Moeilijke Bijbelteksten: Waarom werd Israƫl aan Davids dynastie ontnomen?

God 17 augustus 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de achtergrond van het beƫindigen van het Davidische koningschap over heel Israƫl.

Israƫls koningschap en de Davidische dynastie die erdoor gevestigd werd bracht schijnbaar eenheid onder de stammen en nationale identiteit. Maar wie nauwkeurig de Bijbel bestudeerd zal zien dat er spanning bestond onder Israƫls stammen. Die bestond er al van oorsprong, maar het koningschap wist dat niet op te lossen en verergerde het ook.

Rivaliteit van Jakobs zonen
Jakob werd gezegend met een groot aantal mannelijke afstammelingen. De meeste kwamen voort uit zijn eerste vrouw Lea. Toch hield Jakob meer van zijn tweede vrouw Rachel (Gn 29:30). Dat had ongunstige gevolgen voor de gezinsverhoudingen.

Jakob schonk openlijk aan Jozef een erepositie in zijn gezin. Dat maakte zijn broers zeer afgunstig zodat ze hem gingen haten.

Het werd verergert, omdat Jakob ook meer hield van Rachels zonen dan van zijn andere zonen (33:2). Dit was vooral een probleem voor Lea’s zoon Ruben, Jakobs eerstgeborene. Maar Ruben maakte zijn positie waardeloos door ernstig tegen zijn vader te zondigen (35:22). Eerder hadden zijn broers Simeon en Levi door hun optreden tegen de Sichemieten zich in Jakobs ogen onwijs gedragen.

Jakob schonk openlijk aan Jozef een erepositie in zijn gezin (37:3). Dat maakte zijn broers zeer afgunstig zodat ze hem gingen haten (vers 4). Dit werd nog erger toen God Jozef profetische inzichten gaf (vers 8, 11). Sommige broers wilde hem daarom doodslaan (vers 18). Toen Jakob werd verteld dat Jozef waarschijnlijk dood was, ging zijn voorliefde uit naar Benjamin, Rachels tweede zoon (42:4; 44:20).

Jozefs hernieuwde voorkeurspositie
Toen Jozef zich weer aan zijn broers vertoonde was dat in Egypte als hoge beambte van de farao. Ze raakte daardoor in grote angst voor zijn wraak, maar Jozef was echter heel blij dat hij zijn familie weer kon verenigen en redden voor de heersende hongersnood.

Toen Jakob adopteerde toen Jozefs zonen ter vervanging van Jozef die immers eigendom van farao was geworden. Jakob had daardoor uiteindelijk 13 zonen. Jakob sprak bij de adoptie profetisch de voorkeur uit voor Efraïm, ondanks dat die niet de eerstgeborene was (48:20). Ook sprak hij over Jozef (d.i. Efraïm) de patriarchale zegen uit (49:22-26). Het is dan ook passend dat het Jozua, een nakomeling van Efraïm (Nm 13:8), was die de leiding had over Israëls inname van het beloofde Land.

Israƫls scepticisme
Naast de oorspronkelijke voorkeurspositie van Efraïm onder Jakobs zonen, lijken de Israëlieten een afkeer te hebben van een centralistisch bestuur. Die afkeer is niet zo vreemd. Niet alleen was er de slechte ervaring met Egyptes hiërarchische landsbestuur, maar Israël was in het beloofde land sterk toegenomen. Een groot volk heeft logischerwijs weinig overkoepelende binding.

Niet alleen was er de slechte ervaring met Egyptes hiƫrarchische landsbestuur, maar Israƫl was in het beloofde land sterk toegenomen. Een groot volk heeft logischerwijs weinig overkoepelende binding.

De Israƫlitische godsdienst leert ook dat Israƫl God als Koning had. Velen zagen ook niet waarom er naast het leiderschap van de (Hoge-)priesters en de oudsten nog een koning moest worden aangesteld.

De behoefte van het aanstellen van een centrale leider kwam dan ook vanuit de oudsten en niet zozeer vanuit de IsraĆ«lieten (1 S 8:4-5). IsraĆ«ls koningschap vestigde zich dus van bovenaf. Het is dan ook niet vreemd dat er scepticisme was over zo’n koning (10:27). Maar omdat God het koningschap bevestigde was het scepticisme ook kritiek op Hem. Er waren IsraĆ«lieten die vergaten dat God hen gevormd had.

Vandaar dat na de dood van Saul er buiten God om een van diens zonen tot opvolger werd gekroond (2 S 2:8-10), terwijl God eerder David had gekozen. David begon dus aanvankelijk alleen over de stam Judah te regeren.

Davids koningschap
Enige tijd later komt het tot een langdurige oorlog tussen de twee Israƫlitische koningen. Maar geleidelijk nam Davids invloed toe. Zo zelfs dat de oudsten van al Israƫls stammen wilde dat David koning zou worden (3:17). Na twee jaar regeren werd de koning van Israƫl vermoord door zijn dienaren (2:10; 4:7). Toen werd David koning over alle stammen.

Waarschijnlijk zag David in dat Hebron, hoewel de heilige aartsvaderstad, als residentie onvoldoende alle stammen kon vertegenwoordigen. Hebron ligt immers diep in het Judese stamgebied. Hij zal een meer noordelijk gelegen stad gezocht hebben. De keuze voor een eigen stad bij Jebus (de stad van David), het latere Jeruzalem, is in meerdere zin een gunstige keuze.

Liggend in het stamgebied van Benjamin was er een verband met Saul. Ook was het een KanaƤnitische stad tot in de dagen van David, dus ā€˜neutraal’ voor wat betreft IsraĆ«ls bezitsverdeling. Vervolgens haalde David ook de ark van het verbond naar die plaats, zodat het een belangrijke rol kreeg in IsraĆ«ls eredienst.

God liet Salomo weten dat het Davidische huis zou ondergaan (1 K 11:11) en de tempel verwoest (9:8).

Ernstige problemen binnen de Davids familie leidde ertoe dat een van zijn zonen, Absjalom, tegen hem rebelleerde en zich tot koning uitriep. David vluchtte voor hem weg en dat zorgde opnieuw voor verdeeldheid onder de stammen en over het koningschap.

Ook toen werd opnieuw een tegenkoning aangesteld. Deze tegenkoning was opnieuw een Benjaminiet genaamd Seba (20:1-2). Maar de Judeeƫrs bleven trouw aan David die de meervoudige rebellie wist te onderdrukken. Toch toont het de eigenzinnige sfeer onder de stammen.

Salomo’s koningschap
Het is een feit dat Salomo de grootste koning ooit was (2 Kr 9:22). Hij ontving van God wijsheid en Hij bestendigde zijn koninkrijk 40 jaar (1 K 11:42; 2 Kr 1:1). Dezelfde regeertijd als die van zijn vader. Heel Israƫl was hem gehoorzaam (1 Kr 29:23).

Maar de grote wijsheid die God hem schonk kon hem niet verlossen van de macht van de zonde. Juist door zijn grootheid maakte zijn afval van God zo ernstig. Toch bewees God hem genade, omwille van Davids vroomheid.

Maar God liet Salomo weten dat het Davidische huis zou ondergaan (1 K 11:11) en de tempel verwoest (9:8). Door Salomo’s zonden vielen de buurvolken IsraĆ«l aan en kregen ze de overhand. Maar dat niet alleen. Ook Salomo kreeg te maken met opstand onder de IsraĆ«lieten, net als zijn vader David.

Davids huis vernederd
God scheurde Israëls koninkrijk van Davids huis af, net zoals Saul was overkomen (1 S 15:28). De man die Hij koos om koning te worden over bijna geheel Israël was de Efraïmiet Jerobeam (1 K 11:31, 37-39). Hij was eerder door Salomo in dienst genomen (vers 28), net zoals Saul had gedaan met David. God hield echter wel een afstammeling van David aan als koning over Jeruzalem en diens omringende stamgebied van Benjamin (vers 36).

Salomo had nog geprobeerd Jerobeam te doden, net zoals Saul deed met zijn vader David. Jerobeam vluchtte daarom, net als David. Salomo’s zoon, Rechabeam, bleek onbekwaam voor het koningschap. God had het zo beschikt dat de Davidische dynastie werd vernederd door het koningschap over IsraĆ«l ervan te ontnemen (11:39; 12:15-16). Juda bleef echter trouw aan Davids huis. Zo eindigde het Davidische koningshuis tot op deze dag (vers 19).

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Nieuws

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

ā€˜We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Meerartikelen

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo

Baptize California
Nieuws

Bijna 8.000 mensen gedoopt op strand in Californiƫ: "Grootste doopdienst ooit"

Dit weekend zijn meer dan 7.750 mensen gedoopt in de Stille Oceaan bij Huntington Beach (CaliforniĆ«). Dat meldt The Christian Post. Het zou volgens de organisatoren de grootste eendaagse doopdienst zijn die ooit in de geschiedenis van de Verenigde St

Corina Nagel
Video

Video: Corina Nagel over nieuw expertisecentrum voor geloofsopvoeding

Veel dominees, jongerenwerkers en kinderwerkers worstelen met de vraag hoe je jongeren betrokken houdt bij de kerk. Om hen tegemoet te komen bundelen drie experts op het gebied van kinderen, jongeren en geloof de krachten in een nieuw expertisecentru

Stichting Israƫl en de Bijbel
Podcast

Voor veel Joden is Jesaja 53 een onbekend hoofdstuk

Jesaja 53 komt niet voor in het leesrooster van de synagoge en is voor veel Joden een onbekend hoofdstuk. Terwijl juist dit hoofdstuk verwijst naar de Heere Jezus en Zijn verlossingswerk! Jesaja wordt ook wel de evangelist van het Oude Testament geno

Susan Durber
Persbericht

Dr. Susan Durber verzorgt oecumenelezing over eenheid in woelige wereld

Hoe helpt een kerkelijke vergadering van 1700 jaar geleden ons nu in de strijd voor rechtvaardigheid en tegen vrouwenonderdrukking? Tijdens de oecumenelezing van de Raad van Kerken in Nederland op 16 mei neemt dr. Susan Durber, regio-president van de

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant blikt vooruit op verkiezing nieuwe paus: "Moeten we voor hem bidden?"

Momenteel zijn 1,4 miljard rooms-katholieken in afwachting van een nieuwe paus. De witte rook bleef gisteren uit en dat betekent dat er nog geen opvolger is van de vorige maand overleden paus Franciscus (88). In aanloop naar deze voor katholieken bij

Johan en Mathilde de Vries
Video

Dit christelijke gezin vertrekt later dit jaar naar zendingsveld Malawi

Johan en Mathilde de Vries en hun vier kinderen worden in het najaar van 2025 vanuit de hervormde gemeente Papendrecht door de GZB uitgezonden naar Malawi. Zij gaan wonen in Blantyre, een grote stad in het zuiden van het land. Vanuit deze stad zullen

De Hoop
Persbericht

De Hoop viert 50-jarig bestaan met 'Festival van Hoop'

Dit jaar viert De Hoop haar 50-jarig bestaan, een bijzondere mijlpaal die de zorgorganisatie met dankbaarheid wil vieren. Daarom nodigen we iedereen die zich betrokken voelt bij De Hoop van harte uit voor het Festival van Hoop op zaterdag 28 juni in

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Vrijheid is geen vrijbrief om te doen en te laten wat je wilt"

'Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde.' In 2023 was dit Bijbelvers uit Galaten 5 de meest gelezen Bijbeltekst op de site van het Nederlands B

Ds. R. J. F. Lock
Interview

Ds. Lock was katholiek maar staat nu op protestantse kansel: ā€œIk wilde zelfs priester wordenā€

Sinds oktober 2024 is ds. R. J. F. Lock predikant van de hervormde gemeente te Harmelen. Daarvoor werkte hij als geestelijk verzorger in zorginstelling Careyn. Dat Lock op een protestantse kansel staat is bijzonder. De predikant groeide namelijk kath

Jan Hoek
Opinie

Is de hel tijdelijk? Pas op voor wishful thinking

Reinier Sonneveld verdedigde eerder deze week de visie van alverzoening, zoals uitgewerkt in zijn boek Het einde van de hel. Hij stelt dat de hel in de Bijbel niet als eeuwig wordt beschreven, maar als een tijdelijke realiteit behorend tot het ā€˜komen

Rianne Versteeg-Aantjes
Boekfragment

Zwanger in een onzuivere wereld: hoe blijf je dicht bij Gods plan?

Niet alleen jonge kinderen zijn beĆÆnvloedbaar door de onzuiverheid van de wereld, ook jij als zwangere vrouw – en dĆŗs ook dat ongeboren kindje waar je nu nog een eenheid mee vormt – bent dat. God geeft jou als moeder medeverantwoordelijkheid voor een