Het moet voor veel Nederlanders haast surrealistisch zijn overgekomen: een uitvaart waarbij God en het geloof zo'n ontzettend grote rol spelen. Een tweet van auteur Marjolijn van de Gender illustreerde dat missschien nog wel het beste. 'Soms vind ik het, bij gebrek aan een beter woord, een beetje gek wanneer het tijdens een uitvaart meer gaat over God dan over degene die is overleden', schreef ze. Ook presentatrice en nieuwslezeres Roos Moggré, bekend van onder meer het televisieprogramma EenVandaag uitte haar teleurstelilng op Twitter. Ze noemde de dienst een 'felicitatie van de kerk aan zichzelf in plaats van een oprecht eerbetoon aan de Queen'. Ze stelde de liefde te missen in de dienst: 'Zendingsdrang overheerst in plaats van het menselijke. Dat is volgens mij de reden dat kerken leeglopen. Niet meer van deze tijd.'

De Belgische hoogleraar kerkelijk recht Rik Torfs vermoedt dat ook in Vlaanderen veel mensen op die manier de dienst bekeken: 'Voor Vlaanderen moet de uitvaart van de Queen erg vreemd overkomen', schreef hij op Twitter. 'Plotseling verschijnt religie weer op het en publieke forum wanneer het gaat over leven en dood, vergankelijkheid en eeuwig leven. En dat op een natuurlijke, haast vanzelfsprekende manier.' 

Bijbelteksten bij binnenbrengen kist
De centrale rol van het christelijk geloof tijdens de staatsbegrafenis oogde inderdaad niet gemaakt maar heel natuurlijk. Eigenlijk precies zoals de wijze waarop de vorstin de laatste jaren steeds nadrukkelijker over haar geloof sprak. De kerkdienst die maandagochtend werd georganiseerd, was indrukwekkend en de christelijke boodschap van hoop en vergeving stond centraal. De uitvaartsdienst begon om 11.00 uur plaatselijke tijd in Westminster Abbey en ging volgens de traditie van de Anglicaanse kerk. De kerk was afgeladen met wereldleiders en staatshoofden. Onder meer de Nederlandse koning Willem-Alexander, koningin Maxima en prinses Beatrix waren aanwezig. Het precieze aantal kijkers dat via televisie en livestreams de begrafenis meebeleefde, was nog niet bekend. Vooraf werd dat aantal echter ingeschat op zo'n vier miljard. 

Terug naar de dienst zelf. Bij het binnenbrengen van de kist met het lichaam van de overleden koningin zong het koor meerdere Bijbelteksten die volgens het Book of Common Prayer bij begrafenissen kunnen worden gebruikt.

Men begon met de woorden die Jezus tegen Martha zei toen haar broer Lazarus was gestorven en Hij haar vertelde dat hij weer zou opstaan uit de dood: 'Ik ben de Opstanding in het Leven; wie in Mij gelooft, zal leven, ook al was hij gestorven, en ieder die leeft en in Mij gelooft zal niet sterven in eeuwigheid.' Dat werd gevolgd door een bekende tekst uit Job 19: 'Ik weet echter: Mijn Verlosser leeft, en Hij zal ten laatste over het stof opstaan. En als zij na mijn huid dit doorgeknaagd hebben, zal ik uit mijn vlees God aanschouwen. Ik zelf zal Hem aanschouwen, en mijn ogen zullen Hem zien, niet een vreemde; mijn nieren bezwijken van verlangen in mijn binnenste.' 

Daarop volgend zong het koor een tekst uit de eerste brief van Paulus aan Timotheüs: 'Wij hebben niets de wereld ingedragen, het is duidelijk dat wij ook niets daaruit kunnen wegdragen', wederom gevolgd door een tekst uit Job: 'De Heere heeft gegeven en de Heere heeft genomen; de Naam van de Heere zij geloofd!' Vervolgens zong het koor ‘Thou knowest, Lord, the secrets of our hearts’, een wereldberoemd lied dat aan het einde van de zeventiende eeuw werd geschreven door Henry Purcell. Het binnenbrengen van de kist in de kerk werd voltooid onder begeleiding van een tekst uit het laatste Bijbelboek: 'En ik hoorde een stem uit de hemel tegen mij zeggen: Schrijf: Zalig zijn de doden die in de Heere sterven, van nu af aan. Ja, zegt de Geest, opdat zij rusten van hun inspanningen, en hun werken volgen met hen.' 

Al van dit eerste gedeelte van de dienst waren mensen erg onder de indruk. Onder meer ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers deelde een foto op zijn social mediakanalen: 'Een koninklijke begrafenis', schreef hij erbij. 'Met de ultieme hoop dat de dood niet het laatste woord heeft.' 

Leidend voorbeeld
Vervolgens werd de dienst geopend door voorganger David Hoyle, die tevens de hoofdgeestelijke is van Westminster Abbey: "In verdriet en met dankzegging komen we naar dit huis van God, naar een plaats van gebed, naar een kerk waar herinnering en hoop heilige plichten zijn. Op deze plek, waar koningin Elizabeth is getrouwd en gekroond komen we vanuit het hele land en zelfs de hele wereld samen om te rouwen, haar lange leven van dienstbaarheid te eren en haar toe te vertrouwen aan de genade van God, onze Schepper en Verlosser." Verder prees en dankte Hoyle God voor de wijze waarop de koningin een "leidend voorbeeld in het christelijke geloof" is geweest.

De voorganger bad daarna een gebed waarin hij de koningin "zuster" noemde en waarin hij sprak over de opstanding van de doden en de redding door Jezus Christus die Bemiddelaar en Verlosser werd genoemd. Na het gebed volgde opnieuw een bekend lied in Nederland gezongen als 'De dag door Uwe gunst ontvangen'. 

De Heer is mijn Herder
Er vonden twee schriftlezingen plaats tijdens de kerkdienst. De eerste was uit 1 Korinthe 15 waar de overwinning van Jezus op de dood wordt omschreven door Paulus. "Dood waar is uw prikkel? Graf waar is uw overwinning?", zo hoorden miljarden wereldbewoners live op televisie. "De prikkel nu van de dood is de zonde, en de kracht van de zonde is de wet. Maar God zij dank, Die ons de overwinning geeft door onze Heere Jezus Christus. Daarom mijn geliefde broeders, wees standvastig, onwankelbaar, altijd overvloedig in het werk van de Heere, in de wetenschap dat uw inspanning niet tevergeefs is in de Heere.'" De andere schriftlezing betrof het gedeelte waarin Jezus spreekt over het Vaderhuis met zijn vele woningen en werd voorgelezen door Liz Truss, sinds twee weken de premier van het Verenigd Koninkrijk. Tijdens de dienst werden er ook verschillende psalmen gezongen waaronder de bekende Psalm 23. 

We will meet again
De preek werd verzorgd door aartsbisschop Justin Welby. In het begin van zijn preek stelde hij dat de dood voor iedereen die God dient een deur naar de heerlijkheid is. Ook stelde Welby dat het zeldzaam is dat iemand een belofte zo goed houdt als queen Elizabeth die had beloofd haar land én kerk te dienen: "Jezus, die zijn apostelen niet vertelde hóe ze moesten volgen maar Wíe ze moesten volgen, zei: 'Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.' Het voorbeeld dat de wijlen onze koningin gaf kwam niet voort uit haar positie of ambitie, maar door Wie ze volgde. Ik weet dat de koning hetzelfde geloof in Jezus Christus heeft als zijn moeder. Hij wil op dezelfde manier dienen." 

Welby prees de toewijding van de overleden vorstin aan God. "Haar dienstbaarheid was gebaseerd op het volgen van Christus, Die zei dat Hij niet kwam om gediend te worden maar om te dienen en om Zijn leven te geven tot een rantsoen voor velen."

Hierna refereerde de voorganger aan een toespraak die queen Elizabeth hield tijdens de coronacrisis. Deze toespraak eindigde ze met de woorden: "We will meet again" (we zullen elkaar weerzien), waarmee de vorstin weer verwees naar een nummer van Vera Lynn. "Dat zijn woorden van hoop", aldus Welby. "Christelijke hoop betekent de verwachting van wat we nog niet zien. Christus stond op uit de dood en bood iedereen het leven met God tot in eeuwigheid aan. We zullen allen het genadige oordeel van God tegemoet treden. We kunnen ook allemaal de hoop van de koningin delen die haar inspireerde tot een leven vol dienstbaarheid. En iedereen die haar voorbeeld volgt, zal met haar kunnen zeggen: 'We will meet again'."

Er werd na de preek gebeden door voorgangers van verschillende kerken en het koor zong diverse liederen. Helemaal aan het einde van de dienst werd er een lied gezongen dat speciaal voor de uitvaart geschreven was en dat was gebaseerd op het Bijbelgedeelte waarin Paulus zich afvraagt wie of wat ons kan scheiden van de liefde van Christus. Daarna volgde twee minuten stilte in het hele land waarop het volkslied gezongen werd. 

Grafkelder
Vanaf Westminster Abbey trok de rouwstoet na de dienst met de grafkist via een zorgvuldig gekozen route naar Wellington Arch. Vanaf daar bracht de rouwauto de kist naar Windsor Castle waar queen Elizabeth maandagavond werd bijgezet. Daar vond echter nog een publiekelijke plechtigheid plaats in de zogeheten St. George’s Chapel. Ook hier werden verschillende bewerkingen van Bijbelse Psalmen gezongen door een koor en werden er gebeden voorgedragen door verschillende predikanten. Er werd daarnaast samen gezongen en er vond een schriftlezing plaats waarbij het toekomstvisioen uit de Openbaring van Jezus Christus aan Johannes over de nieuwe hemel en de nieuwe aarde werd voorgelezen.

Aan het einde van deze dienst werd de kist neergelaten in de grafkelder. Terwijl dit gebeurde las de voorganger nog enkele verzen voor uit Psalm 103, een psalm die vaker gelezen wordt bij begrafenissen. Daarmee kwam er een einde aan de publieke plechtigheid. Maandagavond is ze samen met haar vorig jaar overleden man in besloten kring bijgezet in de King George VI Memorial Chapel in Windsor.

Hoop over de dood heen
Na een lange dag vol ceremonie kan de conclusie niet anders zijn dan dat er nog nooit zoveel mensen tegelijkertijd het evangelie van Jezus Christus hoorden. Wat dat betreft had Roos Moggré misschien nog wel gelijk over zendingsdrang. Alleen de liefde ontbrak absoluut niet, zoals ze stelde. Miljarden mensen waren namelijk ingeschakeld om mee te kijken en hoorden op een verdrietige dag een boodschap van Bijbelse hoop die over de dood heengaat. Een boodschap over dienen en zelfopofferende liefde waarin Jezus ons voorging. 'Wát indrukwekkend', vond ook voorganger Arjen ten Brinke. 'Zoveel evangelie vanochtend tijdens de uitvaart van queen Elizabeth.' Daarmee stond de Liefde juist centraal. En dat is gelukkig een boodschap van alle tijden.