Geloven met mijn verstand hielp me door een donkere rouwperiode

Column 4 september 2024 7 minuten Wilna Smienk
 Wilna Smienk

Onlangs was het vier jaar geleden dat John en ik het tweede en laatste slecht nieuws gesprek voerden. Ik denk niet graag aan die dag terug. Mijn wereld stortte in. Het klinkt als een clichƩ maar het was wel zo. Het aanstaande sterven van een geliefde vormt een waterscheiding in je bestaan.

Sindsdien heb ik heel veel gelezen, gezien en gesproken over rouw en rouwverwerking.

Mensen kunnen behoorlijk verschillen in hoe zij ermee omgaan.

Maar er zijn meer raakvlakken: het niet kunnen bevatten van het onvoorstelbare; het (in eerste instantie) niet weten hoe verder te leven; het niet kunnen zien van een toekomst zonder de geliefde; het leven met een groot gat daarin moeten aanvaarden…..

Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Rouw is een heel diepe put en iedereen heeft een ander traject om uit die put omhoog te komen. Sommigen zullen nooit meer de rand bereiken en blijven ergens halverwege steken en ik weet van enkelen die zelfs geen poging meer doen om van de bodem af te komen.

Het is heel droevig om mensen te zien die elk doel en elke zin in het leven kwijt zijn.

Dit laatste zie ik nog het vaakst bij mensen die een kind hebben verloren.
Leven in een steeds maar voortdurende depressie, alleen maar overleven.

Maar er kunnen ook verrassende wendingen ontstaan. Ik sta versteld van de menselijke veerkracht. Zelf had ik daarvan ook veel meer dan ik ooit vermoedde.

Waar komt dat vandaan? Het is een vraag die me intrigeert.

Hoe kan het dat sommige mensen grote verliezen lijden en toch weer boven komen drijven als een badeendje, en dat anderen na een calamiteit nooit meer de oude worden en geknakt door het leven gaan? Ik heb er geen verklaring voor. Ook al dan niet gelovig zijn is hierbij niet doorslaggevend, al heeft het beslist invloed.

Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen.

Geloof kan zeker helpen, maar het kan net zo goed een obstakel vormen.

Mensen die hun vertrouwen niet in (een) God stellen, hebben soms minder waaromvragen. Als je niet in God gelooft heb je, kort door de bocht, ook niemand iets te verwijten. Zij lijken daarmee sneller tot aanvaarding te komen: het is nu eenmaal niet anders.

Toch zie je soms dat bij hen na verloop van tijd de gevoelens van gemis bepalender blijven voor hun leven. Het kan moeilijker zijn om op te staan en verder te gaan. Ik concludeer dit uiteraard in algemene zin.

Bij gelovigen zie ik vaker iets omgekeerds gebeuren. Zelf heb ik die weg ook afgelegd.

Ik had juist heel veel waaromvragen. Niet zo zeer vanwege het feit dat John ziek werd. Elk mens kan ziek worden en we moeten allemaal sterven. Lijden is onderdeel van het leven, ook dat van christenen.

Ik miste de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. 

Dat was niet wat ik God verweet, al vond ik voor genezing bidden wel heel moeilijk. Dat had ik tenslotte als eens eerder vruchteloos gedaan toen mijn schoonzoon ziek werd. Zulke ervaringen kosten veel tijd om mee in het reine te komen en ze puzzelen mij nog steeds. Ik durf nog altijd niet zo goed te bidden voor genezing en moet mij nog steeds wapenen tegen cynisme.

Het ging bij mij veel meer om het missen van de God-ervaring in het hele proces van ziek zijn en sterven. Het had veel meer te maken met me in de steek gelaten voelen.

Daar schreef ik destijds ook vaak over. Ik had het me zo heel anders voorgesteld.

Het frustreerde me, maakte me boos en ook erg eenzaam. Op een cruciaal moment in mijn leven leek Hij zich teruggetrokken te hebben en leek ik het zelf (maar) uit te moeten zoeken.

Frappant dat dit thema in heel veel rouwverhalen van gelovigen terugkomt.

ā€˜Ik ervoer God helemaal niet’, is een zin die ik vaak gelezen en gehoord heb.

Blijkbaar is dat een universele ervaring. Heeft dat te maken met de diepte van de emoties, waardoor je gewoon nergens anders meer ruimte voor hebt? Nergens anders meer voor open kunt staan? Deels wel, maar het is geen afdoende verklaring.

Alle ā€˜vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Er zijn ook christenen die zich helemaal gedragen voelen en geen moment twijfelen aan Gods nabijheid, zelfs niet als ze de vreselijkste dingen meemaken. Noch kan het zo zijn dat het aan ons ā€˜niveau’ van geloven ligt, want dan blijven er maar weinig echte gelovigen over. Bovendien wordt ook in de Bijbel volop geklaagd over de afwezigheid van God. Lees de Psalmen en Job er maar eens op na. Die boeken staan vol met de vraag: ā€˜God waar bent U?’

Geloof voelde in die tijd soms als een molensteen om mijn nek.

Alle ā€˜vrome’ zinnen over de God die draagt, vonden bij mij geen enkele weerklank.

Ik voelde me er alleen maar minderwaardiger door, want blijkbaar lag het aan mij. Er ontbrak blijkbaar iets. Hoewel niemand ooit iets in die geest tegen me gezegd heeft, bleef ik mezelf beschuldigen. Dat kon ook nog wel bij al het verdriet dat ik al had.

Uiteindelijk koos ik ervoor met deze gedachtepatronen te stoppen, ik had er helemaal niets aan. Integendeel, ik werd er diep ongelukkig door.

Ik troostte me met de gedachte dat God het toch allang wist en dat Hij maar moest zien wat Hij met mijn gewonde vertrouwen ging doen.

Naarmate het verlies steeds meer een plek kreeg, kreeg ik ook mijn gemoedsrust beetje bij beetje terug.

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

En uiteindelijk was het weten dat John op een prachtige plek is en dat ik hem daar weer zal zien, wel tot troost, en hielp het mij om te aanvaarden dat hij er niet meer is. In die zin gaf het geloof mij veel steun en ook de kracht om verder te leven. De dood is het einde niet…

Geloven met mijn verstand heeft me door deze donkere periode heen geholpen, kan ik achteraf concluderen.

Het heeft me geleerd dat zonder deze pijler, geloof moeilijk stand kan houden. Gevoel is iets prachtigs, het geeft je leven diepte en kleur. Het geeft je ook geweldige ervaringen met God. Maar het kan in gelijke mate bedrieglijk zijn. Ik moet denken aan die zin in de Bijbel over het hart dat arglistig is, een ander woord voor sluw, bedrieglijk.

Bedroog mijn gevoel mij? Ik weet het nog steeds niet….

En nu begin ik God weer terug te vinden in mijn leven.

Dat begon met het Hem steeds meer ervaren via de mensen om me heen en gebeurtenissen die mij overkwamen. Dat kon allemaal geen toeval zijn. Hij bemoeide zich op subtiele wijze wel degelijk met mij. Ik kreeg meer oog voor het buitengewone, het onverklaarbare.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God.

Iemand zei ooit over Jezus’ wonderen die als ā€˜bovennatuurlijk’ werden gekenschetst: ā€˜Wat Jezus deed was juist natuurlijk want Hij liet daarmee zien hoe het leven eigenlijk bedoeld was, hoe het had moeten zijn.’ Iets dergelijks ervoer ik ook.

Dat mijn zusje mij belde op het moment dat ik even niet verder kon, kwam door ingrijpen van God. Zij had zelf namelijk vanuit het niets, tijdens haar dagelijkse bezigheden, de ingeving gekregen om mij te bellen. Dit was de natuurlijke omgang van God met ons.

Dat zijn, zeker achteraf gezien, gouden momenten waardoor je je weer een beetje mens gaat voelen en niet een niet functionerend afgestompt wezen.

Daarna moest ik leren om mijn levensgeluk niet meer op een persoon, namelijk mijn man, te bouwen. Als je lang getrouwd bent ga je ook steeds meer op elkaar leunen. Dat is iets heel vanzelfsprekends. Je vult elkaar aan, je verdeelt de taken, je lost de dingen samen op. Tot zover geen probleem. Het gevaar bestaat echter dat je daarmee teveel afhankelijk van elkaar wordt en een beetje ā€˜vergeet’ wie je zelf bent.

Ik heb dat persoonlijk niet zo ervaren maar ik heb het bijvoorbeeld wel bij mijn lieve moeder gezien. Zij klampte zich aan mijn vader vast en durfde niet in zichzelf te investeren, uit angst voor de buitenwereld. Zij leidde haar leven via hem. Na zijn overlijden heeft zij daar veel last van gehad. Toen ze uiteindelijk toch mensen in haar omgeving op ging zoeken, kwam er weer ā€˜leven’ in haar en bloeide ze op. Ik had veel respect voor hoe ze haar angst overwon.

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden.

Afhankelijk zijn we allemaal, niemand is een eiland. Maar we zijn ook een uniek persoon die, als het goed is, geleerd heeft om zelfstandig te zijn en verantwoordelijkheid voor zichzelf te nemen.

Ik ging dus op ontdekkingstocht naar een nieuwe basis voor mijn persoonlijke geluk.

Wie ben ik zonder echtgenoot, wie ben ik in mijn eentje?

Ik was altijd behoorlijk zelfstandig geweest en nu bleek dat ik daar op terug kon vallen, veel beter dan ik voor mogelijk had gehouden. Ik ging steeds meer dingen ondernemen en dat gaf me een kick. In dat proces bevind ik mij nog steeds, het gaat met vallen en opstaan maar het valt me niet tegen.

Alleen zijn is beslist niet gemakkelijk en ook niet altijd een pretje, maar er is genoeg overgebleven om een zinvol en gelukkig bestaan te kunnen leiden.

Genoeg om dankbaar voor te zijn.

In de zomer van 2020 verloor Wilna Smienk (1955) haar echtgenoot John. Ze schreef hierover het boek 'Reizen met John'. Bovenstaande blog verscheen op haar eigen website en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo MƩndez PƩrez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. MƩndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ā€˜Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de ƩƩn zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge

De Hoop on Tour
Persbericht

De Hoop on Tour; een muzikale avond vol hoop in Hoogvliet

De Hoop reist door het land met muziek en verhalen die hoop uitstralen! Op zaterdag 19 juli ben je van harte uitgenodigd voor de Lofprijsavond in het PENTA Collega, gelegen aan de Elritsstraat 11 in Hoogvliet. We zullen samen christelijke liederen zi

Meerartikelen

Bill en Lucy Curl
Getuigenis

Pastor vergeeft moordenaar van zijn vrouw: "Ik wil de Heilige Geest gehoorzamen"

In een rechtszaal in de Amerikaanse staat Florida speelde zich op 22 april een opmerkelijk tafereel af. Bill Curl, pastor bij First Orlando Baptist Church, sprak met gebroken stem maar vaste overtuiging vergeving uit over de man die zijn vrouw Lucy P

Hans Alblas
Verdieping

ā€œKom, volg Mij!ā€: Jezus maakt van vissers geen verpleegkundigen

We lezen in het Evangelie van Marcus een uniek soort historische vertelling. Marcus wil dat zijn lezers ontdekken wie Jezus van Nazareth is en wat Hij gedaan en onderwezen heeft. We zijn gekomen bij hoofdstuk 1 vers 16 tot en met 20. De inleiding is

Ds. Tim Schakel
Opinie

Niet iedereen is welkom in de kerk (en dat is maar goed ook)

ā€˜Iedereen is welkom!’ Deze tekst staat sinds kort op de plek waar dominee Bram Beute voorgaat. 'Ik ben er best een beetje trots op', schreef hij vorige week. Met respect voor Beutes intenties stelt collegapredikant Tim Schakel een scherpe tegenvraag:

Olaf ten Napel
Opinie

Onvoorwaardelijke steun aan Israƫl? Ik zit met een dilemma

Ik zit met een dilemma. En dat zeg ik als christen. Mijn geloof in Jezus Christus vindt zijn oorsprong in het oude Israƫl. Jezus leefde als Jood, kende de Thora, zag zichzelf als nakomeling van Abraham, de stamvader van het volk Israƫl. Abraham werd

CGK-synode
Nieuws

Uitkomst besloten crisisbijeenkomst CGK: landelijke vergadering op komst

Na het abrupt afgebroken synodale proces binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) hebben 71 gemeenten de handschoen opgepakt. Tijdens een besloten bijeenkomst in Rijnsburg is afgesproken om nog vóór de herfstvakantie een zogeheten convent te

Annica
Video

Dankzij een operatie aan boord van Mercy Ships kan de 9-jarige Annica weer Ʃcht kind zijn

Door een ongeluk in haar jeugd, kon de 9-jarige Annica haar armen niet meer optillen. Dingen die voor andere kinderen vanzelfsprekend zijn - zoals een potje basketbal spelen of je haren kammen - waren voor haar bijna onmogelijk. Maar dankzij een kost

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel behandelt Psalm 79 in gebedsvlog: "Keuzes hebben consequenties"

Het gebed is onlosmakelijk verbonden aan het christelijk geloof, maar hoe dat je dat nu precies? In de Gebedsvlogs van IZB deelt Ron van der Spoel waardevolle inzichten en praktische handvatten om gebed en stilte een plek te geven in je dagelijks lev

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. Van Zanden illustreert het werk van de Heilige Geest aan de hand van zijn open haard

"Misschien vraagt u zich af als u langs de pastorie loopt of fietst waar al die rook vandaan komt. Ik kan u zeggen: die rook komt uit onze open haard", aldus ds. G. van Zanden. In een recente preek vertelde de hervormde predikant te beschikken over e

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit waarom hij veel christenen op schoolkinderen vindt lijken

"Veel christenen doen mij denken aan een groep schoolkinderen die te horen hebben gekregen dat de meester vanwege een cursus een dag weg zou zijn." Dat stelt Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' waarin hij i

damascus
Verdieping

Terreuraanslag kerk keiharde klap voor Syrische christenen

Met minstens 22 doden en meer dan 50 gewonden, waarvan 13 in kritieke toestand, kreeg de christelijke gemeenschap in Syriƫ op zondag 22 juni een zware klap te verduren toen een terrorist de Sint-Eliaskerk in Dweilaa, Damascus, aanviel en zich daarna

Jacob Keegstra
Video

Wat heeft het Bijbelboek Numeri vandaag nog te zeggen? Jacob Keegstra legt uit

In deze videoboodschap duikt Jacob Keegstra, namens ICEJ Nederland, diep in de rijke en vaak verrassende betekenis van het boek Numeri. Ontdek hoe Gods leiding, orde en belofte door dit Bijbelboek heen klinken – en wat dat betekent voor ons leven nu.

Julienne
Video

Het trauma van de genocide: hoe kerken in Rwanda verschil maken

Het trauma van de genocide in 1994 in Rwanda drukt nog steeds op overlevenden, daders, jong en oud. Veel daders zijn berecht. Sommigen zijn teruggekeerd naar hun dorp. Maar hoe kunnen buren en kerkleden elkaar ooit weer vertrouwen? Rwandese kerken tr