Moeilijke Bijbelteksten: Wat betekenen de geslachtslijsten in Genesis?

God 18 maart 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijk Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de lange lijsten met geboorten in het begin van het Bijbelboek Genesis. Veel mensen vinden die lijsten saai en betwijfelen het nut. Wat is de betekenis ervan?

Een betekenis zou kunnen zijn dat de opvolgende geboorten de tijdsduur van de Voortijd (Tijd tussen de Schepping en de watervloed (Noach)) zou aangeven. Maar dat is dubieus, omdat het namelijk niet zeker is of de tijdsrekening in de Voortijd dezelfde was als die van tegenwoordig. Dit heeft ermee te maken dat de watervloed gevolgen had die zich niet alleen tot het doden van mensen en dieren op aarde beperkte. De woorden van God in Genesis 8:22 wijzen erop dat Hij de seizoenen instelde. Hij zorgde ervoor dat de aarde vanaf toen langzaam voorover en achterover ging bewegen waardoor de zon afwisselend op de ene en daarna op de andere helft zou schijnen. Dit heeft niet alleen grote invloed op het klimaat, maar is ook ongunstig voor de slijtage van de aarde en de schepselen.

De vraag is of de instelling van de seizoenen de enige ingreep was. Heeft God bijvoorbeeld de aarde sneller doen draaien, waardoor de dagen korter zijn geworden (Mt 24:22)? Heeft Hij ook andere ingrepen gedaan in het zonnestelsel, zoals aan de maan, of het heelal? Het kan dus zomaar zijn dat ook de duur van dagen is verkort. Hoewel dit schijnbaar niet expliciet in de Bijbel staat. Zeker is wel dat de levensomstandigheden op aarde na de watervloed ongunstiger waren geworden. Dit wordt zichtbaar in de scherpe afname van levensduur van de mens (en waarschijnlijk ook van de andere schepselen). Binnen 300 jaar na de watervloed was de gemiddelde leeftijd van de mens niet veel meer dan 100 jaar.

Een andere gedachte is dat de geslachtslijsten ‘bewijs’ leveren van het bestaan van ‘heilig nageslacht’. Dat individuele heiligheid of van Gods volk (collectief) wordt doorgegeven via geboorten; etnocentrisme (tunnelvisie die stelt dat Gods volk gekoppeld is aan/afhankelijk is van fysieke afstamming). Kaïns gedrag liet, in de eerste generatie na Adam, echter zien dat dit niet bestaat. Hoe kan immers een boosaardige voortkomen uit een ‘heilig geslacht’?. De klap op de vuurpijl is dat in de laatste generatie voor de vloed slechts één vrome was overgebleven: Noach. Alle afstammelingen van de stamboom van Set, de godsdienstige opvolger van Adam bleken boosaardig geworden te zijn. Ook de gelovigen na Noach brengen zowel heiligen als boosaardigen voort. Soms in één zwangerschap (Gn 25:23).

Dan is er de gedachte van vrome opvoeding. Dat de geslachten in Genesis 5 worden genoemd om erop te wijzen hoe belangrijk het is dat de ouders aan hun kinderen Gods wil en het geloof overdragen. Maar het voorval van Kaïn laat zien dat geloofsontwikkeling een gave was die niet iedereen oppakte (Gn 4:7-9). De eerste generaties (ook die van na de watervloed) konden te rade gaan bij het vrome voorgeslacht die nog in leven waren. Sommige verzaakten hun geloof te ontwikkelen of lieten het overwoekeren door hun boze hart (Gn 6:3). Vroomheid werd van aanvang aan bepaald door eigen verantwoordelijkheid (Gn 2:16-17).

Calvijn dacht in de geslachtslijsten een bevestiging van Gods voorbeschikking (Predestinatie) van uitverkiezing te zien. God zou de geboorte van de genoemde vrome zonen altijd al bedoeld hebben. Alleen laat deze dubbele Verkiezingstheorie zich niet rijmen met het feit dat slechts één mens uit die afstammelingen genade vond in de ogen van God: Noach. Met de dood van alle overige mensen en dieren tot gevolg. Welk nut dient dubbele Verkiezing als het niet tot toename, maar afname van Gods volk leidt? Wat is het nut van het verwerpen van de meerderheid van mensen en dieren? Deze theorie is strijdig met het ultieme richtpunt in de Bijbel: dat zoveel mogelijk mensen worden toegevoegd aan Gods volk ten gunst van de Schepping.

Wat kan wel geleerd worden van de geslachtslijsten?:

Genesis 4
1. Kaïn (Hebr. Qajin – verkregen)
2. Henoch (Hebr. Chanoch – toegewijd)
3. Hirad (Hebr. ’Ierad – vloot)
4. Mechuja-el (Hebr. Mechoeja‘El – zij zijn door God verdelgd)
5. Methusa-el (Hebr. Metoesa‘El – zij zijn mannen van God)
6. Lamech (Hebr. krachtig)
7. Jabal, Jubal, Tubal-Kaïn en Naema (Hebr. Javal – waterstroom voortbrengen, Joeval – geluidstroom voortbrengen, Toeval-Qajin – gedragen door Kaïn en Na’amah – (grote) prachtigheid))

Genesis 5
1. Adam (Hebr. uit bloedrode aarde)
2. Set (Hebr. Sjet – herstel (van het patriarchaat))
3. Enos (Hebr. ‘Énosj – sterfelijk mens (die God ging aanroepen (Gn 4:26)))
4. Kenan (Hebr. Qejnan – genesteld bezit)
5. Mahalal-el (Hebr. Mahalal‘El – lof aan God)
6. Jered (Hebr. Jaréd – Neerdalende afstamming)
7. Henoch
8. Methusalach (Hebr. Metoesjalach – man van het wapen)
9. Lamech
10. Noach (Hebr. tijdelijke verlichting)

In de stamboom van Adam tot Noach (Gn 5) wordt meer vrome namen genoemd dan in die van Kaïn. Dit kan wijzen op grotere geloofsontwikkeling en op fysieke vruchtbaarheid. De namen in de geslachtslijn vanaf Set (Gn 5) laten een bedruktheid zien door de geloofsafval van Adam.

De namen in de geslachtslijn van Kaïn laten hoogmoed zien en een bewustheid op zichzelf aangewezen te zijn (leven vanuit eigen kracht). Van belang is ook te wijzen op de sterke overeenkomst tussen sommige namen in de twee geslachtslijnen wat erop lijkt te wijzen dat er later wederzijds contact was (competitie).

De twee geslachtslijsten hebben veel verschillen en de naambetekenissen laten zien dat ze twee afzonderlijke geslachten vertegenwoordigen: de boosaardigen en de vromen. De knapheid van Kaïns kleindochter, Naema (deze Hebreeuwse naam betekent ‘schoonheid’), verklaart dat de vromen toch afvallig werden: uiteindelijke vermenging van het geslacht van Set met die van Kaïn door huwelijken (Gn 6:2). Vandaar dat God ingreep (Gn 6:7).

De geslachtslijsten laten zien dat door de overtreding van Eva en Adam alle mensen van God afdwaalden (Rm 3:12) en slechts een enkeling nog in staat bleek om bij God genade te vinden (Mt 19:26).

Praatmee

Beluister onze podcast

#389 Martin Koornstra & Jan Pool over geloven in tijden van ziekte en een God van wonderen
Of beluister op:

Meerartikelen

Johan Schep
Interview

Evangelist Johan Schep: “Kies geen partij voor de Palestijnen of Israël”

Evangelist Johan Schep ziet in de Nederlandse kerk een groeiende verwarring over de plaats van Israël, de gemeente en de volken in Gods plan. Volgens hem ligt de oorzaak niet in onwil, maar in een gebrek aan onderscheid. “Kies geen partij voor de Pal

William den Boer
Verdieping

De ‘Quiet Revival’: is er een stille opwekking gaande in het Westen?

Is er werkelijk sprake van een nieuwe opwekking in het seculiere Westen? Tijdens de conferentie Responding to the Rebirth in Londen kwamen onlangs christenen uit de hele wereld samen om deze vraag onder ogen te zien. Onderzoekers, kerkleiders en denk

Politie Argentinië
Getuigenis

Meer dan driehonderd toekomstige politieagenten laten zich dopen in Argentinië

Meer dan driehonderd aspirant-politiemensen van de provinciale politie van Buenos Aires hebben deze maand openlijk hun christelijk geloof beleden. Dat deden zij door zich te laten dopen op de Juan Vucetich Politieacademie. Bij de bijeenkomst in Argen

Kamerdebat
Nieuws

Kamer stemt voor embryokweek, christelijke partijen slaan alarm

De Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV) heeft met teleurstelling gereageerd op het besluit van de Tweede Kamer om het kweken van menselijke embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek toe te staan. Volgens de christelijke organisatie markeert de aange

Frank van Oordt
Opinie

Wordt antisemitisme normaal? Christenen mogen hier niet zwijgen

Het bloedbad tijdens het Chanoekafeest in Australië van afgelopen zondag vervult ons met afschuw. De verschrikkelijke beelden staan op ons netvlies, wereldleiders spreken hun medeleven uit met de nabestaanden. Zeker vijftien mensen werden ruw uit het

Chanoeka
Nieuws

SGP organiseert Chanoeka-bijeenkomst uit solidariteit met Joodse gemeenschap

De SGP organiseert op woensdag 17 december opnieuw een Chanoeka-bijeenkomst in de Tweede Kamer. Samen met andere fracties wil de partij zichtbaar opstaan voor de Joodse gemeenschap en een krachtig signaal afgeven tegen antisemitisme. Aan de bijeenkom

KRO-NCRV
Persbericht

KRO-NCRV vertelt kerstverhaal op vele manieren

KRO-NCRV brengt ook dit jaar een uitgebreid kerstprogramma op televisie, radio en online. In de dagen rond Kerst staat het Bijbelse kerstverhaal centraal. In muziek, verhalen en vieringen klinkt de boodschap van hoop, troost en verbondenheid. De prog

Australië
Nieuws

Christelijke leiders tonen solidariteit na dodelijke aanslag op Chanoeka in Sydney

Christelijke leiders in Australië hebben hun diepe medeleven uitgesproken na de dodelijke aanslag op een Chanoeka-viering op Bondi Beach in Sydney. Bij de aanval kwamen zeker vijftien mensen om het leven, onder wie een tienjarig meisje en een Holocau

Meerartikelen

Ds. S. P. Roosendaal
Nieuws

CGK Enschede mag nieuwe dominee verwelkomen: ds. S. P. Roosendaal

De CGK te Enschede-Oost mag binnenkort een nieuwe predikant verwelkomen. Ds. S. P. Roosendaal (foto) volgt in de Renatakerk ds. D. Dunsbergen op. Laatstgenoemde predikant ging vorig jaar met emeritaat. Roosendaal was sinds mei 2018 verbonden aan Het

Diederik van Dijk
Nieuws

Kamer wil verder met Transgenderwet, SGP-Kamerlid: "Onze jongeren verdienen beter"

De Tweede Kamer wil dat het kabinet de verruiming van de Transgenderwet opnieuw indient. Een motie van GroenLinks-PvdA kreeg deze week steun van een Kamermeerderheid. SGP-Kamerlid Diederik van Dijk (foto) reageert scherp en spreekt zijn zorg uit over

Nigeria christen
Nieuws

Waarschuwing voor nieuw kerstgeweld tegen christenen in Nigeria

Voorstanders van godsdienstvrijheid waarschuwen dat christenen in Nigeria opnieuw het doelwit kunnen worden van grootschalig geweld rond Kerstmis. Tijdens een noodbijeenkomst in het Amerikaanse Capitool klonk de alarmerende oproep om snel in te grijp

IJzeren hanger met menorah
Nieuws

Zeldzame hanger met menorah wijst op verborgen Joodse eredienst in Jeruzalem

Archeologen hebben bij de Westelijke Muur in Jeruzalem een bijzondere vondst gedaan. Dat schrijft All Israel News. Het gaat om een 1.300 jaar oude hanger met een menorah. De vondst suggereert dat Joden Jeruzalem bleven bezoeken en er mogelijk eredien

Kerk
Nieuws

Rechtbank verplicht kerk in Kampen tot betaling achterstallige toeslag aan ontslagen koster

De Bazuinkerk in Kampen moet een voormalig koster alsnog een bedrag van bijna 60.000 euro uitbetalen. Dat heeft de rechtbank in Zwolle bepaald, schrijft het Nederlands Dagblad. Volgens de rechter heeft de Nederlandse Gereformeerde Kerk (NGK) nagelate

Ds. G. W. S. Mulder
Nieuws

Nieuwe predikant voor gereformeerde gemeente Gouda: ds. G. W. S. Mulder

De gereformeerde gemeente te Gouda beschikt binnenkort weer over een eigen predikant. Ds. G. W. S. Mulder (foto) nam het op hem uitgebrachte beroep aan. In de Zuid-Hollandse stad volgt Mulder ds. G. Clements op. Laatstgenoemde predikant vertrok, na e

Skillet
Video

Christelijke rockband steekt eeuwenoud adventslied in nieuw jasje

De populaire christelijke rockband Skillet heeft wereldwijd aandacht getrokken met hun eerste kerstsong: een krachtige rockversie van O Come, O Come Emmanuel. Het nummer wordt massaal omarmd door fans, maar zorgt online ook voor kritiek. Sommige luis

gebedsbijeenkomst
Persbericht

Schreeuw om leven organiseert gebedsbijeenkomst rond abortus

Op donderdagavond 18 december organiseert Schreeuw om leven een landelijke gebedsbijeenkomst rond het thema abortus. De bijeenkomst staat stil bij de invoering van de Wet afbreking Zwangerschap in 1980 en bij de gevolgen daarvan voor Nederland. Sinds

Hervormde kerk
Analyse

Kerkscheuring HHK en CGK: wat zijn de verschillen tussen 2004 en nu?

Momenteel voltrekt zich binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) een scheuring. Door sommigen wordt verwezen naar het jaar 2004, toen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) ontstond en de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) werd gevormd. Maar hoe

David Epema
Interview

Lijken we nog op de kerk uit Handelingen? De droom van voorganger David Epema

David Epema is voorganger van Wavemakers in Maassluis. Hij hoopt dat zijn kerk impact zal hebben in de omgeving. "Ik droom dat we niet naar de kerk gaan, maar dat we de kerk zijn. Dat daar een getuigenis van uitgaat van wie God is en wat Hij doet." "

Marije van den Berg
Interview

Marije van den Berg over het taboe op menstruatie: "Hier mag meer openheid over zijn"

Al jaren hoort Marije van den Berg dezelfde verhalen van zowel tienermeiden als volwassen vrouwen: niemand heeft hen ooit écht uitgelegd wat er in hun lichaam gebeurt. In veel gezinnen blijft het gesprek over menstruatie, hormonen en zelfzorg stil. Z

Joël Boertjens
Column

#Hoedan? Waarom kerken vastlopen en hoe het anders kan

Twee jaar geleden reikte ik het eerste exemplaar van #Hoedan? uit aan Danielle Braun. Met deze gids voor een veilig gesprek over kerk, geloof en LHBTI+ wilde ik een goede poging doen om mensen, kerken en organisaties te ondersteunen bij het op gang b