Moeilijke Bijbelteksten: Waarom krijgt Kaïn meer aandacht dan Abel en Set?

God 11 maart 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de geschiedenis van Kaïn die opmerkelijk genoeg in de Bijbel meer aandacht krijgt dan Adams zonen Abel en Set.

De eerstgeboren zoon van Adam en Eva was Kaïn (Hebreeuws Qajin). Zijn naam komt van de Hebreeuwse stam qanah – verkrijgen. Kaïn is bekend om zijn broedermoord. Veel belangrijker is dat over deze man gesprekken met God in de Bijbel zijn opgenomen. God sprak met Kaïn over zijn offer (Gn 4:6-7) en nadat hij zijn broer Abel had doodgeslagen (Gn 4:9-15). Dat is opmerkelijk, want zijn broers Abel en Set worden als vroom weergegeven op basis van de keuzes die zij maakten, maar hun gesprekken met God staan niet in de Bijbel. Op zich is het logisch dat aan de eerstgeboren zoon meer aandacht wordt gegeven. Hij was immers de rechthebbende om zijn vader op te volgen. In Genesis 4 wordt dit blijkbaar door God ingesteld.

Godsdienstige opvoeding
Van belang is te realiseren dat Gods spreken tegen Kaïn pogingen waren om hem in Zijn wil te houden of erin terug te brengen. Dit is godsdienstige opvoeding. Opvallend genoeg is het niet Adam, zijn fysieke vader, die deze opvoeding geeft, maar God. Adam wordt helemaal niet genoemd in de geschiedenis van Kaïn! Voor God lijkt Kaïn al de positie van Adam te hebben overgenomen.

Geboorte van Set
Vanaf Genesis 4:2 worden er grote stappen gemaakt in het verhaal. In de verzen 1-2 wordt gesproken over de geboorte van twee zonen van Adam en Eva en meteen ook over het beroep dat ze gingen uitoefenen. Vers 3 gaat dus over Adams volwassen geworden zonen. In vers 25 staat dat Eva opnieuw zwanger werd van Adam en een derde zoon werd geboren die ze de naam Set (Hebreeuw Sjet – tot stand brengen). Traditioneel wordt aangenomen dat Eva pas zwanger werd na de dood van Abel. Dit heeft te maken met de gedachte dat seksuele gemeenschap zondig is en dus alleen plaatsvindt als daar een reden voor is. In dit geval herstel van het verlies van Adams erfgenaam. Maar dat is natuurlijk onzin.

De lezer wordt echter op ‘het verkeerde been’ gezet omdat de geboorte van Set pas wordt beschreven na de geschiedenis van Kaïn. Het ligt echter voor de hand dat Set tijdens het leven van Kaïn en Abel werd geboren en dus gewoon samen met zijn broers opgroeide. Wat wel aannemelijk is dat Set een stuk jonger was. Zijn leeftijd en het feit dat hij de derde zoon was maakte dat hij niet ‘in beeld was’ als erfgenaam. Dat veranderde meteen na de dood van Abel en het wegtrekken van Kaïn.

God strafte Kaïn voor zijn zonden. De broedermoord was dan wel de ergste zonde, maar Kaïns zonden begonnen volgens de Bijbel al veel eerder. Hij had blijkbaar een boos hart of in elk geval de woorden van zijn ouders over hun leven met God in de omsloten tuin van Eden niet serieus genomen. Zij zullen hem over God verteld hebben en wat hun roeping als mensen op aarde was (2:15). Abel had die woorden wel serieus genomen en begon met het offeren aan God. Kaïn deed zijn broer na, maar bracht een verkeerd offer. God sprak Kaïn erop aan dat hij moest leren om net als zijn broer Abel en zijn vader te heersen over de zonde (4:7). Hij koos er echter voor om zich door de zondigheid te laten leiden. Dan volgt een andere zonde van Kaïn: hij had geen liefde voor zijn jongere broer Abel (vers 9).

Verdieping van Adams vervloeking
God liet Kaïn dus herhaaldelijk weten dat Hij heel goed wist wat hij dacht en deed. Wat Hij vervolgens Kaïn aanzegde is een verdieping van de vervloeking over Adam (3:17-19). Adam zou dan wel met grote inspanning zijn levensinkomen moeten bewerken, maar voor Kaïn zou de aarde niets meer opbrengen. Hij zou dus moeten zoeken naar voedsel die anderen uit de aarde verkregen en dit afpakken en daarna wegvluchten. Hij zou dan van de ene naar de andere plek zwerven. Hetzelfde bestaan als satan (Job 1:7).

Behoud van Kaïn
Traditioneel wordt Gods bestraffing van Kaïn opgevat als verbanning. Er staat een woord dat van de Hebreeuwse woordstam garasj is afgeleid die ook is gebruikt bij de verbanning van Adam en Eva uit de omsloten tuin van Eden (3:24). Maar het is wel Kaïn die over verbanning spreekt en niet God, zoals bij Adam en Eva. Blijkbaar schermde God het gezin van Adam af voor Kaïn. Dat kan als ‘bewijs’ dienen dat Adam en Eva inmiddels al meer kinderen hadden. Waarschijnlijk zag Kaïn ook in dat zijn vader hem niet alleen streng zou straffen voor de moord op Abel, maar hij ook nooit zijn erfgenaam en opvolger zou zijn. Hij had ‘thuis’ niets meer te zoeken. Wellicht schaamde hij zich ook. Opvallend is wel dat God Kaïn niet volledig in de steek laat, maar ervoor zorgt dat hij zich kan handhaven tegenover de wrekers van zijn geweld. De eerste wreker was natuurlijk zijn eigen vader. God bood hem dus een weg tot herstel (27:40). Het was wel een weg van eigen kracht en geweld. Maar ondanks dat traditioneel Kaïn als fout wordt weggezet worden aan hem 17 verzen besteed. Aan Abel en Set hoogstens twee of drie.

Kaïns nageslacht
Hoe kwam Kaïn vervolgens aan een vrouw? Het noemen van Set wijst erop dat Adam wist dat de heerschappij op aarde bij de man lag. Dan ligt er dus ook nadruk op de zonen die een man verkrijgt voor de opvolging, de erfenis en het voortzetten van de nalatenschap. In 5:4 staat echter terloops dat Adam en Eva niet alleen drie zonen kregen maar in hun lange leven ook vele andere kinderen: zonen en dochters. Het zou dus zomaar kunnen zijn dat Kaïn en Abel opgroeide met een aantal zussen. Het feit dat de Bijbel ze niet noemt sluit die mogelijk niet uit. Zo gedetailleerd is de Bijbelbeschrijving namelijk zelden. Zoals dat gaat in grote gezinnen ontstaan er voorkeuren. De ene trekt beter op met de ander. Het moet haast wel zo zijn geweest dat Kaïn en Abel opgroeide in een gezin met een aantal zussen. Toen Kaïn wegvluchtte van Adams gezin heeft hij blijkbaar gezelschap gekregen van een of meerdere zussen en/of nichten. Een van hen schonk hem zijn opvolger die Henoch werd genoemd. De Bijbel noemt zes generaties na Kaïn en vermeldt bij de laatste dat die in de schoot van Kaïn werden gedragen (Toeval-Qajin). Kaïn leefde dus nog toen Noach door God geroepen werd.

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ursela von der Leyen
Nieuws

Europese Commissie zegt benoeming speciaal EU-gezant geloofsvrijheid toe

Ursula von der Leyen heeft toegezegd een nieuwe speciaal EU-gezant voor geloofsvrijheid te benoemen. Deze toezegging deed ze maandag in een brief aan de co-voorzitters van de intergroep geloofsvrijheid: de Slowaakse Miriam Lexmann (EVP) en Bert-Jan R

Gebedsnacht
Positief nieuws

2.000 Britse jongeren komen tijdens gebedsnacht in kerk bijeen om God te zoeken

In het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt iets bijzonders gaande. Steeds meer jonge mensen keren terug naar de kerk, op zoek naar genezing, vrijheid en ontmoeting met God. Afgelopen weekend kwamen ruim 2.000 jongeren samen in Londen voor een nacht van ge

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuwe paus? Cv

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord in Nigeria: ‘We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Meerartikelen

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het Moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen. Dat ze zwanger werd, ervaart ze als een gebedsverhoring. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat nauwelij

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo