Moeilijke Bijbelteksten: Waarom krijgt Kaïn meer aandacht dan Abel en Set?

God 11 maart 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de geschiedenis van Kaïn die opmerkelijk genoeg in de Bijbel meer aandacht krijgt dan Adams zonen Abel en Set.

De eerstgeboren zoon van Adam en Eva was Kaïn (Hebreeuws Qajin). Zijn naam komt van de Hebreeuwse stam qanah – verkrijgen. Kaïn is bekend om zijn broedermoord. Veel belangrijker is dat over deze man gesprekken met God in de Bijbel zijn opgenomen. God sprak met Kaïn over zijn offer (Gn 4:6-7) en nadat hij zijn broer Abel had doodgeslagen (Gn 4:9-15). Dat is opmerkelijk, want zijn broers Abel en Set worden als vroom weergegeven op basis van de keuzes die zij maakten, maar hun gesprekken met God staan niet in de Bijbel. Op zich is het logisch dat aan de eerstgeboren zoon meer aandacht wordt gegeven. Hij was immers de rechthebbende om zijn vader op te volgen. In Genesis 4 wordt dit blijkbaar door God ingesteld.

Godsdienstige opvoeding
Van belang is te realiseren dat Gods spreken tegen Kaïn pogingen waren om hem in Zijn wil te houden of erin terug te brengen. Dit is godsdienstige opvoeding. Opvallend genoeg is het niet Adam, zijn fysieke vader, die deze opvoeding geeft, maar God. Adam wordt helemaal niet genoemd in de geschiedenis van Kaïn! Voor God lijkt Kaïn al de positie van Adam te hebben overgenomen.

Geboorte van Set
Vanaf Genesis 4:2 worden er grote stappen gemaakt in het verhaal. In de verzen 1-2 wordt gesproken over de geboorte van twee zonen van Adam en Eva en meteen ook over het beroep dat ze gingen uitoefenen. Vers 3 gaat dus over Adams volwassen geworden zonen. In vers 25 staat dat Eva opnieuw zwanger werd van Adam en een derde zoon werd geboren die ze de naam Set (Hebreeuw Sjet – tot stand brengen). Traditioneel wordt aangenomen dat Eva pas zwanger werd na de dood van Abel. Dit heeft te maken met de gedachte dat seksuele gemeenschap zondig is en dus alleen plaatsvindt als daar een reden voor is. In dit geval herstel van het verlies van Adams erfgenaam. Maar dat is natuurlijk onzin.

De lezer wordt echter op ‘het verkeerde been’ gezet omdat de geboorte van Set pas wordt beschreven na de geschiedenis van Kaïn. Het ligt echter voor de hand dat Set tijdens het leven van Kaïn en Abel werd geboren en dus gewoon samen met zijn broers opgroeide. Wat wel aannemelijk is dat Set een stuk jonger was. Zijn leeftijd en het feit dat hij de derde zoon was maakte dat hij niet ‘in beeld was’ als erfgenaam. Dat veranderde meteen na de dood van Abel en het wegtrekken van Kaïn.

God strafte Kaïn voor zijn zonden. De broedermoord was dan wel de ergste zonde, maar Kaïns zonden begonnen volgens de Bijbel al veel eerder. Hij had blijkbaar een boos hart of in elk geval de woorden van zijn ouders over hun leven met God in de omsloten tuin van Eden niet serieus genomen. Zij zullen hem over God verteld hebben en wat hun roeping als mensen op aarde was (2:15). Abel had die woorden wel serieus genomen en begon met het offeren aan God. Kaïn deed zijn broer na, maar bracht een verkeerd offer. God sprak Kaïn erop aan dat hij moest leren om net als zijn broer Abel en zijn vader te heersen over de zonde (4:7). Hij koos er echter voor om zich door de zondigheid te laten leiden. Dan volgt een andere zonde van Kaïn: hij had geen liefde voor zijn jongere broer Abel (vers 9).

Verdieping van Adams vervloeking
God liet Kaïn dus herhaaldelijk weten dat Hij heel goed wist wat hij dacht en deed. Wat Hij vervolgens Kaïn aanzegde is een verdieping van de vervloeking over Adam (3:17-19). Adam zou dan wel met grote inspanning zijn levensinkomen moeten bewerken, maar voor Kaïn zou de aarde niets meer opbrengen. Hij zou dus moeten zoeken naar voedsel die anderen uit de aarde verkregen en dit afpakken en daarna wegvluchten. Hij zou dan van de ene naar de andere plek zwerven. Hetzelfde bestaan als satan (Job 1:7).

Behoud van Kaïn
Traditioneel wordt Gods bestraffing van Kaïn opgevat als verbanning. Er staat een woord dat van de Hebreeuwse woordstam garasj is afgeleid die ook is gebruikt bij de verbanning van Adam en Eva uit de omsloten tuin van Eden (3:24). Maar het is wel Kaïn die over verbanning spreekt en niet God, zoals bij Adam en Eva. Blijkbaar schermde God het gezin van Adam af voor Kaïn. Dat kan als ‘bewijs’ dienen dat Adam en Eva inmiddels al meer kinderen hadden. Waarschijnlijk zag Kaïn ook in dat zijn vader hem niet alleen streng zou straffen voor de moord op Abel, maar hij ook nooit zijn erfgenaam en opvolger zou zijn. Hij had ‘thuis’ niets meer te zoeken. Wellicht schaamde hij zich ook. Opvallend is wel dat God Kaïn niet volledig in de steek laat, maar ervoor zorgt dat hij zich kan handhaven tegenover de wrekers van zijn geweld. De eerste wreker was natuurlijk zijn eigen vader. God bood hem dus een weg tot herstel (27:40). Het was wel een weg van eigen kracht en geweld. Maar ondanks dat traditioneel Kaïn als fout wordt weggezet worden aan hem 17 verzen besteed. Aan Abel en Set hoogstens twee of drie.

Kaïns nageslacht
Hoe kwam Kaïn vervolgens aan een vrouw? Het noemen van Set wijst erop dat Adam wist dat de heerschappij op aarde bij de man lag. Dan ligt er dus ook nadruk op de zonen die een man verkrijgt voor de opvolging, de erfenis en het voortzetten van de nalatenschap. In 5:4 staat echter terloops dat Adam en Eva niet alleen drie zonen kregen maar in hun lange leven ook vele andere kinderen: zonen en dochters. Het zou dus zomaar kunnen zijn dat Kaïn en Abel opgroeide met een aantal zussen. Het feit dat de Bijbel ze niet noemt sluit die mogelijk niet uit. Zo gedetailleerd is de Bijbelbeschrijving namelijk zelden. Zoals dat gaat in grote gezinnen ontstaan er voorkeuren. De ene trekt beter op met de ander. Het moet haast wel zo zijn geweest dat Kaïn en Abel opgroeide in een gezin met een aantal zussen. Toen Kaïn wegvluchtte van Adams gezin heeft hij blijkbaar gezelschap gekregen van een of meerdere zussen en/of nichten. Een van hen schonk hem zijn opvolger die Henoch werd genoemd. De Bijbel noemt zes generaties na Kaïn en vermeldt bij de laatste dat die in de schoot van Kaïn werden gedragen (Toeval-Qajin). Kaïn leefde dus nog toen Noach door God geroepen werd.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

John MacArthur
Nieuws

Predikant en Bijbelleraar John MacArthur op 86-jarige leeftijd overleden

De bekende Amerikaanse predikant en Bijbelleraar John MacArthur is gisteren op 86-jarige leeftijd overleden. Zijn kerk, Grace Community Church in Los Angeles, maakte zijn overlijden bekend. Een week geleden werd MacArthur vanwege een longontsteking o

Ds. P. den Ouden
Video

HHK-predikant trekt vergelijking met Donald Trump: "Ook wij willen groot zijn"

"Trump zegt: 'Make America great again', maar ten diepste wil hij vooral zichzelf groot maken. We zijn wat dat betreft allemaal een beetje Donald Trump. We willen allemaal groot worden", aldus ds. P. den Ouden. In een recente preek waarschuwde de HHK

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit wat het betekent om te leven met de Heilige Geest

Wat betekent het om te leven met de Heilige Geest – niet alleen in ons, maar ook op ons? In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' werpt spreker Wilkin van de Kamp een inspirerend licht op dit onderscheid. In deze video maakt hij d

Henk-Willem Laan
Interview

Henk-Willem Laan ontving een gehandicapte zoon: "God is te vertrouwen"

"Bel 112", zei de verloskundige tegen Henk-Willem Laan toen zijn zoon Joas net geboren was. Terwijl zij Joas reanimeerde belde Henk-Willem de ambulance. De directeur van stichting Het Gehandicapte Kind vertelde afgelopen zondag bij Hour of Power over

katholieke priester
Nieuws

Amerikaanse bisdommen springen in de bres voor ongedocumenteerde migranten

Twee katholieke bisdommen in de Verenigde Staten hebben ongedocumenteerde migranten vrijstelling gegeven van hun zondagse kerkplicht, uit angst voor immigratierazzia's. De maatregel komt te midden van een toegenomen immigratiehandhaving onder het bel

Kandidaat H. J. Ymker
Nieuws

CGK Soest verwelkomt nieuwe dominee: kandidaat H. J. Ymker

De CGK te Soest beschikt binnenkort weer over een eigen predikant. Kandidaat H. J. Ymker uit Meppen heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In Soest volgt Ymker ds. J. L. de Jong op die in 2023 vertrok. De kandidaat gaat in het Utrechtse dor

Soedan
Nieuws

Drie Soedanese kerken gebombardeerd: 5 doden

In het noorden van Soedan zijn begin juni drie kerken getroffen door luchtaanvallen van de Rapid Support Forces (RSF). De bombardementen, tussen 9 en 11 juni in El Fasher, kostten minstens vijf mensen het leven, onder wie priester Luka Jumu. Tientall

Upgrade Festival 2025
Persbericht

Upgrade Festival keert terug: Groeien, aanbidden en verbinden in Kapelle

Op 5, 6 en 7 september 2025 is het weer zover: Upgrade Festival 2025 gaat van start! Na het succes van de vorige edities keert het festival voor de derde keer terug, wederom op de prachtige locatie in Kapelle, Zeeland. Het driedaagse festival present

Meerartikelen

azc
Nieuws

Kamervragen SGP na flinke toename discriminatie Syrische christenen in azc's

SGP-Kamerlid Diederik van Dijk stelt Kamervragen over de situatie van Syrische christenen in asielzoekerscentra in Nederland. Stichting Gave stelde eerder deze week dat discriminatie van Syrische christenen in Nederlandse azc’s flink is toegenomen. S

Afina
Nieuws

Nigeria: Boko Haram ontvoert katholieke priester tijdens hulpactie voor vervolgde christenen

De Nigeriaanse katholieke priester Daniel Alphonsus Afina (41) is op 1 juni ontvoerd door de islamitische terreurgroep Boko Haram. De ontvoering vond plaats tijdens een gewelddadige aanval op een konvooi nabij Maiduguri, in het noordoosten van Nigeri

China
Nieuws

China intensiveert christenvervolging: 'Gezichtsherkenning in kerken, predikanten opgepakt'

De Chinese overheid voert opnieuw de druk op christenen op. In een poging de groei van het christelijk geloof te stoppen, grijpt het regime van president Xi Jinping naar vergaande maatregelen. Onder meer gezichtsherkenningscamera’s in kerken, arresta

Kees van Helden
Opinie

Hoe het ongemakkelijker is een ongeboren haan te doden dan een ongeboren kind

Wanneer er in een podcast gesproken wordt over het doden van een ongeboren haantje, merkt Kees van Helden dat er een bepaald ongemak heerst. Maar datzelfde ongemak is nergens te bekennen wanneer het over abortus gaat, zo merkt hij op. In onderstaande

Farshid Seyed Mehdi
Podcast

Farshid Seyed Mehdi: “Wat ik in de Bijbel las, was een enorme schok”

Farshid Seyed Mehdi ontdekte dat fundamentele Bijbelse waarheden in de islamitische leer zijn verdraaid. “Er zijn veel waarheden in de Koran” zegt hij, “maar ze zijn dan ook grotendeels overgenomen uit de Thora. Tegelijkertijd zijn er ernstige onjuis

Fred de Vries
Opinie

Twee rel-evangelisten vallen refogezindte aan: terecht?

Er is op het topje van de Bijbelbelt een rel gaande op straat. Evangelisten richtten hun pijlen eerst op de Gereformeerde Gemeente van Werkendam. Kennelijk is dat bolwerk nogal gesloten en slaan de pijlen erop stuk. Dus dan maar een andere kerk als d

gevangenen
Getuigenis

Honderden gevangenen geven leven aan Jezus in Amerikaanse gevangenis

In de Amerikaanse staat Oklahoma werkt God op bijzondere wijze tijdens een grootschalige gevangenis-outreach van Victory Christian Center uit Tulsa. Meer dan zevenhonderd gedetineerden kwamen samen voor aanbidding, gebed en onderwijs over het evangel

Mirjam Cappon
Interview

Mirjams dochter werd geboren met genetische aandoening: "Abortus was voor ons geen optie"

Toen Mirjam Cappon op haar veertigste zwanger raakte, was de vreugde groot. Maar al snel bleek er medisch iets aan de hand met haar kindje. Artsen noemden haar dochter "niet levensvatbaar", maar Rachel werd geboren én leefde. Haar korte leven liet di

Ds. P. D. Teeuw
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormde gemeente Arnemuiden: ds. P. D. Teeuw

De hervormde gemeente Arnemuiden verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. P. D. Teeuw uit Sliedrecht heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In het Zeeuwse stadje volgt hij ds. M. Klaassen op die in 2022 vertrok en sinds juni 2024 ver

Regenboogvlag
Nieuws

Duitsers verdeeld over regenboogvlag op kerken: slechts 2 op de 10 zijn voor

Slechts twintig procent van de Duitsers vindt het gepast om de regenboogvlag te hijsen. Deze vlag is een symbool van de LHBTI-beweging en wordt op sommige overheidsgebouwen en kerken geplaatst. Een opiniepeiling van Insa-Consulere, uitgevoerd in opdr

Politieagent Amerikaanse immigratiedienst
Nieuws

Christelijke asielzoekers opgepakt tijdens bezoek aan Amerikaans immigratiekantoor

Pastor Ara Torosian van de Cornerstone Church in West-Los Angeles is diep geschokt na de arrestatie van een Iraans christelijk gezin uit zijn gemeente. De ouders en hun 3-jarig kind werden vorige maand opgepakt tijdens een afspraak bij een immigratie

Benjamin Netanyahu
Nieuws

Onderzoek: Ben-Gurion verwees vaker naar Bijbel dan Netanyahu

Uit een nieuwe studie blijkt dat David Ben-Gurion, Israëls eerste premier, in zijn toespraken tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog (1948–1949) vaak verwees naar de Bijbel en Joodse geschiedenis. De huidige premier Benjamin Netanyahu (foto) doet dat mi