Waarom christenen overstappen van traditionele naar evangelische kerken

Iedere zondag rijden veel christenen uit een traditioneel-kerkelijke omgeving tientallen kilometers om een evangelische kerk te bezoeken. Waarom doen ze dat? En welk signaal gaat hiervan uit? Deze en andere vragen bespreken we met religieonderzoeker Miranda Klaver: "De mobiliteit van gelovigen is de afgelopen decennia enorm toegenomen. Vergeet niet dat meer dan de helft van de bezoekers van Pinksterconferentie Opwekking afkomstig is uit gevestigde kerken."

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Jeffrey Schipper.

Word ook lid

Je merkt op dat gelovigen gevestigde kerken verlaten omdat ze daar zijn vastgelopen. Wat bedoel je daarmee?
“Ik heb tientallen mensen geïnterviewd die van een gevestigde kerk naar een evangelische of charismatische gemeente zijn overgestapt. Wat mij is opgevallen is dat mensen zich zonder succes jarenlang hebben ingezet voor vernieuwing in hun kerk, bijvoorbeeld op muzikaal gebied. In sommige gevallen besloot een kerkelijke gemeente om na veel moeite een Opwekkingslied na de zegen toe te staan.”

Klaver merkt ook op dat de zorg om tienerkinderen, die in gevestigde kerken dreigden af te haken, voor sommigen een aanzet was om elders te kijken. “Sommige evangelische kerken hebben doordeweekse tienerbijeenkomsten waar zo’n 20 a 30 jongeren op af komen. Voor gelovige jongeren is zo’n groep geloofsgenoten reden om bij de kerk betrokken te blijven. Zeker als het in gevestigde kerken niet lukt om aansluiting te vinden.

Om mij heen zie ik bijvoorbeeld evangelische kerken tienerdiensten organiseren die parallel aan de ‘gewone’ zondagse kerkdienst worden georganiseerd. Het feit dat die diensten plaatsvinden toont volgens mij aan dat kerken tieners echt in het vizier hebben en hoog op het prioriteitenlijstje staan. Deze evangelische kerken geven ruimte aan de leefstijl van jongeren.”

In hoeverre hebben interkerkelijke conferenties als de Pinksterconferentie Opwekking deze beweging gestimuleerd?
“De mobiliteit van gelovigen is de afgelopen decennia enorm toegenomen. Vergeet niet dat meer dan de helft van de bezoekers van Pinksterconferentie Opwekking afkomstig is uit gevestigde kerken. Op dat soort plekken komen christenen in aanraking met type preken die heel dicht bij het dagelijks leven staan. Ze zijn vaak appellerend en praktisch. Denk naast Opwekking ook aan de EO-jongerendag, Vrij Zijn en andere genezingsconferenties die worden georganiseerd. De laatste tien jaar zijn daar ook nog de social media bijgekomen. Dat zijn plekken waar mensen nieuwe ideeën opdoen en geestelijk worden gevoed via online diensten en Bijbelstudies. Het referentiekader van traditionele gelovigen is dus enorm verbreed.”

Mozaiek0318 bekend startte een zustergemeente in Bunschoten-Spakenburg. Meteen kwam er weer een felle discussie op gang. Zo zou men op die manier gelovigen uit andere kerken weg trekken. Welk veelvoorkomend misverstand heb je opgemerkt?
“Dat evangelische kerken zich alleen zouden richten op plekken waar veel kerken zijn. Er zijn heel veel voorbeelden van kerken die zich buiten de BibleBelt hebben gevestigd. Een aantal voorbeelden: Hillsong Amsterdam & Rotterdam; City Life Church: Den Haag, Maasbracht, Oss, Breda, Tilburg; Utrecht Motion Church; Haarlem Re:connect church; en de ParkCityChurch in Heerlen.

Ook zijn verschillende kerken van start gegaan maar hebben ze noodgedwongen geconcludeerd dat het pioniersavontuur is mislukt, omdat het zo moeilijk is om in een niet-kerkelijke omgeving mensen te bereiken. Dat zie je met name in Noord-Brabant, Limburg en Noord-Holland. De evangelische kerken die in Noord-Holland zijn gesticht zijn geen megakerken. Daar komen op zondag maximaal 250 mensen. Deze voorbeelden maken wat mij betreft duidelijk dat we af moeten van het cliché dat evangelische gemeenten willen profiteren van dat wat gevestigde kerken in de afgelopen eeuw hebben opgebouwd.”

Klaver wijst ook op een internationale trend. “Het christendom verschiet van kleur. Dat zien we op ieder continent. Dat wil overigens niet zeggen dat protestantse kerken geen toekomst hebben. Wel is er duidelijk sprake van een trend: christenen schuiven steeds meer op in de richting van de evangelische en pinkstertraditie. Die processen zijn onontkoombaar, ook binnen Nederland.”

Hoe verklaar je dat 80 christenen uit Bunschoten tot voor kort iedere zondag 40 kilometer rijden om een kerkdienst (Mozaiek0318, red.) te bezoeken?
“De evangelische beweging past zich sterk aan, aan de netwerkcultuur. Evangelische kerken denken minder in geografische kaders maar veelal vanuit dynamische netwerken waarin mensen zich vrij bewegen en verplaatsen. De aantrekkingskracht schuilt niet zozeer in theologische ideeën of de traditie van de kerk, maar komt veel meer tot uitdrukking in een culturele levensstijl.”

Klaver legde onlangs het verschil tussen het parochiemodel – toegepast in gevestigde kerken - en de netwerkkerk aan de hand van het vaak gebruikte voorbeeld van twee boeren. ‘De ene boer houdt zijn koeien op een weiland met een hek erom heen en heeft zijn land duidelijk afgebakend en begrensd. Welke koe er wel of niet de boer hoort is duidelijk. De andere boer laat zijn koeien lopen op een groot gebied zonder afrastering. Deze boer heeft echter wel een waterbron waar de koeien regelmatig naar terugkeren. Ook koeien die toevallig aan komen lopen zijn hier welkom…’

Wat valt je op aan de verhalen van mensen die zich aansluiten bij een evangelische kerk?
“Voor een deel is er sprake van consumentengedrag, maar het doet geen recht aan de grote groep die zich bij evangelische gemeenten heeft aangesloten. Ik hoor vaak dat er bij mensen, bijvoorbeeld door het bezoeken van een conferentie, geloofsvernieuwing plaatsvindt. Dit zijn ook gelovigen die op papier wel lid waren van een traditionele kerk maar daar niet of nauwelijks naartoe gingen. Na een ingrijpende geloofservaring op een conferentie zoekt deze groep vervolgens een plek waar ze hun verhaal kwijt kunnen. Dan komen ze al snel uit bij een evangelische kerk, omdat men in gevestigde kerken niet altijd raad weet met gelovigen die een geloofsvernieuwing hebben ondergaan.”

Veel predikanten van gevestigde kerken zijn kritisch op evangelische gemeenten die nieuwe kerken planten in de BibleBelt. Begrijp je dat?
“Jazeker,” antwoordt Klaver. “We hebben het hier over mensen die hard werken en zich met veel energie inzetten voor hun gemeenschap. Soms lopen ze ook aan tegen grenzen binnen hun kerk, omdat ze te maken hebben met een eeuwenlange kerkelijke traditie. Dan heel lastig om vernieuwingen door te voeren – als men dat al zou willen. Daar komt ook nog bij dat gelovigen die overstappen naar een evangelische gemeente in hun voormalige kerk vaak erg betrokken waren in het kerkelijk leven.”

Welke boodschap geven deze christenen mee aan gevestigde kerken?
“Het zit ‘m vaak in de hele kleine dingen, zoals taalgebruik en gastvrijheid. Ik geloof dat niet alle kerken zich daar bewust van zijn. Mensen willen graag gezien worden: persoonlijke aandacht. Evangelische kerken hebben die eigenschap vaak veel meer in hun DNA zitten, ook vanuit hun missionaire drive om de wereld met het Evangelie te bereiken.”

Lees ook een recente blog van Miranda Klaver over dit onderwerp en neem een kijkje op haar website.

Christenen die meer diepgang willen kiezen voor cvandaag Premium

Je las net een gratis cvandaag Premium artikel. Meld je aan en start je gratis maand.

Start je gratis maand