Het Evangelie is geen zoeklicht om de fouten van anderen mee op te lichten

Preekverslag 7 december 2023 7 minuten Jan-Jaap van Peperstraten
Jan-Jaap van Peperstraten

Toen ik de gelijkenis van de wijze en de dwaze meisjes (Matteüs 25:1-13, red.) doorlas moest ik weer denken aan het van voorjaar van 2020. Die gekke coronatijd toen er zoveel onrust was: dat mensen bang waren dat er niet genoeg eten meer zou zijn in de winkels. Er is toen massaal ingekocht en om één of andere reden was er geen rol toiletpapier meer in zicht.

De angst dat we niet genoeg hebben in een noodsituatie is een primaire angst in het menselijk leven. En in een onverwachtse situatie kunnen we dan zo bang worden dat we irrationeel gedrag vertonen. En dan staan we opeens met honderd rollen toiletpapier bij de kassa, en genoeg vis-in-blik om tot 2025 van te kunnen eten.

De angst dat we tekort komen is een krachtig schrikbeeld! Die angst kan zo diep in ons zitten dat we dit een moeilijke lezing vinden.

Natuurlijk hadden de domme meisjes wat slimmer kunnen zijn. Maar hadden de slimme meisjes echt niet wat kunnen delen? Of voorzien dat niet iedereen zo verstandig is als zij? Misschien hadden ze toch een ezeltje kunnen  meenemen met een strategische oliereserve? Het voelt nu toch een beetje alsof de éne groep goed voor zichzelf gezorgd heeft terwijl nu de anderen opeens vast zitten op het toilet. Zonder wc-papier.

Het Evangelie gaat niet over logistiek, winkelbevoorrading of consumentengedrag. Het Evangelie gaat over ons leven met God en met elkaar.

Maar als we zó gaan lezen dan zijn we veel te letterlijk bezig. Het Evangelie gaat niet over logistiek, winkelbevoorrading of consumentengedrag. Het Evangelie gaat over ons leven met God en met elkaar. Het gaat over de geestelijke realiteit.

Dus als de tekst gaat over lampen en olie, dan gaat het niet over letterlijke lampen en letterlijke olie. Of over een zaklantaarn en batterijen. Maar wat betekent het dan wel? En belangrijker: wat betekenen ze voor ons?

Drie dingen:

Allereerst: de lampen - en daarmee de olie -  zijn te lezen als symbolen van wijsheid. Licht maakt - net als de wijsheid - alles zichtbaar. Zonder wijsheid raken we verdwaald en kunnen we niet op weg naar het huis van de bruidegom, dat wil zeggen: het leven met God. Maar wijsheid is niet alleen maar kennis, iets wat je uit een boek opdoet, of een cursus bij de Open Universiteit. Dat zou te makkelijk zijn! Wijsheid is in de eerste plaats het antwoord op de vraag hoe wij trouw blijven aan onze diepste waarden, aan wat God ons leert, in onverwachtse situaties.

Zonder wijsheid raken we de weg in ons leven kwijt, waarin zoveel dingen kunnen gebeuren die we van tevoren niet konden voorspellen.

We hebben kennis, het resultaat van studie, waarmee we kunnen proberen de toekomst te voorspellen en te beheersen. Als we een plan maken voor de komende jaren, en we gebruiken ons verstand om vast te leggen wat we willen bereiken in die tijd en hoe we dat gaan doen, dan zijn we bezig met het toekomstbeheersing. Daar is op zich niks mis mee, maar als we er achter zijn dat de realiteit zich niet aan onze verwachtingen houdt hebben we wijsheid nodig om een nieuwe weg te vinden.

Dus dat is één: Zonder wijsheid raken we de weg in ons leven kwijt, waarin zoveel dingen kunnen gebeuren die we van tevoren niet konden voorspellen.

Dan komt het tweede punt: als je eenmaal wat wijsheid verworven hebt, bijvoorbeeld door lange levenservaring door ons geestelijk leven, door belangrijke ontmoetingen met mensen die ons inspireren, dan moet je die ook onderhouden. Je kan niet zeggen: ik ben wijs geworden, nu mag ik achterover zitten. Nee: wil de lamp blijven branden dan moet er telkens nieuwe olie bij. Wijsheid is altijd onvoltooid en staat altijd open voor groei. Wijsheid kent wat nederigheid. Als je trots bent, ben je niet-wijs. Je moet dus elke keer opnieuw je wijsheid onderhouden, opnieuw uitdagen, leren.

Ten derde, en dit is echt een heel belangrijk punt: Wijsheid is persoonlijk. Wijsheid is de positieve weerslag van alles wat er is gebeurd in je leven. De wijsheid die je hebt is dus net zo levend als jij bent. Je kunt wijsheid ook pas verwerven als je er klaar voor bent. Een wijze man zei eens: “kijk uit voor onverdiende wijsheid”, wijsheid die je zou denken op te doen terwijl je er nog niet klaar voor bent. Dat betekent ook dat je wijsheid ook niet zomaar kan overdragen aan iemand anders. Daarom kan een slim meisje niet zomaar olie geven aan een dom meisje. Het domme meisje kan zich de olie van de wijsheid niet eigen maken

Wijsheid is de positieve weerslag van alles wat er is gebeurd in je leven. De wijsheid die je hebt is dus net zo levend als jij bent.

Vergelijk het met een netwerk, zo`n web van levende relaties van mensen die je kent, met wie je op school gezeten hebt, of samen mee gewerkt, of zakenpartners, of vrienden waar dan ook ter wereld. Als je zo`n netwerk hebt kun je niet tegen iemand zeggen: ik geef jou mijn netwerk. Want een netwerk is een levende zaak. Het is net zo levend als jij bent. Die relaties moeten ergens ontstaan, en langzaam groeien, ze bestaan niet los van de personen die ze met elkaar verbinden.  

Je kan wel tegen iemand anders zeggen: "Ik wil je helpen en ik zal in mijn netwerk rondvragen wie jou zou kunnen helpen met je probleem". En als dat goed gaat, bouwt die ander ook een netwerk op. Net zo levend. Maar dat wordt zijn of haar netwerk. Niet het jouwe. Je kan mensen helpen een netwerk op te bouwen. Maar je kan zijn of haar werk niet overnemen.

Dat geldt voor alle levende dingen. Alleen dode dingen kunnen worden overgegeven, auto’s, geld, aandelen, huizen. Vaten olie. Rollen toiletpapier. Die geef je zo door. Geen probleem.

Maar levende dingen, ervaring, liefde, relaties, wijsheid? Nee. Dat kan niet. Net zo min als de meisjes hun olie kunnen afgeven. Anderen worden niet wijzer als wij onze wijsheid afknijpen.

Dus: één we hebben wijsheid nodig in ons leven om de waarheid te kunnen zien en volgen, twee de wijsheid vraagt voortdurend onderhoud en drie, wijsheid is persoonlijk, verbonden met ons leven, en kan niet zomaar worden overgedragen.

Dus, waar staan we dan, wat is de les van de meisjes?

Het Evangelie is geen zoeklicht om de fouten van anderen mee op te lichten, maar een spiegel waardoor we onszelf helderder leren zien.

Als het verwerven en onderhouden van wijsheid moeilijk is, dan is het voor iedereen moeilijk. Niemand wordt wijs op zichzelf. We moeten deel uitmaken van een levende gemeenschap, de kracht vinden om door te gaan als alles tegen zit, mensen die je helpen, en inspireren, de openheid van geest hebben, de creativiteit om volledig andere dingen te gaan doen als het leven niet gaat zoals we hopen – dat is allemaal niet vanzelfsprekend.

De verstandige meisjes konden de domme nu niet helpen. En de domme meisjes krijgen flink het deksel op hun neus. Maar is dit het einde van alle dingen? Dit evangelie wordt vaak als een definitief oordeel gelezen. Maar ik denk dat we niet te gauw die conclusie moeten trekken.

Wijsheid wordt ook (of misschien wel juist) verworven door alle fouten die we maken. En als we in ons hart kijken zien we daar echt niet alleen maar wijsheid. Integendeel. Als we in ons hart kijken moeten we ons niet de vraag stellen of wij een slimme meisje of een dom meisje zijn. Er lopen er integendeel tien meisjes rond in ons hart. En er zullen zeker uitzonderingen zijn, maar ik denk dat voor de meeste van ons geldt dat van die tien meisjes in ons hart er vijf dom zijn en vijf slim.

Laat ons bekend staan als mensen die altijd een helpende hand willen uitsteken naar anderen. Mensen die anderen willen zien groeien.

Verder is het niet eigen aan het Evangelie dat het zou wijzen naar andere mensen en zeggen: kijk eens hoe dom die waren, hier is een oordeel dat we over ze uit kunnen spreken. Het Evangelie gaat altijd over onszelf. Het Evangelie is geen zoeklicht om de fouten van anderen mee op te lichten, maar een spiegel waardoor we onszelf helderder leren zien.

Die meisjes? Die zijn wij zelf. Alle tien. Sommige verstandig. Sommige dom. En om de zoveel tijd wordt één van onze meisjes toch weer verstandig, al is ze nog zo vaak gestruikeld over haar eigen veters. En dan is er vreugde in de Hemel!

Als wij dan beseffen dat wij veel te leren hebben, nog wijs te worden zijn hebben we ook geduld met anderen die domme fouten maken en daardoor vast lopen. We kunnen de fouten niet wegnemen, net zo min als je andermans leven over kan nemen, maar laat ons dan bekend staan als mensen die altijd een helpende hand willen uitsteken naar anderen. Mensen die anderen willen zien groeien. Die anderen inspireren en zelf geïnspireerd raken. Vanuit onze relatie met God kunnen wij dan gereed staan om anderen op weg te helpen, en zelf in wijsheid te groeien. Zodat de dag mag komen dat wij welkom zijn bij het feest van de Bruidegom.

Amen.

Bovenstaande boodschap is afkomstig van priester Jan-Jaap van Peperstraten en is met toestemming overgenomen door Cvandaag. Klik hier om de website van Jan-Jaap van Peperpstraten te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#375 Jeffrey & Jan-Willem Grievink over Charlie Kirk, 'homogenezing' en het Bijbelse hartland
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Kirk
Nieuws

Ooggetuige vertelt over laatste momenten Charlie Kirk: "Hij keek langs me heen naar de eeuwigheid"

De christelijke auteur Frank Turek was een van de vertrouwelingen van de vorige week vermoorde Charlie Kirk. In een videoboodschap die online veel gedeeld wordt, vertelt hij over de laatste momenten van Kirk. Samen met anderen probeerde hij Charlie z

Niger
Nieuws

Doopdienst in Niger verandert in bloedbad: tientallen slachtoffers

Een feestelijke doopplechtigheid in het westen van Niger is maandag uitgelopen op een tragedie. Gewapende mannen op motoren openden het vuur op de aanwezigen in het dorp Takoubatt (regio Tillabéri). In totaal kwamen 22 mensen om het leven. Volgens ee

Ds. P. den Ouden
Video

HHK-predikant vertelt wat Maarten Luther deed als hij zich aangevochten voelde

Als het over de bekende reformator Maarten Luther gaat, hebben we vaak het beeld van een onverschrokken christen die altijd zeker van zijn zaak was. Maar in zijn leven kende Luther echter ook een hoop strijd en aanvechting. Zo vertelde ds. P. den Oud

Ds. J. Oosterbroek
Nieuws

Twee beroepen voor CGK-predikant ds. J. Oosterbroek

Ds. J. Oosterbroek (foto) mag de komende periode gaan nadenken over een eventuele verhuizing. De predikant ontving zowel van de christelijke gereformeerde kerk te Hoogeveen als de christelijke gereformeerde kerk te Leeuwarden een beroep. De predikant

Christian Climate Action
Nieuws

Christelijke activisten protesteren in Engelse kerken tegen klimaatverandering

Afgelopen weekend vonden in Engeland verschillende protesten plaats in grote kerken. Leden van de groep Christian Climate Action riepen de Kerk van Engeland op om duidelijker stelling te nemen tegen klimaatverandering. Dat deden zij onder meer met sp

Dead Sea Scrolls
Nieuws

Nieuwe computertool moet studie Dode Zeerollen vergemakkelijken

Israëlische onderzoekers van de Universiteit van Tel Aviv hebben een nieuwe computertool ontwikkeld om de Dode Zeerollen beter te bestuderen. Dat schrijft All Israel News. De bijna 2.000 jaar oude rollen werden in 1947 ontdekt in grotten bij de Dode

Tour d'Orange
Persbericht

Youth for Christ wil opnieuw record breken met Tour d'Orange

Een recordbedrag van drieëntachtig duizend euro werd vorig jaar opgehaald met de vijfde editie van de Tour d’Orange. Dit jaar hoopt Youth for Christ dat record te verbreken. "We zien dagelijks hoeveel jongeren worstelen met eenzaamheid, prestatiedruk

Hanna de Jong
Interview

Mercy Ships-vrijwilliger Hanna: "Aan elke patiënt vragen we of we voor hem of haar kunnen bidden"

Na 48 jaar werken in de Nederlandse zorg besloot operatieassistent Hanna de Jong dat het tijd was om een oude droom in vervulling te laten gaan. Ze stapte aan boord van de Africa Mercy, één van de ziekenhuisschepen van Mercy Ships, en werkte er acht

Meerartikelen

Evert Barten en film kijken
Nieuws

Christelijke filmrecensenten richten zich tot directeur jeugdbond GerGem

Een groep christelijke filmrecensenten heeft deze week een open brief gepubliceerd. Aanleiding is een interview met Evert Barten, directeur van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG), die in zijn recente boek Niet te filmen stellig beweert dat f

Erik Verwoerd
Positief nieuws

Erik Verwoerd: ‘Het pionieren heeft mijn beeld van God verbreed’

Is er toekomst voor de kerk? Jazeker, als je het vraagt aan Erik Verwoerd, projectleider proefplekken bij de Protestantse Kerk. Maar die toekomst kan er heel anders uitzien dan wat traditionele kerken gewend zijn. Verbinding leggen en een open houdin

Jan-Willem Grievink
Podcast

Jan-Willem Grievink over Charlie Kirk: "Bewijs eens dat hij ongelijk had"

De moord op de Amerikaanse christelijke activist Charlie Kirk roept wereldwijd reacties op - ook in Nederland. Theologen Jan Martijn Abrahamse en Stefan Paas waarschuwden voor een te snelle religieuze duiding van de aanslag. Cvandaag-columnist Jan-Wi

Stoffer timmermans
Nieuws

Timmermans en Stoffer clashen over islam: "Wees niet zo naïef!"

Nadat aan het begin van de Algemene Politieke Beschouwingen Mirjam Bikker (CU) met Geert Wilders de degens kruiste over de islam, was het enkele uren later de beurt aan SGP-leider Chris Stoffer en Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA). Daarbij verweet S

Family7
Persbericht

Family7 start 13-delige serie over Gods schepping en heilsplan

Vanaf woensdag 17 september om 19:30 uur zendt de christelijke tv-zender Family7 een nieuwe 13-delige serie uit van Bijbelse toekomstverwachting met als thema ‘Genesis 1 in het licht van de nieuwe schepping’ met Bijbelleraar Theo Niemeijer en present

Wilders Bikker
Nieuws

Stevig debat Bikker en Wilders: "Christendom koester ik, islam niet"

CU-leider Mirjam Bikker en PVV-voorman Geert Wilders voerden tijdens de Algemene Politieke beschouwingen een stevig debat over de rol van de islam en godsdienstvrijheid in Nederland. Daarbij vertelde Bikker over haar geloof in Jezus en benadrukte Wil

Ds. A. A. F. van de Weg.
Nieuws

Hersteld hervormde gemeente Kralingse Veer beroept ds. A. A. F. van de Weg

De hersteld hervormde gemeente te Kralingse Veer (Rotterdam) heeft een beroep uitgebracht op ds. A. A. F. van de Weg (foto). De predikant moet in de Laankerk de opvolger worden van de onlangs naar Middelharnis-Sommelsdijk vertrokken ds. F. van Binsbe

Bikker en stoffer
Nieuws

Christelijke partijen snoeihard na Prinsjesdag: "Troonrede liet vooral leegte horen"

Op Prinsjesdag presenteerde het demissionaire kabinet traditiegetrouw de miljoenennota, waarin de belangrijkste plannen voor het komende jaar staan. SGP en ChristenUnie zijn allesbehalve blij met de plannen en tonen zich in hun reactie zeer kritisch:

kirk
Nieuws

Christelijke rapper wijst na moord Charlie Kirk op Jezus: "Ik ben het beu"

De moord op de Amerikaanse christelijke activist Charlie Kirk roept wereldwijd reacties op. Ook de christelijke hiphopartiest Lecrae heeft zich uitgesproken. In een videoboodschap benadrukt hij dat geweld nooit de oplossing kan zijn en verwijst hij n

huwelijkspartners
Nieuws

'Eerdere seksuele partners maakt iemand minder aantrekkelijk als huwelijkspartner'

Een nieuwe internationale studie laat zien dat zowel mannen als vrouwen iemand met veel eerdere seksuele partners minder geschikt vinden als huwelijkspartner, zo meldt Christian Today. Meer dan 5.300 mensen uit elf landen deden mee aan het onderzoek,

Zuid-Korea
Nieuws

Toenemende zorgen om Zuid-Koreaanse predikant na arrestatie

Een week na de arrestatie van de Zuid-Koreaanse predikant Son Hyun-bo is er nog altijd weinig bekend over zijn gezondheidstoestand en verblijfplaats. De autoriteiten arresteerden de predikant van de Busan Segyeoro Church op 8 september op verdenking

Rubio en Netanyahu
Nieuws

Netanyahu en Amerikaanse minister openen eeuwenoude pelgrimsweg naar de tempel

In Jeruzalem is deze week de Pelgrimsweg officieel geopend. Deze 2.000 jaar oude straat werd in de tijd van Jezus door pelgrims gebruikt om naar de tempel te gaan. Premier Benjamin Netanyahu, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio