’s met zich mee en

Michal Canina Geske
Nieuws

Dochter van vermoorde christelijke uitgever dreigt Turkije te worden uitgezet

De Duitse Michal Canina Geske, de dochter van een in 2007 vermoorde christelijke uitgever in Turkije, dreigt na bijna dertig jaar Turkije te moeten verlaten. Dat meldt de Deutsche Welle. Michal was pas drie jaar oud toen ze met haar ouders naar Turki

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant: Israƫl heeft het recht om zichzelf te verdedigen

Al ruim anderhalf jaar zijn Israƫl en Hamas met elkaar in oorlog. In het begin van de oorlog kozen veel mensen Israƫls kant. Vandaag de dag scharen steeds meer mensen zich achter de Palestijnen. Ds. J. Koppelaar - hersteld hervormd emerituspredikant

 Wilkin van de Kamp
Video

Volgens Wilkin van de Kamp verwaarloosde de kerk eeuwenlang het werk van de Heilige Geest

"In de vierde eeuw na Christus beschreef een theoloog de Heilige Geest al als de 'onbeschreven God', de God over wie niemand schrijft", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' vertelt de spreker en schri

Elvis E
Video

Elvis E. is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Zondag in Hour of Power het verhaal van de veelzijdige en muzikale Elvis E. De musicus groeide op in Nigeria en werd geboren als prins. Hij kende daar rijkdom en armoede. God betekent alles in zijn leven. "Waar ik tekort kom, vult God het voor mij in

HSV
Nieuws

Hersteld Hervormde Kerk versoepelt koers rond Herziene Statenvertaling

De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft haar standpunt ten aanzien van het gebruik van de Herziene Statenvertaling (HSV) versoepeld. Tijdens de synodevergadering van juni besloot het landelijke kerkverband dat het gebruik van de HSV niet langer wordt

Bart Bolhuis
Nieuws

Prominent ChristenUnie-lid stapt over naar Partij voor de Dieren

Bart Bolhuis, tot voor kort actief binnen de ChristenUnie, heeft bekendgemaakt dat hij per 1 augustus in dienst treedt als beleidsmedewerker bij de Tweede Kamerfractie van de Partij voor de Dieren. De overstap markeert een duidelijke breuk met zijn v

Gids bij de Bijbel
Nieuws

NBG helpt jongeren met 'Gids bij de Bijbel'

Wat staat er allemaal in de Bijbel? Spreekt God echt door de Bijbel? Bijbellezen, hoe doe je dat eigenlijk? Voor jongeren met dit soort vragen is er nu de Gids bij de Bijbel. "Deze Gids is een mega-handige, laagdrempelige, frisse en tegelijk verdiepe

Diederik van Dijk
Nieuws

SGP stelt Kamervragen over christenvervolging in Indonesiƫ

SGP-Kamerlid Diederik van Dijk heeft minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken schriftelijke vragen gesteld over christenvervolging in Indonesiƫ. Aanleiding daarvoor is de recente, zorgelijke berichtgeving die onder andere op deze website verscheen. H

Tweede Kamer
Nieuws

Kamer stemt na chaotische dag voor strenger asielbeleid: dit was de rol van de christelijke partijen

Na een lange dag vol onduidelijkheid en twijfel stemde de Tweede Kamer donderdag uiteindelijk in met de Asielnoodmaatregelenwet. In die wet staat onder meer dat illegaal in Nederland verblijven strafbaar wordt. SGP en ChristenUnie speelden gedurende

Sebastiaan van Wessem
Opinie

Oude Testament als gewelddadig afschrijven is riskant

'Voor veel christenen (ook voor mij) bestaat er een stilzwijgend conflict tussen deze twee gezichten van God', stelde Olaf ten Napel eerder deze week in dit Cvandaag-artikel. Veel christenen zullen het dilemma herkennen dat Olaf beschrijft als we kij