In tal van gemeenten en kerkverbanden is het een urgente vraag hoe we elkaar kunnen vasthouden. Er wordt veel verlegenheid ervaren. Maar maakt het ons ook verlegen om de (door)werking van de Heilige Geest?

De Jeruzalemse gemeente
In Handelingen 1:13-14 tekent Lukas hoe de gemeente in Jeruzalem toeleefde naar Pinksteren. Er werd eensgezind en volhardend gebeden en gesmeekt. We lezen niet wat de inhoud van dit bidden was. Het kan echter bijna niet anders of Jezus’ belofte van de Heilige Geest (vs.8) had daarin een plaats, zodat de gemeente vurig bad om de vervulling ervan. Gods beloften maken het gebed niet overbodig maar sporen er juist toe aan.

Opvallend is dat het heel verschillende mensen betrof. De elf discipelen met ieder een eigen (soms heftig) karakter, enkele vrouwen en tot onze verrassing ook de broers van de Heere Jezus. Aanvankelijk geloofden zij niet in Hem (Joh.7:5), maar dat was inmiddels anders geworden. Ondanks een grote onderlinge verscheidenheid waren ze toch eensgezind bijeen, doordat ze gefocust waren op Gods werk.

Ook in het pinksterhoofdstuk is er sprake van eensgezindheid. Op het moment van de uitstorting van de Heilige Geest (Hand.2:1), en ook later toen velen tot geloof en bekering gekomen waren. Er werd volhard in de gemeenschap (vs.42) en men bleef dagelijks eensgezind, en ook met vreugde, in de tempel bijeenkomen (vs.46). Om jaloers op te worden. Zo kan het dus binnen de gemeente van Christus, in en door de kracht van de Pinkstergeest.

Beide balken
Kan dat ook in 2024? Misschien vragen we ons dat wel eens af, gezien de huidige kerkelijke praktijk. Wat de Heilige Geest betreft, is het terdege mogelijk. Hij is het immers Die verbindingen legt. We zouden Hem een echte Verbinder kunnen noemen. Allereerst verbindt Hij – verticaal – met Christus. Dat is trouwens het liefste wat de Heilige Geest doet: ons oog en hart geven voor de Heere Jezus. De Geest is in Zijn element als Hij Christus verheerlijkt (Joh.16:14). Daartoe ontdekt Hij ons aan onze zonden (Hand.2:36), zodat we de Heiland werkelijk nodig hebben en Hij alles voor ons wordt.

De Geest verbindt ook – horizontaal – met elkaar. Het een is niet zonder het ander. Dit samengaan van het verticale en het horizontale correspondeert met de beide balken van Jezus’ kruis, waarin het diepste geheim van de Bijbelse eenheid ligt. Niets bindt meer samen dan dat de Geest ons elkaar doet vinden aan de voet van het kruis – als zondaren die het van Gods genade moeten hebben. Een wonder dat niet door ons te organiseren valt. Daarom is eensgezindheid primair een gave van de Heilige Geest.

Onder spanning
Tegelijk is het een opgave, een roeping. Helaas is eensgezindheid uiterst kwetsbaar. Er is een grote diversiteit aan stoorzenders waarin we de invloed bespeuren van de boze die mensen, ook christenen, uit elkaar drijft. Of hij bindt samen in een antihouding tegenover God en Zijn gemeente. In het boek Handelingen komt ook negatieve eensgezindheid voor (7:57; 18:12).

Op Pinksteren leek er een ideaal gemeenteleven te ontstaan. Maar dat was schijn. De ideale gemeente bestaat niet. Al gauw kwamen er barsten openbaar. Eerst was er het bedrog van Ananias en Saffira (Hand.5:1-11). Later ontstond er verbittering tussen Paulus en Barnabas, zelfs zó dat hun wegen scheidden (Hand.15:39). Ook in de nieuwtestamentische brieven merken we hoezeer eensgezindheid onder spanning kan staan. Neem nu de groepsvorming rond verschillende voorgangers in de gemeente van Korinthe (1 Kor.1:12).

Inzet gevraagd
Het is niet voor niets dat Paulus in Efeze 4:3 de lezers aanspoort om zich te beijveren om de eenheid van de Geest te bewaren. Dat is een belangrijke (Pinkster)oproep. Geest en eenheid worden in één adem genoemd. Kennelijk vraagt het inspanning – en zelfs ijver – om eensgezind te zijn. Het gaat in ieder geval niet vanzelf. Het heeft volgens Paulus te maken met nederigheid, zachtmoedigheid, geduld en elkaar in liefde verdragen (vs.2). Hiermee wordt een geestelijke houding (gezindheid) bedoeld, zodat we met elkaar omgaan in de g(G)eest van Christus.

Aan het einde van hetzelfde hoofdstuk waarschuwt Paulus voor het bedroeven van de Heilige Geest door bitterheid, woede, niet barmhartig en vergevingsgezind zijn (vs.30-32). In zo’n klimaat kan de Pinkstergeest het niet uithouden. Daar is Hij té heilig voor. Houden we er rekening mee dat de Heilige Geest Zich kan terugtrekken? En beseffen we de ernst daarvan? Dan valt immers de samenbinding weg. Vandaar het klemmende appèl van Paulus om de (geschonken) eenheid van de Geest te bewaren. Dat houdt ook in: tegen verdeeldheid strijden.

Teken van de tijd
Samengevat gaat het om wat we zingen in Psalm 133: ‘Waar liefde woont, gebiedt de Heer de zegen.’ Dat is zo, omdat Hij daar Zelf woont door de Heilige Geest. Prachtige psalmregels zijn het, maar ook schrijnende woorden als we naar de praktijk kijken. We signaleren maar al te vaak het tegenovergestelde: liefde die verkilt. Het is volop gaande in de samenleving. Tegenstellingen verscherpen zich. We zien het in de politiek – alleen al de moeite om draagvlak te vinden voor een nieuwe regering. Harde protesten. En niet te vergeten het oplaaiende antisemitisme.

Daarnaast is er grote verwarring in kerken en gemeenten, zijn er diepgaande verschillen rond het verstaan van de Schrift. We zien kloven waarvan we ons afvragen of ze nog wel te overbruggen zijn. Gemeenteleden ervaren een gevoel van vervreemding binnen de eigen gemeente, omdat er in korte tijd veel verandert – niet alleen qua sfeer maar ook inhoudelijk qua geloofsbeleving. Tal van pijnlijke situaties kunnen een gevoel van moedeloosheid geven. Zou het om een teken van de tijd gaan? Heeft Jezus niet gezegd dat de liefde van velen zal verkillen (Matt.24:12)? Volgens Paulus zullen mensen in de laatste dagen liefhebbers van zichzelf zijn (2 Tim.3:1-2). Dat geeft wel te denken.

Verdraagzaamheid
Al het bovenstaande neemt niet weg dat de Heilige Geest ís uitgestort. Het (heils)feit van Pinksteren is nooit meer ongedaan te maken. Laten we de kracht van de Geest niet onderschatten. Hij kan bewerken wat wij voor onmogelijk houden. Doorslaggevend is de vraag: laten we ons leiden door de Pinkstergeest? En bidden we volhardend om Zijn doorwerking in ons persoonlijk leven en binnen de gemeente? Dan konden er wel eens wonderen gebeuren, omdat de Heilige Geest ons richt op de Heere Jezus en ons vernieuwt naar Zijn beeld.

Dat leidt inderdaad tot die geestelijke houding van nederigheid, geduld en verdraagzaamheid. Dan veroordeel je een ander niet of laat je iemand niet vallen, omdat hij of zij wat anders denkt.  Eensgezindheid is wat anders dan het in alles met elkaar eens zijn. Wel luister je goed naar wat een ander bedoelt, ook al wordt het misschien niet zo verwoord als je zelf gewend bent – als er maar herkenning is in het volbrachte werk van onze Heere. Dat is immers de bron van eensgezindheid, waaruit de Heilige Geest put. Dan kan er maar zo een hartelijke verbondenheid ontstaan, ook over kerkmuren heen. Onderlinge verschillen worden vanuit Jezus’ kruis overstegen.

Voeding
Hoe kan Pinkster-eensgezindheid worden bevorderd? In Handelingen 2 vinden we nog een belangrijke aanwijzing. Het volharden in de gemeenschap wordt in vers 42 als tweede genoemd. Voorop staat het volharden in de leer van de apostelen waarmee het Evangelie, het Woord wordt bedoeld. Deze volgorde is veelzeggend. Een leven dicht bij de Schrift brengt eenheid van de Geest met zich mee. Dat heeft concreet te maken met trouw in de kerkgang en in de persoonlijke omgang met het Woord. Geestelijke eensgezindheid heeft voortdurend voeding vanuit het Evangelie nodig. In de prediking wordt het ons door Christus geleerd om niet onszelf te bedoelen maar gericht te zijn op elkaar. Wat een zegen om zó gemeente te zijn!

Daar gaat iets vanuit naar buiten toe. De eerste Pinkstergemeente vond genade bij heel het volk en had ook werfkracht (Hand.2:47). Eensgezindheid is ook belangrijk met het oog op onze missionaire roeping. Dat horen we in het hogepriesterlijk gebed van de Heere Jezus. Hij bidt om eenheid onder Zijn volgelingen, ‘opdat de wereld zal geloven…’ (Joh.17:21). Bovendien dient eensgezindheid de eer van de drie-enige God. Redenen genoeg om er ernst mee te maken.

Pinksteren 2024 nadert. Een feest om met veel verwachting, en vooral biddend, tegemoet te gaan.

Kom Schepper, Geest, daal tot ons neer,
houd Gij bij ons uw intocht, Heer;
vervul het hart dat U verbeidt,
met hemelse barmhartigheid.  

Gij zijt de gave Gods, gij zijt
de grote Trooster in de tijd,
de bron waaruit het leven springt,
het liefdevuur dat ons doordringt.

Ds. J.C. Schuurman uit Putten is emeritus predikant en lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond. Geïnteresseerd in meer lezenswaardige artikelen? Neem een jaarabonnement (€ 53). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van deze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!