Geloven met mijn verstand hielp me door een donkere rouwperiode

Column 4 september 2024 7 minuten Wilna Smienk
 Wilna Smienk

Onlangs was het vier jaar geleden dat John en ik het tweede en laatste slecht nieuws gesprek voerden. Ik denk niet graag aan die dag terug. Mijn wereld stortte in. Het klinkt als een cliché maar het was wel zo. Het aanstaande sterven van een geliefde vormt een waterscheiding in je bestaan.

Sindsdien heb ik heel veel gelezen, gezien en gesproken over rouw en rouwverwerking.

Mensen kunnen behoorlijk verschillen in hoe zij ermee omgaan.

Maar er zijn meer raakvlakken: het niet kunnen bevatten van het onvoorstelbare; het (in eerste instantie) niet weten hoe verder te leven; het niet kunnen zien van een toekomst zonder de geliefde; het leven met een groot gat daarin moeten aanvaarden…..

Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Rouw is een heel diepe put en iedereen heeft een ander traject om uit die put omhoog te komen. Sommigen zullen nooit meer de rand bereiken en blijven ergens halverwege steken en ik weet van enkelen die zelfs geen poging meer doen om van de bodem af te komen.

Het is heel droevig om mensen te zien die elk doel en elke zin in het leven kwijt zijn.

Dit laatste zie ik nog het vaakst bij mensen die een kind hebben verloren.
Leven in een steeds maar voortdurende depressie, alleen maar overleven.

Maar er kunnen ook verrassende wendingen ontstaan. Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Waar komt dat vandaan? Het is een vraag die me intrigeert.

Hoe kan het dat sommige mensen grote verliezen lijden en toch weer boven komen drijven als een badeendje, en dat anderen na een calamiteit nooit meer de oude worden en geknakt door het leven gaan? Ik heb er geen verklaring voor. Ook al dan niet gelovig zijn is hierbij niet doorslaggevend, al heeft het beslist invloed.

Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen.

Geloof kan zeker helpen, maar het kan net zo goed een obstakel vormen.

Mensen die hun vertrouwen niet in (een) God stellen, hebben soms minder waaromvragen. Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen: het is nu eenmaal niet anders.

Toch zie je soms dat bij hen na verloop van tijd de gevoelens van gemis bepalender blijven voor hun leven. Het kan moeilijker zijn om op te staan en verder te gaan. Ik concludeer dit uiteraard in algemene zin.

Bij gelovigen zie ik vaker iets omgekeerds gebeuren. Zelf heb ik die weg ook afgelegd.

Ik had juist heel veel waaromvragen. Niet zo zeer vanwege het feit dat John ziek werd. Elk mens kan ziek worden en we moeten allemaal sterven. Lijden is onderdeel van het leven, ook dat van christenen.

Ik miste de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. 

Dat was niet wat ik God verweet, al vond ik voor genezing bidden wel heel moeilijk. Dat had ik tenslotte als eens eerder vruchteloos gedaan toen mijn schoonzoon ziek werd. Zulke ervaringen kosten veel tijd om mee in het reine te komen en ze puzzelen mij nog steeds. Ik durf nog altijd niet zo goed te bidden voor genezing en moet mij nog steeds wapenen tegen cynisme.

Het ging bij mij veel meer om het missen van de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het had veel meer te maken met me in de steek gelaten voelen.

Daar schreef ik destijds ook vaak over. Ik had het me zo heel anders voorgesteld.

Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. Op een cruciaal moment in mijn leven leek Hij zich teruggetrokken te hebben en leek ik het zelf (maar) uit te moeten zoeken.

Frappant dat dit thema in heel veel rouwverhalen van gelovigen terugkomt.

‘Ik ervoer God helemaal niet’, is een zin die ik vaak gelezen en gehoord heb.

Blijkbaar is dat een universele ervaring. Heeft dat te maken met de diepte van de emoties, waardoor je gewoon nergens anders meer ruimte voor hebt? Nergens anders meer voor open kunt staan? Deels wel, maar het is geen afdoende verklaring.

Alle ‘vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Er zijn ook christenen die zich helemaal gedragen voelen en geen moment twijfelen aan Gods nabijheid, zelfs niet als ze de vreselijkste dingen meemaken. Noch kan het zo zijn dat het aan ons ‘niveau’ van geloven ligt, want dan blijven er maar weinig echte gelovigen over. Bovendien wordt ook in de Bijbel volop geklaagd over de afwezigheid van God. Lees de Psalmen en Job er maar eens op na. Die boeken staan vol met de vraag: ‘God waar bent U?’

Geloof voelde in die tijd soms als een molensteen om mijn nek.

Alle ‘vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Ik voelde me er alleen maar minderwaardiger door, want blijkbaar lag het aan mij. Er ontbrak blijkbaar iets. Hoewel niemand ooit iets in die geest tegen me gezegd heeft, bleef ik mezelf beschuldigen. Dat kon ook nog wel bij al het verdriet dat ik al had.

Uiteindelijk koos ik ervoor met deze gedachtepatronen te stoppen, ik had er helemaal niets aan. Integendeel, ik werd er diep ongelukkig door.

Ik troostte me met de gedachte dat God het toch allang wist en dat Hij maar moest zien wat Hij met mijn gewonde vertrouwen ging doen.

Naarmate het verlies steeds meer een plek kreeg, kreeg ik ook mijn gemoedsrust beetje bij beetje terug.

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

En uiteindelijk was het weten dat John op een prachtige plek is en dat ik hem daar weer zal zien, wel tot troost, en hielp het mij om te aanvaarden dat hij er niet meer is. In die zin gaf het geloof mij veel steun en ook de kracht om verder te leven. De dood is het einde niet…

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

Het heeft me geleerd dat zonder deze pijler, geloof moeilijk stand kan houden. Gevoel is iets prachtigs, het geeft je leven diepte en kleur. Het geeft je ook geweldige ervaringen met God. Maar het kan in gelijke mate bedrieglijk zijn. Ik moet denken aan die zin in de Bijbel over het hart dat arglistig is, een ander woord voor sluw, bedrieglijk.

Bedroog mijn gevoel mij? Ik weet het nog steeds niet….

En nu begin ik God weer terug te vinden in mijn leven.

Dat begon met het Hem steeds meer ervaren via de mensen om me heen en gebeurtenissen die mij overkwamen. Dat kon allemaal geen toeval zijn. Hij bemoeide zich op subtiele wijze wel degelijk met mij. Ik kreeg meer oog voor het buitengewone, het onverklaarbare.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God.

Iemand zei ooit over Jezus’ wonderen die als ‘bovennatuurlijk’ werden gekenschetst: ‘Wat Jezus deed was juist natuurlijk want Hij liet daarmee zien hoe het leven eigenlijk bedoeld was, hoe het had moeten zijn.’ Iets dergelijks ervoer ik ook.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God. Zij had zelf namelijk vanuit het niets, tijdens haar dagelijkse bezigheden, de ingeving gekregen om mij te bellen. Dit was de natuurlijke omgang van God met ons.

Dat zijn, zeker achteraf gezien, gouden momenten waardoor je je weer een beetje mens gaat voelen en niet een niet functionerend afgestompt wezen.

Daarna moest ik leren om mijn levensgeluk niet meer op een persoon, namelijk mijn man, te bouwen. Als je lang getrouwd bent ga je ook steeds meer op elkaar leunen. Dat is iets heel vanzelfsprekends. Je vult elkaar aan, je verdeelt de taken, je lost de dingen samen op. Tot zover geen probleem. Het gevaar bestaat echter dat je daarmee teveel afhankelijk van elkaar wordt en een beetje ‘vergeet’ wie je zelf bent.

Ik heb dat persoonlijk niet zo ervaren maar ik heb het bijvoorbeeld wel bij mijn lieve moeder gezien. Zij klampte zich aan mijn vader vast en durfde niet in zichzelf te investeren, uit angst voor de buitenwereld. Zij leidde haar leven via hem. Na zijn overlijden heeft zij daar veel last van gehad. Toen ze uiteindelijk toch mensen in haar omgeving op ging zoeken, kwam er weer ‘leven’ in haar en bloeide ze op. Ik had veel respect voor hoe ze haar angst overwon.

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden.

Afhankelijk zijn we allemaal, niemand is een eiland. Maar we zijn ook een uniek persoon die, als het goed is, geleerd heeft om zelfstandig te zijn en verantwoordelijkheid voor zichzelf te nemen.

Ik ging dus op ontdekkingstocht naar een nieuwe basis voor mijn persoonlijke geluk.

Wie ben ik zonder echtgenoot, wie ben ik in mijn eentje?

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden. Ik ging steeds meer dingen ondernemen en dat gaf me een kick. In dat proces bevind ik mij nog steeds, het gaat met vallen en opstaan maar het valt me niet tegen.

Alleen zijn is beslist niet gemakkelijk en ook niet altijd een pretje, maar er is genoeg overgebleven om een zinvol en gelukkig bestaan te kunnen leiden.

Genoeg om dankbaar voor te zijn.

In de zomer van 2020 verloor Wilna Smienk (1955) haar echtgenoot John. Ze schreef hierover het boek 'Reizen met John'. Bovenstaande blog verscheen op haar eigen website en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#375 Jeffrey & Jan-Willem Grievink over Charlie Kirk, 'homogenezing' en het Bijbelse hartland
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Family7
Persbericht

Family7 start 13-delige serie over Gods schepping en heilsplan

Vanaf woensdag 17 september om 19:30 uur zendt de christelijke tv-zender Family7 een nieuwe 13-delige serie uit van Bijbelse toekomstverwachting met als thema ‘Genesis 1 in het licht van de nieuwe schepping’ met Bijbelleraar Theo Niemeijer en present

Ds. A. A. F. van de Weg.
Nieuws

Hersteld hervormde gemeente Kralingse Veer beroept ds. A. A. F. van de Weg

De hersteld hervormde gemeente te Kralingse Veer (Rotterdam) heeft een beroep uitgebracht op ds. A. A. F. van de Weg (foto). De predikant moet in de Laankerk de opvolger worden van de onlangs naar Middelharnis-Sommelsdijk vertrokken ds. F. van Binsbe

Bikker en stoffer
Nieuws

Christelijke partijen snoeihard na Prinsjesdag: "Troonrede liet vooral leegte horen"

Op Prinsjesdag presenteerde het demissionaire kabinet traditiegetrouw de miljoenennota, waarin de belangrijkste plannen voor het komende jaar staan. SGP en ChristenUnie zijn allesbehalve blij met de plannen en tonen zich in hun reactie zeer kritisch:

kirk
Nieuws

Christelijke rapper wijst na moord Charlie Kirk op Jezus: "Ik ben het beu"

De moord op de Amerikaanse christelijke activist Charlie Kirk roept wereldwijd reacties op. Ook de christelijke hiphopartiest Lecrae heeft zich uitgesproken. In een videoboodschap benadrukt hij dat geweld nooit de oplossing kan zijn en verwijst hij n

huwelijkspartners
Nieuws

'Eerdere seksuele partners maakt iemand minder aantrekkelijk als huwelijkspartner'

Een nieuwe internationale studie laat zien dat zowel mannen als vrouwen iemand met veel eerdere seksuele partners minder geschikt vinden als huwelijkspartner, zo meldt Christian Today. Meer dan 5.300 mensen uit elf landen deden mee aan het onderzoek,

Zuid-Korea
Nieuws

Toenemende zorgen om Zuid-Koreaanse predikant na arrestatie

Een week na de arrestatie van de Zuid-Koreaanse predikant Son Hyun-bo is er nog altijd weinig bekend over zijn gezondheidstoestand en verblijfplaats. De autoriteiten arresteerden de predikant van de Busan Segyeoro Church op 8 september op verdenking

Rubio en Netanyahu
Nieuws

Netanyahu en Amerikaanse minister openen eeuwenoude pelgrimsweg naar de tempel

In Jeruzalem is deze week de Pelgrimsweg officieel geopend. Deze 2.000 jaar oude straat werd in de tijd van Jezus door pelgrims gebruikt om naar de tempel te gaan. Premier Benjamin Netanyahu, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio

Wilkin van de Kamp
Video

De gave van geloof is volgens Wilkin van de Kamp als lopen over water

In deze overdenking staat Wilkin van de Kamp stil bij Mattheüs 14:31, waar Jezus Petrus aanspreekt op zijn twijfel terwijl hij over het water loopt. Wilkin legt uit dat Petrus niet op eigen kracht liep, maar op basis van de gave van geloof die Jezus

Meerartikelen

India
Nieuws

Politieke strijd om christelijke subkasten laait op in Indiase deelstaat Karnataka

In de Indiase deelstaat Karnataka is discussie ontstaan over een nieuwe kaste-enquête. De overheid wil met dit onderzoek de sociale en economische situatie van de bevolking in kaart brengen. Opvallend is dat er dit keer ook christelijke subkasten op

Marieke Benjamins
Interview

Marieke onderzocht bijna-doodervaringen om ze te ontkrachten: “Ik ontdekte dat Jezus leeft”

Wat gebeurt er met mensen die zeggen dat ze Jezus ontmoetten tijdens een bijna-doodervaring? Waarom geloven ze dat en wat zegt dat over het brein? Marieke Benjamins, afgestudeerd in cognitieve neurobiologische psychologie en neuroscience & cognition,

Jan Hoek en Mart-Jan Paul
Boekfragment

Wat je zou moeten weten als mensen beweren dat ze Gods stem horen

In de tijden van het Oude en Nieuwe Testament hebben mensen de stem van God op allerlei manieren gehoord, en soms ook zichtbare boodschappen ontvangen. In later tijden is dit ook gebeurd. Terwijl deze getuigenissen vroeger vaak kritiekloos geacceptee

Doodskist, inzet Cees van Breugel
Column

Een doodskist als koffer: ben jij bereid om alles achter te laten?

De zendingsopdracht van Jezus was niet gericht aan 'superchristenen', maar aan elf gewone mannen die alles achterlieten. Ook vandaag is die roep actueel. Niet om veilig in onze bubbel te blijven, maar om zout te zijn. Zijn er nog christenen die de mo

Diederik van Dijk
Opinie

Abortus als mensenrecht ondermijnt beschaving

Vorige week debatteerde de Tweede Kamer over een initiatiefnota van D66 om abortus als mensenrecht vast te leggen. Deze inzet vormt een ondermijning van hetgeen een rechtsstaat kenmerkt: het menselijk leven is heilig. Als er één strijd is die nooit e

Wiljo Beerens
Video

Wiljo Beerens waarschuwt tegen leugens: “Israël is geen vloek, maar een zegen”

Al bijna twee jaar reist Wiljo Beerens namens een vrijwilligersorganisatie heen en weer tussen Israël en Europa. Vanuit zijn ervaringen ziet hij hoe de publieke opinie in een razend tempo kantelt. Volgens Beerens is Israël opnieuw doelwit van leugens

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. Van Zanden deelt waarschuwing van wijkagent: "Pas op voor wie u de deur opent"

"Zou u tegen de mensen in de kerk willen zeggen dat ze een beetje moeten oppassen voor mensen die aan de deur staan met mooie verhalen?", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee kreeg onlangs bezoek van een wijkagent. In e

Ds. J. P. Ouwehand
Nieuws

Hervormde gemeente Wijk bij Duurstede mag nieuwe predikant verwelkomen: ds. J. P. Ouwehand

De hervormde gemeente te Wijk bij Duurstede mag een nieuwe predikant verwelkomen. Ds. J. P. Ouwehand (foto) heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. De predikant wordt in Wijk bij Duurstede de opvolger van ds. M. J. Middelkoop die vorig jaar

Vance
Video

Zien: Amerikaanse vicepresident roept op God te verheerlijken

De moord op de christelijk-conservatieve opiniemaker Charlie Kirk (31) dreunt nog na in de Verenigde Staten. De Amerikaanse vicepresident J.D. Vance presenteerde dinsdag vanuit het Witte Huis The Charlie Kirk Show, de podcast van Kirk die ook na zijn

India
Nieuws

Vaticaan: meer dan 1.600 christenen omgebracht om hun geloof sinds 2000

Een nieuw Vaticaans onderzoek laat zien dat wereldwijd meer dan 1.600 christenen de afgelopen 25 jaar zijn vermoord omdat zij vasthielden aan hun geloof. Het gaat om ten minste 1.624 slachtoffers tussen 2000 en 2025. De studie is uitgevoerd door een

Bert Noteboom
Column

We hebben de God van Israël massaal de rug toegekeerd

Na een afschuwelijk weekend - met in ons land applaus om de dood van Charlie Kirk en de roep om op straat de zionisten “aan te pakken” - is de maat vol en past ons, Nederland, niets anders dan dit: Met schaamrood op de kaken teruggaan tot God.Buigen.

Beeld van Jezus in Rio
Nieuws

Na Amerika zendt Brazilië wereldwijd de meeste zendelingen uit

Brazilië staat wereldwijd bekend om haar voetbal, samba en het Amazonegebied. Maar er is nog iets dat het land op de kaart zet: zending. Alleen de Verenigde Staten sturen meer zendelingen uit. Jaarlijks vertrekken er zo’n 38.000 Brazilianen naar het