Geloven met mijn verstand hielp me door een donkere rouwperiode

Column 4 september 2024 7 minuten Wilna Smienk
 Wilna Smienk

Onlangs was het vier jaar geleden dat John en ik het tweede en laatste slecht nieuws gesprek voerden. Ik denk niet graag aan die dag terug. Mijn wereld stortte in. Het klinkt als een cliché maar het was wel zo. Het aanstaande sterven van een geliefde vormt een waterscheiding in je bestaan.

Sindsdien heb ik heel veel gelezen, gezien en gesproken over rouw en rouwverwerking.

Mensen kunnen behoorlijk verschillen in hoe zij ermee omgaan.

Maar er zijn meer raakvlakken: het niet kunnen bevatten van het onvoorstelbare; het (in eerste instantie) niet weten hoe verder te leven; het niet kunnen zien van een toekomst zonder de geliefde; het leven met een groot gat daarin moeten aanvaarden…..

Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Rouw is een heel diepe put en iedereen heeft een ander traject om uit die put omhoog te komen. Sommigen zullen nooit meer de rand bereiken en blijven ergens halverwege steken en ik weet van enkelen die zelfs geen poging meer doen om van de bodem af te komen.

Het is heel droevig om mensen te zien die elk doel en elke zin in het leven kwijt zijn.

Dit laatste zie ik nog het vaakst bij mensen die een kind hebben verloren.
Leven in een steeds maar voortdurende depressie, alleen maar overleven.

Maar er kunnen ook verrassende wendingen ontstaan. Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Waar komt dat vandaan? Het is een vraag die me intrigeert.

Hoe kan het dat sommige mensen grote verliezen lijden en toch weer boven komen drijven als een badeendje, en dat anderen na een calamiteit nooit meer de oude worden en geknakt door het leven gaan? Ik heb er geen verklaring voor. Ook al dan niet gelovig zijn is hierbij niet doorslaggevend, al heeft het beslist invloed.

Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen.

Geloof kan zeker helpen, maar het kan net zo goed een obstakel vormen.

Mensen die hun vertrouwen niet in (een) God stellen, hebben soms minder waaromvragen. Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen: het is nu eenmaal niet anders.

Toch zie je soms dat bij hen na verloop van tijd de gevoelens van gemis bepalender blijven voor hun leven. Het kan moeilijker zijn om op te staan en verder te gaan. Ik concludeer dit uiteraard in algemene zin.

Bij gelovigen zie ik vaker iets omgekeerds gebeuren. Zelf heb ik die weg ook afgelegd.

Ik had juist heel veel waaromvragen. Niet zo zeer vanwege het feit dat John ziek werd. Elk mens kan ziek worden en we moeten allemaal sterven. Lijden is onderdeel van het leven, ook dat van christenen.

Ik miste de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. 

Dat was niet wat ik God verweet, al vond ik voor genezing bidden wel heel moeilijk. Dat had ik tenslotte als eens eerder vruchteloos gedaan toen mijn schoonzoon ziek werd. Zulke ervaringen kosten veel tijd om mee in het reine te komen en ze puzzelen mij nog steeds. Ik durf nog altijd niet zo goed te bidden voor genezing en moet mij nog steeds wapenen tegen cynisme.

Het ging bij mij veel meer om het missen van de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het had veel meer te maken met me in de steek gelaten voelen.

Daar schreef ik destijds ook vaak over. Ik had het me zo heel anders voorgesteld.

Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. Op een cruciaal moment in mijn leven leek Hij zich teruggetrokken te hebben en leek ik het zelf (maar) uit te moeten zoeken.

Frappant dat dit thema in heel veel rouwverhalen van gelovigen terugkomt.

‘Ik ervoer God helemaal niet’, is een zin die ik vaak gelezen en gehoord heb.

Blijkbaar is dat een universele ervaring. Heeft dat te maken met de diepte van de emoties, waardoor je gewoon nergens anders meer ruimte voor hebt? Nergens anders meer voor open kunt staan? Deels wel, maar het is geen afdoende verklaring.

Alle ‘vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Er zijn ook christenen die zich helemaal gedragen voelen en geen moment twijfelen aan Gods nabijheid, zelfs niet als ze de vreselijkste dingen meemaken. Noch kan het zo zijn dat het aan ons ‘niveau’ van geloven ligt, want dan blijven er maar weinig echte gelovigen over. Bovendien wordt ook in de Bijbel volop geklaagd over de afwezigheid van God. Lees de Psalmen en Job er maar eens op na. Die boeken staan vol met de vraag: ‘God waar bent U?’

Geloof voelde in die tijd soms als een molensteen om mijn nek.

Alle ‘vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Ik voelde me er alleen maar minderwaardiger door, want blijkbaar lag het aan mij. Er ontbrak blijkbaar iets. Hoewel niemand ooit iets in die geest tegen me gezegd heeft, bleef ik mezelf beschuldigen. Dat kon ook nog wel bij al het verdriet dat ik al had.

Uiteindelijk koos ik ervoor met deze gedachtepatronen te stoppen, ik had er helemaal niets aan. Integendeel, ik werd er diep ongelukkig door.

Ik troostte me met de gedachte dat God het toch allang wist en dat Hij maar moest zien wat Hij met mijn gewonde vertrouwen ging doen.

Naarmate het verlies steeds meer een plek kreeg, kreeg ik ook mijn gemoedsrust beetje bij beetje terug.

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

En uiteindelijk was het weten dat John op een prachtige plek is en dat ik hem daar weer zal zien, wel tot troost, en hielp het mij om te aanvaarden dat hij er niet meer is. In die zin gaf het geloof mij veel steun en ook de kracht om verder te leven. De dood is het einde niet…

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

Het heeft me geleerd dat zonder deze pijler, geloof moeilijk stand kan houden. Gevoel is iets prachtigs, het geeft je leven diepte en kleur. Het geeft je ook geweldige ervaringen met God. Maar het kan in gelijke mate bedrieglijk zijn. Ik moet denken aan die zin in de Bijbel over het hart dat arglistig is, een ander woord voor sluw, bedrieglijk.

Bedroog mijn gevoel mij? Ik weet het nog steeds niet….

En nu begin ik God weer terug te vinden in mijn leven.

Dat begon met het Hem steeds meer ervaren via de mensen om me heen en gebeurtenissen die mij overkwamen. Dat kon allemaal geen toeval zijn. Hij bemoeide zich op subtiele wijze wel degelijk met mij. Ik kreeg meer oog voor het buitengewone, het onverklaarbare.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God.

Iemand zei ooit over Jezus’ wonderen die als ‘bovennatuurlijk’ werden gekenschetst: ‘Wat Jezus deed was juist natuurlijk want Hij liet daarmee zien hoe het leven eigenlijk bedoeld was, hoe het had moeten zijn.’ Iets dergelijks ervoer ik ook.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God. Zij had zelf namelijk vanuit het niets, tijdens haar dagelijkse bezigheden, de ingeving gekregen om mij te bellen. Dit was de natuurlijke omgang van God met ons.

Dat zijn, zeker achteraf gezien, gouden momenten waardoor je je weer een beetje mens gaat voelen en niet een niet functionerend afgestompt wezen.

Daarna moest ik leren om mijn levensgeluk niet meer op een persoon, namelijk mijn man, te bouwen. Als je lang getrouwd bent ga je ook steeds meer op elkaar leunen. Dat is iets heel vanzelfsprekends. Je vult elkaar aan, je verdeelt de taken, je lost de dingen samen op. Tot zover geen probleem. Het gevaar bestaat echter dat je daarmee teveel afhankelijk van elkaar wordt en een beetje ‘vergeet’ wie je zelf bent.

Ik heb dat persoonlijk niet zo ervaren maar ik heb het bijvoorbeeld wel bij mijn lieve moeder gezien. Zij klampte zich aan mijn vader vast en durfde niet in zichzelf te investeren, uit angst voor de buitenwereld. Zij leidde haar leven via hem. Na zijn overlijden heeft zij daar veel last van gehad. Toen ze uiteindelijk toch mensen in haar omgeving op ging zoeken, kwam er weer ‘leven’ in haar en bloeide ze op. Ik had veel respect voor hoe ze haar angst overwon.

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden.

Afhankelijk zijn we allemaal, niemand is een eiland. Maar we zijn ook een uniek persoon die, als het goed is, geleerd heeft om zelfstandig te zijn en verantwoordelijkheid voor zichzelf te nemen.

Ik ging dus op ontdekkingstocht naar een nieuwe basis voor mijn persoonlijke geluk.

Wie ben ik zonder echtgenoot, wie ben ik in mijn eentje?

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden. Ik ging steeds meer dingen ondernemen en dat gaf me een kick. In dat proces bevind ik mij nog steeds, het gaat met vallen en opstaan maar het valt me niet tegen.

Alleen zijn is beslist niet gemakkelijk en ook niet altijd een pretje, maar er is genoeg overgebleven om een zinvol en gelukkig bestaan te kunnen leiden.

Genoeg om dankbaar voor te zijn.

In de zomer van 2020 verloor Wilna Smienk (1955) haar echtgenoot John. Ze schreef hierover het boek 'Reizen met John'. Bovenstaande blog verscheen op haar eigen website en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk “oneerlijk” voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coördinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ‘antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hé? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Lineke Blijdorp
Opinie

Oproep aan Kees van der Staaij: keer terug naar de SGP

Advocaat Lineke Blijdorp doet in een open brief een indringend beroep op Kees van der Staaij: keer terug naar de Tweede Kamer. In scherpe bewoordingen uit ze haar zorgen over de huidige politieke koers van de SGP, met name rond de strafbaarstelling v

Gerdien Lassche - Nelleke Plomp
Interview

Steeds minder mensen krijgen kinderen: slecht nieuws? Christenen reageren

Wereldwijd daalt het geboortecijfer en dat baart de Verenigde Naties (VN) zorgen. In veel landen besluiten mensen minder of zelfs helemaal geen kinderen te willen krijgen. Oorlogen, de klimaatcrisis én financiële onzekerheid spelen daarin een grote r

Don Ceder en Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie stelt Kamervragen over onveiligheid Joodse leerlingen op scholen

De ChristenUnie maakt zich grote zorgen over het toenemende antisemitisme binnen het Nederlandse onderwijs. Kamerleden Mirjam Bikker en Don Ceder hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer