Lea verhuisde van Amsterdam naar Israël: "Europa is voor ons Joden verleden tijd"

“Europa is voor het Joodse volk passé. Einde verhaal. Wat een wonder dat God ons een stukje land heeft gegeven waar we wél volledig onszelf kunnen zijn.” Aan het woord is Lea Farkash. De orthodox-Joodse vrouw vertelt over het bijzondere werk dat zij namens Stichting Vrienden van Jad Ezra mag doen. Cvandaag sprak met haar over naastenliefde, Jodenhaat in Europa en het Joodse leven.

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Jeffrey Schipper.

Word ook lid

Lea, afkomstig uit een Portugees-Joodse familie, is geboren in Suriname. “Honderden jaar geleden is mijn familie verdreven uit Spanje en Portugal tijdens de Spaanse Inquisitie. Ze zijn in Amsterdam terechtgekomen, waar de Joden goed werden ontvangen. Een deel van de familie is later naar Suriname gegaan om de handelsrelaties te waarborgen.” Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleef de familie van Lea in Suriname. In tegenstelling tot de meeste Joden in Europa, heeft haar familie de oorlog wél overleefd.

Toen Suriname onafhankelijk wilde worden van Nederland zijn veel Joden uit het land vertrokken. Men vreesde dat Suriname zou veranderen in een bananenrepubliek. “Mijn ouders zijn vervolgens naar Nederland verhuisd. Eigenlijk was dit een tussenstap met Israël als einddoel in het vooruitzicht.” Nu woont haar familie in het Beloofde land. “Mijn ouders baden drie keer per dag tot God: ‘Breng ons terug naar Sion (Jeruzalem, red.).’ Het gebed dat ook mijn grootouders en overgrootouders uitspraken!” Lea maakte haar middelbare schoolperiode af in Amsterdam. Daarna besloot ook zij om haar koffers te pakken.

“In Israël voel ik mij als een vis in het water. We zouden grote imperialisten zijn als we zouden zeggen dat we recht op dit land hebben vanwege het feit dat we recht op land hebben. Maar het gaat veel dieper dan dat!” In onder andere Genesis 17:8 lezen wij, dat God Abraham het land beloofd. God zei: ‘En Ik zal u, en uw zaad na u, het land van uw vreemdelingschappen geven, het gehele land Kanaän, tot eeuwige bezitting; en Ik zal hun tot een God zijn.’ Dus niet alleen Abraham, maar ook zijn nageslacht. Lea: “Hij die de wereld geschapen heeft, heeft Israël aan ons gegeven. Wie zich daar niet in kan vinden zou niet met mij, maar met Hem in discussie moeten gaan,” zegt ze glimlachend.

Ook in Amsterdam was je onderdeel van een levendige, Joodse gemeenschap. Is het Joodse leven in Israël en Nederland een groot verschil?
“Het verschil is enorm! In Nederland leeft een hele kleine Joodse gemeenschap. Het is heel leuk om op het kantoor van CIP.nl in Utrecht af te spreken. Maar ik kan niet zeggen: ‘Laten we naar een café hier in de buurt gaan.’ Het nergens koosjer. In Amsterdam heb ik een paar restaurants waar ik terecht kan. Maar op het moment dat ik de wijk Buitenveldert verlaat, heb ik een probleem. In Israël kan ik alle kanten op, want bijna alles is koosjer. Dat maakt het leven als Jood een stuk gemakkelijker.

Bovendien zijn we ‘thuis’. In Nederland ben ik afhankelijk van de overheid, de politie en het leger. Maar in Israël zijn wij zelf ‘het leger’. Als de nood aan de man is, kan ik zelf een wapen in de hand nemen om mijzelf en het Joodse volk te beschermen. Dat hebben we tweeduizend jaar lang niet kunnen doen. Wat een wonder? Ken jij een ander volk dat na tweeduizend jaar weer bij elkaar komt om een prachtige staat op te bouwen? Inmiddels zijn we het vierde land dat naar de maan is geweest, nota bene met een Thorarol,” vertelt Lea vol trots.

Dat is heel mooi om te horen, maar hoe veilig voel je je nu écht in Israël? De laatste maanden lezen we weer volop over raketbeschietingen vanuit de Gazastrook en Iraanse dreiging aan de noordgrens…
“De wereld is in een moordend tempo veranderd. Europa is tegenwoordig onveilig gebied voor Joden. Als je in Amsterdam naar de synagoge gaat, zal je door een bewapende beveiliger uitgebreid worden ondervraagd. Die bewakers zijn ook bij de Joodse scholen te vinden. Dat geeft een heel onveilig gevoel. Laat ik het eens oneerbiedig zeggen: Europa houdt van dode Joden. Dat zag je ook recent weer tijdens de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust. ‘Laten we de vrijheid herdenken en stilstaan bij wat we fout hebben gedaan in het verleden.’ Maar die urgentie mis ik als het gaat om de nu levende Joden. Sterker nog, de Europese Unie steunt mensen die dromen van de vernietiging van de Joodse staat. Europa is voor ons volk passé. Verleden tijd. Einde verhaal. Helaas!”

Pratend over de kern van het probleem komt Lea uit bij een heikel onderwerp: de islam. “Binnen de islam wordt het vestigen van een islamitische staat breed verkondigd als ideaalbeeld. Voor de Eerste Wereldoorlog was het Ottomaanse rijk nog groot en machtig. Op een gegeven moment keerden de Joden terug naar het gebied waar ze duizenden jaren eerder hebben geleefd en zij zeggen nu: ‘Dit land is van ons en we gaan hier een mooie staat opbouwen.’ Die gedachte past simpelweg niet in de filosofie van de islam. Dat is de kern van het probleem. Ik kan er allerlei doekjes omwinden, maar dat heeft geen zin.”

Tegelijkertijd hebben mensen toch wel het recht om kritiek te hebben om Israël? Dat staat toch niet gelijk aan antisemitisme?
“Allereerst denk ik dat de Joden zelf de meeste kritiek hebben om het functioneren van de Joodse staat. Los daarvan, ik heb ooit een lezing gehoord van de voormalig opperrabbijn van Engeland (Jonathan Sachs, red.). Hij stelt dat wanneer je kritiek gebruikt om het bestaan van de staat Israël in twijfel te trekken, je een stap te ver gaat. Er is in Nederland volop kritiek op het functioneren van premier Rutte en zijn kabinet. Maar niemand zal het in zijn hoofd halen om het bestaansrecht van Nederland in twijfel te trekken. Wie het bestaan van Israël in twijfel trekt, is wat mij betreft een antisemiet. Inhoudelijke kritiek op de Israëlische politiek is uiteraard geen probleem. De vraag is wat de intentie van de critici is.”

Er is gelukkig heel veel moois te vertellen over Israël en het Joodse leven. Waar denk jij allereerst aan?
“De basis van het Joodse volk is hulpverlenen aan anderen,” antwoordt Lea. Ze licht dit toe met een voorbeeld. “Iemand zette op Amazon een aantal computers te koop. Deze Joodse man was verbaasd dat binnen een dag al zijn computers verkocht waren. In eerste instantie was hij daar erg blij mee. Totdat hij tot zijn grote schrik zijn blunder ontdekte. De computers zouden 400 euro per stuk moeten kosten, maar hij heeft een 0 weggelaten en dus gingen ze voor 40 euro per stuk de deur uit! De volgende dag kreeg hij een e-mail van een man die eveneens Joods is. Hij ging er al vanuit dat het om een fout ging en heeft alle computers opgekocht en zegde toe om het volledige bedrag terug te storten.

Dat is de essentie van het Joodse leven! Wie een fout heeft gemaakt of een probleem heeft, wordt uit de modder gehaald. En dit staat los van het feit of die persoon wel of niet een Jood is. We zijn er om anderen te helpen, want we imiteren God en Zijn karaktereigenschappen. Hij heeft onvoorwaardelijk lief. Wij spugen Hem in Zijn gezicht en Hij geeft ons leven. En dat ondanks het feit dat we verkeerde dingen blijven doen. Joden zijn op aarde om mensen te helpen, in Israël en erbuiten.”