Moeilijke Bijbelteksten: Wat betekenen de geslachtslijsten in Genesis?

God 18 maart 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijk Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de lange lijsten met geboorten in het begin van het Bijbelboek Genesis. Veel mensen vinden die lijsten saai en betwijfelen het nut. Wat is de betekenis ervan?

Een betekenis zou kunnen zijn dat de opvolgende geboorten de tijdsduur van de Voortijd (Tijd tussen de Schepping en de watervloed (Noach)) zou aangeven. Maar dat is dubieus, omdat het namelijk niet zeker is of de tijdsrekening in de Voortijd dezelfde was als die van tegenwoordig. Dit heeft ermee te maken dat de watervloed gevolgen had die zich niet alleen tot het doden van mensen en dieren op aarde beperkte. De woorden van God in Genesis 8:22 wijzen erop dat Hij de seizoenen instelde. Hij zorgde ervoor dat de aarde vanaf toen langzaam voorover en achterover ging bewegen waardoor de zon afwisselend op de ene en daarna op de andere helft zou schijnen. Dit heeft niet alleen grote invloed op het klimaat, maar is ook ongunstig voor de slijtage van de aarde en de schepselen.

De vraag is of de instelling van de seizoenen de enige ingreep was. Heeft God bijvoorbeeld de aarde sneller doen draaien, waardoor de dagen korter zijn geworden (Mt 24:22)? Heeft Hij ook andere ingrepen gedaan in het zonnestelsel, zoals aan de maan, of het heelal? Het kan dus zomaar zijn dat ook de duur van dagen is verkort. Hoewel dit schijnbaar niet expliciet in de Bijbel staat. Zeker is wel dat de levensomstandigheden op aarde na de watervloed ongunstiger waren geworden. Dit wordt zichtbaar in de scherpe afname van levensduur van de mens (en waarschijnlijk ook van de andere schepselen). Binnen 300 jaar na de watervloed was de gemiddelde leeftijd van de mens niet veel meer dan 100 jaar.

Een andere gedachte is dat de geslachtslijsten ‘bewijs’ leveren van het bestaan van ‘heilig nageslacht’. Dat individuele heiligheid of van Gods volk (collectief) wordt doorgegeven via geboorten; etnocentrisme (tunnelvisie die stelt dat Gods volk gekoppeld is aan/afhankelijk is van fysieke afstamming). Kaïns gedrag liet, in de eerste generatie na Adam, echter zien dat dit niet bestaat. Hoe kan immers een boosaardige voortkomen uit een ‘heilig geslacht’?. De klap op de vuurpijl is dat in de laatste generatie voor de vloed slechts één vrome was overgebleven: Noach. Alle afstammelingen van de stamboom van Set, de godsdienstige opvolger van Adam bleken boosaardig geworden te zijn. Ook de gelovigen na Noach brengen zowel heiligen als boosaardigen voort. Soms in één zwangerschap (Gn 25:23).

Dan is er de gedachte van vrome opvoeding. Dat de geslachten in Genesis 5 worden genoemd om erop te wijzen hoe belangrijk het is dat de ouders aan hun kinderen Gods wil en het geloof overdragen. Maar het voorval van Kaïn laat zien dat geloofsontwikkeling een gave was die niet iedereen oppakte (Gn 4:7-9). De eerste generaties (ook die van na de watervloed) konden te rade gaan bij het vrome voorgeslacht die nog in leven waren. Sommige verzaakten hun geloof te ontwikkelen of lieten het overwoekeren door hun boze hart (Gn 6:3). Vroomheid werd van aanvang aan bepaald door eigen verantwoordelijkheid (Gn 2:16-17).

Calvijn dacht in de geslachtslijsten een bevestiging van Gods voorbeschikking (Predestinatie) van uitverkiezing te zien. God zou de geboorte van de genoemde vrome zonen altijd al bedoeld hebben. Alleen laat deze dubbele Verkiezingstheorie zich niet rijmen met het feit dat slechts één mens uit die afstammelingen genade vond in de ogen van God: Noach. Met de dood van alle overige mensen en dieren tot gevolg. Welk nut dient dubbele Verkiezing als het niet tot toename, maar afname van Gods volk leidt? Wat is het nut van het verwerpen van de meerderheid van mensen en dieren? Deze theorie is strijdig met het ultieme richtpunt in de Bijbel: dat zoveel mogelijk mensen worden toegevoegd aan Gods volk ten gunst van de Schepping.

Wat kan wel geleerd worden van de geslachtslijsten?:

Genesis 4
1. Kaïn (Hebr. Qajin – verkregen)
2. Henoch (Hebr. Chanoch – toegewijd)
3. Hirad (Hebr. ’Ierad – vloot)
4. Mechuja-el (Hebr. Mechoeja‘El – zij zijn door God verdelgd)
5. Methusa-el (Hebr. Metoesa‘El – zij zijn mannen van God)
6. Lamech (Hebr. krachtig)
7. Jabal, Jubal, Tubal-Kaïn en Naema (Hebr. Javal – waterstroom voortbrengen, Joeval – geluidstroom voortbrengen, Toeval-Qajin – gedragen door Kaïn en Na’amah – (grote) prachtigheid))

Genesis 5
1. Adam (Hebr. uit bloedrode aarde)
2. Set (Hebr. Sjet – herstel (van het patriarchaat))
3. Enos (Hebr. ‘Énosj – sterfelijk mens (die God ging aanroepen (Gn 4:26)))
4. Kenan (Hebr. Qejnan – genesteld bezit)
5. Mahalal-el (Hebr. Mahalal‘El – lof aan God)
6. Jered (Hebr. Jaréd – Neerdalende afstamming)
7. Henoch
8. Methusalach (Hebr. Metoesjalach – man van het wapen)
9. Lamech
10. Noach (Hebr. tijdelijke verlichting)

In de stamboom van Adam tot Noach (Gn 5) wordt meer vrome namen genoemd dan in die van Kaïn. Dit kan wijzen op grotere geloofsontwikkeling en op fysieke vruchtbaarheid. De namen in de geslachtslijn vanaf Set (Gn 5) laten een bedruktheid zien door de geloofsafval van Adam.

De namen in de geslachtslijn van Kaïn laten hoogmoed zien en een bewustheid op zichzelf aangewezen te zijn (leven vanuit eigen kracht). Van belang is ook te wijzen op de sterke overeenkomst tussen sommige namen in de twee geslachtslijnen wat erop lijkt te wijzen dat er later wederzijds contact was (competitie).

De twee geslachtslijsten hebben veel verschillen en de naambetekenissen laten zien dat ze twee afzonderlijke geslachten vertegenwoordigen: de boosaardigen en de vromen. De knapheid van Kaïns kleindochter, Naema (deze Hebreeuwse naam betekent ‘schoonheid’), verklaart dat de vromen toch afvallig werden: uiteindelijke vermenging van het geslacht van Set met die van Kaïn door huwelijken (Gn 6:2). Vandaar dat God ingreep (Gn 6:7).

De geslachtslijsten laten zien dat door de overtreding van Eva en Adam alle mensen van God afdwaalden (Rm 3:12) en slechts een enkeling nog in staat bleek om bij God genade te vinden (Mt 19:26).

Praatmee

Beluister onze podcast

#385 Patrick & Jeffrey over Nigeriaanse christenen, David de Vos & de Week van het Leven
Of beluister op:

Meerartikelen

Lydia en Gerard de Groot
Boekfragment

Gemaakt om te heersen: geestelijke autoriteit hoort bij ons DNA

Heerschappij is het bestaansrecht van de mens, het is een positie van eer en autoriteit. Genesis 1:26-28 maakt duidelijk: ‘En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en laten zij heersen…En God zegende hen en God zei teg

Arch Kennedy
Getuigenis

Voormalig weerman worstelde jaren met homogevoelens en vindt vrijheid in Christus

De Amerikaanse auteur en voormalig meteoroloog Arch Kennedy vertelt openhartig hoe zijn leven veranderde toen hij Jezus ontmoette. Jarenlang leefde hij als homoseksuele man en worstelde hij met verslaving, maar door een eenvoudige uitnodiging van zij

Cvandaag podcast
Nieuws

Cvandaag podcast: Discussie over christenvervolging Nigeria na harde woorden Trump

De recente uitspraken van Donald Trump over het extreme geweld tegen christenen in Nigeria hebben wereldwijd, en ook in Nederland, een golf aan reacties veroorzaakt. De Amerikaanse president waarschuwde de Nigeriaanse regering dat de VS zou ingrijpen

Premier Nikol Pashinyan
Nieuws

Spanningen met nationale kerk overschaduwen eerste nationale gebedsontbijt Armenië

Premier Nikol Pashinyan kreeg afgelopen weekend veel waardering van Amerikaanse en Britse evangelicale leiders tijdens het eerste nationale gebedsontbijt van Armenië. Tegelijkertijd klinkt er scherpe kritiek vanuit mensenrechtenorganisaties over de a

Schots parlement
Nieuws

Christelijke organisaties waarschuwen tegen Schots plan voor abortus tot aan geboorte

Christelijke en pro-life organisaties roepen de Schotse regering op om een nieuw voorstel af te wijzen dat abortus tot aan de geboorte mogelijk zou maken. De plannen komen volgens Christian Today uit een rapport van een door de regering ingestelde ad

Palestijnen-Israël
Nieuws

Palestijnse kerkleiders: ‘Zwijgen over genocide is medeplichtigheid’

In Bethlehem is vrijdag een vernieuwde versie gepresenteerd van de Kairos-verklaring, een document waarin Palestijnse christelijke leiders opnieuw aandacht vragen voor het lijden van het Palestijnse volk. 'We leven in een tijd van genocide en gedwong

Ds. A. T. Vergunst
Video

Ds. Vergunst trof een reformatorisch stelletje aan de waterkant: "Hun zoon was overleden"

"Hij vroeg mij of ik tijd had. Natuurlijk had ik dat. Ik ging naast hen zitten", aldus ds. A. T. Vergunst. In een recente lezing, waarin het thema 'rouw' centraal stond, vertelde de GerGem-predikant hoe hij op een dag langs een rivier liep en daar ee

Zeecontainer
Persbericht

Event SDOK: Tuwen zat zestien jaar gevangen in Eritrea en werd gemarteld

SDOK organiseert een event met een bijzondere gast. Tuwen zat zestien jaar opgesloten in verschillende Eritrese gevangenissen, omdat ze haar geloof niet wilde afzweren. Ze leefde onder erbarmelijke omstandigheden. “Ik heb twee jaar geen gevoel in mij

Meerartikelen

Hanna Smallenbroek
Levensverhaal

Zware hersenschudding verdiepte het geloofsleven van Hanna Smallenbroek

Wat doe je als je leven van de ene op de andere dag helemaal wordt stilgezet? En als dat bijna twee jaar duurt? Ik kreeg een zware hersenschudding, die maar niet overging. Een pittige tijd volgde, van bijna niks kunnen, frustratie, hard werken en ext

Jan Hoek
Interview

Theoloog Jan Hoek draait er niet omheen: “God heeft Israël niet losgelaten”

“De Heere laat zijn volk niet vallen. De weg van God met Israël is niet vervangen door de kerk, maar in Christus juist verdiept en verbreed”, zegt theoloog Jan Hoek. Na dit interview met hoogleraar Hans van Oort in het Nederlands Dagblad laaide opnie

Martin de Jong en David de Vos
Opinie

Hoe christenen met David de Vos omgaan, zegt meer over ons dan over hem

De afgelopen week werd christelijk Nederland opnieuw opgeschud door een nieuwe discussie rondom David de Vos. Zijn besluit om te stoppen met Go and Tell en zijn uitspraken in de media hebben een storm losgemaakt die groter lijkt dan de inhoud zelf. E

Volle Balkons
Persbericht

Podcast ‘Volle Balkons’ vertelt verhaal van wonderlijke kerkgroei

De Nieuwe Kerk Utrecht lanceert de podcastdocumentaire Volle Balkons, een tweedelige serie over een opmerkelijk fenomeen: kerkgroei in een tijd waarin de meeste kerken krimpen. De serie neemt luisteraars mee in het bijzondere verhaal van de groei van

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe je een vruchtbare rank aan de ware Wijnstok wordt

In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' neemt Wilkin van de Kamp ons mee in de woorden van Jezus uit Johannes 15: “Blijf in Mij en Ik in u.” De spreker en schrijver legt uit wat het betekent om als rank verbonden te zijn met de w

Ds. M. Klaassen
Video

Ds. Klaassen zat onder het gehoor van evangelische voorganger uit België

"Allereerst zei hij dat die moeders niet kunnen wassen, getuige de gekrompen kleding. Het tweede dat hij zei is dat die vaders geen leiding kunnen geven. Ik dacht: dat is raak", aldus ds. M. Klaassen. De hersteld hervormde predikant vertelde hoe hij

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt hoe de ark van Noach Jezus' reddingswerk symboliseert

In de zevende aflevering van de serie ‘Jezus in het Oude Testament’ bespreekt evangelist Johan Schep Genesis 7. In dit hoofdstuk komt onder meer de zondvloed aan bod. Enkel Noach en de zijnen bleven gespaard. Toch wijst Schep er ook op hoe in dit ver

Egyptische vrouw uit Caïro
Getuigenis

Van analfabeet naar getuige van Gods Licht in Caïro

Het leven in Caïro is zwaar. De stad bruist van lawaai, files en vervuilde lucht. Er is een tekort aan werk, hygiëne en zekerheid. Voor miljoenen inwoners van de Egyptische hoofdstad is elke dag een strijd om te overleven. Tussen de grijsbruine flatb

bangladesh
Nieuws

Bomaanslagen bij kerk en school vergroten angst onder christenen in Bangladesh

De kleine christelijke gemeenschap in Bangladesh leeft na twee nieuwe bomaanslagen opnieuw in angst. In Dhaka werden vorige week zowel de Sint Mariakathedraal als de door de kerk gerunde Sint Joseph School getroffen door zelfgemaakte explosieven. De

Soli Deo Gloria
Video

Soli Deo Gloria brengt Psalm 123 tot leven: bekijk de beelden

In de Grote Kerk van Epe klinkt Psalm 123 in een indrukwekkende uitvoering van Soli Deo Gloria Urk. Onder leiding van pianist Johan Bredewout, organist Harm Hoeve en fluitist Kees Alers klinkt de eeuwenoude bede “Ik hef tot U, die in den hemel zit”.

Johan Vink
Column

De boodschap van Jezus is meer dan een ticket naar de hemel

Naar aanleiding van het nieuws dat evangelist David de Vos stopt met evangeliseren, omdat volgens hem “alle mensen Gods kinderen zijn”, reageert spreker en schrijver Johan Vink met een krachtig pleidooi voor het volle Evangelie. Volgens Vink draait h

Liza van Loon
Opinie

In de tuin van D66-tolerantie is voor het ongeboren leven geen plek

“Het kan wel,” de trotse verkiezingsslogan van D66: gedragen als een etiket van vrijheid. De partij die zegt te staan voor vrijheid en ruimte voor iedere stem. Maar wat blijft er over van dat ideaal als één stem hardnekkig wordt doodgezwegen? De stem