De veertigdagentijd van Jezus: hoe kijken we naar Hem?
De laatste jaren zijn er, in ieder geval in mijn beleving, steeds meer boekjes en scheurkalenders verschenen voor de veertigdagentijd. Om eerlijk te zijn had ik daar tot tien jaar geleden niet zoveel mee. Het voelde daardoor vaak alsof het ‘opeens’ Pasen was, waarop ik dan uitgenodigd werd uitbundig te vieren dat Jezus is opgestaan, terwijl ik er niet echt naartoe had geleefd. Ik wilde dat anders en schreef daarom samen met Willem Ouweneel het boek Veertigvragentijd, veertig vragen en antwoorden om deze periode te beleven als een tijd van inkeer en reflectie. Ik schreef het niet alleen voor anderen, maar ook voor mezelf. Inmiddels zie ik elk jaar juist uit naar deze periode.
Vanwaar die veertig dagen?
Ik hoor nog weleens dat je veertig dagen nodig zou hebben om een nieuwe gewoonte aan te leren, maar over het precieze aantal dagen verschillen de meningen. In de Bijbel zie je meerdere keren dat er na veertig dagen een doorbraak kwam. Bij Noach regende het veertig dagen, Elia dwaalde veertig dagen door de woestijn en Mozes ging veertig dagen de berg op. Jezus zelf verbleef veertig dagen in de woestijn, dat staat in drie evangeliën. Vandaag lees ik het uit Marcus 1, in de hoop dat het je inspireert voor de resterende tijd van de veertigdagentijd. Ik begin met het stuk over de doop, dat eraan voorafgaat:
In die tijd kwam ook Jezus daarheen (naar de Jordaan, PV), vanuit Nazaret, dat in Galilea ligt, en liet zich door Johannes dopen in de Jordaan.
Op het moment dat Hij uit het water omhoogkwam, zag Hij de hemel openscheuren en de Geest als een duif op zich neerdalen, en er klonk een stem uit de hemel: ‘Jij bent mijn geliefde Zoon, in Jou vind Ik vreugde.’
Meteen daarna dreef de Geest Hem de woestijn in.
Veertig dagen bleef Hij in de woestijn, waar Hij door Satan op de proef werd gesteld. Hij leefde er te midden van de wilde dieren, en engelen dienden Hem.
Jezus is de Zoon van God
Veertig dagen bleef Jezus in de woestijn, waar Hij door Satan op de proef werd gesteld. Wat een dieptepunt! Na een heerlijk hoogtepunt, namelijk zijn doop waar Hij de woorden van zijn Vader uit de hemel hoorde: ‘Jij bent mijn geliefde Zoon, in Jou vind Ik vreugde.’ Die bemoedigende woorden zullen met Hem zijn meegereisd in die veertig woestijndagen. Wat moeten die woorden ook revolutionair geweest zijn voor de mensen die ze hoorden. Ik stel me zo voor dat degenen die vertrouwd waren met de Psalmen en de profeten elkaar hebben aangestoten en zeiden: ‘Hoor jij daar ook Psalm 2 in, waar staat: ‘Jij bent mijn zoon?’ En ik hoor ook Jesaja 42: ‘Hij is mijn uitverkorene, in Hem vind ik vreugde. Ik heb Hem met mijn geest vervuld. ’ De Vader bevestigt niet alleen zijn Zoon, maar Hij laat ook alvast aan anderen horen Wie Jezus werkelijk is: zijn zoon, de Gezalfde, de Messias. Jezus is onderweg om zijn taak als Zoon van God te volbrengen.
Te midden van de wilde dieren
Marcus heeft altijd haast. Hij schrijft kort en krachtig. Matteüs en Lucas beschrijven veel uitgebreider wat er aan het einde van die veertig dagen gebeurt. Veel spannender eigenlijk. Met dialogen tussen de duivel en Jezus. Doordat ik altijd die versies las, is me nooit opgevallen wat Marcus er uiterst summier over schrijft: ‘Hij leefde er te midden van de wilde dieren.’
Het deed me terugdenken aan het jaar dat ik Kenia woonde toen ik begin twintig was.
Ik had een Nederlandse leeftijdsgenoot ontmoet die een motor tot haar beschikking had. We besloten samen naar een wildpark te rijden met twee miljoen grote en kleine prachtige roze flamingo’s. We toerden op haar motor, zagen schitterende vogels, impala’s en giraffes, en reden zeer relaxed rond. Totdat plotseling de achterband kapotging. Als we door zouden rijden met twee personen erop, zou de band aan flarden gaan, dachten we. Omdat het haar motor was, zou zij alvast langzaam naar de ingang rijden. En ik zou lopen. Het klonk logisch.
Daar liep ik dan. En opeens drong het tot me door: ik loop hier moederziel alleen – hoe gevaarlijk zijn die beesten eigenlijk? Wat als ik een nijlpaard tegenkom? Ik ging bidden. Eerst in stilte. Ik werd er niet meteen rustig van. Ik ging hardop bidden, zingen. Ik was bang en vroeg me af wat me te wachten stond. Godzijdank kwam ik geen enkel gevaarlijk dier tegen.
Uitleg 1: Jezus kent je angst
Je kunt je levendig voorstellen dat Jezus ook bang was. Dat is uitleg 1 van deze tekst. Hij was bang voor de dieren, die symbool staan voor het kwaad, denk maar aan de slang in het paradijs. Jezus keek de angst in de ogen. Hier stond hij aan het begin van zijn bediening en het werd alleen nog maar erger, tot doodsangst aan toe in de hof van Getsemane.
Als jij leeuwen en beren op je weg ziet, wat voor spoken je ook in je hoofd hebt, Hij weet wat het is, Hij is erdoorheen gegaan!
Uitleg 2: Jezus laat zien wat komen gaat
Uitleg 2 zegt iets heel anders, namelijk: Jezus was helemaal niet bang. Hij is Heer over alles en iedereen! Hij heeft die veertig dagen in een paradijs doorgebracht. Hij werd beproefd door de Satan, maar níet door de wilde dieren.
Hij liet toen al zien dat we onderweg zijn – uiteindelijk door zijn lijden en sterven heen – naar een nieuwe aarde. De wolf en het lam zullen samen in de wei liggen. Jezus geeft hier alvast een voorproefje! Hij is Overwinnaar!
Of uitleg 1 of 2 de juiste is? Ik kan niet kiezen. Ik vind ze allebei mooi.
Hoe kijken we naar Jezus?
Aan de hand van dit korte stukje van Marcus stel ik jou en mij de vraag: hoe kijken we eigenlijk naar Jezus tijdens de veertigdagentijd?
Als geliefde Zoon van God die onderweg is naar het kruis?
Als Degene die ons is voorgegaan in een vastenperiode?
Als Degene die niet alleen gestorven is voor onze zonden, maar ook voor onze angsten? Als Overwinnaar over het kwade?
Of allemaal tegelijk?
Wat heerlijk om opnieuw te bedenken dat Hij zoveel veelzijdiger en mooier is dan we ons ooit kunnen indenken!
Paulien Vervoorn is spreker, trainer en auteur en eigenaar van Geloofwaardig Spreken. Deze preek schreef ze voor het radioprogramma Groot Nieuws van de Evangelische Omroep op zondag 12 maart 2023.
Praatmee