Guido de Brès als inspirator voor Kees van der Staaij

Gesponsord 7 april 2022 WI - SGP
Kees van der Staaij

Bidden voor de overheid en tegelijk haar aanspreken om ruimte te bieden en recht te doen aan burgers, dat is de evenwichtige visie die Guido bepleit. Maar ook een benadering die christenen houvast biedt in de verwarrende en gepolariseerde tijden die wij nu beleven, zo stelt Kees van der Staaij. In een vraaggesprek met Zicht, het magazine van het Wetenschappelijk Instituut van de SGP, laat hij zien op welke manieren hij zich geïnspireerd weet door het denken en doen van Guido de Brès.

Welke gedachten komen als eerste in u op bij de naam van Guido de Brès?
"Bij Guido de Brès denk ik allereerst aan hem als de opsteller van de Nederlandse Geloofsbelijdenis, die zo’n belangrijke doorwerking heeft gekregen in ons land. Tot op de dag van vandaag! Daarnaast denk ik aan de schandvlek van de geloofsvervolging, de verschrikkingen van de Inquisitie, waardoor hij onschuldig de doodstraf kreeg en werd opgehangen."

Wat ziet u als zijn belangrijkste bijdrage aan kerk, politiek en samenleving?
"Hij is van grote betekenis geweest voor de kerk van de Reformatie in de Nederlanden. De Nederlandse Geloofsbelijdenis bevat niet alleen een heldere verwoording van de geloofsleer, maar ook in het bekende artikel 36 een belangwekkende uiteenzetting over overheid en burgers."

Is Guido de Brès ook voor u persoonlijk een voorbeeld of identificatiefiguur?
"Wat op mij persoonlijk indruk heeft gemaakt, is zijn geloofsmoed en standvastigheid in moeilijke tijden van vervolging, de kracht en de warmte zoals die ook in de afscheidsbrieven vanuit de gevangenis aan zijn vrouw en aan zijn moeder naar voren komt. Daarin is hij zeker tot voorbeeld!

Ontroerend vind ik bijvoorbeeld hoe hij over zijn achterblijvende kinderen spreekt: ‘Zij verliezen hun vader in hun prille jeugd. Ik bid de Heere mijn God uit de grond van mijn hart dat Hij hun medelijdende en barmhartige Vader zal zijn, dat het Hem behage hun van hun kindsheid af Zijn Heilige Geest te schenken en hen in Zijn vreze te doen wandelen gedurende hun gehele leven.'"

‘Wat op mij persoonlijk indruk heeft gemaakt, is zijn geloofsmoed en standvastigheid in moeilijke tijden van vervolging [...]'

Getuigen of besturen: wat krijgt bij u voorrang, en waarom?
"Artikel 36 houdt het bij elkaar. Guido de Brès getuigt ervan hoe de Bijbel over de taak van de overheid spreekt en wat haar hoge roeping is. Tegelijk geeft hij aan dat tot die taak behoort dat wetten en verordeningen gemaakt worden om op die manier recht en orde in de samenleving te bewerkstelligen. Vanuit de kerkelijke ambten staat het getuigenis voorop, voor een bestuurlijk ambt als een wethouder het besturen. Als volksvertegenwoordiger wil ik bijdragen aan zowel het getuigen als aan het besturen."

Hoe maakt u, in het licht van bijvoorbeeld artikelen 36 en 37 uit de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de vertaalslag van geloofsbelijdenis naar politiek programma?
"Dat is inderdaad precies waar het om gaat: in verschillende politieke en maatschappelijke omstandigheden een vertaalslag te maken. Zo spreekt De Brès met verwijzing naar Romeinen 13 over de zwaardmacht van de overheid ‘om te bestraffen hen die kwaad doen en te beschermen de goeden.’ Calvijn werkt het in zijn Institutie breder uit: het gaat er niet om in alle tijden en alle landen dezelfde wetten te hebben.

Er mag best verschil zijn in bijvoorbeeld de strafwetten als het gaat om de strafmaat. De Tien Geboden zijn echter wel blijvend geldig, ook als richtlijn voor het overheidsbeleid. De overheid kan en mag niet neutraal staan in het spervuur van goed en kwaad. Hoe dat invulling krijgt is in de context van de 16e eeuw anders dan in die van de 21e eeuw, maar de Bijbelse grondlijnen blijven overeind: Gods dienares, u ten goede. Ook in onze tijd blijft het wezenlijk dat de kerk niet beknot, maar juist beschermd wordt. Juist omdat het echte heil en de wezenlijke verandering van het hart niet van overheidsregels komt, maar door de verkondiging van het Woord van God.

Artikel 37, over het laatste oordeel, laat tegelijk zien dat de overheid haar macht totaal verkeerd kan gebruiken en degenen die nu wreed vervolgd worden, uiteindelijk door God gekroond worden met heerlijkheid en eer. Met leer en leven laat De Brès zien, welke troost hierin ligt, juist ook in tijden van vervolging en verdrukking."

De overheid is geen straf om het leven van mensen zuur te maken, maar [...] om in een zondige wereld ervoor te zorgen dat het samenleven ordelijk en rustig kan verlopen.

Wat kunnen we van Guido de Brès leren voor vandaag, bijvoorbeeld in het licht van de maatschappelijke tweespalt als gevolg van Covid-19?
"In een tijd van veel verwarring beklemtoonde Guido de Brès tegenover de overheid: wij zijn geen oproerkraaiers. Wij bidden voor de overheid en eren hen en roepen de burgers op tot gehoorzaamheid in alle dingen die niet in strijd zijn met Gods Woord. Tot op het schavot bracht hij dit naar voren. Tegelijk sprak hij de overheid aan, bijvoorbeeld in de brief aan Filips II, om het volk ruimte en recht te bieden. Die beide lijnen vormen samen het evenwicht dat ook in onze verwarrende en gepolariseerde tijd nodig is."

Als u Guido de Brès zou willen citeren tijdens een debat in de Tweede Kamer, welke passage zou dat dan zomaar kunnen zijn?
"Bijvoorbeeld de openingswoorden van artikel 36 zou ik weleens kunnen aanhalen. Het trof mij dat vooropgesteld wordt dat de overheid is ingesteld door “onze goede God (nostre bon Dieu).” De overheid is geen straf om het leven van mensen zuur te maken, maar als het goed is juist heilzaam om in een zondige wereld ervoor te zorgen dat het samenleven ordelijk en rustig kan verlopen."

Dit interview verscheen in het themanummer Guido 500 van Zicht Magazine. Dit magazine is een uitgave van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP. Bestel het themanummer hier!

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is één van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

Indonesie
Nieuws

Tientallen christelijke jongeren in Indonesië aangevallen door moslims: "Dit is puur christenfobie"

Wat begon als een vredige christelijke jongerenretraite eindigde vrijdag 27 juni in religieus geweld. In het Indonesische dorp Tangkil, in West-Java, werd een groep van 36 christelijke jongeren door een woedende menigte van ongeveer 200 moslims verja

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochië, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Meerartikelen

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Ds. Bram Hofland
Column

Een pijnlijke les: preken doe je altijd eerst voor jezelf

Een preek is altijd eerst voor jezelf. Dit is een waarheid als een koe. Onlangs maakte ik het heel concreet mee dat ik de vruchten van mijn prekenserie over de vrucht van de Geest kon meten bij mijzelf. Al jaren ben ik trots autobezitter, probeer hem

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israël is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ‘religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: “Ik geloof dat ik lang heimwee had”

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Mordechai Klimer
Interview

Joodse Messiasbelijder over grenzen aan naastenliefde: "Bidden we soms ook voor de duivel?"

Mordechai Klimer is een Messiasbelijdende Jood, geboren in Israël als zoon van Holocaustoverlevenden. Hij draagt een boodschap met zich mee die even ongemakkelijk als hoopvol is: over herstel, over verzoening, en over de rol van Israël in Gods plan.

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo Méndez Pérez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. Méndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ‘Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de één zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat