Trap als christen niet in de valkuil van een morele wapenwedloop

Preekverslag 19 september 2024 7 minuten Jan-Jaap van Peperstraten
Jan-Jaap van Peperstraten

Misschien heeft u wel eens meegemaakt dat u kennissen of vrienden had die heel betrokken zijn bij een goed doel. Idealistische mensen! Begaan met de medemens, of met de natuur of met een ver land. Of heel dichtbij, iets wat met de kerk te maken heeft!

Maar na verloop van tijd ziet u mensen veranderen. Ze worden steeds strenger, en niet alleen voor zichzelf, maar ook (of juist!) voor anderen! Het wordt steeds minder plezierig om met hen om te gaan. Je hebt misschien zelfs het gevoel dat je je moet verdedigen als je bij ze in de buurt bent. Over dat je nog (met het vliegtuig) op vakantie gaat, of vlees eet. En je onschuldige hobby? Dat kan echt niet meer, terwijl er zoveel leed is in de wereld! 

En het ergste is, je kan ze moeilijk helemaal ongelijk geven.

Er is heel veel mis in de wereld en het is lovenswaardig om daar wat aan te willen doen! Als je je nergens iets van aantrekt, verdien je ook geen compliment!  Ook dat komen we vaak genoeg tegen:

Zo'n hele morele of rituele wapenwedloop. Daar gaat iets heel erg mis.

DƔt is niet mƭjn probleem!

Het zal mijn tijd wel duren!

Dat is mijn oorlog niet! 

Dat is allemaal makkelijk gezegd. Totdat het wel je probleem is, je tijd niet duurt, of je oorlog wĆØl wordt. Maar dan is het te laat.

Nee. Stel je voor, een wereld zonder mensen met idealen. Dat zou ook geen pretje zijn..

En toch: alle idealen ter wereld, alle inzet voor het goede doel, steeds strenger, steeds preciezer worden. Zo'n hele morele of rituele wapenwedloop. Daar gaat iets heel erg mis. Maar wat? 

Jezus wil ons daar iets belangrijks over vertellen. Het probleem waar Jezus het over heeft, de voorbeelden die we nu zo kunnen benoemen, die horen bij het leven zelf.

Elke generatie opnieuw kan het goede verwrongen raken, iets wat onmenselijk wordt. We gaan zien waarom. Als je goed wil zijn, dan wil je ook steeds beter worden. Dat is een natuurlijk proces. Je ziet als je iets goeds doet, ook steeds scherper wat niet klopt. Of dat nu iets is aan jezelf of aan anderen. Weinig is dan verleidelijker om te denken: twee keer zoveel, dat is dubbel zo goed

Uiteindelijk zijn er zelfs mensen zijn die niet meer buiten durven komen zonder zich als ze eenmaal thuis zijn zich helemaal onderdompelen.

Voor de joden in de tijd van Jezus was het bijvoorbeeld belangrijk om rein te zijn. Ritueel rein. Dat niks aan je kleefde wat kon afleiden van God: of dat nu een zweem van heidendom was, of de geur van de dood, of een druppel bloed van een dier.

Als je er helemaal wilde zijn voor God dan hield je dat alles ver van je. En om er zeker van te zijn dat er niks meer aan je kleefde werd er ritueel gewassen. Om er maar zeker van te zijn dat je vrij voor God kan staan.

Elke keer als je dan eet, en eten is leven, als je eet ben je dus in contact met de Levende, met God, dan mag en kan dan alleen maar, zo dachten ze, als je zuiver bent. Gewassen bent! Logisch! (of niet?) 

Maar zoals het gaat. Zo denkt de mens al gauw. Twee keer zo veel is dubbel zo goed. En als de mens dat niet uit zichzelf bedenkt, dan ziet hij het wel bij de buurman. Die wast niet alleen zijn vingertoppen, maar ook zijn armen tot aan zijn ellebogen. En zo gauw jij dat ook gedaan hebt wast de buurman al tot zijn oksels! Het kan natuurlijk niet zo zijn dat je achterblijft bij de buurman, dus dan ga je dat ook maar doen. En zo gaat het tegen elkaar op! Je begint met het goede willen doen, maar het gaat van kwaad tot erger. Uiteindelijk zijn er zelfs mensen zijn die niet meer buiten durven komen zonder zich als ze eenmaal thuis zijn zich helemaal onderdompelen. En de reinigingsvaten in de vrome huizen worden groter en groter en groter. Weet u nog, het huwelijk van Kana? Met de grote stenen vaten die daar staan? Daar kunnen honderden liters water in. Allemaal voor de zuivering! Dan weten we zeker, dat is een erg vrome familie!  

Als er een wedstrijd ontstaat, zoals in de tijd van de Farizeeƫrs, of in de tijd van de seminaristen, of bij de veganisten, dan raken we het zicht op de kern van de zaak kwijt.

En dat is niet alleen iets uit het Jodendom. Ook wij hebben daar in de kerk wel eens last van. Op het seminarie heb ik dat vaak genoeg gezien. Wie kon het meeste vasten? Wie bleef het langste nabidden? En reken maar dat er op elkaar gelet werd! Natuurlijk werd daar niet hardop over gesproken, maar het was een groot onderdeel van de seminariecultuur. Ook daar was het onuitgesproken refrein: twee keer zo veel, dat is vast dubbel zo goed

Maar dat is een valse logica. Als er een wedstrijd ontstaat, zoals in de tijd van de Farizeeƫrs, of in de tijd van de seminaristen, of bij de veganisten, dan raken we het zicht op de kern van de zaak kwijt. Jezus noemt dat: het hart. Het hart is de kern van de mens. Daar gaat het om en de rest is buitenkant.

Als we willen weten of iets dat we doen goed is of slecht, moeten we dƔƔr te rade gaan. Niet bij een wetboek, of een catalogus met regeltjes en regels. Niet in een exact voorgeschreven voorbeeld, en als we dat allemaal doen, dan zijn we goed, en doen we tweemaal zo veel is het dubbel beter. Neen. 

Wanneer je bidt, doe je dat dan uit dankbaarheid? Of bid je om te laten zien dat je ā€œeen echte echteā€ bent?

Het hart. Jezus vraagt naar het hart, Wat, in die kern, betekent het wat we doen. Zoek je God in wat je doet? Probeer je je medemens goed te doen in wat je doet? Of is er toch (ook….) wat anders aan de hand? Overgiet je je met water om zuiver te worden voor God, of was je je steeds langer om niet bij de buurman achter te blijven?

Wanneer je bidt, doe je dat dan uit dankbaarheid? Of bid je om te laten zien dat je ā€œeen echte echteā€ bent?

Wanneer je vast, doe je dat met een blij gezicht, of om te koop te lopen met een leeg bord? En het hart is listig, het kan ons makkelijk op het verkeerde been zetten. Het kan zelfs van iets dat goed begon iets verschrikkelijks maken. Zelfs iets moois dat onze gedachten op God kan richten, kan verwrongen raken. Ja, het wordt zelfs een afgod! En het ergste is nog dat je daarmee het goede zelf verdacht kan maken! 

Als het goede in handen valt van farizeeĆ«n raakt het goede zelf in een kwade reuk! 

Als de goeden steeds onaangenamer worden, is voor veel mensen het antwoord duidelijk! Die vluchten in cynisme!  Wat ā€œgoedā€ genoemd wordt zal wel slecht zijn! Of het goede is zelfs niet te kennen! Betekenisloos! Beter trekken we ons nergens wat van aan! Laten we eten en drinken, want morgen zijn we er misschien niet meer! Nee, als we de kern loslaten, vanuit de gedachte dat we wel twee keer zoveel kunnen doen - en dubbel zo goed kunnen zijn - laten we een hoop narigheid achter in de wereld. 

Al het wassen, bidden, vasten, en demonstreren in de wereld gaan ons niet redden als we iets anders zoeken dan God en het goede.

Twee keer zo veel is dan niet dubbel zo goed. Twee keer zo veel is misschien wel vier keer zo slecht!

Al het wassen, bidden, vasten, en demonstreren in de wereld gaan ons niet redden als we iets anders zoeken dan God en het goede. Alle weldaden die we voor een ander doen tellen voor niks als we denken dat we hemelpunten kunnen scoren, indruk kunnen maken op de buurman of ermee in de krant kunnen geraken.

Het is niet wat je leest, aanraakt of tegenkomt waar je onrein van wordt. Het is wat je er mee doet wat je bevuilt. Maar het omgekeerde is dus ook waar! Pas met een opgeruimd gemoed, een hart waarmee je voor de spiegel kan staan om elke dag weer te bevragen wat er in zit, kan God een bezem door de werkelijkheid heen halen. 

Laten wij dan blijven bidden - maar niet overdreven lang - om zo`n hart. Een hart dat niet angstig, afgesloten, berekenend of rigide is. Geobsedeerd met de enig juiste manier om het goede te doen. Maar een hart dat vrij, open, vragend is: elke keer weer zichzelf spiegelend in het licht van de Levende. Een hart dat bereid is om te groeien, te leren, en het goede na te streven. 

Bovenstaande boodschap is afkomstig van priester Jan-Jaap van Peperstraten en is met toestemming overgenomen door Cvandaag. Klik hier om de website van Jan-Jaap van Peperstraten te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#373 Jeffrey & Petra van de Weetering over Israƫl, de kerk en geloven vanuit de schuilkelder
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. P. den Ouden
Preekverslag

Ds. Den Ouden over Gods soevereiniteit: ā€œNiet beredeneren, maar aanbidden"

"Als we over Gods soevereiniteit spreken, kunnen we dat nooit buiten Zijn Woord en belofte om doen. Dat betekent dus ook dat we niet over God mogen spreken zonder Christus", aldus ds. P. den Ouden. De hersteld hervormde predikant was eerder deze week

Gerry Velema
Column

Online ā€˜in de Heer’: lessen van Corrie ten Boom voor vandaag

Ben je ook online ā€˜in de Heer’? Als we deze vraag vandaag aan Corrie ten Boom zouden kunnen voorleggen, denk ik dat ze ons de volgende anekdote zou vertellen. Corrie ten Boom was eens in de DDR, waar ze wist dat ze zelfs op haar hotelkamer werd afgel

rechter
Nieuws

Predikant vergeeft vrouw die zijn vrouw en familie doodde met giftige lunch

Predikant Ian Wilkinson verloor in ƩƩn klap zijn vrouw, schoonzus en zwager door een vergiftigde maaltijd. In de rechtszaal sprak hij niet alleen zijn verdriet uit, maar ook woorden van vergeving richting de vrouw die hiervoor verantwoordelijk was. G

Rasanen
Nieuws

Finse christelijke politica in oktober voor Hooggerechtshof wegens haatzaaien

De Finse christelijke politica PƤivi RƤsƤnen moet zich opnieuw verantwoorden voor de rechter. 30 oktober dient haar zaak voor het Finse Hooggerechtshof. Ze wordt vervolgd wegens haatzaaien vanwege haar uitlatingen over homoseksualiteit. Het is de der

Johan Lock
Podcast

Schrijver Johan Lock: ā€œNeem het risico dat een kerk mag verdwijnenā€

Schrijver Johan Lock pleit voor een diepgaande herbezinning op de manier waarop kerken hun identiteit bewaren en hun toekomst vormgeven. In de Cvandaag podcast vertelt Lock over het durven loslaten van structuren als die niet langer bijdragen aan het

Ds. B. L. P. Tramper
Video

Waarom is er antisemitisme? Hervormde predikant antwoordt in preekfragment

Antisemitisme, oftewel Jodenhaat, bestaat al sinds mensenheugenis. Ook vandaag de dag steekt dit eeuwenoude fenomeen weer in alle hevigheid de kop op. Zeker na de afschuwelijke gebeurtenissen op 7 oktober 2023 en de oorlog die er sindsdien is tussen

zelfdoding
Dagelijks leven

Moeder met suĆÆcidale gedachten deelt noodkreet: ā€œMijn kinderen verdienen een andere moederā€

Een aangrijpende vraag in de vragenrubriek van Refoweb heeft opnieuw de kwetsbaarheid van psychisch lijden binnen christelijke gezinnen zichtbaar gemaakt. Een vrouw deelde openhartig hoe ze als kind ernstig getraumatiseerd raakte door fysiek geweld,

klaslokaal
Nieuws

Scholen in Texas moeten uiterlijk volgende week tien geboden ophangen

De Texaanse procureur-generaal Ken Paxton heeft scholen in vrijwel de hele staat opgedragen om uiterlijk volgende week de tien geboden in hun klaslokalen te tonen. Daarmee voert hij een nieuwe wet door die eerder dit jaar werd aangenomen, ondanks dat

Meerartikelen

Driedorp
Nieuws

Strijdbijl Driedorp voorlopig begraven: compromis tussen predikant en gemeente

De strijdbijl tussen de Vrije Hervormde Gemeente Driedorp en prof. dr. W. J. op ’t Hof lijkt voorlopig begraven. Het Reformatorisch Dagblad meldt dat beide partijen tot een compromis zijn gekomen en dat er een bemiddelingstraject gestart wordt. Dinsd

Bijbel
Video

Hoe kan de Bijbel Gods Woord zijn als mensen het schreven? Bekijk de video

Veel mensen vragen zich af: als de Bijbel door mensen is geschreven, hoe kan het dan het Woord van God zijn? En hoe verschilt dat van wat moslims over de Koran zeggen? In deze video van het Bijbelcentrum wordt ingegaan op deze vragen en ontdek je waa

Delise
Persbericht

Nieuwe single Delise: ā€œJij bent Mijn kunstwerkā€

Sinds vorige maand is het lied Kunstwerk van singer-songwriter Delise overal online te beluisteren. Het nummer was eerder al exclusief beschikbaar voor kopers van haar cd Verborgen verhalen (2024), maar is nu voor het eerst breed toegankelijk gemaakt

Nederland
Opinie

SGP, doe recht aan uw uitgangspunten in asielbeleid

Aan het debat over de asielnoodmaatregelenwet nam de SGP deel op basis van vier feitelijke onjuistheden. Dat strookt niet met de principes van de partij, zo stelt mr. J. G. de Beer in onderstaande opiniebijdrage.  De SGP geldt als een stabiele partij

Ds. W. Visscher
Preekverslag

Ds. Visscher stelt dat predikanten zielzorg nodig hebben: ā€œWerk kan ons opslokken"

ā€œZielen kunnen ziek en verwaarloosd zijn. Dat geldt voor gemeenteleden, maar ook voor ambtsdragers. Daarnaast legt het predikantsambt beslag op je hele denken en doenā€, aldus ds. W. Visscher. De GerGem-predikant sprak eerder deze week op de Haamstede

Jan Hoek en Mart-Jan Paul
Boekfragment

Gods openbaring is zuiver, maar niet adequaat

In verband met de menselijkheid en tijdbetrokkenheid van Gods openbaring wordt dikwijls het begrip accommodatio (aanpassing) gehanteerd. Dit kan op een verantwoorde manier gehanteerd worden, maar bij dit concept is nauwkeurige afbakening van de betek

cgk-synode
Nieuws

Betrokkenen reageren op CGK-rechtszaak: "Hopen op doorbraak"

Ze zaten dinsdag lijnrecht tegenover elkaar in de rechtszaal: de predikant en scriba van de Petrusgemeente in Broeksterwoude tegenover twee leden van het landelijke CGK-synodebestuur. De inzet: het afdwingen van een nieuwe synode. De directe betrokke

TIJS
Nieuws

Tijs van den Brink krijgt elfde plaats op CDA-lijst en gaat waarschijnlijk Tweede Kamer in

Tijs van den Brink (55) staat op de elfde plaats van de CDA-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer. Daarmee is de kans reƫel dat de EO-coryfee ook daadwerkelijk in de Tweede Kamer terechtkomt. Ook Derk Boswijk staat hoog op de concept-kandidatenlijst d

John MacArthur
Nieuws

Emotionele zoon deelt tijdens herdenkingsdienst laatste woorden John MacArthur

De oudste zoon van de onlangs overleden predikant John MacArthur werd zichtbaar geƫmotioneerd toen hij zaterdag tijdens de herdenkingsdienst sprak over de bijna zestig jaar durende bediening van zijn vader. De dienst vond plaats in Grace Community Ch

pastor
Nieuws

Congolese voorganger in VS vastgezet door immigratiedienst: ā€œEen groot man van Godā€

De Amerikaanse immigratiedienst ICE heeft in de staat Maine een Congolese voorganger gearresteerd die al jaren actief was binnen lokale kerken. Pastor Michel Tshimankinda, oprichter van de jonge gemeente Restoration Church in South Portland, wordt va

Anne Borkent
Podcast

Anne Borkent wijst op gevaar van ongezond leiderschap in kerken

Pastor Anne Borkent groeide op binnen de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) en maakte later de overstap naar evangelische en charismatische gemeenten. Die overgang betekende voor hem aanvankelijk een bevrijding: "Ik dacht: nu breek ik met religie. Geen

Ds. J. R. van Vugt
Video

HHK-predikant wijst op dwaalleringen in de kerk rond zaligheid

In de gemeente van Kolosse deden zich een aantal dwaalleren voor, voornamelijk een mix van joods wetticisme, oosterse mystiek en Griekse filosofie. Dit zorgde ervoor dat de boodschap van het evangelie in het geding kwam. Paulus waarschuwt hier ook vo