Trap als christen niet in de valkuil van een morele wapenwedloop

Preekverslag 19 september 2024 7 minuten Jan-Jaap van Peperstraten
Jan-Jaap van Peperstraten

Misschien heeft u wel eens meegemaakt dat u kennissen of vrienden had die heel betrokken zijn bij een goed doel. Idealistische mensen! Begaan met de medemens, of met de natuur of met een ver land. Of heel dichtbij, iets wat met de kerk te maken heeft!

Maar na verloop van tijd ziet u mensen veranderen. Ze worden steeds strenger, en niet alleen voor zichzelf, maar ook (of juist!) voor anderen! Het wordt steeds minder plezierig om met hen om te gaan. Je hebt misschien zelfs het gevoel dat je je moet verdedigen als je bij ze in de buurt bent. Over dat je nog (met het vliegtuig) op vakantie gaat, of vlees eet. En je onschuldige hobby? Dat kan echt niet meer, terwijl er zoveel leed is in de wereld! 

En het ergste is, je kan ze moeilijk helemaal ongelijk geven.

Er is heel veel mis in de wereld en het is lovenswaardig om daar wat aan te willen doen! Als je je nergens iets van aantrekt, verdien je ook geen compliment!  Ook dat komen we vaak genoeg tegen:

Zo'n hele morele of rituele wapenwedloop. Daar gaat iets heel erg mis.

DƔt is niet mƭjn probleem!

Het zal mijn tijd wel duren!

Dat is mijn oorlog niet! 

Dat is allemaal makkelijk gezegd. Totdat het wel je probleem is, je tijd niet duurt, of je oorlog wĆØl wordt. Maar dan is het te laat.

Nee. Stel je voor, een wereld zonder mensen met idealen. Dat zou ook geen pretje zijn..

En toch: alle idealen ter wereld, alle inzet voor het goede doel, steeds strenger, steeds preciezer worden. Zo'n hele morele of rituele wapenwedloop. Daar gaat iets heel erg mis. Maar wat? 

Jezus wil ons daar iets belangrijks over vertellen. Het probleem waar Jezus het over heeft, de voorbeelden die we nu zo kunnen benoemen, die horen bij het leven zelf.

Elke generatie opnieuw kan het goede verwrongen raken, iets wat onmenselijk wordt. We gaan zien waarom. Als je goed wil zijn, dan wil je ook steeds beter worden. Dat is een natuurlijk proces. Je ziet als je iets goeds doet, ook steeds scherper wat niet klopt. Of dat nu iets is aan jezelf of aan anderen. Weinig is dan verleidelijker om te denken: twee keer zoveel, dat is dubbel zo goed

Uiteindelijk zijn er zelfs mensen zijn die niet meer buiten durven komen zonder zich als ze eenmaal thuis zijn zich helemaal onderdompelen.

Voor de joden in de tijd van Jezus was het bijvoorbeeld belangrijk om rein te zijn. Ritueel rein. Dat niks aan je kleefde wat kon afleiden van God: of dat nu een zweem van heidendom was, of de geur van de dood, of een druppel bloed van een dier.

Als je er helemaal wilde zijn voor God dan hield je dat alles ver van je. En om er zeker van te zijn dat er niks meer aan je kleefde werd er ritueel gewassen. Om er maar zeker van te zijn dat je vrij voor God kan staan.

Elke keer als je dan eet, en eten is leven, als je eet ben je dus in contact met de Levende, met God, dan mag en kan dan alleen maar, zo dachten ze, als je zuiver bent. Gewassen bent! Logisch! (of niet?) 

Maar zoals het gaat. Zo denkt de mens al gauw. Twee keer zo veel is dubbel zo goed. En als de mens dat niet uit zichzelf bedenkt, dan ziet hij het wel bij de buurman. Die wast niet alleen zijn vingertoppen, maar ook zijn armen tot aan zijn ellebogen. En zo gauw jij dat ook gedaan hebt wast de buurman al tot zijn oksels! Het kan natuurlijk niet zo zijn dat je achterblijft bij de buurman, dus dan ga je dat ook maar doen. En zo gaat het tegen elkaar op! Je begint met het goede willen doen, maar het gaat van kwaad tot erger. Uiteindelijk zijn er zelfs mensen zijn die niet meer buiten durven komen zonder zich als ze eenmaal thuis zijn zich helemaal onderdompelen. En de reinigingsvaten in de vrome huizen worden groter en groter en groter. Weet u nog, het huwelijk van Kana? Met de grote stenen vaten die daar staan? Daar kunnen honderden liters water in. Allemaal voor de zuivering! Dan weten we zeker, dat is een erg vrome familie!  

Als er een wedstrijd ontstaat, zoals in de tijd van de Farizeeƫrs, of in de tijd van de seminaristen, of bij de veganisten, dan raken we het zicht op de kern van de zaak kwijt.

En dat is niet alleen iets uit het Jodendom. Ook wij hebben daar in de kerk wel eens last van. Op het seminarie heb ik dat vaak genoeg gezien. Wie kon het meeste vasten? Wie bleef het langste nabidden? En reken maar dat er op elkaar gelet werd! Natuurlijk werd daar niet hardop over gesproken, maar het was een groot onderdeel van de seminariecultuur. Ook daar was het onuitgesproken refrein: twee keer zo veel, dat is vast dubbel zo goed

Maar dat is een valse logica. Als er een wedstrijd ontstaat, zoals in de tijd van de Farizeeƫrs, of in de tijd van de seminaristen, of bij de veganisten, dan raken we het zicht op de kern van de zaak kwijt. Jezus noemt dat: het hart. Het hart is de kern van de mens. Daar gaat het om en de rest is buitenkant.

Als we willen weten of iets dat we doen goed is of slecht, moeten we dƔƔr te rade gaan. Niet bij een wetboek, of een catalogus met regeltjes en regels. Niet in een exact voorgeschreven voorbeeld, en als we dat allemaal doen, dan zijn we goed, en doen we tweemaal zo veel is het dubbel beter. Neen. 

Wanneer je bidt, doe je dat dan uit dankbaarheid? Of bid je om te laten zien dat je ā€œeen echte echteā€ bent?

Het hart. Jezus vraagt naar het hart, Wat, in die kern, betekent het wat we doen. Zoek je God in wat je doet? Probeer je je medemens goed te doen in wat je doet? Of is er toch (ook….) wat anders aan de hand? Overgiet je je met water om zuiver te worden voor God, of was je je steeds langer om niet bij de buurman achter te blijven?

Wanneer je bidt, doe je dat dan uit dankbaarheid? Of bid je om te laten zien dat je ā€œeen echte echteā€ bent?

Wanneer je vast, doe je dat met een blij gezicht, of om te koop te lopen met een leeg bord? En het hart is listig, het kan ons makkelijk op het verkeerde been zetten. Het kan zelfs van iets dat goed begon iets verschrikkelijks maken. Zelfs iets moois dat onze gedachten op God kan richten, kan verwrongen raken. Ja, het wordt zelfs een afgod! En het ergste is nog dat je daarmee het goede zelf verdacht kan maken! 

Als het goede in handen valt van farizeeĆ«n raakt het goede zelf in een kwade reuk! 

Als de goeden steeds onaangenamer worden, is voor veel mensen het antwoord duidelijk! Die vluchten in cynisme!  Wat ā€œgoedā€ genoemd wordt zal wel slecht zijn! Of het goede is zelfs niet te kennen! Betekenisloos! Beter trekken we ons nergens wat van aan! Laten we eten en drinken, want morgen zijn we er misschien niet meer! Nee, als we de kern loslaten, vanuit de gedachte dat we wel twee keer zoveel kunnen doen - en dubbel zo goed kunnen zijn - laten we een hoop narigheid achter in de wereld. 

Al het wassen, bidden, vasten, en demonstreren in de wereld gaan ons niet redden als we iets anders zoeken dan God en het goede.

Twee keer zo veel is dan niet dubbel zo goed. Twee keer zo veel is misschien wel vier keer zo slecht!

Al het wassen, bidden, vasten, en demonstreren in de wereld gaan ons niet redden als we iets anders zoeken dan God en het goede. Alle weldaden die we voor een ander doen tellen voor niks als we denken dat we hemelpunten kunnen scoren, indruk kunnen maken op de buurman of ermee in de krant kunnen geraken.

Het is niet wat je leest, aanraakt of tegenkomt waar je onrein van wordt. Het is wat je er mee doet wat je bevuilt. Maar het omgekeerde is dus ook waar! Pas met een opgeruimd gemoed, een hart waarmee je voor de spiegel kan staan om elke dag weer te bevragen wat er in zit, kan God een bezem door de werkelijkheid heen halen. 

Laten wij dan blijven bidden - maar niet overdreven lang - om zo`n hart. Een hart dat niet angstig, afgesloten, berekenend of rigide is. Geobsedeerd met de enig juiste manier om het goede te doen. Maar een hart dat vrij, open, vragend is: elke keer weer zichzelf spiegelend in het licht van de Levende. Een hart dat bereid is om te groeien, te leren, en het goede na te streven. 

Bovenstaande boodschap is afkomstig van priester Jan-Jaap van Peperstraten en is met toestemming overgenomen door Cvandaag. Klik hier om de website van Jan-Jaap van Peperstraten te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Brian Newberg en Lance Coles
Nieuws

Amerikaanse megakerk vraagt pastors ontslag te nemen vanwege rol in misbruikschandaal 

De New Life Church in Colorado Springs heeft twee pastors gevraagd ontslag te nemen. De reden is hun gebrekkige omgang met informatie over het vermeende seksueel misbruik door Robert Morris, oprichter van Gateway Church in Texas. De twee pastors dien

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt waarom het evangelie al in Genesis 1 begint

In de serie 'Jezus in het Oude Testament' vertelt evangelist Johan Schep dat de hele Bijbel, inclusief het Oude Testament, getuigt van Jezus. In meerdere afleveringen gaat Schep dieper in op zogeheten typen en schaduwbeelden van Jezus, zoals Adam en

Tonya Anne Laville
Nieuws

Voormalig politieagent in Mississippi verduisterde geld van kerk om huur te betalen

Een voormalige politieagent in de Amerikaanse staat Mississippi is veroordeeld voor het verduisteren van duizenden dollars van een katholieke kerk. Tonya Anne Laville (48) werkte als beveiliger bij de St. James Catholic Church in Gulfport, waar ze to

Handboeien
Nieuws

Amerikaanse pastor gearresteerd voor vragen om foto’s aan 11-jarig meisje

In de Amerikaanse staat Kentucky is pastor Clarence Barry Hungerford (58) gearresteerd op verdenking van het vragen om foto's van een 11-jarig meisje uit zijn eigen kerk. De man is inmiddels op non-actief gesteld. De familie van het meisje meldde zic

Bart Visser
Video

Bart Visser blikt vooruit op Zomerconferentie van New Wine

De zomer komt er weer aan en dat betekent: tijd voor zomerconferenties. Een van de bekendste is die van New Wine. Van 19 tot en met 25 juli strijkt de vernieuwingsbeweging neer op Landgoed Velder in Liempde. New Wine-directeur Bart Visser blikt vooru

ZERA worship
Persbericht

Festival met 50 uur non-stop aanbidding: line-up bekend is bekend

De volledige line-up van het ZERA worship festival 2025 is bekend. Tijdens dit unieke driedaagse festival, dat plaatsvindt van 14 tot en met 16 augustus in Maarsbergen, komen worshipformaties uit binnen- en buitenland samen voor 50 uur non-stop aanbi

asielzoekers
Nieuws

Brandbrief aan Tweede Kamer: christenen lijnrecht tegenover elkaar in asieldebat

Donderdag stemt de Tweede Kamer over de veelbesproken asielnoodmaatregelenwet. Christenen in de politiek Ʃn daarbuiten staan lijnrecht tegenover elkaar. Zo is er flinke kritiek op de SGP en stuurt een groot aantal christenen, kerken en organisaties e

Romy Kersten
Levensverhaal

TikTok-evangeliste Romy Kersten: "Zat ik niet tegen het plafond te praten?"

Moedig vertelt Romy Kersten (20) op sociale media over haar katholieke geloof. Met haar podcasts en video’s bereikt ze honderdduizenden jongeren per jaar. Ze heeft zo’n tienduizend vaste volgers op TikTok, vijftienhonderd volgers op Instagram en een

Meerartikelen

Arie-Jan Mulder
Column

Hoe reageer je als christen op de zonde van een ander?

Zonde is in eerste instantie een zaak van tekortschieten in liefde, zo komt in deze columnreeks over de zonde naar voren. Als we dit begrijpen kan dat ons helpen met de vraag hoe we in het dagelijks leven omgaan met zonde. Laten we eens kijken hoe we

Geert Benedictus
Opinie

Is de Israƫl-vlag voor de kerk een steen des aanstoots?

Bij sommige kerken is de blauwwitte vlag met strepen en Davidster een vast onderdeel op het liturgisch podium. Bij andere kerken is dat beperkt tot dagen als de Israƫl-zondag, de eerste zondag van oktober. Hoe komt dat dit jaar? Kan een kerk het zich

cvi
Nieuws

Waarom het ND berichtgeving over Christenen voor Israƫl niet rectificeert

Het Nederlands Dagblad heeft besloten haar berichtgeving over het onderzoek naar Christenen voor Israƫl (CvI) niet te rectificeren. CvI diende daartoe een verzoek in, maar de krant ziet geen aanleiding om dat te doen. In een uitgebreid statement legt

Diederik van Dijk
Persbericht

Transgenderwet ingetrokken: "Dit is de enige juiste uitkomst"

ā€œDit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. ā€œEr waren twee moties Ć©n een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.ā€ ā€œKwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: ā€œWe weten niet of ze nog levenā€

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieƫn: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op