Moeilijke Bijbelteksten: Hoe ontstond het godsdienstige koninkrijk Israƫl?

God 28 juli 2022
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de ontwikkeling van Israƫl tot godsdienstig koninkrijk.

Met het vestigen van koningschap, dat in Israƫl moeizaam verliep, was nog geen koninkrijk ontstaan. Dat vergt meer. Het eerste wat nodig is dat de koning zich een stevige positie verwerft. Dat hij een reputatie kreeg door overwinningen en dat er ontzag zou komen voor hem. God legde dat in het hart van de mensen (1 Kr 14:17). Koning David deed daarna wat vervolgens nodig was. Hij organiseerde zijn leger en zijn persoonlijke lijfwacht. Hij droeg zorg voor bestuur, rechtspraak en orde (2 S 8:15-18; 1 Kr 27:1).

Vervolgens moest er een residentiestad worden gevestigd. David zocht er een met een neutraal verleden, dus niet gevestigd in stamgebied van Judah, waarvan hij afstamde. Een stad dus die een stam zou kunnen claimen. Het werd de burcht bij de KanaƤnitische stad Jebus (2 S 5:9). Deze stad had ook een strategische ligging; ongeveer in het midden van het beloofde land. Het was ook moeilijk bereikbaar doordat het diep gelegen was in een hoog heuvelgebied. Aan de oostkant beschermd door de Aravah slenk. Daarnaast was Jebus rustig gelegen. Ver van belangrijke handelswegen, waardoor het minder buitenlandse invloeden kende.

Een koning van Israƫl moest zich vervolgens erin onderscheidden messiaans te zijn. Dat betekent dat hij niet alleen Israƫls vijanden moest weten te overwinnen, maar ook de godsdienst zou helpen organiseren. David haalde de ark van het verbond naar zijn residentiestad (6:12) en daarmee Gods actieve aanwezigheid. Daarmee werd Jebus niet alleen het bestuurlijke, maar ook een godsdienstig centrum. De koning begunstigde ook de organisatie van de eredienst (1 Kr 6:31; 16:4; 23:28-24:3).

David haalde de Ark van het Verbond naar zijn residentiestad (6:12) en daarmee Gods actieve Aanwezigheid. Daarmee werd Jebus niet alleen het bestuurlijke, maar ook een godsdienstig centrum.

Plaats van eredienst
Het lijkt erop dat David aan alle vereisten voor het koninkrijk naar Gods wil voldeed. Maar de opmerkzame lezer zal het opgevallen zijn dat er nog een belangrijk punt onvervuld bleef. Tijdens het koningschap van Saul was de tent van samenkomst, voor Israƫls eredienst aan God, vanuit Silo (1 S 4:4) naar de omgeving van zijn residentiestad Gibeah overgezet (1 Kr 21:29). Namelijk naar Gibeon ten noordwesten van Jebus.

Waarschijnlijk had dit twee redenen. De ark van het verbond, die thuishoorde in de tent van samenkomst, stond toen in Kirjat-Jearim (1 S 7:2), dat lag op enkele kilometers ten zuiden van Gibeon. Maar waarschijnlijk was Kirjat-Jearim ongeschikt om er de tent van samenkomst op te stellen, waar zich jaarlijks veel Israƫlieten verzamelden op de feestdagen.

Het offeren aan God op bergtoppen – offerhoogten – bleek een probleem onder de IsraĆ«lieten, omdat de heidense bewoners van KanaƤn en omgeving dat ook deden. Het was IsraĆ«litische gelovigen echter niet alleen verboden om een offer te wijden aan wat anders dan aan God (Ex 34:14; Lv 17:7). Maar God had bevolen dat van elk geslacht veedier een deel geofferd moest worden op het altaar in de tent van samenkomst. Daardoor zou alles wat IsraĆ«l slachtte aan Hem gewijd zijn (verzen 3-6). Er waren wel uitzonderingen (verzen 13-15). Het altaar van de tent van samenkomst werd in die tijd echter als de belangrijkste offerplaats gezien (1 K 3:4).

Het was in de tijd dat Israƫl nog door de woestijn naar het beloofde land trok geen probleem om bovenstaande bevel, om op het altaar van de tent van samenkomst te offeren, uit te voeren. Alles was toen kleinschalig. Maar toen de stammen verspreid over het beloofde land woonden was dit niet meer uitvoerbaar. Zo waren dus begrijpelijkerwijs de offerhoogten ontstaan, waar Israƫlitische priesters de slacht voltrokken en de voorgeschreven offers aan God wijdde.

Maar dat de ark van het verbond uit de tent van samenkomst was gehaald en daardoor op een ander plaats was terecht gekomen gaf een groot probleem. Sommige MozaĆÆsche offerbepalingen vereisen namelijk ook handelingen waarbij de ark van het verbond nodig is. Meest prominent zijn die van de verzoendag. Daarom liet God weten dat Hij de eredienst zou centraliseren (1 Kr 17:9).

Salomo gaf opdracht voor allerlei bouwwerken. Dit alles droeg bij aan de waardigheid en veiligheid van het Israƫlitische koninkrijk.

Salomo’s koningschap
Na de dood van koning David in c.970 v.Chr. waren de eerste daden van zijn opvolger, koning Salomo, erop gericht om zich te wreken tegen allen die tegen zijn vader waren opgestaan. Hij stelde een nieuwe legerleider en hogepriester aan (1 K 2:35).

Maar daarna ging hij tegen Gods bevel in door zich te verzwageren met de Farao van Egypte (Ex 34:16; Dt 7:3; 1 K 3:1). Hij bracht ook offers op de hoogten net zoals het volk omdat er nog geen tempel was gebouwd (vers 3), maar hij offerde ook in de tent van samenkomst in Gibeon en voor de ark van het verbond in Jeruzalem.

God was hem welgezind en daarom had Israƫl rust van de buurlanden (4:25; 5:4). God gaf hem grote wijsheid gebaseerd op Godvrezendheid (Spr 9:10), meer dan alle wijzen van het Midden-Oosten, zodat er afgezanten kwamen uit allerlei landen om Salomo te raadplegen (1 K 4:31-34; 10:23-24).

Salomo gaf opdracht voor allerlei bouwwerken. Zo werd zijn nieuwe paleis in Jeruzalem gebouwd. Maar ook liet hij vestigings- en voorraadsteden versterken. Hij liet een vloot bouwen in een havenstad bij Eilat. Dit alles droeg bij aan de waardigheid en veiligheid van het Israƫlitische koninkrijk.

Tempel van God
Het was Davids wens geweest om voor God een tempel te bouwen, maar Hij had dat aan Salomo toebedeeld die aan dat werk begon nadat hij vier jaar koning was. Toch had God de bouw van een huis voor Hem niet bevolen (2 S 7:7). Het was een wens van mensen. God vond de navolging van Zijn Torah de belangrijkste voorwaarde om onder mensen te wonen (1 K 6:12-13).

Hoewel het redelijk goed begon ontwikkelde Israƫls koninkrijk zich uiteindelijk zo dat het gelijk werd aan dat van alle volken.

De tempelbouw duurde ruim zeven jaar. Toen werd de ark van het verbond en tent der samenkomst met al diens onderdelen en gerijen naar de tempel overgebracht (8:4). De centralisatie van de eredienst was daarmee gerealiseerd. God bevestigde dit door Zijn Naam eraan te verbinden (9:3).

Salomo’s val
Niet alleen offerde Salomo op de offerhoogte en verbroederde hij zich met de buurvolken. Hij deed ook alle andere zaken die typisch zijn voor de hoogmoed van het koningschap, zoals te veel aan paarden (4:26; 2 Kr 9:25) & vrouwen (1 K 11:3) en pracht & praal. Zo gebeurde precies dat waarvoor God Israƫl wilde behoeden door hen bepalingen voor het koningschap te geven (Dt 17:14-20).

Hoewel het redelijk goed begon ontwikkelde Israƫls koninkrijk zich uiteindelijk dus zo dat het gelijk werd aan dat van alle volken. Ondanks dat Israƫl Gods eigendom was. God moest daarom wel optreden tegen Israƫls koning, die wel messiaans was maar niet de Messias (1 K 11:9).

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Gebedsnacht
Nieuws

Ruim 2.000 Engelse jongeren komen tijdens gebedsnacht in kerk bijeen om God te zoeken

In het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt iets bijzonders gaande. Steeds meer jonge mensen keren terug naar de kerk, op zoek naar genezing, vrijheid en ontmoeting met God. Afgelopen weekend kwamen ruim 2.000 jongeren samen in Londen voor een nacht van ge

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuw paus? Cva

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord bij islamitische aanvallen in Nigeria: ā€˜We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen, maar bidt op een dag toch voor een wonder en Nirky wordt zwanger. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat

Meerartikelen

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ā€˜Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquĆŖtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ā€˜Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

ā€˜We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo

Baptize California
Nieuws

Bijna 8.000 mensen gedoopt op strand in Californiƫ: "Grootste doopdienst ooit"

Dit weekend zijn meer dan 7.750 mensen gedoopt in de Stille Oceaan bij Huntington Beach (CaliforniĆ«). Dat meldt The Christian Post. Het zou volgens de organisatoren de grootste eendaagse doopdienst zijn die ooit in de geschiedenis van de Verenigde St