Terugkijken: Oud-hoofdredacteur RD over monsterzege BBB

Met liefst 17 zetels is de BBB (BoerBurgerBeweging) de grote winnaar van de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen geworden. De partij van fractievoorzitter Caroline van der Plas kon met name rekenen op de stem van veel mensen uit het oosten van het land. De uitslag betekent een harde klap in het gezicht van de coalitiepartijen: VVD, D66, CDA en ChristenUnie leverden allen zetels in. Volgens de oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad, Chris Janse, heeft de zwevende kiezer de doorslag gegeven. Dat vertelt hij in het Family7-actualiteitenprogramma Uitgelicht!.

Janse verklaart het enorme succes van de BBB mede tegen de achtergrond van “een bepaalde onrust en onvrede” die hij in de samenleving opmerkt. “Dat is begonnen met de coronapandemie. Vervolgens kregen we de Oekraïne-oorlog die zorgde voor de forse stijging van de energieprijzen en leidde tot een algehele inflatie zoals we die al in jaren niet meer gezien hebben. Daarnaast hebben we de toeslagenaffaire en de Groningse gasboringen gehad. En dan speelt er in de agrarische wereld natuurlijk nog de stikstofdiscussie. Al die dingen hebben ervoor gezorgd dat gevoelens van onvrede in de samenleving heel duidelijk toegenomen zijn”, stelt Janse.

Janse diende liefst dertig jaar als hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad. In die hoedanigheid heeft hij al veel verkiezingen meegemaakt. Is de winst van de BBB historisch te noemen? “De eerste die ik in die omvang meemaakte, was natuurlijk Pim Fortuyn aan het begin van de 21e eeuw. Hij werd weliswaar niet in een klap de grootste, maar won evengoed fors. Vier jaar geleden zagen we dat ook bij Baudet. Hij had een enkele zetel in de Tweede Kamer, maar werd ook in een klap de grootste in de Eerste Kamer. We moeten ons wel realiseren dat je tegenwoordig makkelijker de grootste kunt worden dan pakweg 50 of 60 jaar geleden. Toen hadden de grootste partijen een derde van de kiezers achter zich, nu kan je al met een vijfde van de stemmen de grootste worden.”

De oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad constateert dat het politieke landschap enorm veranderd is en de zwevende kiezer inmiddels de doorslag geeft. “Vroeger was de zwevende kiezer toch wel een beetje ‘bijzonder’. Als katholiek stemde je KVP. Was je gereformeerd, dan stemde je ARP. De onkerkelijke arbeider stemde op de PvdA. Dat ging in veel gevallen van generatie op generatie zo. Nu is dat beeld volstrekt doorbroken. De kiezer met de vaste voorkeur is nu eigenlijk een ‘bijzonder geval’ geworden. Een minderheid. Het grootste deel van de kiezers switcht bij elke verkiezing regelmatig en makkelijk.”

Is dit iets wat we de komende jaren vaker gaan zien? “De toekomst voorspellen is natuurlijk altijd moeilijk, maar het is helemaal niet onwaarschijnlijk dat het voorlopig zo blijft gaan. Dat heeft ook te maken met het Nederlandse kiesstelsel. Bij een districtenstelsel, zoals bijvoorbeeld in Amerika of Groot-Brittannië, is het veel moeilijker om bestaande patronen te doorbreken. In ons kiesstelsel kun je al met tweederde procent van de stemmen een Kamerzetel bemachtigen. Dat is vriendelijk voor zowel kleine als nieuwe partijen. Wat dat betreft zijn we nog niet ‘uitgezweefd’”, zegt Janse.

Benieuwd naar de volledige bijdrage van Chris Janse? Bekijk dan hieronder de volledige uitzending van Uitgelicht! terug.

Deel dit artikel op: