Moeilijke Bijbelteksten: Waarom gaf God Torah?

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom God Torah gaf.
Nadat God de zonen van Jakob uit Egypte had gehaald en naar de berg Horeb in de Sinaïwoestijn had laten komen, sloot Hij Zijn Verbond met hen. Alleen deed Hij dit niet meer met een patriarch, maar met alle Israëlieten. Gods doel was de beloften aan hun vaderen in te lossen en ze in staat te stellen een godsdienstige natie te worden. Vandaar dat de Verbondsvoorwaarden veel uitgebreider waren dan eerder.
Deze voorwaarden wordt Torah genoemd. Traditioneel wordt deze onterecht op zichzelf staand gezien; ‘wet’ van Mozes. Ernstiger is echter de vergissing deze op te vatten als gebonden aan situatie en tijd. Gods woord heeft immers eeuwigheidswaarde, tenzij uitdrukkelijk door God wordt gesteld dat iets niet langer zo is of dat logischerwijs de godsdienstige omstandigheden dit niet langer toelaten of niet vereisen.
Bijbelse tekstvormen
De Bijbel bestaat uit verschillende tekstvormen. Naast beschrijving van godsdienstgeschiedenis bevat de Bijbel ook nogal wat onderricht (bevelen, bepalingen, praktijklessen met voorbeelden) over Gods wil voor gelovigen. In de Bijbel worden al deze vormen van Gods onderricht als ‘Torah’ aangeduid. Torah bepaalt de Bijbelse godsdienst. Maar die godsdienst ontwikkelt zich in de geschiedenis. Gods onderricht heeft dus een historische ontstaanscontext.
Hoewel de Bijbel verschillende tekstvormen heeft zijn ze toch integraal verbonden en hebben ze alleen als eenheid betekenis en functie. Het is dus onjuist en verkeerd om Torah als wet los te maken van de Bijbel. Ook omdat een groot deel van Torah, zoals het aanleren van godsdienstige vaardigheden, geen wetten zijn. Het ultieme doel van Torah is ook niet gehoorzaamheid, hoewel dat een kernhouding is die het vraagt, maar dagelijks kunnen leven met Gods nabijheid.
Woordstudie
Het woord Torah komt van de stam jarah – (leren) schieten. Dat wijst dus op richten, raken en het juiste treffen. Een verwant werkwoord is toer – (nauwkeurig onder)zoeken, naspeuren en verspieden.
Belangrijke vragen over Torah
Aan de basis van de vraag van dit artikel liggen belangrijke achtergrond vragen over Torah en moeten ook de gevolgen van de werken van de Here Jezus voor Torah worden bepaald. Die werken kunnen Torah hebben aangepast.
Doel van Torah
Wat is het nut van Torah? Deze vraag wordt in de christenheid amper gesteld, omdat het beweert dat Torah (grotendeels) zou zijn afgeschaft. Toch is er het feit dat voor de Here Jezus Torah centraal stond (Mt 5:17). Volgens de apostel Paulus was Torah het richtpunt/doel (Grieks telos) van de Here Jezus (Rm 10:4). Hij wilde dus het doel van Torah bereiken. Hij deed dit door zo goed mogelijk Gods wil te doen, want dat lijkt het nut van Torah.
Maar Hij ging vaak verder dan de letter van Torah en stelde dat dit ook het nut van Torah was. Torah is zowel wat Hij van Zijn volk vraagt als waarin zij kunnen, moeten en mogen meedoen. Maar de christenheid richt zich hoofdzakelijk op het profetische werk van de Here Jezus in plaats van op Zijn werken van Torah.
Torah biedt dus niet slechts Gods huisregels (statische aspect) voor de omgang met Hem, maar ook Zijn opvoeding gericht op volwassenheid van de gelovigen (dynamisch aspect). Maar in de Bijbel staat ook dat God Zijn Torah gebruikt om te scheppen (Ps 33:6; Jh 1:3; Hb 11:3) en alles wat in de schepping is te onderhouden en te herstellen. Dan geldt Torah ook in de hemel, want de hemel is ook onderdeel van de schepping. Zonder Torah zou dus de schepping niet kunnen (voort)bestaan.
Omvang Torah
Wat valt allemaal onder Torah? In algemene zin staat het voor de kern van Gods woord en Zijn Eigen woorden zijn één met Hem. Dan moet Torah ook eeuwig zijn, meer dan de Bijbel en al eerder bestaan hebben dan de schepping.
Door Torah ‘Wet’ te noemen wordt verondersteld dat het ingekaderd is binnen en beperkt tot de Bijbel. Dat veronderstelt dat God niet langer spreekt. Ook wordt het traditioneel gezien als alleen gegeven aan Israël, wat zou betekenen dat de Bijbel slechts gedeeltelijk Gods algemene woorden bevat. De kern van Torah zouden de 10 bevelen zijn. Echter, het leeuwendeel van Torah volgde pas daarna tot in het Nieuwe Testament!
God schept en spreekt echter nog steeds. Het ligt dan voor de hand dat Torah nog niet volledig geopenbaard en voortgaand is. De ware omvang is dan niet door mensen vast te stellen. Torah is goddelijk. Van God en één met Hem.
Vandaar dat Torah in dit artikel opzettelijk onbepaald is gelaten. Er bestaan wel diverse torot in de Bijbel, zoals de Torah van Mozes (Joz 1:7), maar ze komen van één bron en ze hebben één richtpunt. Feitelijk is er maar één Torah in de Bijbel (Ex 12:49) die zich niet tot die van Mozes beperkt. Abraham stond immers al onder Gods Torah (Gn 26:5). Dé Torah bestaat wel bij God, maar niet op aarde.
Houdbaarheid van Torah
Wat is de geldigheidsduur van Torah? De kern ervan zijn de bepalingen over de eredienst. In de christenheid worden deze ‘ceremoniële’ bepalingen genoemd. Maar omdat Gods heiligdom – de Tempel in Jeruzalem – is vernietigd beschouwt het deze als opgeheven. Maar Torah kan en mag niet opgedeeld worden.
Torah vertegenwoordigt Gods Karakter en Wil en er is de eredienst van de Tempel in de hemel die ook door Torah wordt bepaald. Die eredienst is essentieel. Dus het doel van Torah wordt nog steeds bereikt. Ook zonder de navolging ervan door mensen. Torah is dus nog steeds van kracht. Nergens in de Bijbel staat dat God Zijn mening (Torah) heeft veranderd. Ook niet na de dood en opwekking van Zijn Zoon en de uitstorting van de Heilige Geest.
Toepassing van Torah
Wat is de plaats van Torah in het Nieuwe Verbond? Stellen dat Torah alleen voor Israël bedoeld is loopt in elk geval spaak op het feit dat Gods volk geen natie is, maar Israël wel. De Israëlitische nationaliteit is niet hetzelfde als lid zijn van Gods volk. Torah heeft zeker een gedeelte dat zich specifiek richt op Israël als natie. Dat moet onderscheiden worden. Torah is gegeven aan Gods volk en niet slechts aan één natie.
Het is juist om te stellen dat de werken van de Here Jezus en van de Heilige Geest Torah vernieuwen. Probleem is echter dat die Torahvernieuwing nog nauwelijks wordt gewaardeerd en dus nog steeds niet is vastgesteld. De christenheid ziet zich immers nog steeds als een godsdienst zonder Torah. Hoewel het wel allerlei eigen wetten navolgt (wetticisme) naar Joods voorbeeld (Mt 23:23). Niet wordt beseft dat die twee – Bijbelse godsdienst en Torah – één zijn en dat Torah er zelfs aan voorafgaat en ‘erboven’ staat.
Vast staat dat de Mozaïsche Torah uitgaat van de zondemacht en dat de Messiaanse Torah (Gal 6:2) uitgaat van verlossing van die macht en van wedergeboorte uit de Heilige Geest. Vandaar dat in het Nieuwe Verbond de ‘lat’ veel hoger ligt, maar dat maakt de verantwoordelijkheid en het ‘loon’ ook zoveel groter.
Praatmee