In christelijk Nederland zijn homo’s dé zondebok: "We gebruiken hen om van onze schuld af te komen"

Dagelijks leven13 juni 2019
matthijs

"Waarom gaan we in de kerk eigenlijk zoveel strenger om met een homoseksueel echtpaar dan met een rijke bankier die twee huizen in Frankrijk heeft?" Dat vraagt Matthijs Vlaardingerbroek zich af in het programma Bij Jorieke op Groot Nieuws Radio. Hij sprak in 2019 daar uitgebreid over wat hij noemt 'het zondebokmechanisme'. Volgens hem een groot probleem in kerkelijk Nederland.

Matthijs kwam er achter dat hij persoonlijk zondebokken had, maar dat dit ook speelde in de wereld, in Nederland én in christelijk Nederland. "Er is een groep christenen in kerkelijk Nederland die de zondebok is. Als christenen hebben we één gezamenlijke zondebok. Dat is niet ooit door iemand bepaald, maar het is eigenlijk zo gegroeid. Deze zondebok is eigenlijk een groep. Het is een groep christenen op wie wij een bepaalde schuld hebben gelegd en waartegen wij hebben gezegd: je bent eigenlijk niet welkom in ons midden en als je wél welkom bent, ben je niet volledig welkom. We sturen ze eigenlijk de woestijn in, zoals in Leviticus in het Oude Testament. We leggen schuld en zonde op hen neer en zeggen: jullie zijn zo schuldig en slecht dat jullie niet meer in onze heilige gemeenschap passen. Het effect is dat wij als groep meer een eenheid zijn én onschuldig door het leven kunnen gaan. Die andere groep draagt de schuld namelijk. Wij worden er zelf beter van omdat we een andere groep christenen als heel slecht beschouwen."

Maar wie is dan de zondebok? Wat is nu eigenlijk de grootste zonde in christelijk Nederland? Matthijs: "Blijkbaar zeggen we in ons hoofd dat sommige dingen heel erg zijn in de ogen van God en andere dingen helemaal niet erg. We maken een rijtje. We zeggen bijvoorbeeld: schatten verzamelen op de aarde is niet erg, dat vindt God niet zo erg en dat begrijpt Hij. Jezus zegt dan wel dat we geen schatten moeten verzamelen hier op aarde, maar je mag gewoon een eigen huis hebben en een mooie auto, God begrijpt echt wel dat je een goede bankrekening hebt. En wanneer God zegt dat we ons geen zorgen moeten maken over de dag van morgen zeggen we: God vindt het helemaal niet erg dat je een pensioenvoorziening hebt, natuurlijk moet je aan de toekomst denken. Dat vindt God echt niet erg. Maar er is één zonde, dat vindt God zo erg, dat is echt de allerergste zonde en die mogen we absoluut niet begaan want dan horen we er niet meer bij."

"Het is een groep christenen op wie wij een bepaalde schuld hebben gelegd en waartegen wij hebben gezegd: je bent eigenlijk niet welkom in ons midden en als je wél welkom bent, ben je niet volledig welkom."

"Wanneer Jezus het Koninkrijk van God aankondigt, vertelt hij daar direct zijn prioriteiten bij. Dat gaat over geen schatten verzamelen op de aarde, geen zorgen voor de dag van morgen hebben, goed zijn en dat niet alleen voor mensen die je liefhebt, maar juist voor de zondebokken en je vijanden en niet wellustig kijken naar een andere vrouw. Daarbij gaat hij zelfs zo ver dat je geen overspel hoeft te plegen. Als je in je hoofd al de gedachte hebt gehad over een buurvrouw of die mooie aanbiddingsleider in de kerk, heb je het al gedaan. Dan zeggen wij: God begrijpt het wel, het is allemaal niet zo erg. Dat zegt Jezus wel, maar dat zijn niet de grootste zondes. Hier moet je natuurlijk ook niet de zondebok van maken, want dan zijn we allemaal de sjaak. We hebben namelijk allemaal last van schatten verzamelen op de aarde. Het is makkelijker om iets tot een grote zonde te maken waar de meerderheid geen last van heeft. Niemand wil de zondebok zijn, dus je kunt beter in de veilige hoek zitten. Natuurlijk falen we allemaal, maar God vindt dat vast niet zo erg, want gelukkig hebben wij geen last van de zondebokzonde."

Vlaardingerbroek vervolgt: "Er is een groep christenen die niet welkom is in bepaalde kerken. En als ze wél welkom zijn, mogen ze niet meedoen aan het avondmaal. En als dat wel mag, mogen ze geen taak hebben. En als ze wel een taak mogen hebben, dan toch niet op het podium of een leidinggevende taak. Dit zijn allemaal gradaties van welkom heten en erbij mogen horen. Nu denk je waarschijnlijk dat dit christenen zijn die een koophuis hebben, maar dat is niet het geval. Christenen die het moeilijk vinden om te vergeven dan? Ook dat is niet het geval. Dan toch christenen die macht uitoefenen? Ook zeker niet het geval. Wanneer het gaat om de grootste zondebokken, komen we altijd bij seksuele zondes terecht. Wanneer je gaat scheiden, kun je tegenwoordig binnen twee maanden je positie binnen de kerk weer innemen, bij overspel ben je anderhalf jaar uit de roulatie en met een goed christelijk netwerk kun je weer als vanouds je ding doen. Maar er is een groep mensen die levenslang hebben. Zij zijn levenslang de zondebok en worden levenslang buiten onze gemeenschap geplaatst. Ik heb het over homoseksuele broeders en zusters in de Heer."

"Er is een groep mensen die levenslang hebben. Zij zijn levenslang de zondebok en worden levenslang buiten onze gemeenschap geplaatst."

"Dit is het ergste wat je momenteel in Nederland kunt doen qua zonde", vervolgt Matthijs. "Natuurlijk is dat niet overal zo. Er zijn gemeenten die na de Nashvilleverklaring zeiden: homoseksuele broeders en zusters zijn net zo welkom als heteroseksuele broeders en zusters. Maar over het algemeen wordt die groep door ons de wildernis in gestuurd. Er zijn ouders en familieleden die door de druk van het zondebokmechanisme daarin meegaan en zelfs het contact met hun kinderen verbreken. Er zijn zelfs ouders die zeggen dat ze liever een niet-gelovig kind hebben dan een homoseksueel gelovig kind."

Volgens Vlaardingerbroek is het vooral ook een heel veilige zondebok. "Een koophuis zou lastiger zijn. De vraag is: waarom vinden we in Nederland homoseksualiteit zo erg dat mensen niet aan het avondmaal deel mogen nemen, geen taak mogen hebben of geen leiders mogen zijn? We zien talloze andere zondes door de vingers en zeggen dat het niet ernstig genoeg is. Dan zegt men: God heeft er een gruwelijke hekel aan. Ik heb hier Spreuken 6 voor me. Daarin staan zeven dingen die God tot gruwel zijn, een top zeven: ogen die hooghartig kijken, een tong die liegt, handen die onschuldig bloed vergieten, een hart dat op het kwade zint, voeten die zich naar de misdaad reppen, getuigen die bedriegen en zij die stoken tussen broers. Daar zit dus geen enkele seksuele zonde tussen. Dit zijn dingen waar wij als christenen allemaal wel eens mee te maken hebben gehad. Maar we zeggen: dat vindt God niet zo erg, hiermee kun je gewoon naar het avondmaal. Nee, er is maar één zonde écht heel erg."

Matthijs nodigt iedereen uit kritisch naar zichzelf te kijken. "Is dit een zondebok in je leven? Misschien zijn homoseksuele broeders en zusters wel een zondebok. Dat betekent dat je hen gebruikt om eenheid te creëren. We gebruiken de zondebokken eigenlijk om van onze eigen schuld af te komen. Vanuit ons egoïsme hebben we extra zware schuld op hen gelegd, zodat wij onschuld en lanterfantend al die dingen die Jezus heeft gezegd aan onze laars kunnen lappen. We zijn namelijk niet zo schuldig als zij. We hebben een onschuldigheid gecreëerd door andere mensen schuldig te maken en daarmee hen onrecht aangedaan. Daar zouden we bij stil moeten staan, vergeving voor moeten vragen. Een nieuw leven met Christus betekent dat we ook onze zondebok af moeten leggen."

"We gebruiken de zondebokken eigenlijk om van onze eigen schuld af te komen. Vanuit ons egoïsme hebben we extra zware schuld op hen gelegd, zodat wij lanterfantend al die dingen die Jezus heeft gezegd aan onze laars kunnen lappen."

Vlaardingerbroek laat echter wel ruimte voor verschillen. "Er zijn mensen die vanuit de Bijbel zeggen dat God een monogame homoseksuele relatie zegent. Andere christenen zeggen van niet, maar dan moet je ook consequent zijn. Dan moet je ook andere zondes benoemen en er gevolgen aan verbinden. Dan moet je dus naar de Bergrede kijken, die leggen we zo gemakkelijk naast ons neer. Dat is echter het beleid voor zijn koninkrijk. We noemen ons volgelingen van Jezus, maar we leggen aan één zonde een grens en de rest laten we vrij. Wees dan consequent. Er zit zoveel pijn bij deze mensen. Je zal toch maar de zondebok zijn en door heel veel christenen waaronder familie en ouders apart worden gezet omdat ze jou zondig vinden... Hoe voorkomen we toch dat we anderen kwetsen en tot op het bot pijn doen? Alleen als we een liefdevolle gemeenschap zijn, die onze vijanden lief hebben. Hoe kunnen we dan niet onze eigen broeders en zusters in de Heer liefhebben?"

"Waarom gaan we bijvoorbeeld heel veel strenger om met een homoseksueel echtpaar in de gemeente dan met de bankier die twee huizen in Frankrijk heeft? Ja, natuurlijk is er vrijheid van meningsuiting, maar je moet jezelf afvragen wat je mening doet met de ander. Als je de ander liefhebt, moet je misschien niet alles willen zeggen."

"Ik doe dit niet om te schuren", benadrukt Vlaardingerbroek. "Ik word er verdrietig van. Ik weet dat homoseksuele gelovige broeders en zusters hier zo onder lijden en dat raakt mij heel diep. We doen mensen onrecht. We gaan zo niet eerlijk om met onze eigen zondes en ons eigen falen van Jezus' woorden in de Bergrede. Tegelijkertijd gaan we heel gemakkelijk om met andere mensen en beschouwen ze als heel zondig en hangen daar ook gevolgen aan. Dat is onrecht."

"Waarom gaan we bijvoorbeeld heel veel strenger om met een homoseksueel echtpaar in de gemeente dan met de bankier die twee huizen in Frankrijk heeft?"

Afkomen van het zondeboksysteem kan volgens Matthijs nog best lastig zijn. "Het zondeboksysteem werkt alleen als je jezelf er niet van bewust bent en als je zelf niet door hebt dat die mensen die jij als fout bestempelt helemaal niet fout zijn. Je kunt het bijvoorbeeld wel gemakkelijk aan anderen zien. Er zijn foute Mexicanen, maar niet iedere Mexicaan is fout. Als Trump roept dat iedere Mexicaan fout is, zien we allemaal dat dit niet klopt. Maar bij onszelf het zondeboksysteem herkennen is lastiger. Dat komt ook omdat we er winst uithalen. Als je ergens winst uithaalt, is het lastiger om neer te leggen. Dan raak je namelijk ook die winst kwijt. Als we toegeven dat we een gezamenlijke zondebok hebben, gaan we verlies lijden. Dan halen we een stukje eenheid en goed voelen over onszelf weg. We moeten dan namelijk onze eigen levensstijl plotseling net zo serieus nemen als die van anderen. Men begint bij homoseksualiteit bijvoorbeeld altijd over praktiseren of niet, maar we praktiseren allemaal. Kijk bijvoorbeeld naar 'maak je geen zorgen voor de dag van morgen'. Er is een verschil tussen je zorgen maken of daadwerkelijk meedoen met een pensioenplan. We zijn allemaal zondig en praktiseren allemaal. Wanneer je jouw zondebok toegeeft, moeten je je eigen zonden serieus gaan nemen en kun je niet meer onschuldig door het leven gaan."

Tot slot begint Mattijs over Jezus die volgens hem de ultieme zondebok is. "Bij de zondebok gebeurden vroeger eigenlijk twee dingen. De ene zondebok werd gedood en de andere zondebok werd de woestijn in geduwd en nam zijn zonden op zich. Jezus werd gedood én buiten de poorten van Jeruzalem worden hem de zonden opgelegd. Hij is dus de zondebok in allebei de situaties. Hij is de ultieme zondebok. Wij aanbidden als christen de ultieme zondebok, degene van wie wij het meeste houden is de zondebok. Hij heeft het hele systeem van de zondebok, het mechanisme, opgeblazen. Kijkend naar Jezus als allergrootste zondebok die onze zonden op zich heeft genomen, is het eigenlijk vreemd dat wij als volgelingen van Jezus er onze eigen zondebokken op na houden, omdat wij juist dé zondebok aanbidden. Hij is de zondebok die onze zonden heeft gedragen."

Praatmee

Beluister onze podcast

#324 Jeffrey & Jan-Willem Grievink over toenemende Jodenhaat, David de Vos en echtscheiding
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Ds. Mark de Jager
Video

Ds. Mark de Jager over fors ledenverlies PKN: "Verdrietig, maar niet verbaasd"

De Protestantse Kerk Nederland (PKN) vierde op 1 mei haar 20-jarig bestaan, maar heeft tegelijkertijd al jarenlang te kampen met een fors ledenverlies. Sterker nog: in de afgelopen tien jaar verliet zelfs een derde van het totaal aantal leden het ker

Ds. D.J. Diepenbroek
Video

HHK-predikant legt uit waarom de kinderzegen niet het eerste doel van het christelijk huwelijk is

"Ik zal maar heel eerlijk zeggen dat ik het ingewikkeld vind als er gezegd wordt dat het krijgen van kinderen het eerste doel van een huwelijk zou zijn. U begrijpt toch wel waarom? Als een huwelijk dan niet met de kinderzegen gekroond wordt, dan zou

Urk
Dagelijks leven

Ondervoede kinderen arriveerden op Urk: het indrukwekkende verhaal van Gerda

Het is de Hongerwinter van 1944. Op Urk staat de dijk vol met mannen, wachtend op een schip met een hele bijzondere lading. Aan boord bevinden zich ruim 80 kinderen, ondervoed en sommigen zelfs op het randje van de dood. Tot deze groep behoren ook Ge

Ds. Arie van der Veer
Verdieping

Het verkeerde ’drankje’ even omruilen: dat kan niet zomaar

Het is deze week prachtig weer geweest. Misschien heb je vandaag wel even heerlijk op een terras gezeten. Heerlijk in de zon. Gezellig met een vriend of vriendin. Maar wat gebeurde er: de ober bracht voor jou een drankje dat je niet had besteld. Nu i

ds. A. Simons
Video

Terugkijken: ds. A. Simons beantwoordt Refoweb-vragen

In onderstaande aflevering van 'Pastorie online', een programma van Refoweb.nl op de Reformatorische Omroep, is ds. A. Simons te gast om te spreken over het thema 'Roeping en gehoorzaamheid'. De hervormde predikant uit Valburg is al vanaf 2006 actief

Heilige Grond podcast
Podcast

Waar was God in Auschwitz? In gesprek met Joyce Rondaij

Waar was God in Auschwitz?  is één van de bekendste en indringendste vragen die het geloof in een goede en almachtige God uitdagen. Een vraag die ook in het licht van hedendaagse verschrikkingen op ons af kan komen. Houden onze theologische begrippen

Youth for Christ
Nieuws

Youth for Christ nu op dertig plekken in Nederland actief

Youth for Christ groeit in 2024 naar dertig locaties voor missionair jongerenwerk. De christelijke organisatie heeft vorig jaar en in de eerste maanden van dit jaar locaties erbij gekregen in Gouda, Den Haag, Lansingerland, Brabantse Wal en Amsterdam

'Tijd als deze'
Video

Acht christelijke singer-songwriters lanceren gezamenlijk nieuwe single: 'Tijd als deze'

In de zomer van 2023 schreven de acht singer-songwriters Marjolein Keijzer, Aldith, Wendy ten Wolde, Raïssa, Elisa Ligt, Christie, Marieke Sleurink en Jildou gezamenlijk het lied 'Tijd als deze.' Het lied kwam vandaag uit en is via alle digitale plat

Meerartikelen

Preston Sprinkle
Boekfragment

Is intersekse veroorzaakt door de zondeval?

‘Intersekse’ betekent niet ‘man noch vrouw’. Er zijn meer dan zestien verschillende aandoeningen die geclassificeerd worden als intersekse, ook wel ‘verschillen in geslachtsontwikkeling’ (DSD) of ‘stoornissen in de geslachtsontwikkeling’ genoemd. On

Ds. A. de Reuver
Video

Prof. dr. De Reuver vertelt over Puttense ouderling die wist dat hij kon sterven: "Het kwam op Jezus aan"

"Jezus zegt: 'Ik was er met jou in de dood en Ik kwam eruit.' Dat was het geheim van die ouderling in Putten aan wie ze vroegen: 'Kun je sterven? Want dan zal het er echt op aankomen.' Hij antwoordde: 'Nee. Het is er al op aangekomen. Alles kwam op m

Joe Biden
Nieuws

Katholieke leiders roepen Biden op om zich hard te maken voor een staakt-het-vuren in Gaza

Zo'n 200 katholieke leiders roepen de Amerikaanse president Joe Bidden middels een brief op om om aan te dringen op een staakt-het-vuren in Gaza. Dat meldt Religion News Service. In dezelfde brief wordt Biden ook opgeroepen om zich in te zetten voor

Wilkin van de Kamp
Video

In deze video behandelt Wilkin van de Kamp 'de vrolijke ruil' van Maarten Luther

'Want God nam Christus Die geen zonde gedaan heeft en belastte Hem met onze zonden. In ruil daarvoor rekent God de rechtvaardigheid van Christus aan ons toe', deze woorden uit 2 Korinthe 5 brachten bij kerkhervormer Maarten Luther een geestelijke doo

Jeruzalem
Nieuws

Nieuw onderzoek: Jeruzalem was al een belangrijke stad tijdens regeerperiode koning David

Jeruzalem was tijdens de regeerperiode van koning David al een belangrijke stad. Dat is de conclusie uit een nieuw onderzoek dat onlangs verscheen. Lange tijd werd gedacht dat Jeruzalem in die tijd slechts een kleine nederzetting was, maar in werkeli

huwelijksproblemen
Dagelijks leven

Refoweb-vragensteller ervaart problemen na bekering: 'Mijn vrouw wil een echtscheiding'

'Sinds anderhalf jaar heb ik, na bijna twintig jaar geen kerk in mijn leven te hebben gehad, de weg weer gevonden. Inmiddels ga ik bijna belijdenis doen. Dat er een en ander in mij veranderd is heeft mijns inziens te maken met mijn wedergeboorte. Ik

Marco van der Straten
Video

Stichting Veilige Kerk wil grensoverschrijdend gedrag in kerken aanpakken

De Stichting Veilige Kerk wil middels het projectplan 'veilige kerk' stappen zetten om seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen de kerk tegen te gaan. Dat vertelde Marco van der Straten, programmamanager van diezelfde stichting, onlangs in het Fami

Christian Verwoerd
Video

Christian Verwoerd lanceert persoonlijk lied over Gods trouw: 'Ik hoop dat het je mag opbouwen'

Voor de tweede keer in korte tijd heeft zanger en liedjesschrijver Christian Verwoerd een nieuw nummer naar buiten gebracht. Het lied ‘Elke dag’ gaat over de trouw van God die Verwoerd zelf mocht ervaren in de afgelopen jaren en is sinds donderdag te

egypte
Nieuws

Egyptische mensenrechtenorganisatie: Veiligheidsdiensten falen in bescherming christenen

Afgelopen week escaleerden de spanningen in twee overwegend christelijke dorpen in Egypte, waarna aanvallen volgden die de christelijke gemeenschap hard raakten. Ondanks voorafgaande waarschuwingen grepen de veiligheidsdiensten niet in, meldt mensenr

ds. Willem Glashouwer
Video

Waarom is er zoveel Jodenhaat? Een gesprek met ds. Willem Glashouwer

Antisemitisme is van alle tijden. Er is geen volk ter wereld zo verjaagd, geplaagd en onderdrukt als het Joodse volk. Ook in het licht van het huidige conflict steekt die haat de kop op. Hoe kan het zijn dat je het onderwerp Israël nauwelijks kunt aa

Tonnie van der Kooij
Video

Kampoverlevende Tonnie van der Kooij zondag te gast in Hour of Power

Komende zondag is de 93-jarige Tonnie van der Kooij te gast in Hour of Power. Van der Kooij weet wat het is om in gevangenschap te leven, want tussen haar elfde en vijftiende levensjaar zat ze in een Jappenkamp opgesloten. Desondanks was en is ze alt

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Jaap de Bruine

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is Jaap de Bruine te gast. Hij kwam in 1972 in Spanje aan als zendeling en is sindsdien niet meer weggegaan. In deze aflevering horen we onder meer over een bijzondere evangelisatie-actie in Madrid begin