Moeilijke Bijbelteksten: Hoe ontstond het godsdienstige koninkrijk Israƫl?

God 28 juli 2022
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de ontwikkeling van Israƫl tot godsdienstig koninkrijk.

Met het vestigen van koningschap, dat in Israƫl moeizaam verliep, was nog geen koninkrijk ontstaan. Dat vergt meer. Het eerste wat nodig is dat de koning zich een stevige positie verwerft. Dat hij een reputatie kreeg door overwinningen en dat er ontzag zou komen voor hem. God legde dat in het hart van de mensen (1 Kr 14:17). Koning David deed daarna wat vervolgens nodig was. Hij organiseerde zijn leger en zijn persoonlijke lijfwacht. Hij droeg zorg voor bestuur, rechtspraak en orde (2 S 8:15-18; 1 Kr 27:1).

Vervolgens moest er een residentiestad worden gevestigd. David zocht er een met een neutraal verleden, dus niet gevestigd in stamgebied van Judah, waarvan hij afstamde. Een stad dus die een stam zou kunnen claimen. Het werd de burcht bij de KanaƤnitische stad Jebus (2 S 5:9). Deze stad had ook een strategische ligging; ongeveer in het midden van het beloofde land. Het was ook moeilijk bereikbaar doordat het diep gelegen was in een hoog heuvelgebied. Aan de oostkant beschermd door de Aravah slenk. Daarnaast was Jebus rustig gelegen. Ver van belangrijke handelswegen, waardoor het minder buitenlandse invloeden kende.

Een koning van Israƫl moest zich vervolgens erin onderscheidden messiaans te zijn. Dat betekent dat hij niet alleen Israƫls vijanden moest weten te overwinnen, maar ook de godsdienst zou helpen organiseren. David haalde de ark van het verbond naar zijn residentiestad (6:12) en daarmee Gods actieve aanwezigheid. Daarmee werd Jebus niet alleen het bestuurlijke, maar ook een godsdienstig centrum. De koning begunstigde ook de organisatie van de eredienst (1 Kr 6:31; 16:4; 23:28-24:3).

David haalde de Ark van het Verbond naar zijn residentiestad (6:12) en daarmee Gods actieve Aanwezigheid. Daarmee werd Jebus niet alleen het bestuurlijke, maar ook een godsdienstig centrum.

Plaats van eredienst
Het lijkt erop dat David aan alle vereisten voor het koninkrijk naar Gods wil voldeed. Maar de opmerkzame lezer zal het opgevallen zijn dat er nog een belangrijk punt onvervuld bleef. Tijdens het koningschap van Saul was de tent van samenkomst, voor Israƫls eredienst aan God, vanuit Silo (1 S 4:4) naar de omgeving van zijn residentiestad Gibeah overgezet (1 Kr 21:29). Namelijk naar Gibeon ten noordwesten van Jebus.

Waarschijnlijk had dit twee redenen. De ark van het verbond, die thuishoorde in de tent van samenkomst, stond toen in Kirjat-Jearim (1 S 7:2), dat lag op enkele kilometers ten zuiden van Gibeon. Maar waarschijnlijk was Kirjat-Jearim ongeschikt om er de tent van samenkomst op te stellen, waar zich jaarlijks veel Israƫlieten verzamelden op de feestdagen.

Het offeren aan God op bergtoppen – offerhoogten – bleek een probleem onder de IsraĆ«lieten, omdat de heidense bewoners van KanaƤn en omgeving dat ook deden. Het was IsraĆ«litische gelovigen echter niet alleen verboden om een offer te wijden aan wat anders dan aan God (Ex 34:14; Lv 17:7). Maar God had bevolen dat van elk geslacht veedier een deel geofferd moest worden op het altaar in de tent van samenkomst. Daardoor zou alles wat IsraĆ«l slachtte aan Hem gewijd zijn (verzen 3-6). Er waren wel uitzonderingen (verzen 13-15). Het altaar van de tent van samenkomst werd in die tijd echter als de belangrijkste offerplaats gezien (1 K 3:4).

Het was in de tijd dat Israƫl nog door de woestijn naar het beloofde land trok geen probleem om bovenstaande bevel, om op het altaar van de tent van samenkomst te offeren, uit te voeren. Alles was toen kleinschalig. Maar toen de stammen verspreid over het beloofde land woonden was dit niet meer uitvoerbaar. Zo waren dus begrijpelijkerwijs de offerhoogten ontstaan, waar Israƫlitische priesters de slacht voltrokken en de voorgeschreven offers aan God wijdde.

Maar dat de ark van het verbond uit de tent van samenkomst was gehaald en daardoor op een ander plaats was terecht gekomen gaf een groot probleem. Sommige MozaĆÆsche offerbepalingen vereisen namelijk ook handelingen waarbij de ark van het verbond nodig is. Meest prominent zijn die van de verzoendag. Daarom liet God weten dat Hij de eredienst zou centraliseren (1 Kr 17:9).

Salomo gaf opdracht voor allerlei bouwwerken. Dit alles droeg bij aan de waardigheid en veiligheid van het Israƫlitische koninkrijk.

Salomo’s koningschap
Na de dood van koning David in c.970 v.Chr. waren de eerste daden van zijn opvolger, koning Salomo, erop gericht om zich te wreken tegen allen die tegen zijn vader waren opgestaan. Hij stelde een nieuwe legerleider en hogepriester aan (1 K 2:35).

Maar daarna ging hij tegen Gods bevel in door zich te verzwageren met de Farao van Egypte (Ex 34:16; Dt 7:3; 1 K 3:1). Hij bracht ook offers op de hoogten net zoals het volk omdat er nog geen tempel was gebouwd (vers 3), maar hij offerde ook in de tent van samenkomst in Gibeon en voor de ark van het verbond in Jeruzalem.

God was hem welgezind en daarom had Israƫl rust van de buurlanden (4:25; 5:4). God gaf hem grote wijsheid gebaseerd op Godvrezendheid (Spr 9:10), meer dan alle wijzen van het Midden-Oosten, zodat er afgezanten kwamen uit allerlei landen om Salomo te raadplegen (1 K 4:31-34; 10:23-24).

Salomo gaf opdracht voor allerlei bouwwerken. Zo werd zijn nieuwe paleis in Jeruzalem gebouwd. Maar ook liet hij vestigings- en voorraadsteden versterken. Hij liet een vloot bouwen in een havenstad bij Eilat. Dit alles droeg bij aan de waardigheid en veiligheid van het Israƫlitische koninkrijk.

Tempel van God
Het was Davids wens geweest om voor God een tempel te bouwen, maar Hij had dat aan Salomo toebedeeld die aan dat werk begon nadat hij vier jaar koning was. Toch had God de bouw van een huis voor Hem niet bevolen (2 S 7:7). Het was een wens van mensen. God vond de navolging van Zijn Torah de belangrijkste voorwaarde om onder mensen te wonen (1 K 6:12-13).

Hoewel het redelijk goed begon ontwikkelde Israƫls koninkrijk zich uiteindelijk zo dat het gelijk werd aan dat van alle volken.

De tempelbouw duurde ruim zeven jaar. Toen werd de ark van het verbond en tent der samenkomst met al diens onderdelen en gerijen naar de tempel overgebracht (8:4). De centralisatie van de eredienst was daarmee gerealiseerd. God bevestigde dit door Zijn Naam eraan te verbinden (9:3).

Salomo’s val
Niet alleen offerde Salomo op de offerhoogte en verbroederde hij zich met de buurvolken. Hij deed ook alle andere zaken die typisch zijn voor de hoogmoed van het koningschap, zoals te veel aan paarden (4:26; 2 Kr 9:25) & vrouwen (1 K 11:3) en pracht & praal. Zo gebeurde precies dat waarvoor God Israƫl wilde behoeden door hen bepalingen voor het koningschap te geven (Dt 17:14-20).

Hoewel het redelijk goed begon ontwikkelde Israƫls koninkrijk zich uiteindelijk dus zo dat het gelijk werd aan dat van alle volken. Ondanks dat Israƫl Gods eigendom was. God moest daarom wel optreden tegen Israƫls koning, die wel messiaans was maar niet de Messias (1 K 11:9).

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. P. D. Teeuw
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormde gemeente Arnemuiden: ds. P. D. Teeuw

De hervormde gemeente Arnemuiden verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. P. D. Teeuw uit Sliedrecht heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In het Zeeuwse stadje volgt hij ds. M. Klaassen op die in 2022 vertrok en sinds juni 2024 ver

Regenboogvlag
Nieuws

Duitsers verdeeld over regenboogvlag op kerken: slechts 2 op de 10 zijn voor

Slechts twintig procent van de Duitsers vindt het gepast om de regenboogvlag te hijsen. Deze vlag is een symbool van de LHBTI-beweging en wordt op sommige overheidsgebouwen en kerken geplaatst. Een opiniepeiling van Insa-Consulere, uitgevoerd in opdr

Politieagent Amerikaanse immigratiedienst
Nieuws

Christelijke asielzoekers opgepakt tijdens bezoek aan Amerikaans immigratiekantoor

Pastor Ara Torosian van de Cornerstone Church in West-Los Angeles is diep geschokt na de arrestatie van een Iraans christelijk gezin uit zijn gemeente. De ouders en hun 3-jarig kind werden vorige maand opgepakt tijdens een afspraak bij een immigratie

Benjamin Netanyahu
Nieuws

Onderzoek: Ben-Gurion verwees vaker naar Bijbel dan Netanyahu

Uit een nieuwe studie blijkt dat David Ben-Gurion, IsraĆ«ls eerste premier, in zijn toespraken tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog (1948–1949) vaak verwees naar de Bijbel en Joodse geschiedenis. De huidige premier Benjamin Netanyahu (foto) doet dat mi

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vraagt kerkgangers wat er straks op hun grafsteen komt te staan

"Wat mag er straks op uw grafsteen staan?", zo vroeg ds. M. Messemaker in een recente preek aan zijn toehoorders. De hervormde predikant uit Cillaarshoek preekte over Zondag 22 uit de Heidelbergse Catechismus, waarin de troost van de opstanding centr

Iran
Nieuws

Iraanse christen uitgezet uit Turkije en gearresteerd bij terugkeer in Iran

Een Iraanse christen die eerder dit jaar zijn land ontvluchtte vanwege een zware gevangenisstraf, is door Turkije uitgezet. Direct na aankomst in Iran werd hij gearresteerd. De 37-jarige Mehran Shamloui is een voormalige moslim die zich tot het chris

Jeffrey Schipper
Hoofdredactioneel commentaar

Het water van twee radicale evangelisten stinkt naar hoogmoed

De evangelisten Bert Put en Leendert van den Heuvel slaan wild om zich heen. Dit doen ze naar eigen zeggen uit bewogenheid met mensen die binnen de reformatorische gezindte worstelen met geloofszekerheid. Ik ken meerdere mensen die hetzelfde constate

Petra van Aalst
Column

Tussen Psalm 104 en Boeddhabeelden: geestelijke strijd in Alpengebied

De zomervakantie is aanstaande. Veel Nederlanders zullen weer genieten van de prachtige bergnatuur hier in Oostenrijk. De schoonheid van de schepping is hier zo sprekend. Veel Bijbelgedeelten gaan leven. Psalm 104 bijvoorbeeld. In de Herziene Statenv

Meerartikelen

Farshid Seyed Mehdi
Podcast

Farshid Seyed Mehdi wijst op actualiteit Bijbelse profetie: ā€œGod heeft een plan met Iranā€

In de Cvandaag podcast verbindt evangelist Farshid Seyed Mehdi de profetie uit Jeremia 49 met de huidige situatie in Iran en de wereldwijde verspreiding van Iraniƫrs. Volgens hem zien we vandaag de vervulling van wat de profeet Jeremia eeuwen geleden

Pastor Arm en zijn vrouw Nina
Interview

Kerkplanting in boeddhistisch Thailand: ā€œAls Hij zegt ā€˜ga’, dan gaan weā€

Pastor Arm en zijn vrouw Nina zijn vier jaar geleden samen met de Nederlandse Ab en Clarine Mol begonnen met het stichten van een gemeente, in het boeddhistische NoonSuung in Thailand. In het begin bestond de gemeente slechts uit zes mensen, inclusie

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk ā€œoneerlijkā€ voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coƶrdinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ā€˜antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hƩ? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Gerdien Lassche - Nelleke Plomp
Interview

Steeds minder mensen krijgen kinderen: slecht nieuws? Christenen reageren

Wereldwijd daalt het geboortecijfer en dat baart de Verenigde Naties (VN) zorgen. In veel landen besluiten mensen minder of zelfs helemaal geen kinderen te willen krijgen. Oorlogen, de klimaatcrisis Ʃn financiƫle onzekerheid spelen daarin een grote r