Wie God voor eigen wetticistisch karretje spant lijdt aan Jesajacomplex

Heb je weleens gehoord van het Jesajacomplex? Het is het kleine broertje van het messiascomplex en komt zowel aan de conservatieve als aan de progressieve kant van de kerk voor. Het gaat om christenen die gepassioneerd zijn door een ideaal of een doel. Steeds meer zijn ze gaan geloven dat zij de bijzondere taak van God gekregen hebben dat te prediken aan het hele volk. Net zoals de oudtestamentische profeten hebben ze een boodschap die iedereen, gelovig of niet, moet veranderen. Het gaat samen met de droom van Jona die zo krachtig preekte dat de hele stad Nineveh zich bekeerde.

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Robert Plomp.

Word ook lid

De boodschap is vaak goed! Een appél om te stoppen met hedonisme en seksuele losbandigheid. Een oproep voor bijbelse gastvrijheid en zorg voor de aarde. Soms gaat het helaas ook samen met een biblicistische uitleg, en wordt de oude oosterse gastvrijheid zonder doorvertaling toegepast op vluchtelingenstromen nu, of worden kanaänitische afgodische tempelrituelen zomaar op één lijn gezet met liefdevolle gezinnen nu. Deze prediker is zeker van zijn zaak, en hoe meer zijn boodschap verafschuwd wordt, hoe meer hoon hij krijgt, hoe sterker de overtuiging groeit dat hij lijdt vanwege zijn door God gegeven roeping.

Daar zit natuurlijk wel wat in. De oudtestamentische profeten waren niet geliefd. Die ene keer dat Elia succes had en het volk de naam van God uitriep was het maar voor korte duur. Al snel dwaalde Elia eenzaam in de woestijn. Dat Elia-gevoel kan ons allemaal overvallen. Onbegrepen, verongelijkt, niemand ziet het terwijl het toch zo duidelijk is? Misschien samen met een gebed: "God, onthef me toch van deze taak, ik kan het niet meer!"

Maar het kan ons ook een beetje kietelen. Dat gevoel van de enige zijn die het wel begrijpt. Elke belediging doet zowel pijn, maar streelt ons ego ook een beetje. En vaak is het zelfs zo dat we helemaal niet alleen zijn. Binnen onze eigen bubbel preken we gewoon voor eigen parochie, de tegenstand komt juist van politieke opponenten die we in het dagelijks leven niet tegenkomen. Achter de profeet staan veel mensen die hem steunen en opjutten de strijd te intensiveren. Soms zo erg dat deze voorganger zelfs niet meer anders kan.

Een profetisch beroep op God en de Bijbel is gevaarlijk. Als je zelfs maar een beetje inzicht hebt op je eigen zondige aard dan weet je dat we onszelf snel voor de gek kunnen houden. Al snel promoveren we persoonlijke opvattingen tot goddelijke waarheden. Dat kan in het klein door eigen ideeën en gedachten door te geven als 'een beeld dat je kreeg'. En dus ook in het groot, op een manier waardoor kerken en gezinnen scheurden.
Het valt op dat de oudtestamentische volksprofeet in het Nieuwe Testament niet meer voorkomt. Johannes de Doper is de laatste. Op die manier bereide hij de weg voor Jezus. Maar zoals in de gelijkenis van de wijngaardenier en de pachters werd ook Johannes gedood, net zoals alle profeten voor hem. Ze hadden geen boodschap aan zijn boeteprediking, pakten hem en doodden hem.

Maar toen zond God zijn Zoon! De boodschap van God over zonde en rechtvaardigheid kwam op een nieuwe manier bij ons. Hij leefde en preekte die boodschap, werd er om verafschuwd, en stierf ervoor. Dat was nog net zoals bij de profeten, hoewel Jezus meer mededogen en liefde voor het volk had. Het nieuwe was dat hij opstond uit de dood! Het koninkrijk van God wordt nu bevolkt door mensen die hun leven aan Jezus geven en met Hem sterven en opstaan. De verandering komt nu niet meer van buiten door gehoorzaam te zijn aan een profeet, maar van binnenuit door de vernieuwing van de Geest.

Met de opstanding van Christus kwam er een einde aan de oudtestamentische volksprofeet. Na de dood van de zoon van de wijngaardenier kwamen er geen nieuwe boodschappers meer. De profeten hadden laten zien dat mensen stenen harten hebben en niet kunnen veranderen door een vurig betoog. Met de komst van de Geest gaf God de nieuwtestamentische gave van de profetie. Die is veel kleiner, bescheidener. Door de Geest geleide profeten opereren lokaler, dienen de gemeente door praktisch inzicht te hebben in Gods wil met het leven van christenen in de actualiteit.

We moeten dus oppassen als we nu in de 21ste eeuw nog op Elia of Jesaja willen lijken, in de hoop dat het Nederland van nu zich zal bekeren zoals Nineveh dat ooit deed. We moeten extra oppassen dat we God niet voor onze eigen politieke of eigen wetticistische karretjes willen spannen. Onze hoop op heiligheid en rechvaardigheid wordt van binnenuit gerealiseerd. Mensen veranderen doordat ze Christus leren kennen. Dat kan heel praktisch leiden tot een reis naar de Middellandse Zee om vluchtelingen te helpen, het breken met een eigen zondige levensstijl, vrijwilligerswerk bij de voedselbank, of werken als politieagent om orde en recht te hersellen. Een preek op zondag voor hongerige gelovigen. En wie weet hoeveel groots er kan gebeuren als veel kleine mensen veranderen.

Het relativeren van je eigen roeping kan ook leiden tot een mildere blik op je tegenstanders en een diepere doordenking van je eigen opvattingen. Misschien is de werkelijkheid wel een stuk minder eenvoudig dan je dacht. Misschien lees jij de Bijbel wel verkeerd? Als onze ego's krimpen kunnen kerken weer naar elkaar toe groeien en het gebed vervullen van Christus zelf: "Dat ook zij in Ons één zullen zijn, opdat de wereld zal geloven dat U Mij gezonden hebt." (Johannes 17:21)

Robert Plomp schrijft en spreekt over orthodox christen-zijn in een postmoderne wereld en schrijft een maandelijkse column op Cvandaag. Klik hier om zijn website te bezoeken. 

Christenen die meer diepgang willen kiezen voor cvandaag Premium

Je las net een gratis cvandaag Premium artikel. Meld je aan en start je gratis maand.

Start je gratis maand