Moeilijke Bijbelteksten: Waarom werd Kanaän het beloofde Land?

God17 juni 2020
Marco van Putten

In deze serie behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom Abram door God naar het land Kanaän werd gezonden.

God gaf Abram de opdracht zijn land en familie te verlaten en naar een Land te gaan dat Hij hem zou wijzen (Gn 12:1). Dat Land was niet onbewoond. Er leefden Kanaänieten. Toen Abram er aankwam maakte God hem bekend dat zijn nageslacht dat Land in bezit zou nemen (Gn 12:7). God wilde Abram dus blijkbaar een eigen thuisland geven. Waarom koos God specifiek dat Land?

Het land Kanaän
Deze benaming doet vermoeden dat het tot een volk, de Kanaänieten, behoorde. In werkelijkheid bleken er vele stammen en volken te wonen onder de benaming ‘Kanaänieten’. Onder hen waren nakomelingen van Kanaän, de zoon van Cham, Noachs zoon (Gn 10:1, 6, 15-18).

Het was sinds de dagen van Noach gebruikelijk om een landstreek de naam te geven van diegene die het in bezit namen. In de Bijbel worden meerdere soorten Kanaänieten en (aanverwante) buurvolken genoemd: Kenieten, Kenizieten, Kadmonieten, Hethieten, Hevieten, Ferezieten, Refaieten, Amorieten, Kanaänieten, Girgazieten, Jebusieten (Ex 3:8), Gibeonieten, Filistijnen (Gn 21:34), Amaleqieten (Nm 13:29) en Midjanieten (Nm 25:17).

Het feit dat er ook Kanaänieten in dit rijtje staan kan erop wijzen dat niet al de genoemde groepen afstammelingen van Kanaän waren. Voor wat betreft sommigen, zoals de Filistijnen is dat zeker. Inwoners van het land Kanaän blijken Kanaänieten genoemd te worden zolang ze gevestigd waren in het land Kanaän.

Waarom naar Kanaän?
De vader van Abram, Terah, had de plaats Ur verlaten en was op weg gegaan naar het land Kanaän. Hij koos er echter voor dat doel los te laten en vestigde zich in Haran. Hij stierf er (Gn 11:31-32). God riep ook Abram en hij maakte zijn vaders reis naar dat land af. God zou hem de weg wijzen. Deze Bijbeltekst suggereert dat Abram niet precies wist waar dat land lag. Misschien had hij gehoord over een land Kanaän, maar hij was er schijnbaar nog nooit geweest.

Wat was er zo bijzonder aan het land Kanaän dat het vrome nageslacht van Noach door God daarheen gestuurd wordt? Had het misschien een gunstige ligging? Had het toen een goed klimaat? Sommige vermoeden zelfs dat het op de oorspronkelijke plaats van de omsloten tuin van Edén lag.

Ultieme boosaardigheid
Het land bleek helemaal niet goed. Korte tijd na Abrams aankomst wordt het getroffen door een hongersnood (Gn 12:10) en later nogmaals (Gn 26:1). Het land blijkt ook kaal en dor te zijn, waardoor Abrams neef Lot ervoor koos om naar de streek van de Jordaan te trekken (Gn 13:10). Abram ging bij Mamre, vlakbij de plaats Hebron, tussen de bomen daar wonen (Gn 13:18). Waarschijnlijk een van de weinige plaatsen waar schaduw en wat water was. Er schijnt ook allerlei onvruchtbaarheid te zijn geweest (Ex 23:26). Blijkbaar zegende God dat land niet.

Het wordt duidelijk waarom. De bevolking in de streek van de Jordaan bijvoorbeeld, waar Lot was gaan wonen, bleek ernstig boosaardig (Gn 13:13). De koningen van de steden droegen de namen Bera (In kwaad), Birsa (In boosaardigheid), Sinab (Vader namens de maangodin Sin) en Semeber (Slaander van weerspannigheid). In het contact met hen neemt Abram afstand van hen (Gn 14:23).

Ook bevestigde God aan Abram dat vooral de Amorieten niet deugden (Gn 15:16). Het Hebreeuwse woord ’awon in dit vers wordt meestal vertaald als ongerechtigheid, zonden of schuld. Deze vertalingen kunnen niet juist zijn, want die betekenissen worden in Bijbelse zin alleen gemeten aan de geboden van God. Heidense volken kende die niet en het zou onrechtvaardig zijn om hen op basis daarvan te bestraffen. Het woord ’awon moet dus een meer algemene betekenis hebben, maar niet minder ernstig. In sommige vertalingen, zoals de Bijbelvertaling van Luther, wordt ‘misdaad’ gebruikt wat juister is.

Kanaän, de stamvader van de Kanaänieten was door Noach vervloekt tot een slavenbestaan (Gn 9:25). Net als de vervloekte Kaïn had hij een egoïstische en boosaardige gerichtheid (Hos 12:8). Uit archeologische onderzoek blijkt dat in het land Kanaän aan allerlei extreem boosaardige afgoderij werd gedaan, zoals ook de in de Bijbel wordt genoemd. Bijvoorbeeld het offeren van kinderen aan de afgod Baal, zijn gemalin Asjera en alle sterren aan de hemel, hoererij, zoals verkrachting van mannen (Gn 19:5) en vrouwen (Gn 34:2), en (broeder)moord. Vandaar dat de aartsvaderen geen familiebanden met hen wilde aangaan (Gn 24:3; 27:46) en God verbood het ook (Ex 34:12).

Israëls oordeelsopdracht
God maakte aan Abram bekend dat de vierde generatie van zijn fysieke nageslacht die buiten het land Kanaän zou verblijven het land in bezit zou nemen. Maar niet met zachte hand. De inwoners zouden van Godswege door hen met de ban geslagen worden (Ex 23:23; Lv 18:25; Dt 20:17).

God maakte Abram daarmee bekend wat de achterliggende, diepere en het werkelijke doel was van de opdracht om naar Kanaän te gaan. God zou Abrams nageslacht gebruiken om Zijn oordeel over de Kanaänieten en de buurvolken te voltrekken, omdat Hij de ernstige misdaad van deze stammen en volken niet langer tolereerde. Het voltrekken van Zijn oordeel zou een roeping worden van Zijn volk.

Andere redenen van de Landsbelofte
Gods volk was sinds Noach niet tot een natie gevormd met een eigen land. Met de roeping van Abram om naar het land Kanaän te gaan, toonde God dat gelovigen van toen af aan de opdracht hadden om van invloed te zijn voor hun wereld (1 Kor 6:2). In ongunstige zin: om namens God Zijn oordeel bekend te maken en die uiteindelijk te voltrekken (1 Kor 1:28). Maar ook in gunstige zin. Uiteindelijk zou in het Land van het volk Israël ook Gods centrale heiligdom worden gevestigd. Daarom beschouwde God het van toen aan als Zijn Eigendom. Daarheen werden ook alle stammen en volken uitgenodigd om Hem er te aanbidden en te dienen (Js 2:3).

Praatmee

Beluister onze podcast

#292 Jeffrey & ds. Messemaker over klimaatactivisten, afgodsbeeldjes en Temptation Island
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Prins Bernhard
Nieuws

Prins Bernhard verklaarde met hand op de Bijbel: "Ik was nooit een nazi"

"Ik kan met de hand op de Bijbel verklaren: ik was nooit een nazi. Ik heb nooit het partijlidmaatschap betaald, ik heb nooit een lidmaatschapskaart gehad", verklaarde prins Bernhard ooit in een serie vraaggesprekken die hij voor zijn dood had met de

Maasbach Worship
Nieuws

Maasbach World Mission Conferentie in Den Haag

De jaarlijkse conferentie (6 tot en met 8 oktober) van de Stichting Johan Maasbach Wereldzending staat dit jaar helemaal in het teken van missions en evangelisatie. In een tijd waar men veel hoort over de ontkerkelijking in Nederland, is er tegelijke

Guido Hamelink
Nieuws

Nieuwe bestuursvoorzitter A Rocha Nederland

Guido Hamelink (41) is de nieuwe bestuursvoorzitter van A Rocha Nederland. Hij volgt Harm Schoten op, die sinds 2017 voorzitter was van de christelijke natuurbeweging. Guido is algemeen directeur van ecologisch adviesbureau NLadviseurs dat zich inzet

Shalva-band
Nieuws

Christenen voor Israël organiseert concerten met Shalva-band

Ze zouden Israël vertegenwoordigen in 2019 in de finale van het bekende Eurovisie Songfestival, en werden beschouwd als één van de grootste kanshebbers. De Shalva-band, een muziekgroep van Israëlische artiesten met een verstandelijke en lichamelijke

Prof. dr. Bernhard Reitsma
Nieuws

Belijden we als christenen een inclusief of exclusief geloof?

Is het zo dat christenen openstaan voor iedereen? Dat je in de kerk en de christelijke gemeente mag komen zoals je bent? In alle gebrokenheid en onvolmaaktheid? Dat lijkt wel de enig logische conclusie te zijn die je uit het Evangelie kunt trekken. A

Politiek
Nieuws

Medische ethiek: Wat zijn de standpunten van de grootste politieke partijen?

Welke standpunten hebben de in de peilingen vijf grootste partijen op medisch-ethisch gebied? In dit overzichtsartikel lichten we de partijprogramma’s van VVD, GroenLinks/PvdA, PVV, BBB en D66 door op dit gebied. Hoe kijken deze partijen naar abortus

Ds. P. den Ouden
Nieuws

HHK-predikant roept christenen op om dagelijks te bidden voor de vervolgde kerk

‘Want ik hoop door uw gebeden aan u geschonken te worden’. Het zijn de woorden van Paulus aan het begin in de brief aan Filemon. Wanneer hij ze optekent, zit hij gevangen. Maar terwijl hij vastzit, ontvangt hij veel kracht. Er wordt namelijk door vel

Paus Franciscus
Nieuws

Paus ziet zegen voor homostellen als pastorale optie: "Maar hoeft niet per se de norm te worden"

In antwoord op de vraag van vijf kardinalen naar het zegenen van een homoseksuele relatie zegt paus Franciscus open te staan voor zo'n zegening als pastorale optie, dat melden diverse media. De paus gaf aan dat het volgens hem een uiting van "pastora

Meerartikelen

SGP-Kamerlid Roelof Bisschop
Nieuws

Terugkijken: SGP-Kamerlid Roelof Bisschop kritisch over spreidingswet

Afgelopen week debatteerde de Tweede Kamer twee dagen over de spreidingswet waarvan het lot nog altijd onzeker is. Veel partijen stellen dat gemeenten meer tijd moeten krijgen om opvangplekken voor asielzoekers te kunnen realiseren. In het actualitei

Pakistaanse voorganger verwond zichzelf opzettelijk met pistool
Nieuws

Pakistaanse voorganger verwondt zichzelf opzettelijk met pistool

De Pakistaanse predikant Eleazar Sidhu is vorige week aangeklaagd wegens het uiten van valse beschuldigingen, meldt Morning Star News. De predikant stelde begin vorig maand beschoten te zijn door moslimextremisten en spande een zaak aan bij de politi

Marokko aardbeving
Nieuws

Marokkaanse christenen zetten zich in voor slachtoffers aardbeving

In Marokko wonen niet heel veel christenen, maar toch zijn ze er. En ze bieden hulp na de verwoestende aardbeving van enkele weken geleden, waarbij rond de 3000 mensen om het leven kwamen. Enkele mooie initiatieven van Marokkaanse christenen kwamen a

Ds. Willem Glashouwer
Nieuws

Wat het Loofhuttenfeest tot christenen uit de volkeren te zeggen heeft

Jezus vierde het Loofhuttenfeest mee, op Zijn eigen manier. We lezen het in Johannes 7:37-38: “En op de laatste, de grote dag van het feest, stond Jezus op en riep, zeggende: "Indien iemand dorst heeft, hij kome tot Mij en drinke! Wie in Mij gelooft,

Lee Strobel
Nieuws

Voorganger Lee Strobel sprak met de oprichter van Playboy over Jezus

Lee Strobel sprak afgelopen zondag bij de First Baptist Church in Dallas, daar refereerde hij aan zijn ontmoeting met wijlen Playboy-baas Hugh Hefner. De 71-jarige bestseller-auteur is bekend van zijn boek 'Bewijs genoeg' waarin hij dertien topwetens

Oekraïense kerken bekritiseren voorstel om porno-industrie te legaliseren
Nieuws

Oekraïense kerken bekritiseren wetsvoorstel om porno-industrie te legaliseren

Het plan om de porno-industrie in Oekraïne te legaliseren is een "destructief initiatief", menen tal van religieuze leiders in Oekraïne. CNE News meldt dat Oekraïense kerken met kracht het politieke voorstel om porno legaal te maken, verwerpen.  De O

Ds. Arie van der Veer
Nieuws

Veel christenen hebben het niet over de angst der hel

Hoewel het meer dan vijftig jaar geleden is, zitten de oude psalmen er bij mij nog altijd goed in. Wat ik me nu vooral realiseer is, dat het vooral psalmen waren ‘op donkere toon’. Onder de lange lijst van oude psalmen die ik uit mijn hoofd ken, staa

Piet Vergunst
Nieuws

Israëlzondag stelt verhouding van de kerk tot het jodendom aan de orde

Staat het christelijk geloof nu tegenover het jodendom, of niet? Die vraag kon op (Israël)zondag (afgelopen zondag, red.) aan de orde komen, als de voorganger het aangeboden materiaal van de Protestantse Kerk volgt. De verhouding van Jezus tot de Far

Ulrich
Levensverhaal

Ulrich leerde één grote les in zijn leven: "Zonder God red je het niet"

Ulrich (47) fietste onlangs voor de zevende keer mee met Cycle for Hope. Hij is 13 jaar getrouwd met Esther en werkt bij een metaalbedrijf. Twintig jaar geleden zag zijn leven er compleet anders uit. “Ik zat zwaar verslaafd in een leeg huis. Alles wa

Psalmen Challenge
Nieuws

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 24

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

LEV
Positief nieuws

Kom bij met dit prachtige lied van LEV: 'Haal maar adem'

LEV heeft een schitterend lied uitgebracht om even bij op adem te komen. Het nummer 'Haal maar adem' gaat over jezelf overgeven aan God en het loslaten van de strijd. Het leven kan ons soms het idee geven dat we heel erg ons best moeten doen om alles

Gerdien Blom
Positief nieuws

Gerdien wilde blik naar boven gericht houden bij begrafenis dochter

Een krachtig getuigenis van Gerdien Blom, de moeder van acht kinderen was de afgelopen tijd te zien bij 'Een huis vol' van de KRO-NCRV. In gesprek met Cvandaag vertelde ze eind 2021 over de begrafenis van haar dochter Miriam (6). Ondanks al het leed