Geloven met mijn verstand hielp me door een donkere rouwperiode

Column 4 september 2024 7 minuten Wilna Smienk
 Wilna Smienk

Onlangs was het vier jaar geleden dat John en ik het tweede en laatste slecht nieuws gesprek voerden. Ik denk niet graag aan die dag terug. Mijn wereld stortte in. Het klinkt als een clichƩ maar het was wel zo. Het aanstaande sterven van een geliefde vormt een waterscheiding in je bestaan.

Sindsdien heb ik heel veel gelezen, gezien en gesproken over rouw en rouwverwerking.

Mensen kunnen behoorlijk verschillen in hoe zij ermee omgaan.

Maar er zijn meer raakvlakken: het niet kunnen bevatten van het onvoorstelbare; het (in eerste instantie) niet weten hoe verder te leven; het niet kunnen zien van een toekomst zonder de geliefde; het leven met een groot gat daarin moeten aanvaarden…..

Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Rouw is een heel diepe put en iedereen heeft een ander traject om uit die put omhoog te komen. Sommigen zullen nooit meer de rand bereiken en blijven ergens halverwege steken en ik weet van enkelen die zelfs geen poging meer doen om van de bodem af te komen.

Het is heel droevig om mensen te zien die elk doel en elke zin in het leven kwijt zijn.

Dit laatste zie ik nog het vaakst bij mensen die een kind hebben verloren.
Leven in een steeds maar voortdurende depressie, alleen maar overleven.

Maar er kunnen ook verrassende wendingen ontstaan. Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Waar komt dat vandaan? Het is een vraag die me intrigeert.

Hoe kan het dat sommige mensen grote verliezen lijden en toch weer boven komen drijven als een badeendje, en dat anderen na een calamiteit nooit meer de oude worden en geknakt door het leven gaan? Ik heb er geen verklaring voor. Ook al dan niet gelovig zijn is hierbij niet doorslaggevend, al heeft het beslist invloed.

Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen.

Geloof kan zeker helpen, maar het kan net zo goed een obstakel vormen.

Mensen die hun vertrouwen niet in (een) God stellen, hebben soms minder waaromvragen. Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen: het is nu eenmaal niet anders.

Toch zie je soms dat bij hen na verloop van tijd de gevoelens van gemis bepalender blijven voor hun leven. Het kan moeilijker zijn om op te staan en verder te gaan. Ik concludeer dit uiteraard in algemene zin.

Bij gelovigen zie ik vaker iets omgekeerds gebeuren. Zelf heb ik die weg ook afgelegd.

Ik had juist heel veel waaromvragen. Niet zo zeer vanwege het feit dat John ziek werd. Elk mens kan ziek worden en we moeten allemaal sterven. Lijden is onderdeel van het leven, ook dat van christenen.

Ik miste de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. 

Dat was niet wat ik God verweet, al vond ik voor genezing bidden wel heel moeilijk. Dat had ik tenslotte als eens eerder vruchteloos gedaan toen mijn schoonzoon ziek werd. Zulke ervaringen kosten veel tijd om mee in het reine te komen en ze puzzelen mij nog steeds. Ik durf nog altijd niet zo goed te bidden voor genezing en moet mij nog steeds wapenen tegen cynisme.

Het ging bij mij veel meer om het missen van de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het had veel meer te maken met me in de steek gelaten voelen.

Daar schreef ik destijds ook vaak over. Ik had het me zo heel anders voorgesteld.

Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. Op een cruciaal moment in mijn leven leek Hij zich teruggetrokken te hebben en leek ik het zelf (maar) uit te moeten zoeken.

Frappant dat dit thema in heel veel rouwverhalen van gelovigen terugkomt.

ā€˜Ik ervoer God helemaal niet’, is een zin die ik vaak gelezen en gehoord heb.

Blijkbaar is dat een universele ervaring. Heeft dat te maken met de diepte van de emoties, waardoor je gewoon nergens anders meer ruimte voor hebt? Nergens anders meer voor open kunt staan? Deels wel, maar het is geen afdoende verklaring.

Alle ā€˜vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Er zijn ook christenen die zich helemaal gedragen voelen en geen moment twijfelen aan Gods nabijheid, zelfs niet als ze de vreselijkste dingen meemaken. Noch kan het zo zijn dat het aan ons ā€˜niveau’ van geloven ligt, want dan blijven er maar weinig echte gelovigen over. Bovendien wordt ook in de Bijbel volop geklaagd over de afwezigheid van God. Lees de Psalmen en Job er maar eens op na. Die boeken staan vol met de vraag: ā€˜God waar bent U?’

Geloof voelde in die tijd soms als een molensteen om mijn nek.

Alle ā€˜vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Ik voelde me er alleen maar minderwaardiger door, want blijkbaar lag het aan mij. Er ontbrak blijkbaar iets. Hoewel niemand ooit iets in die geest tegen me gezegd heeft, bleef ik mezelf beschuldigen. Dat kon ook nog wel bij al het verdriet dat ik al had.

Uiteindelijk koos ik ervoor met deze gedachtepatronen te stoppen, ik had er helemaal niets aan. Integendeel, ik werd er diep ongelukkig door.

Ik troostte me met de gedachte dat God het toch allang wist en dat Hij maar moest zien wat Hij met mijn gewonde vertrouwen ging doen.

Naarmate het verlies steeds meer een plek kreeg, kreeg ik ook mijn gemoedsrust beetje bij beetje terug.

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

En uiteindelijk was het weten dat John op een prachtige plek is en dat ik hem daar weer zal zien, wel tot troost, en hielp het mij om te aanvaarden dat hij er niet meer is. In die zin gaf het geloof mij veel steun en ook de kracht om verder te leven. De dood is het einde niet…

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

Het heeft me geleerd dat zonder deze pijler, geloof moeilijk stand kan houden. Gevoel is iets prachtigs, het geeft je leven diepte en kleur. Het geeft je ook geweldige ervaringen met God. Maar het kan in gelijke mate bedrieglijk zijn. Ik moet denken aan die zin in de Bijbel over het hart dat arglistig is, een ander woord voor sluw, bedrieglijk.

Bedroog mijn gevoel mij? Ik weet het nog steeds niet….

En nu begin ik God weer terug te vinden in mijn leven.

Dat begon met het Hem steeds meer ervaren via de mensen om me heen en gebeurtenissen die mij overkwamen. Dat kon allemaal geen toeval zijn. Hij bemoeide zich op subtiele wijze wel degelijk met mij. Ik kreeg meer oog voor het buitengewone, het onverklaarbare.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God.

Iemand zei ooit over Jezus’ wonderen die als ā€˜bovennatuurlijk’ werden gekenschetst: ā€˜Wat Jezus deed was juist natuurlijk want Hij liet daarmee zien hoe het leven eigenlijk bedoeld was, hoe het had moeten zijn.’ Iets dergelijks ervoer ik ook.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God. Zij had zelf namelijk vanuit het niets, tijdens haar dagelijkse bezigheden, de ingeving gekregen om mij te bellen. Dit was de natuurlijke omgang van God met ons.

Dat zijn, zeker achteraf gezien, gouden momenten waardoor je je weer een beetje mens gaat voelen en niet een niet functionerend afgestompt wezen.

Daarna moest ik leren om mijn levensgeluk niet meer op een persoon, namelijk mijn man, te bouwen. Als je lang getrouwd bent ga je ook steeds meer op elkaar leunen. Dat is iets heel vanzelfsprekends. Je vult elkaar aan, je verdeelt de taken, je lost de dingen samen op. Tot zover geen probleem. Het gevaar bestaat echter dat je daarmee teveel afhankelijk van elkaar wordt en een beetje ā€˜vergeet’ wie je zelf bent.

Ik heb dat persoonlijk niet zo ervaren maar ik heb het bijvoorbeeld wel bij mijn lieve moeder gezien. Zij klampte zich aan mijn vader vast en durfde niet in zichzelf te investeren, uit angst voor de buitenwereld. Zij leidde haar leven via hem. Na zijn overlijden heeft zij daar veel last van gehad. Toen ze uiteindelijk toch mensen in haar omgeving op ging zoeken, kwam er weer ā€˜leven’ in haar en bloeide ze op. Ik had veel respect voor hoe ze haar angst overwon.

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden.

Afhankelijk zijn we allemaal, niemand is een eiland. Maar we zijn ook een uniek persoon die, als het goed is, geleerd heeft om zelfstandig te zijn en verantwoordelijkheid voor zichzelf te nemen.

Ik ging dus op ontdekkingstocht naar een nieuwe basis voor mijn persoonlijke geluk.

Wie ben ik zonder echtgenoot, wie ben ik in mijn eentje?

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden. Ik ging steeds meer dingen ondernemen en dat gaf me een kick. In dat proces bevind ik mij nog steeds, het gaat met vallen en opstaan maar het valt me niet tegen.

Alleen zijn is beslist niet gemakkelijk en ook niet altijd een pretje, maar er is genoeg overgebleven om een zinvol en gelukkig bestaan te kunnen leiden.

Genoeg om dankbaar voor te zijn.

In de zomer van 2020 verloor Wilna Smienk (1955) haar echtgenoot John. Ze schreef hierover het boek 'Reizen met John'. Bovenstaande blog verscheen op haar eigen website en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#373 Jeffrey & Petra van de Weetering over Israƫl, de kerk en geloven vanuit de schuilkelder
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Laos
Nieuws

Laos: bekeerling moet dorp ontvluchten na arrestatie en intimidatie door politie

ā€œIn dit dorp staan we geen christenen toe.ā€ De 38-jarige Vanxay* kreeg het begin juli te horen van de lokale politie. Samen met het dorpshoofd, dorpsgenoten en enkele familieleden stonden ze in een kring om de pasbekeerde christen. De cultuur in het

grenzen
Persbericht

Joeke van der Mei nieuwe directeur Zending over Grenzen

Christelijke stichting Zending over Grenzen heeft een nieuwe directeur aangesteld. Joeke van der Mei zal het directeursstokje overnemen van huidig directeur Peter van der Bijl, die binnenkort met pensioen gaat. Joeke is per 1 september 2025 bij Zendi

Grote Kerk Oss
Nieuws

Ramp voorkomen: brand in Grote Kerk Oss net op tijd geblust

Gisteren brak er brand uit in de Grote Kerk van Oss. Dat melden diverse media. Het vuur, dat aan het eind van de ochtend werd ontdekt onder het dak van de kerk, werd als grote brand geclassificeerd. Daarom rukte de brandweer massaal uit en kreeg zij

Jerke
Nieuws

CU-jongeren doen tientallen wijzigingsvoorstellen voor verkiezingsprogramma van partij

PerspectieF, de jongerenorganisatie van de ChristenUnie, heeft tientallen wijzigingsvoorstellen ingediend voor het conceptverkiezingsprogramma van de partij. Dat maakt men zelf bekend in een persbericht. "Het hoopvolle verhaal van de ChristenUnie kan

Paus Leo XIV
Nieuws

Paus Leo XIV ontvangt priester die zich inzet voor katholieke lhbti-gemeenschap

Paus Leo XIV heeft in het Vaticaan een gesprek gehad met de Amerikaanse priester James Martin. Laatstgenoemde zet zich al jaren in voor katholieke lhbti’ers. Volgens Martin wilde de paus duidelijk maken dat iedereen zich welkom moet weten binnen de R

Annunciation Catholic School
Nieuws

Ruim drie miljoen euro opgehaald voor slachtoffers schietpartij katholieke school

Een week na de schietpartij op Annunciation Catholic School in Minneapolis is er ruim drie miljoen euro ingezameld voor de slachtoffers en hun families. Dat meldt The Christian Post. Tijdens de openingsmis van het schooljaar opende de 23-jarige oud-l

Nigeria
Nieuws

Islamitische terroristen doden acht christenen bij aanvallen in noordoost-Nigeria

In de noordoostelijke Nigeriaanse deelstaat Borno zijn afgelopen weekend acht christenen omgekomen bij twee afzonderlijke aanvallen van terreurbeweging Boko Haram. Daarnaast zijn tientallen huizen in brand gestoken. Dat bevestigen zowel lokale bronne

Ds. H. B. van der Knijff
Nieuws

Hervormde gemeente Hazerswoude brengt beroep uit op ds. H. B. van der Knijff

De hervormde gemeente te Hazerswoude heeft een beroep uitgebracht op ds. H. B. van der Knijff. De predikant uit Wilsum moet in Hazerswoude de opvolger worden van de in 2024 naar Houten vertrokken ds. A. C. van Kampen.  Ook de hervormde gemeente te Ka

Meerartikelen

Kees van Ekris
Interview

PKN-scriba Kees van Ekris: "De Bijbel laat je nooit in de steek"

Kees van Ekris, vorig jaar Theoloog des Vaderlands, begint op 1 juli aan een nieuwe functie: secretaris van de Protestantse Kerk in Nederland. Ik sprak met hem over zijn nieuwste boek, De magie van het geloof. Dat gaat over de ā€˜mythe’, het verhaal wa

Familie van der Beek (foto EO)
Interview

Gezin Van der Beek vertrok naar Suriname: "Voelde te groot voor eenvoudige jongen van een dorp"

"Al sinds mijn jeugd droomde ik ervan om piloot te worden", zegt David van der Beek. Samen met zijn vrouw Mieke en hun jongste dochter vertrok hij deze zomer naar Suriname om namens MAF (Mission Aviation Fellowship) te werken. Afgelopen weekend ging

 ds. P. D. J. Buijs
God

Zacharia 3 leidt tot verwarring en angst: Refoweb-vragensteller spreekt zich uit

In de vragenrubriek van Refoweb stelde een lezer een indringende vraag over Zacharia 3. Het vierde nachtgezicht, waarin de duivel optreedt als aanklager tegenover de hogepriester Jozua, bracht bij hem verwarring en angst. Vooral de rol van satan als

Mandy
Podcast

Waarom lijkt Gods aanwezigheid niet altijd duidelijk merkbaar?

Als God werkelijk almachtig en vol liefde is, waarom laat Hij zich dan niet overduidelijk zien? Het is een vraag die velen bezighoudt. Sommigen gebruiken het zelfs als argument tegen het bestaan van God. In deze aflevering van ChristenDOM? duiken Man

Op en top vrouw
Interview

Van slaapkamergeheimen tot doodsangst: vrouwen doorbreken taboes in de kerk

Met liedjes, cabaret en rauwe eerlijkheid brengen Gezina van den Bos, Christien Blok en Barbara Stouwdam van Op en Top Vrouw hun publiek aan het lachen, huilen en denken. Hun theatervoorstellingen en het boek Open en Bloot gaan over thema’s die in ve

GNR
Persbericht

Groot Nieuws Radio lanceert eigen nieuwspodcast

Groot Nieuws Radio start op vrijdag 5 september met een nieuwe podcast: Groot Nieuws van de Week. Hierin hoor je de actualiteit op een manier die kenmerkend is voor Groot Nieuws Radio: met ruimte voor kritische vragen, maar altijd met een geluid van

Robin M. Westman
Nieuws

Schutter katholieke kerk Minneapolis worstelde met identiteit

De katholieke gemeenschap van Minneapolis is diep geschokt door de schietpartij van vorige week in de Annunciation Catholic School and Church. Tijdens de openingsmis van het schooljaar opende een oud-leerling het vuur op kinderen en andere gelovigen.

SGP
Verdieping

Verkiezingsprogramma SGP: dit zijn de belangrijkste standpunten

De SGP heeft dinsdag het conceptverkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen gepresenteerd. Opkomen voor kwetsbaar leven en het gezin zijn belangrijke speerpunten van de partij. Ook streeft men naar christelijke waarden in Nederland en is er

Josh Sullivan
Nieuws

Amerikaanse zendeling keert terug naar land waar hij eerder ontvoerd werd

De Amerikaanse zendeling Josh Sullivan (34) is tijdelijk teruggekeerd naar zijn zendingspost in Zuid-Afrika. In april werd hij daar nog door vier gewapende mannen ontvoerd en zes dagen lang vastgehouden. Na een schietpartij werd hij uiteindelijk door

Politie
Nieuws

Tiener aangeklaagd voor moord op petekind van bekende pastor uit Chicago 

In Chicago is een 18-jarige jongen aangeklaagd voor de moord op Christion Tucker (21). Hij was het petekind van Corey Brooks, een bekende Amerikaanse voorganger van de New Beginnings Church en leider van de organisatie Project HOOD. De politie meldt

JĆŗlia Herku
Interview

Is er hoop voor generatie Z? Jonge Theoloog des Vaderlands JĆŗlia Herku geeft antwoord

"Ik kijk ernaar uit om Jezus te ontmoeten", zegt JĆŗlia Herku (21) zonder aarzeling. Haar geloof staat stevig op een fundering die door de jaren heen is gegroeid. Als Jonge Theoloog des Vaderlands reist ze door heel Nederland om haar generatie te vert

Wilkin van de Kamp
Video

Videoboodschap Wilkin van de Kamp over indringende uitnodiging van Jezus

"Drinken is een actief proces", zegt Wilkin van de Kamp. "Je kunt de doop in de Heilige Geest niet vanuit een negatieve of passieve houding ontvangen. Niemand kan drinken met gesloten mond. Zoals in het natuurlijke, zo is het ook in het geestelijke."