Moeilijke Bijbelteksten: wat was de bediening van Mozes?

God 20 juli 2021 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat eigenlijk de bediening van Mozes was.

Volgens de meeste gelovigen was Mozes een profeet. Maar wat is dan de definitie van een profeet, want het moet duidelijk zijn dat Mozes een van de belangrijkste personen was die ooit leefden. In de Joodse godsdienst wordt hij zelfs de belangrijkste Bijbelse persoon beschouwd. Sommigen denken zelfs gedacht dat hij in de hemel is opgenomen. Dit lijkt bevestigd in het Nieuwe Testament als hij samen met de profeet Elia verschijnt aan de Here Jezus (Mt 17:3).

Hoe meer verantwoordelijkheid, des te groter de consequenties. In gunstige of in ongunstige zin.

Toch was Mozes slechts een mens en dan moet aangenomen worden dat ook hij gestorven is en ‘afgedaald’ in het dodenrijk. Sterker, hij werd door God gedood om zijn ernstige zonden (Dt 34:5-6). Maar hoe zit dat dan? Iemand die zo belangrijk is en zo eindigt. Hoe is dat te rijmen?

In elk geval kan alvast bevestigd worden dat zijn godsdienstige bediening tot de belangrijkste moet hebben behoord gezien de manier waarop God met hem omging. God houdt immers rekening met iemands bediening. Hoe meer verantwoordelijkheid, des te groter de consequenties. In gunstige of in ongunstige zin.

Woordstudie
De Hebreeuwse naam Mosjéh komt ruim 700 keer voor in de Oude Testament (OT) en de Griekse verbastering Moseus bijna 80 keer in het Nieuwe Testament (NT). In totaal dus bijna 800 keer, terwijl de Here Jezus ruim 900 keer in het NT genoemd wordt. Net iets meer dan de naam David. Deze aantallen benaderen elkaar en dus ook hun belangrijkheid.

Verschillende familieverbanden
Mozes werd geboren in de stam Levi (Ex 2:1), maar kort daarna onverwacht geadopteerd in het huis van de farao. Aanvankelijk groeide hij nog op bij zijn Hebreeuwse moeder, maar moest op een bepaald moment worden overgedragen aan zijn Egyptische adoptief moeder (vers 10).

Als volwassene blijkt hij weet te hebben van zijn Hebreeuwse oorsprong. Hij bezoekt de Hebreeën, hoewel hij geen aanspraak meer kon maken op familierechten onder de zonen van Jakob. Hij was immers officieel Egyptenaar geworden (vers 19).

Mozes zou wondertekenen doen zodat iedereen overtuigt zou zijn dat God met hem was.

De Hebreeën waren enkele decennia voor de geboorte van Mozes tot slaven gemaakt. Kennelijk worstelde Mozes daarmee (vers 11). Toen echter bekend werd dat Mozes een Egyptenaar had gedood om een Hebreeër te beschermen, vluchtte hij de Sinaïwoestijn in. Daar werd hij gast van een Midjanitische familie en huwde een van hun dochters. Daarna leidde hij het leven van een Midjaniet.

Uittochtsleider
In de Sinaïwoestijn riep God hem en gaf opdracht om naar Egypte terug te gaan om zijn broeders, de zonen van Jakob, namens Hem uit te leiden. In de aanstelling van Mozes door God komen een aantal zaken naar voren die belangrijk zijn voor de vraag naar zijn bediening.

God openbaarde Zich zijn eigen vaders God en die van de drie Hebreeuwse aartsvaderen. Mozes geloofde dus in Hem. God bleek op de hoogte van de verdrukking van de Hebreeën en wilde hen uitleiden naar het beloofde Land. God droeg Mozes op 1. naar Egypte te gaan, 2. de Farao officieel toestemming te vragen, dat de Israëlieten God konden dienen en 3. hen uit Egypte te leiden (4:10). God was daarin met hem. In Egypte moest hij als eerste de oudsten samenroepen om zijn opdracht aan hen te vertellen en samen naar de farao te gaan (3:16-18).

Priester
Dat Mozes echt door God gezonden was zou daaruit blijken dat hij de Hebreeën naar de berg Horeb moest brengen, zodat zij Hem daar zouden dienen (vers 12). Mozes moest hen dus bij God brengen, zodat ze hun godsdienst konden beoefenen. Daarnaast gaf hij onderricht in de Verbondsvoorwaarden (Torah) en trad hij op als (godsdienstig) rechter. Dat lijkt een (hoge)priesterlijke bediening.

God stelde Mozes ‘boven’ Aäron. Zijn broer zou namens Mozes spreken en hij zou voor Aäron als God zijn.

Wonderdoener
Mozes zou wondertekenen doen zodat iedereen overtuigt zou zijn dat God met hem was (4:2-9). Later zouden de meeste wondertekenen en plagen van God aan Egypte ook in gang worden gezet door de hand van Mozes. Dat lijkt een bediening als wonderdoener.

Profeet
God zou met de mond van Mozes zijn en hem onderrichten wat hij moest zeggen (vers 12). Dat wijst op de bediening van een profeet. Maar zijn broer Aäron zou ook namens Hem spreken. Hij was dan ook profeet, maar God stelde Mozes ‘boven’ Aäron. Zijn broer zou namens Mozes spreken en hij zou voor Aäron als God zijn (vers 16). Dit drukt uit dat Mozes de enige Uittochtleider was.

Messias
Mozes pakte van aanvang aan de vijanden van de Israëlieten aan, zodat die ongevaarlijk (uitgeschakeld) werden voor hen. Dit waren externe vijanden, zoals de farao en de Amalekieten (Ex 17:11), maar ook interne, zoals de aanhangers van het gouden kalf (32:28) en de Korachieten (Nm 16:20). Dat lijkt op de bediening van een messias.

Het achterliggende en ultieme doel van een messias is de Israëlitische godsdienst in te stellen of herstellen zonder die te leiden. Kortom, degene die voor het godsdienstige welzijn van Israël zorgt en die ook bewaakt. Ook dat deed Mozes.

Wat was Mozes niet
God beval Mozes om een nieuw priesterambt voor Hem in te stellen, namelijk Aäron en zijn lijfelijke zonen. Mozes heeft dat gedaan en hen aan God gewijd, maar had zelf geen deel aan de kohaniem (Israëlitisch priesterschap). In tegenstelling tot wat lijkt, ondanks de vele voorbeelden van priesterlijk optreden, zoals zijn herhaaldelijk pleiten en bidden voor Israël, was hij geen priester.

Omdat Mozes op de eerste plaats de Uittochtsleider was, moet dat feit als belemmering voor zijn profeteren worden gezien.

Mozes heeft zeker meerder malen geprofeteerd. Vooral in zijn laatste toespraak. Maar God heeft geen hiërarchie onder profeten ingesteld, dus Mozes was geen profeet.

Dat Mozes ‘boven’ de profeten was gesteld komt ook naar voren als de zus van Mozes, Mirjam, zijn bediening gelijk acht aan die van alle profeten (Nm 12:2). God herhaalde (Ex 4:16) dat Mozes de enige mens was die rechtstreeks met God sprak, zoals mensen onderling spreken. Zo zelfs, dat het directe contact met God van zijn gezicht afstraalde (Ex 34:29).

Omdat Mozes op de eerste plaats de Uittochtsleider was, moet dat feit als belemmering voor zijn profeteren worden gezien. De bediening van een Bijbels profeet was onafhankelijk van het gezag, de overheid. Mozes was echter het allerhoogste gezag onder de Israëlieten tijdens de Uittocht. Zijn bediening was dus eerder dat van een koning, dan van een profeet. Terwijl een Bijbels koning wel kon profeteren, zoals David, kon die geen bediening van profeet of priester hebben.

Onderscheid
Er moet onderscheid worden gemaakt tussen personen die een of meerdere algemene karakteristieken van een bepaalde bediening uitoefenen en personen die door God in het ambt van een bediening zijn aangesteld.

Messiasschap staat dus niet alleen los van de bediening van priester, wonderdoener en profeet, maar blijkbaar ook van de bediening van Israëlitisch koning.

Messiaanse bediening
Mozes schakelde de vijanden van de Israëlieten uit en daarna kon Gods Verbond worden bemiddeld, het heiligdom worden gebouwd, de eredienst worden ingesteld en de basis worden gelegd voor het godsdienstige Verbondsleven. Dit is zijn de karakteristieken van een messias.

Maar Mozes was officieel nooit koning, maar Uittochtsleider. Leider van de Hebreeën zonder land of vaste verblijfplaats, uittrekkende vanuit slavernij naar een beter thuisland. Mozes vervulde dus als eerste de bediening van een messias in Gods volk, hoewel nog onvolmaakt. Messiasschap staat dus niet alleen los van de bediening van priester, wonderdoener en profeet, maar blijkbaar ook van de bediening van Israëlitisch koning.

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri