Moeilijke Bijbelteksten: Waarom werd Israƫl aan Davids dynastie ontnomen?

God 17 augustus 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de achtergrond van het beƫindigen van het Davidische koningschap over heel Israƫl.

Israƫls koningschap en de Davidische dynastie die erdoor gevestigd werd bracht schijnbaar eenheid onder de stammen en nationale identiteit. Maar wie nauwkeurig de Bijbel bestudeerd zal zien dat er spanning bestond onder Israƫls stammen. Die bestond er al van oorsprong, maar het koningschap wist dat niet op te lossen en verergerde het ook.

Rivaliteit van Jakobs zonen
Jakob werd gezegend met een groot aantal mannelijke afstammelingen. De meeste kwamen voort uit zijn eerste vrouw Lea. Toch hield Jakob meer van zijn tweede vrouw Rachel (Gn 29:30). Dat had ongunstige gevolgen voor de gezinsverhoudingen.

Jakob schonk openlijk aan Jozef een erepositie in zijn gezin. Dat maakte zijn broers zeer afgunstig zodat ze hem gingen haten.

Het werd verergert, omdat Jakob ook meer hield van Rachels zonen dan van zijn andere zonen (33:2). Dit was vooral een probleem voor Lea’s zoon Ruben, Jakobs eerstgeborene. Maar Ruben maakte zijn positie waardeloos door ernstig tegen zijn vader te zondigen (35:22). Eerder hadden zijn broers Simeon en Levi door hun optreden tegen de Sichemieten zich in Jakobs ogen onwijs gedragen.

Jakob schonk openlijk aan Jozef een erepositie in zijn gezin (37:3). Dat maakte zijn broers zeer afgunstig zodat ze hem gingen haten (vers 4). Dit werd nog erger toen God Jozef profetische inzichten gaf (vers 8, 11). Sommige broers wilde hem daarom doodslaan (vers 18). Toen Jakob werd verteld dat Jozef waarschijnlijk dood was, ging zijn voorliefde uit naar Benjamin, Rachels tweede zoon (42:4; 44:20).

Jozefs hernieuwde voorkeurspositie
Toen Jozef zich weer aan zijn broers vertoonde was dat in Egypte als hoge beambte van de farao. Ze raakte daardoor in grote angst voor zijn wraak, maar Jozef was echter heel blij dat hij zijn familie weer kon verenigen en redden voor de heersende hongersnood.

Toen Jakob adopteerde toen Jozefs zonen ter vervanging van Jozef die immers eigendom van farao was geworden. Jakob had daardoor uiteindelijk 13 zonen. Jakob sprak bij de adoptie profetisch de voorkeur uit voor Efraïm, ondanks dat die niet de eerstgeborene was (48:20). Ook sprak hij over Jozef (d.i. Efraïm) de patriarchale zegen uit (49:22-26). Het is dan ook passend dat het Jozua, een nakomeling van Efraïm (Nm 13:8), was die de leiding had over Israëls inname van het beloofde Land.

Israƫls scepticisme
Naast de oorspronkelijke voorkeurspositie van Efraïm onder Jakobs zonen, lijken de Israëlieten een afkeer te hebben van een centralistisch bestuur. Die afkeer is niet zo vreemd. Niet alleen was er de slechte ervaring met Egyptes hiërarchische landsbestuur, maar Israël was in het beloofde land sterk toegenomen. Een groot volk heeft logischerwijs weinig overkoepelende binding.

Niet alleen was er de slechte ervaring met Egyptes hiƫrarchische landsbestuur, maar Israƫl was in het beloofde land sterk toegenomen. Een groot volk heeft logischerwijs weinig overkoepelende binding.

De Israƫlitische godsdienst leert ook dat Israƫl God als Koning had. Velen zagen ook niet waarom er naast het leiderschap van de (Hoge-)priesters en de oudsten nog een koning moest worden aangesteld.

De behoefte van het aanstellen van een centrale leider kwam dan ook vanuit de oudsten en niet zozeer vanuit de IsraĆ«lieten (1 S 8:4-5). IsraĆ«ls koningschap vestigde zich dus van bovenaf. Het is dan ook niet vreemd dat er scepticisme was over zo’n koning (10:27). Maar omdat God het koningschap bevestigde was het scepticisme ook kritiek op Hem. Er waren IsraĆ«lieten die vergaten dat God hen gevormd had.

Vandaar dat na de dood van Saul er buiten God om een van diens zonen tot opvolger werd gekroond (2 S 2:8-10), terwijl God eerder David had gekozen. David begon dus aanvankelijk alleen over de stam Judah te regeren.

Davids koningschap
Enige tijd later komt het tot een langdurige oorlog tussen de twee Israƫlitische koningen. Maar geleidelijk nam Davids invloed toe. Zo zelfs dat de oudsten van al Israƫls stammen wilde dat David koning zou worden (3:17). Na twee jaar regeren werd de koning van Israƫl vermoord door zijn dienaren (2:10; 4:7). Toen werd David koning over alle stammen.

Waarschijnlijk zag David in dat Hebron, hoewel de heilige aartsvaderstad, als residentie onvoldoende alle stammen kon vertegenwoordigen. Hebron ligt immers diep in het Judese stamgebied. Hij zal een meer noordelijk gelegen stad gezocht hebben. De keuze voor een eigen stad bij Jebus (de stad van David), het latere Jeruzalem, is in meerdere zin een gunstige keuze.

Liggend in het stamgebied van Benjamin was er een verband met Saul. Ook was het een KanaƤnitische stad tot in de dagen van David, dus ā€˜neutraal’ voor wat betreft IsraĆ«ls bezitsverdeling. Vervolgens haalde David ook de ark van het verbond naar die plaats, zodat het een belangrijke rol kreeg in IsraĆ«ls eredienst.

God liet Salomo weten dat het Davidische huis zou ondergaan (1 K 11:11) en de tempel verwoest (9:8).

Ernstige problemen binnen de Davids familie leidde ertoe dat een van zijn zonen, Absjalom, tegen hem rebelleerde en zich tot koning uitriep. David vluchtte voor hem weg en dat zorgde opnieuw voor verdeeldheid onder de stammen en over het koningschap.

Ook toen werd opnieuw een tegenkoning aangesteld. Deze tegenkoning was opnieuw een Benjaminiet genaamd Seba (20:1-2). Maar de Judeeƫrs bleven trouw aan David die de meervoudige rebellie wist te onderdrukken. Toch toont het de eigenzinnige sfeer onder de stammen.

Salomo’s koningschap
Het is een feit dat Salomo de grootste koning ooit was (2 Kr 9:22). Hij ontving van God wijsheid en Hij bestendigde zijn koninkrijk 40 jaar (1 K 11:42; 2 Kr 1:1). Dezelfde regeertijd als die van zijn vader. Heel Israƫl was hem gehoorzaam (1 Kr 29:23).

Maar de grote wijsheid die God hem schonk kon hem niet verlossen van de macht van de zonde. Juist door zijn grootheid maakte zijn afval van God zo ernstig. Toch bewees God hem genade, omwille van Davids vroomheid.

Maar God liet Salomo weten dat het Davidische huis zou ondergaan (1 K 11:11) en de tempel verwoest (9:8). Door Salomo’s zonden vielen de buurvolken IsraĆ«l aan en kregen ze de overhand. Maar dat niet alleen. Ook Salomo kreeg te maken met opstand onder de IsraĆ«lieten, net als zijn vader David.

Davids huis vernederd
God scheurde Israëls koninkrijk van Davids huis af, net zoals Saul was overkomen (1 S 15:28). De man die Hij koos om koning te worden over bijna geheel Israël was de Efraïmiet Jerobeam (1 K 11:31, 37-39). Hij was eerder door Salomo in dienst genomen (vers 28), net zoals Saul had gedaan met David. God hield echter wel een afstammeling van David aan als koning over Jeruzalem en diens omringende stamgebied van Benjamin (vers 36).

Salomo had nog geprobeerd Jerobeam te doden, net zoals Saul deed met zijn vader David. Jerobeam vluchtte daarom, net als David. Salomo’s zoon, Rechabeam, bleek onbekwaam voor het koningschap. God had het zo beschikt dat de Davidische dynastie werd vernederd door het koningschap over IsraĆ«l ervan te ontnemen (11:39; 12:15-16). Juda bleef echter trouw aan Davids huis. Zo eindigde het Davidische koningshuis tot op deze dag (vers 19).

Praatmee

Beluister onze podcast

#360 Gerdien Lassche en ds. M. Messemaker over LHBTI en refoscholen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. M. J. Tekelenburg
Nieuws

Hervormde gemeente Woerden verwelkomt nieuwe dominee: ds. M. J. Tekelenburg

De hervormde gemeente van Woerden (Centrum-Oost) mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. J. Tekelenburg (foto) uit Monster heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In Woerden wordt Tekelenburg de opvolger van de in 2023 vertrokken ds. C. J

Jan en Ton
Video

Dominee Ton Heemskerk te gast in Hour of Power

Zondag is het is Pasen! In Hour of Power spreekt Jan van den Bosch met de enthousiaste dominee Ton Heemskerk. Hij legt uit wat Pasen inhoudt en wat dat voor hem persoonlijk betekent. Jarenlang was hij zoekende: "Ik heb Zijn opstandingskracht ervaren,

Ds. W. P. Emaus
Video

Ds. Emaus vertelt waargebeurd verhaal over Luther en een brandende boerderij

In het doopformulier staat dat als we in de naam van de Vader gedoopt zijn, Hij ons met al het goede wil verzorgen en al het kwade van ons zal weren of dat ten goede wil gebruiken. De hervormde predikant ds. W. P. Emaus vertelde op basis daarvan in e

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt hoe Juda vrijwillig slaaf wilde worden in plaats van Benjamin

In de serie 'Jozef' van Growing Faith Nederland behandelt evangelist en Bijbelleraar Johan Schep het levensverhaal van Jozef. Zijn broers verkochten Jozef op jonge leeftijd als slaaf. Uiteindelijk zou Jozef terechtkomen in Egypte, waar hij zou dienen

Engelse kerk
Nieuws

Church of England ziet belangstelling voor kerkdiensten via social media sterk toenemen

De Church of England kijkt met hoop naar de toekomst en dat is niet zonder reden. Het aantal mensen dat via sociale media belangstelling toont voor kerkdiensten is de afgelopen tijd met maar liefst 268 procent gestegen. Dat meldt de kerk op basis van

Yair Strijker
Video

Yair Strijker vertelt over Pesach en hoe IsraĆ«li’s deze tijd beleven

Deze week viert het Joodse volk Pesach. Een feest van bevrijding, maar ook met dubbele gevoelens. Waar het feest samen gevierd wordt en zo de mensen verbindt, gebeurt dat dit jaar opnieuw tegen een achtergrond van de doorgaande oorlog. Yair Strijker

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Ellen Wilson-De Pagter

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is deze keer Ellen Wilson-De Pagter te gast. Zij biedt hulp aan minderbedeelde Togolezen. In dit gesprek hoor je hoe Ellen haar man AdjetƩ leerde kennen. Ze vertelt ook hoe ze haar talenten als zendeling

Matthijn Buwalda
Video

Matthijn Buwalda raakt de kern van Goede Vrijdag met dit eerlijke lied

Goede Vrijdag. De dag die het lot van de mensheid voorgoed veranderde. Matthijn Buwalda brengt de betekenis van Gods offer dichterbij. Hij doet dit op een kwetsbare en eerlijke manier. "Kom me tegemoet, Heer, in mijn denken. En kom me tegemoet, in al

Meerartikelen

Delft
Nieuws

CBS: ontkerkelijking in Nederland zet niet door

De ontkerkelijking in Nederland zet niet verder door. Dat is althans de conclusie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in het vrijdag verschenen rapport Religie 2024. Het aantal mensen dat aangeeft bij een kerk, moskee of synagoge te hore

GlobalRize ontmoetingsdag
Video

Hoe ging het eraan toe op de ontmoetingsdag van GlobalRize? Bekijk de video

Elkaar aanvuren om overal ter wereld de hoopvolle boodschap van het evangelie te verspreiden. Dat was het doel van de jaarlijkse GlobalRize ontmoetingsdag. Een dag vol inspirerende getuigenissen, lofprijzing, gebed en ontmoeting. De aanwezigen werden

China
Nieuws

Negen Chinese christenen krijgen celstraffen en hoge boetes voor verspreiden van Bijbels

Negen Chinese christenen zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen en forse geldboetes vanwege het doorverkopen en verspreiden van Bijbels. De straffen variƫren van enkele maanden tot vier jaar cel, en de boetes lopen op tot meer dan 1 miljoen yuan (on

Hans Reinders
Column

Op Goede Vrijdag werd dit danklied dƩ Psalm van Jezus

Psalm 22 is een Psalm van David zelf. Het is volgens de kerkvader Diodorus van Tarsus (leefde einde vierde eeuw) daarom aannemelijk dat deze psalm vooral over David zelf gaat. Diodorus meende dat alleen vers 2a, waar staat ā€œMijn God, mijn God, waarom

De Reuver
Preekverslag

Volgens prof. dr. De Reuver voldeed Jezus niet aan Petrus' verwachtingspatroon

Dat Petrus Jezus verloochende was geen daad van angst of lafheid, maar van ergernis. Jezus voldeed niet aan het beeld dat Petrus van Hem had. Dat stelde prof. dr. A. de Reuver in een preek over de verloochening van Petrus. Hij beschreef op indrukwekk

Ceder
Opinie

Situatie in Gaza verslechtert drastisch: hoe nu verder?

Het aanhoudende conflict tussen Israƫl en de terroristische organisatie Hamas snijdt dwars door harten, ook hier in Nederland. Het geweld, de angst en het intense menselijke leed roepen wereldwijd emoties op. Velen leven mee met Israƫlische families

Hugo Bos
Nieuws

Civitas Christiana verliest kort geding tegen Rutgers en moet uitlatingen rectificeren

De christelijke stichting Civitas Christiana moet direct stoppen met het verspreiden van haar ā€˜Zwartboek Lentekriebels’. Dit heeft de rechtbank bepaald in een kort geding dat was aangespannen door kenniscentrum Rutgers. Volgens de rechter zijn bepaal

Nigeria
Nieuws

Christelijke partijen stellen Kamervragen over oplaaiend geweld Nigeria

SGP en ChristenUnie gaan schriftelijke Kamervragen stellen over het wederom oplaaiende geweld tegen christenen in Nigeria.  Dat maken beide partijen bekend via sociale media. Directe aanleiding zijn islamitische aanvallen op christelijke dorpen in he

Livia Tossici-Bolt
Nieuws

Christen krijgt hoge boete voor aanbieden van gesprek bij Engelse abortuskliniek

De Britse pro-life activiste Livia Tossici-Bolt is veroordeeld tot het betalen van een boete van meer dan 22.000 euro. Dit vanwege het vasthouden van een bord met de tekst ā€œHier om te praten als je wiltā€ in de nabijheid van een abortuskliniek in Bour

Transgenders
Nieuws

Brits Hooggerechtshof oordeelt dat transvrouwen niet onder wettelijke definitie van vrouw vallen

Het Britse Hooggerechtshof heeft uitgesproken dat de wettelijke definitie van een vrouw gebaseerd is op biologisch geslacht. Hierdoor worden transvrouwen juridisch niet als vrouwen erkend. De uitspraak is met enthousiasme ontvangen door christelijke

Paula White-Cain en Benjamin Netanyahu
Nieuws

Premier Netanyahu heeft boodschap voor christenen: "Bijbel wordt werkelijkheid in Israƫl"

De Israƫlische premier Benjamin Netanyahu heeft zich in een interview met de Amerikaanse tv-dominee Paula White uitgesproken over het profetische belang van Israƫl en de unieke band tussen Israƫl en christenen wereldwijd. Ook besprak hij de rol van p

nigeria
Nieuws

Hoge rechtbank wijst blasfemiewetten Nigeria af: 'Schending van mensenrechten'

De hoogste rechtbank van de West-Afrikaanse statenorganisatie Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten(ECOWAS) heeft een baanbrekend oordeel geveld over blasfemiewetten in Nigeria. De rechters oordeelden dat bepalingen in de strafwet van de