Prof. dr. Huijgen: "Theologie is niet voor bange mensen"

De Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) start in september 2021 met een volledig nieuwe master theologie. ‘Herbronning Gereformeerde Theologie’ is de perfecte master voor mensen die altijd al eens theologie willen studeren, vertelt prof. dr. Arnold Huijgen in gesprek met CIP.nl. Bijbellezen in de 21e eeuw is één van de modules, wat spannende gesprekken op kan leveren. “Maar theologie is niet voor bange mensen.”

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Jeffrey Schipper.

Word ook lid

Al geruime tijd biedt de TUA een driejarige bachelor en een driejarige master theologie aan. Steeds vaker kwamen er signalen dat mensen de master aan de lange kant vinden. “Mensen die predikant willen worden, moeten deze wel volgen”, legt Huijgen uit. “Maar heel veel anderen vinden drie jaar voltijds toch behoorlijk lang. Bovendien was er veel belangstelling vanuit het buitenland terwijl onze driejarige master Nederlandstalig is. We besloten om terug naar de tekentafel te gaan en een volledige nieuwe master theologie te ontwikkelen van 60 EC. Dat betekent een jaar voltijds of twee jaar in deeltijd. De master is opgebouwd uit een inleidende module over de bron van de gereformeerde theologie en een aantal keuzemodules.”

Er werd al snel enthousiast gereageerd op de nieuwe master. Daarbij valt het de hoogleraar op dat de mensen die geïnteresseerd zijn en zich aanmelden heel divers zijn: “Er is iemand die een eerstegraads bevoegdheid wil halen in het onderwijs, maar er zijn ook mensen uit onze eigen bachelor, en mensen die een andere master behaald hebben, maar theologische verdieping zoeken. Er is zelfs een wat oudere predikant die deze master wil gaan volgen om zich bij te laten scholen. Het is prachtig om er zo iemand bij te hebben. En reken maar dat de andere studenten ook veel van hem gaan leren. Al met al denk ik dat we dit jaren eerder hadden moeten doen. Ik was zelf heel enthousiast over de master, maar het is nog mooier om te zien wat het bij mensen losmaakt.”

De master is laagdrempeliger dan de driejarige master. Wat houdt dat in?
“In principe heb je geen theologische vooropleiding nodig. Natuurlijk is er wel een uitgebreid aanmeldingstraject. Als je echt nog nooit iets met theologie hebt gedaan, is het wel handig om vooraf wat boeken te lezen. Dat is niet verplicht, maar we proberen mensen wel een goede start te geven. Je hoeft ook de Bijbeltalen niet te kennen. Dat zou voor veel mensen echt een enorme drempel zijn. In onze eigen bachelor zit bijvoorbeeld een flink brok aan talen. Dat zou de helft van deze complete opleiding zijn. Het scheelt enorm dat je dat niet hoeft te doen vooraf.”

Dat lijkt me tegelijkertijd ook lastig bij een module over Bijbellezen…
“Dat klopt. In dat geval worden de woorden in de grondtaal aangeboden maar dan met transcriptie erbij. Om het echt goed te kunnen vatten, helpt het natuurlijk wel als je de Bijbeltalen kent. Maar je kunt daarin zelf keuzes maken. Iemand die de Bijbeltalen kent, zal in een essay een exegese kunnen leveren van een Bijbelgedeelte. Iemand die de talen niet kent, kan zich verdiepen in de hoofdlijnen van de theologie in het Oude Testament of de culturele aspecten daarvan. Er is keuze genoeg. Eigenlijk is het vooral een kwestie van slim schakelen.”

De inleidende module gaat over het hart van de gereformeerde theologie. Hoe zou u dat in enkele zinnen omschrijven?
“Het hart van de gereformeerde theologie is dat je altijd begint bij de Bijbel en dat het altijd draait om Christus. Korter kan ik het niet zeggen. Zo is de reformatie ook begonnen. En zo zetten wij ook deze module in. Denk daarbij bijvoorbeeld aan hoe je de Bijbel leest en hoe teksten benaderd kunnen worden. Maar het gaat ook over de gereformeerde traditie zelf. Hoe is deze ontstaan? Welke stromingen en accenten zijn er? Wat is het verschil met andere tradities? Het is inleidend, maar toch behoorlijk stevig.”

In de aankondiging staat dat Bijbelteksten met het oog op de context van de 21e eeuw worden gelezen. Wat wordt daarmee bedoeld?
“Deze master trekt mensen die in de praktijk staan en daar willen we graag bij aansluiten. Je zult bijvoorbeeld identiteitscoördinator zijn op een reformatorische school en in aanraking komen met allerlei discussies over (homo)seksualiteit en gender. Met die gevoeligheid willen we de teksten hierover lezen. Je kunt Romeinen 1 lezen en zeggen: “Paulus bedoelt hier waarschijnlijk een vorm van homoseksualiteit die hij afwijst.” Maar wij willen ook weten: wat moeten we hier vandaag dan mee? Met dat accent willen we dit soort teksten benaderen.

Ander voorbeeld: neem de geweldsteksten in de Bijbel. Het Oude Testament staat bol van geweld. Hoe kan dat dan? Als je gaat evangeliseren of gesprekken hebt met mensen is dat één van de eerste vragen die ze stellen. Hoe kan het dat God zoveel geweld heeft toegestaan en toch een God van genade en vrede is? Op dit soort vragen leggen we het accent in deze master.”

Dat lijkt me voor sommigen een behoorlijk spannend accent…
“Dat is het zeker. Het is enorm spannend. Maar theologie is niet voor bange mensen. We willen de spannende vragen van vandaag juist opzoeken. We hopen ook dat we dit onder de studenten kunnen creëren. Dat het niet alleen een kwestie is van met je boek thuis zitten en studeren, maar dat er ook echt een discussie op gang komt in de groep en dat het gaat leven. Want dan ben je echt aan het leren met elkaar.”

Bijbellezen in de 21e eeuw is ook één van de keuzemodules. U schreef er zelf een boek over. Waarom is Bijbellezen anders dan de vorige eeuw?
“De vorige eeuw is natuurlijk nog niet zo heel lang geleden. Maar het is wel heel anders dan bijvoorbeeld de 18e of de 19e eeuw. Toen werd de Bijbel geregeld moralistisch of rationalistisch gelezen. Het was een boek over hoe je goed moest leven, of een set bovennatuurlijke waarheden. Natuurlijk haal je ook richtlijnen voor het leven uit de Bijbel, maar nu lezen we hem toch ook anders. Bijvoorbeeld omdat we leven in een eeuw waarin voor het eerst een meerderheid van de mensen niet in God gelooft. Dat doet iets met de manier waarop je de Bijbel leest. De kritische vragen die atheïsten hebben, heb je zelf ook. Dat willen we in deze master ook gaan doen. Je eigen kritische vragen oproepen. Een andere blinde vlek uit vorige eeuw is het Joodse volk. Wij zeggen nu: de Joodse exegese moeten we voluit serieus nemen. Steker nog: we moeten in gesprek met Joodse mensen over hoe je de Bijbel leest. Daar dacht men vroeger echt anders over.”

Leest u zelf de Bijbel anders dan 20 jaar geleden?
“Dat doe ik wel ja. Ik heb ontdekt dat de Bijbel gewoon middenin het leven landt. In de loop der jaren ben ik enerzijds zekerheden kwijtgeraakt, maar van andere dingen die ik wél weet ben ik nog meer overtuigd geraakt. Ik zou het zelf een concentratie op de kern willen noemen. Voorheen kon ik mezelf enorm opwinden over bepaalde dateringen en of die wel echt klopten. Nu kan ik dat laten liggen en denk ik: het zal zo zijn of het zal niet zo zijn. Het gaat me veel meer om de kerninhoud van de Bijbel, daar heb ik veel meer concentratie op gekregen. En die kerninhoud is Jezus Christus. Ik geloof dat die persoonlijke verandering winst is.”

Mensen beginnen dan al snel over een hellend vlak…
“Je moet wel weten wat de kern is. Als je dat niet meer weet, kun je inderdaad een heleboel verliezen. En wat dat hellende vlak betreft, de theoloog Oepke Noordmans heeft gezegd: “We leven nu eenmaal op een hellend vlak.” Je helt altijd de ene of de andere kant op. Van het ene komt het andere, dat geldt beide kanten op. Daar ben ik dus niet zo heel erg van onder de indruk.”

Bestaat dé beste manier om de Bijbel te lezen? Dat is voor mij toch heel anders dan buurman Jan die er nog nooit van gehoord heeft?
“Het is nodig dat je de Bijbel zichzelf laat zijn. Veel mensen gaan naar de Bijbel toe en hebben al een idee of een standpunt. De kunst is om vooronderstellingen los te laten en dan de Bijbel te gaan lezen. En dat is nog knap lastig hoor. Laat de Bijbel zelf zeggen hoe die gelezen wil zijn en raak daarop afgestemd. Dat is echt niet voor ieder mens weer anders, want dan kom je in relativisme terecht. Het komt eropaan dat je niet je eigen waarheden aan de Bijbel oplegt, maar echt gaat luisteren wat die Bijbel tot jou te zeggen heeft. Dat heeft ook met eerbied te maken.”

Klik hier voor meer informatie over de master ‘Herbronning Gereformeerde Theologie’

Christenen die meer diepgang willen kiezen voor cvandaag Premium

Je las net een gratis cvandaag Premium artikel. Meld je aan en start je gratis maand.

Start je gratis maand