Hoe de oorlog de Oekraïense kerk verandert (op een positieve manier)

Nieuws 29 maart 2022 Open Doors
Oekraïense christenen

“Op dit moment zien we veel bommen die niet ontploffen”, zegt Victor Punin, een predikant in Kiev. “We horen getuigenissen van mensen die kort voor een aanval uit de gevarenzone zijn gehaald.”

Ondanks het meedogenloze conflict dat al enkele weken in zijn land woedt, bidden Victor en zijn gemeente met een duidelijke verwachting dat hun gebeden verhoord zullen worden. “Vandaag hebben we om 12.00 uur gebeden met alle denominaties”, zegt Victor. “Er werd aangekondigd dat heel Oekraïne samen zou bidden, hoewel het moeilijk is om elkaar persoonlijk te ontmoeten.”

Zijn vriend dominee Keith Daniel beaamt het. “De Oekraïense kerk is een biddende kerk.” Het is duidelijk, luisterend naar hun verhalen, dat de kerk dient en missiegericht is. Het is een kerk die in de loop der jaren is gerijpt. Een cruciale ontwikkeling.

“Ik ontdekte dat de Oekraïense kerk op zoveel manieren volwassen was geworden”, zegt hij. “Kerken zijn nu actief in zending”

Keith woont in de centraal gelegen stad Kryvyi Rih. Hij herinnert zich hoe hij voor het eerst, in 1999 als zendeling naar Oekraïne ging. Het was een paar jaar na de val van het IJzeren Gordijn, “een spannende tijd”.

In de jaren negentig vonden overal kerkplantingen plaats. Het was bijna een opwekking, blikt Keith terug. “Er was inbreng vanuit het buitenland en er is veel goeds gedaan. Met al die nieuwe kerkstichtingen leerden veel jonge predikanten de kneepjes van het vak.”

Een volwassen kerk
Toch kijkt Keith niet terug op de vorige eeuw als een ‘gouden eeuw’ voor de kerk in Oekraïne. Toen hij in 2010 terugkeerde om in Oekraïne de discipelschapsorganisatie Kingfisher Mobilizing Centre te leiden, stond hij versteld van de transformatie die kerken hadden ondergaan.

“Ik ontdekte dat de Oekraïense kerk op zoveel manieren volwassen was geworden”, zegt hij. “Kerken zijn nu actief in zending.” Het is een volwassenheid die de Oekraïense kerken goed van pas komt nu de duisternis van het oorlog opnieuw hun land overschaduwt. Veel kerken in het hele land staan klaar om een cruciale rol – humanitair en spiritueel – te spelen in de huidige crisis.

“Onze mensen reizen het hele land door om te helpen”, voegt Victor eraan toe. “Ze doen verschillende dingen. In Kiev helpen ze mensen in schuilkelders. Ze staan mensen bij die alleen in appartementen wonen – ze praten hen moed in, brengen voedsel en voorzien in allerlei soorten behoeften. Velen helpen vluchtelingen de grens over te komen.”

"De Heer doorbreekt kerkmuren. De huidige crisis met Rusland is de grootste oorzaak van een veranderde houding. Dat is prachtig!"

Barrières doorbroken
Het is gemakkelijk om de betekenis te missen van de woorden ‘alle denominaties’ die Victor gebruikt wanneer hij spreekt over hun gebedsbijeenkomsten. Toen het IJzeren Gordijn in 1990 viel en er nieuwe kerken in Oekraïne werden geplant, was er een duidelijk gebrek aan eenheid in veel delen van de christelijke kerk.

“De charismatische evangelischen werden door de orthodoxe gelovigen meestal gezien als een sekte van rare mensen”, herinnert Keith zich. Er heerste ook wantrouwen tussen pinkstergelovigen en nieuwgeplante charismatische kerken. Dat blijkt nu allemaal veranderd. De huidige crisis met Rusland is de grootste oorzaak van een veranderde houding.

“Evangelischen stonden altijd een beetje in de schaduw van de Orthodoxe kerken”, zegt Keith. “Maar sinds het geweld in de Donbas-regio in 2014 begon, traden ze op de voorgrond door heel actief de gemeenschap te helpen. Omstanders begonnen te zeggen: ‘Wauw, deze mensen zijn echt oprechte christenen!’ De Heer doorbreekt kerkmuren. Dat is prachtig!”

“Er is nu respect voor elkaar”, is zijn ervaring. “In onze stad hebben verschillende denominaties regelmatig bijeenkomsten gehad, samen gegeten en samen gebeden. We zijn begonnen elkaars hart te zien.” Op dit moment zijn alle verschillen die scheiding maakten ingestort, zegt ook Victor. “Elke christen bidt met dezelfde houding.”

“Veel christenen nemen niet graag de wapens op en voelen er weinig voor om anderen om het leven te brengen. Het liefst zouden ze Oekraïne verlaten”

De gecoördineerde daden van gebed en dienstbaarheid zijn des te indrukwekkender als je bedenkt hoe moeilijk het is voor kerken om te blijven functioneren in de huidige chaotische omstandigheden. “We kunnen geen zondagse bijeenkomsten houden en we kunnen ons personeel niet betalen”, zegt Victor. “Het hele bestuur van kerken ligt plat. Veel leden van onze gemeente hebben ervoor gekozen om Kiev of zelfs Oekraïne te ontvluchten. De kerk als instituut werkt nu niet, maar als relationeel lichaam zijn we dat nog steeds.”

Stapsgewijze omslag
“Elke ochtend nemen we contact op met iedereen in de kerk, met de vraag waar ze zijn. Zijn ze veilig, is alles in orde? We richten ons op het dienen en bemoedigen van elkaar. Zo verblijven er momenteel elf mensen in ons huis, omdat zij geen onderdak meer hadden.”

Keith zegt dat hij een stapsgewijze verandering zag in de toewijding van de Oekraïense kerk om hun gemeenschappen te dienen tijdens de Russische invasie van de regio Donetsk in 2014. Hij haalt een kerkproject aan dat hij zag beginnen in Marinka, een klein stadje in de buurt van Donetsk.

“Op het hoogtepunt van de strijd werd er een bakkerij gebombardeerd, die tot dan de regio van brood had voorzien. Leden van een lokale kerk kregen giften uit heel Europa. Van dat geld huurden ze een pand, openden een bakkerij en huurden het personeel in van de verwoeste bakkerij. En dit werd een ontmoetingspunt voor de hele gemeenschap. Op de tweede verdieping kwamen ze bijeen als een kerk, niet behorend tot een bepaalde richting. De kerk staat open voor iedereen.”

“De kerk is nu volwassen. Ze is zelfvoorzienend en plant zichzelf voort. Ik denk dat wij als kerk in het Westen nog veel van de kerk in Oekraïne kunnen leren”

Rust en kalmte
Op mediabeelden is te zien hoe burgers zich bewapenen met geweren en molotovcocktails. Hoe kijken Victor en zijn medechristenen naar gewelddadig verzet? Terwijl veel burgers zich bewapenen, proberen de meeste van deze christenen elke vorm van gewelddadige confrontatie te vermijden. “Veel christenen nemen niet graag de wapens op en voelen er weinig voor om anderen om het leven te brengen. Het liefst zouden ze Oekraïne verlaten.”

Op de vraag hoe zijn overgebleven gemeente zich voelt, antwoordt Victor: “Dat vind ik zo wonderlijk! Er is rust en kalmte onder de mensen met wie ik contact heb. Ik zie bij veel kerkmensen dat ze zich niet uit het veld laten slaan en dat er onder hen grote bereidheid is om gewoon iets te doen. Natuurlijk zijn er altijd mensen die eerst aan zichzelf denken. Maar ik sta verrast hoeveel mensen bereid zijn zich op te offeren voor anderen.”

Voor Keith heeft de kerk in Oekraïne in de afgelopen decennia een indrukwekkende metamorfose ondergaan. “De kerk is nu volwassen. Ze is zelfvoorzienend en plant zichzelf voort. Ik denk dat wij als kerk in het Westen nog veel van de kerk in Oekraïne kunnen leren.”

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri