Moeilijke Bijbelteksten: Waarom werd Israël aan Davids dynastie ontnomen?

God 17 augustus 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de achtergrond van het beëindigen van het Davidische koningschap over heel Israël.

Israëls koningschap en de Davidische dynastie die erdoor gevestigd werd bracht schijnbaar eenheid onder de stammen en nationale identiteit. Maar wie nauwkeurig de Bijbel bestudeerd zal zien dat er spanning bestond onder Israëls stammen. Die bestond er al van oorsprong, maar het koningschap wist dat niet op te lossen en verergerde het ook.

Rivaliteit van Jakobs zonen
Jakob werd gezegend met een groot aantal mannelijke afstammelingen. De meeste kwamen voort uit zijn eerste vrouw Lea. Toch hield Jakob meer van zijn tweede vrouw Rachel (Gn 29:30). Dat had ongunstige gevolgen voor de gezinsverhoudingen.

Jakob schonk openlijk aan Jozef een erepositie in zijn gezin. Dat maakte zijn broers zeer afgunstig zodat ze hem gingen haten.

Het werd verergert, omdat Jakob ook meer hield van Rachels zonen dan van zijn andere zonen (33:2). Dit was vooral een probleem voor Lea’s zoon Ruben, Jakobs eerstgeborene. Maar Ruben maakte zijn positie waardeloos door ernstig tegen zijn vader te zondigen (35:22). Eerder hadden zijn broers Simeon en Levi door hun optreden tegen de Sichemieten zich in Jakobs ogen onwijs gedragen.

Jakob schonk openlijk aan Jozef een erepositie in zijn gezin (37:3). Dat maakte zijn broers zeer afgunstig zodat ze hem gingen haten (vers 4). Dit werd nog erger toen God Jozef profetische inzichten gaf (vers 8, 11). Sommige broers wilde hem daarom doodslaan (vers 18). Toen Jakob werd verteld dat Jozef waarschijnlijk dood was, ging zijn voorliefde uit naar Benjamin, Rachels tweede zoon (42:4; 44:20).

Jozefs hernieuwde voorkeurspositie
Toen Jozef zich weer aan zijn broers vertoonde was dat in Egypte als hoge beambte van de farao. Ze raakte daardoor in grote angst voor zijn wraak, maar Jozef was echter heel blij dat hij zijn familie weer kon verenigen en redden voor de heersende hongersnood.

Toen Jakob adopteerde toen Jozefs zonen ter vervanging van Jozef die immers eigendom van farao was geworden. Jakob had daardoor uiteindelijk 13 zonen. Jakob sprak bij de adoptie profetisch de voorkeur uit voor Efraïm, ondanks dat die niet de eerstgeborene was (48:20). Ook sprak hij over Jozef (d.i. Efraïm) de patriarchale zegen uit (49:22-26). Het is dan ook passend dat het Jozua, een nakomeling van Efraïm (Nm 13:8), was die de leiding had over Israëls inname van het beloofde Land.

Israëls scepticisme
Naast de oorspronkelijke voorkeurspositie van Efraïm onder Jakobs zonen, lijken de Israëlieten een afkeer te hebben van een centralistisch bestuur. Die afkeer is niet zo vreemd. Niet alleen was er de slechte ervaring met Egyptes hiërarchische landsbestuur, maar Israël was in het beloofde land sterk toegenomen. Een groot volk heeft logischerwijs weinig overkoepelende binding.

Niet alleen was er de slechte ervaring met Egyptes hiërarchische landsbestuur, maar Israël was in het beloofde land sterk toegenomen. Een groot volk heeft logischerwijs weinig overkoepelende binding.

De Israëlitische godsdienst leert ook dat Israël God als Koning had. Velen zagen ook niet waarom er naast het leiderschap van de (Hoge-)priesters en de oudsten nog een koning moest worden aangesteld.

De behoefte van het aanstellen van een centrale leider kwam dan ook vanuit de oudsten en niet zozeer vanuit de Israëlieten (1 S 8:4-5). Israëls koningschap vestigde zich dus van bovenaf. Het is dan ook niet vreemd dat er scepticisme was over zo’n koning (10:27). Maar omdat God het koningschap bevestigde was het scepticisme ook kritiek op Hem. Er waren Israëlieten die vergaten dat God hen gevormd had.

Vandaar dat na de dood van Saul er buiten God om een van diens zonen tot opvolger werd gekroond (2 S 2:8-10), terwijl God eerder David had gekozen. David begon dus aanvankelijk alleen over de stam Judah te regeren.

Davids koningschap
Enige tijd later komt het tot een langdurige oorlog tussen de twee Israëlitische koningen. Maar geleidelijk nam Davids invloed toe. Zo zelfs dat de oudsten van al Israëls stammen wilde dat David koning zou worden (3:17). Na twee jaar regeren werd de koning van Israël vermoord door zijn dienaren (2:10; 4:7). Toen werd David koning over alle stammen.

Waarschijnlijk zag David in dat Hebron, hoewel de heilige aartsvaderstad, als residentie onvoldoende alle stammen kon vertegenwoordigen. Hebron ligt immers diep in het Judese stamgebied. Hij zal een meer noordelijk gelegen stad gezocht hebben. De keuze voor een eigen stad bij Jebus (de stad van David), het latere Jeruzalem, is in meerdere zin een gunstige keuze.

Liggend in het stamgebied van Benjamin was er een verband met Saul. Ook was het een Kanaänitische stad tot in de dagen van David, dus ‘neutraal’ voor wat betreft Israëls bezitsverdeling. Vervolgens haalde David ook de ark van het verbond naar die plaats, zodat het een belangrijke rol kreeg in Israëls eredienst.

God liet Salomo weten dat het Davidische huis zou ondergaan (1 K 11:11) en de tempel verwoest (9:8).

Ernstige problemen binnen de Davids familie leidde ertoe dat een van zijn zonen, Absjalom, tegen hem rebelleerde en zich tot koning uitriep. David vluchtte voor hem weg en dat zorgde opnieuw voor verdeeldheid onder de stammen en over het koningschap.

Ook toen werd opnieuw een tegenkoning aangesteld. Deze tegenkoning was opnieuw een Benjaminiet genaamd Seba (20:1-2). Maar de Judeeërs bleven trouw aan David die de meervoudige rebellie wist te onderdrukken. Toch toont het de eigenzinnige sfeer onder de stammen.

Salomo’s koningschap
Het is een feit dat Salomo de grootste koning ooit was (2 Kr 9:22). Hij ontving van God wijsheid en Hij bestendigde zijn koninkrijk 40 jaar (1 K 11:42; 2 Kr 1:1). Dezelfde regeertijd als die van zijn vader. Heel Israël was hem gehoorzaam (1 Kr 29:23).

Maar de grote wijsheid die God hem schonk kon hem niet verlossen van de macht van de zonde. Juist door zijn grootheid maakte zijn afval van God zo ernstig. Toch bewees God hem genade, omwille van Davids vroomheid.

Maar God liet Salomo weten dat het Davidische huis zou ondergaan (1 K 11:11) en de tempel verwoest (9:8). Door Salomo’s zonden vielen de buurvolken Israël aan en kregen ze de overhand. Maar dat niet alleen. Ook Salomo kreeg te maken met opstand onder de Israëlieten, net als zijn vader David.

Davids huis vernederd
God scheurde Israëls koninkrijk van Davids huis af, net zoals Saul was overkomen (1 S 15:28). De man die Hij koos om koning te worden over bijna geheel Israël was de Efraïmiet Jerobeam (1 K 11:31, 37-39). Hij was eerder door Salomo in dienst genomen (vers 28), net zoals Saul had gedaan met David. God hield echter wel een afstammeling van David aan als koning over Jeruzalem en diens omringende stamgebied van Benjamin (vers 36).

Salomo had nog geprobeerd Jerobeam te doden, net zoals Saul deed met zijn vader David. Jerobeam vluchtte daarom, net als David. Salomo’s zoon, Rechabeam, bleek onbekwaam voor het koningschap. God had het zo beschikt dat de Davidische dynastie werd vernederd door het koningschap over Israël ervan te ontnemen (11:39; 12:15-16). Juda bleef echter trouw aan Davids huis. Zo eindigde het Davidische koningshuis tot op deze dag (vers 19).

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is één van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: “Keer terug naar het hindoeïsme”

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels

Indonesie
Nieuws

Tientallen christelijke jongeren in Indonesië aangevallen door moslims: "Dit is puur christenfobie"

Wat begon als een vredige christelijke jongerenretraite eindigde vrijdag 27 juni in religieus geweld. In het Indonesische dorp Tangkil, in West-Java, werd een groep van 36 christelijke jongeren door een woedende menigte van ongeveer 200 moslims verja

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Meerartikelen

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochië, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israël is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ‘religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: “Ik geloof dat ik lang heimwee had”

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo Méndez Pérez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. Méndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ‘Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de één zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge