Hoe de oorlog de Oekraïense kerk verandert (op een positieve manier)

Nieuws 29 maart 2022 Open Doors
Oekraïense christenen

“Op dit moment zien we veel bommen die niet ontploffen”, zegt Victor Punin, een predikant in Kiev. “We horen getuigenissen van mensen die kort voor een aanval uit de gevarenzone zijn gehaald.”

Ondanks het meedogenloze conflict dat al enkele weken in zijn land woedt, bidden Victor en zijn gemeente met een duidelijke verwachting dat hun gebeden verhoord zullen worden. “Vandaag hebben we om 12.00 uur gebeden met alle denominaties”, zegt Victor. “Er werd aangekondigd dat heel Oekraïne samen zou bidden, hoewel het moeilijk is om elkaar persoonlijk te ontmoeten.”

Zijn vriend dominee Keith Daniel beaamt het. “De Oekraïense kerk is een biddende kerk.” Het is duidelijk, luisterend naar hun verhalen, dat de kerk dient en missiegericht is. Het is een kerk die in de loop der jaren is gerijpt. Een cruciale ontwikkeling.

“Ik ontdekte dat de Oekraïense kerk op zoveel manieren volwassen was geworden”, zegt hij. “Kerken zijn nu actief in zending”

Keith woont in de centraal gelegen stad Kryvyi Rih. Hij herinnert zich hoe hij voor het eerst, in 1999 als zendeling naar Oekraïne ging. Het was een paar jaar na de val van het IJzeren Gordijn, “een spannende tijd”.

In de jaren negentig vonden overal kerkplantingen plaats. Het was bijna een opwekking, blikt Keith terug. “Er was inbreng vanuit het buitenland en er is veel goeds gedaan. Met al die nieuwe kerkstichtingen leerden veel jonge predikanten de kneepjes van het vak.”

Een volwassen kerk
Toch kijkt Keith niet terug op de vorige eeuw als een ‘gouden eeuw’ voor de kerk in Oekraïne. Toen hij in 2010 terugkeerde om in Oekraïne de discipelschapsorganisatie Kingfisher Mobilizing Centre te leiden, stond hij versteld van de transformatie die kerken hadden ondergaan.

“Ik ontdekte dat de Oekraïense kerk op zoveel manieren volwassen was geworden”, zegt hij. “Kerken zijn nu actief in zending.” Het is een volwassenheid die de Oekraïense kerken goed van pas komt nu de duisternis van het oorlog opnieuw hun land overschaduwt. Veel kerken in het hele land staan klaar om een cruciale rol – humanitair en spiritueel – te spelen in de huidige crisis.

“Onze mensen reizen het hele land door om te helpen”, voegt Victor eraan toe. “Ze doen verschillende dingen. In Kiev helpen ze mensen in schuilkelders. Ze staan mensen bij die alleen in appartementen wonen – ze praten hen moed in, brengen voedsel en voorzien in allerlei soorten behoeften. Velen helpen vluchtelingen de grens over te komen.”

"De Heer doorbreekt kerkmuren. De huidige crisis met Rusland is de grootste oorzaak van een veranderde houding. Dat is prachtig!"

Barrières doorbroken
Het is gemakkelijk om de betekenis te missen van de woorden ‘alle denominaties’ die Victor gebruikt wanneer hij spreekt over hun gebedsbijeenkomsten. Toen het IJzeren Gordijn in 1990 viel en er nieuwe kerken in Oekraïne werden geplant, was er een duidelijk gebrek aan eenheid in veel delen van de christelijke kerk.

“De charismatische evangelischen werden door de orthodoxe gelovigen meestal gezien als een sekte van rare mensen”, herinnert Keith zich. Er heerste ook wantrouwen tussen pinkstergelovigen en nieuwgeplante charismatische kerken. Dat blijkt nu allemaal veranderd. De huidige crisis met Rusland is de grootste oorzaak van een veranderde houding.

“Evangelischen stonden altijd een beetje in de schaduw van de Orthodoxe kerken”, zegt Keith. “Maar sinds het geweld in de Donbas-regio in 2014 begon, traden ze op de voorgrond door heel actief de gemeenschap te helpen. Omstanders begonnen te zeggen: ‘Wauw, deze mensen zijn echt oprechte christenen!’ De Heer doorbreekt kerkmuren. Dat is prachtig!”

“Er is nu respect voor elkaar”, is zijn ervaring. “In onze stad hebben verschillende denominaties regelmatig bijeenkomsten gehad, samen gegeten en samen gebeden. We zijn begonnen elkaars hart te zien.” Op dit moment zijn alle verschillen die scheiding maakten ingestort, zegt ook Victor. “Elke christen bidt met dezelfde houding.”

“Veel christenen nemen niet graag de wapens op en voelen er weinig voor om anderen om het leven te brengen. Het liefst zouden ze Oekraïne verlaten”

De gecoördineerde daden van gebed en dienstbaarheid zijn des te indrukwekkender als je bedenkt hoe moeilijk het is voor kerken om te blijven functioneren in de huidige chaotische omstandigheden. “We kunnen geen zondagse bijeenkomsten houden en we kunnen ons personeel niet betalen”, zegt Victor. “Het hele bestuur van kerken ligt plat. Veel leden van onze gemeente hebben ervoor gekozen om Kiev of zelfs Oekraïne te ontvluchten. De kerk als instituut werkt nu niet, maar als relationeel lichaam zijn we dat nog steeds.”

Stapsgewijze omslag
“Elke ochtend nemen we contact op met iedereen in de kerk, met de vraag waar ze zijn. Zijn ze veilig, is alles in orde? We richten ons op het dienen en bemoedigen van elkaar. Zo verblijven er momenteel elf mensen in ons huis, omdat zij geen onderdak meer hadden.”

Keith zegt dat hij een stapsgewijze verandering zag in de toewijding van de Oekraïense kerk om hun gemeenschappen te dienen tijdens de Russische invasie van de regio Donetsk in 2014. Hij haalt een kerkproject aan dat hij zag beginnen in Marinka, een klein stadje in de buurt van Donetsk.

“Op het hoogtepunt van de strijd werd er een bakkerij gebombardeerd, die tot dan de regio van brood had voorzien. Leden van een lokale kerk kregen giften uit heel Europa. Van dat geld huurden ze een pand, openden een bakkerij en huurden het personeel in van de verwoeste bakkerij. En dit werd een ontmoetingspunt voor de hele gemeenschap. Op de tweede verdieping kwamen ze bijeen als een kerk, niet behorend tot een bepaalde richting. De kerk staat open voor iedereen.”

“De kerk is nu volwassen. Ze is zelfvoorzienend en plant zichzelf voort. Ik denk dat wij als kerk in het Westen nog veel van de kerk in Oekraïne kunnen leren”

Rust en kalmte
Op mediabeelden is te zien hoe burgers zich bewapenen met geweren en molotovcocktails. Hoe kijken Victor en zijn medechristenen naar gewelddadig verzet? Terwijl veel burgers zich bewapenen, proberen de meeste van deze christenen elke vorm van gewelddadige confrontatie te vermijden. “Veel christenen nemen niet graag de wapens op en voelen er weinig voor om anderen om het leven te brengen. Het liefst zouden ze Oekraïne verlaten.”

Op de vraag hoe zijn overgebleven gemeente zich voelt, antwoordt Victor: “Dat vind ik zo wonderlijk! Er is rust en kalmte onder de mensen met wie ik contact heb. Ik zie bij veel kerkmensen dat ze zich niet uit het veld laten slaan en dat er onder hen grote bereidheid is om gewoon iets te doen. Natuurlijk zijn er altijd mensen die eerst aan zichzelf denken. Maar ik sta verrast hoeveel mensen bereid zijn zich op te offeren voor anderen.”

Voor Keith heeft de kerk in Oekraïne in de afgelopen decennia een indrukwekkende metamorfose ondergaan. “De kerk is nu volwassen. Ze is zelfvoorzienend en plant zichzelf voort. Ik denk dat wij als kerk in het Westen nog veel van de kerk in Oekraïne kunnen leren.”

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk “oneerlijk” voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coördinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ‘antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hé? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Don Ceder en Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie stelt Kamervragen over onveiligheid Joodse leerlingen op scholen

De ChristenUnie maakt zich grote zorgen over het toenemende antisemitisme binnen het Nederlandse onderwijs. Kamerleden Mirjam Bikker en Don Ceder hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht om bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: “deze keer niet met de PVV”, “deze keer maken we “het strengste asielbeleid wel waar”, “deze keer r