Bijeenkomst in Rijnsburg
De aanleiding voor de spanningen is de vastgelopen generale synode van de CGK. De bijeenkomst in Rijnsburg is een initiatief van de lokale gemeente aldaar, die als voormalig roepende kerk het stokje weer oppakt. De vergadering is bedoeld voor kerken die zich willen blijven verbinden aan Schrift, belijdenis, kerkorde en synodale besluiten. Daarmee is de bijeenkomst expliciet niet bedoeld voor gemeenten die vrouwelijke ambtsdragers hebben bevestigd of ruimte bieden aan relaties buiten het klassieke huwelijk.

Volgens ds. L. A. (Laurens) den Butter uit Rijnsburg is het initiatief niet bedoeld als kerkscheuring of nieuwe afsplitsing. 'We willen christelijk-gereformeerd blijven. Dit is een poging om elkaar vast te houden op de basis die ons als kerkverband altijd heeft gedragen', aldus de predikant. Toch leidt de gekozen insteek tot kritiek van binnenuit.

Waarschuwing vanuit het midden
De brief van de vier predikanten – ds. M. (Mark) Bergsma (Utrecht-Centrum), prof. dr. G. C. (Gerard) den Hertog (Apeldoorn), ds. D. J. T. (Derk-Jan) Hoogenboom (Utrecht-West) en ds. J. (Jelle) Nutma (Drachten) – trekt een duidelijke grens en plaatst kritische kanttekeningen bij de initiatiefnemers van de bijeenkomst in Rijnsburg.
Volgens hen worden gemeenten impliciet maar bewust buitengesloten, terwijl zij menen dat er geen fundamentele reden is voor zo’n uitsluiting. 'De criteria waarop dat gebeurt, horen niet tot het wezen van de kerk', stellen zij. Dat maakt de oproep van Rijnsburg ongeschikt als basis voor een hernieuwd kerkelijk gesprek.

De predikanten, die zichzelf als middenpositie typeren, willen de spanningen binnen de CGK niet bagatelliseren. Ze erkennen dat aan beide kanten fouten zijn gemaakt. Aan de ene kant wijken kerken af van besluiten, aan de andere kant weigeren sommige behoudende gemeenten predikanten van een andere signatuur te accepteren. Het wantrouwen is wederzijds, constateren ze.

Achtergrond: een diepe crisis
De CGK verkeert al jaren in een identiteitscrisis die zijn oorsprong vindt in verschillen van visie op thema’s als vrouwelijke ambtsdragers en omgang met homoseksuele relaties. Waar sommige gemeenten ruimte zoeken voor veranderingen, houden andere vast aan de klassieke uitleg van de Schrift. De kloof werd steeds breder, ondanks pogingen tot gesprek en wederzijds begrip.

De situatie escaleerde toen de generale synode onlangs zonder duidelijke afsluiting strandde. Voor het eerst in de geschiedenis werd er geen roepende kerk aangewezen, waarmee het synodale proces feitelijk tot stilstand kwam. De verantwoordelijkheid ligt nu bij de plaatselijke kerken, wat leidt tot onzekerheid en verwarring. Particuliere synodes – regionale vergaderingen – zullen voorlopig het hoogste kerkelijke gezag vormen. Dat kan leiden tot nog meer chaos binnen het kerkverband.

Liefde in plaats van verwijdering
In hun brief wijzen de vier predikanten erop dat alleen ketterij reden kan zijn voor een kerkelijke breuk, en daarvan is volgens hen geen sprake. 'De synode heeft nooit uitgesproken dat bepaalde kerkenraden of gemeenten zich buiten het algemeen christelijk geloof plaatsen.' Ze roepen daarom op tot geduld, liefde en het voortzetten van het kerkelijk samenleven, hoe verschillend de praktijken ook zijn.