Goed idee om ongevaccineerden buiten te sluiten met 2G-beleid? Stefan Paas antwoordt

Nieuws 19 november 2021 Redactie
Stefan Paas

“Als 2G werkelijkheid wordt en de QR-code op steeds meer plekken vereist wordt (mogelijk ook werk en onderwijs), zullen ongevaccineerden minstens over een bepaalde periode buitengesloten worden”, merkt Stefan Paas op via Twitter. De theoloog deelt een paar mijmeringen over vaccinaties, QR-codes en een ‘tweedeling’ in de samenleving.

“Vooropgesteld: ik ben gevaccineerd, en als ik zoiets lees, voel ik dezelfde boosheid tegenover ongevaccineerden die velen in mijn timeline de afgelopen tijd lieten horen. De buikreflex is: (a) laat ze het dan ook maar zelf uitzoeken als ze echt ziek worden, of (b) sluit ze allemaal maar op, zoals in Oostenrijk. Nu is (a) onethisch en inhumaan, dat gaan we nooit doen. Maar het is wel mogelijk dat ongevaccineerden voorlopig grotendeels worden uitgesloten van het openbare leven, om te voorkomen dat nog meer operaties uitgesteld moeten worden. Maar ik vind dat nogal wat."

'Toevallige' tweedeling
"Allereerst: de pandemie en het daaropvolgende vaccinatiebeleid hebben geleid tot deze ‘toevallige’ tweedeling tussen gevaccineerden en ongevaccineerden. Mensen worden nu als het ware door de situatie ‘vastgelegd’ op deze keuzes, alsof het identiteiten zijn en bronnen van burgerschap. Maar gevaccineerden en ongevaccineerden hebben natuurlijk ook veel gemeen met elkaar. Mogelijk heb ik met sommige ongevaccineerden meer gemeen dan met veel gevaccineerden. En op andere dossiers (zeg rechtsstaat of theologie) kom ik gevaccineerde mensen tegen die zich hier gedragen als regelrechte wappies. Anders gezegd: er zijn maar weinig mensen die op geen enkel onderwerp domme taal uitslaan, of zich altijd bescheiden op de vlakte houden.

"Ik wil m'n uiterste best doen om in de ander het beeld van God te blijven zien, juist in die ander die ik vaak niet snap en die me soms enorm irriteert."

Dat is voor mij al een reden om niet te snel mee te gaan in het tweedelingsscenario. Ik wil me geen doodlopende straat in laten duwen door deze rare omstandigheden waarin we nu leven. Het is al erg genoeg, zonder dat burgers tegen elkaar worden opgezet. Christelijke noot: ik wil m'n uiterste best doen om in de ander het beeld van God te blijven zien, juist in die ander die ik vaak niet snap en die me soms enorm irriteert. Christus komt me niet alleen tegemoet in mensen die ik leuk vind en goed kan snappen.

Maar je kunt tegenwerpen dat de ongevaccineerden moreel fout zitten, omdat ze bijdragen aan een zorginfarct en dus doden op hun geweten hebben. Criminelen sluiten we toch ook op? Soms zijn tweedelingen gerechtvaardigd, als de samenleving beschermd moet worden. Dat is zo, maar weten ongevaccineerden echt beter? Persoonlijk ken ik vijf bewust ongevaccineerden, vier van hen academisch opgeleid. Geen van hen ziet zichzelf als medeveroorzaker van een zorginfarct, en allemaal hebben ze volgens zichzelf goede redenen om zich niet te laten vaccineren. Allemaal kunnen ze me omstandig uitleggen dat het niet aan hen ligt, maar aan het systeem (bezuinigingen), aan de leefpatronen van anderen (zij sporten veel, zijn gezond, etc.), enz enz. Zij vinden het oneerlijk dat het probleem bij hen wordt neergelegd."

Onwetendheid
"En dan kom je op een epistemologisch probleem", gaat de hoogleraar missiologie aan de Theologische Universiteit Kampen verder. "Als je iets niet gelooft, ‘weet’ je het niet. Voorbeeld: als je niet gelooft dat het vaccin veilig is, ‘weet’ je dus niet dat het veilig is. Geloven dat p is een minimale voorwaarde voor weten dat p. En als je iets onwaars gelooft (bijvoorbeeld Madrid = hoofdstad van Nederland), ‘weet’ je het ook niet. Idem met overtuigingen met betrekking tot het vaccin: als die niet waar zijn, ‘weet’ je het dus niet. Als ongevaccineerden onware overtuigingen hebben over het vaccin, ‘weten’ ze dus NIET beter. Maar is dit geen schuldige onwetendheid? Is het niet verwijtbaar dat men allerlei onbetrouwbare informatie gelooft? Dat vereist een genuanceerd antwoord: ik denk bijvoorbeeld dat de verantwoordelijkheid van medisch getrainde mensen hier zwaarder weegt dan van de burger in het algemeen.

In die zin is het wellicht verdedigbaar dat zorgpersoneel (zoals in België) verplicht gevaccineerd wordt. Zulke mensen zouden moeten weten hoe het werkt, moeten vaak ook al voor andere ziekten verplicht gevaccineerd zijn, en zijn beter in staat om kaf van koren te scheiden. Maar de meesten van ons zwemmen in een informatiesoep. Zelfs voor getrainde onderzoekers valt het niet mee om kaf van koren te scheiden. En zelfs dan geldt nog dat veel informatie die op zich betrouwbaar is tegelijk ook meerduidig kan zijn, onzekerheidsmarges heeft. Ik denk dus dat je veel mensen niet kunt verwijten dat ze op bepaalde technische en veelzijdige dossiers zoals dit vitale dingen niet 'weten'. Dat maakt het extra bezwaarlijk om hen te 'straffen' met uitsluiting."

"De vergelijking met dronken rijden vind ik bijvoorbeeld ongepast. Het gaat in het algemeen om prima functionerende burgers."

Vertrouwensprobleem
"Bottom-line is dat we het overgrote deel van onze overtuigingen en handelingen (bijvoorbeeld over een brug rijden of in een vliegtuig stappen) baseren op vertrouwen. En vertrouwen is een lastig ding. Niet af te dwingen, makkelijk te verliezen. Kun je het iemand kwalijk nemen die zo bang is door alles wat-ie op het internet heeft gelezen, dat-ie niet in een vliegtuig stapt? Of iemand die het vertrouwen in de overheid heeft verloren? Komt bij: een groot deel van de ongevaccineerden zijn tieners en twintigers. Ik vind dat je mensen eigenlijk niet verantwoordelijk moet houden voor opvattingen die ze voor hun 30e hebben. Laten we niet te hard zijn voor jongeren, ze moeten nog zoveel leren, en hun wereld is zoveel gecompliceerder en overweldigender dan die waarin ik opgroeide.

Dus met zo’n tweedeling gaan we mensen afsnijden van het publieke leven die toch al een vertrouwensprobleem hebben of die gewoon nog te weinig kennis en ervaring hebben om informatie goed af te wegen. Het risico dat dit alleen leidt tot verdere verharding lijkt me groot: je krijgt dan jarenlang een pandemiekloof in de samenleving, waar volksmenners garen bij spinnen. Ook bij toekomstig beleid (denk aan klimaat) hebben we een groot draagvlak nodig. Het helpt dan niet als we juist die pakweg 15% van de samenleving afkoppelen die toch al vatbaar is voor wantrouwen en afhaakgedrag.

Maar moeten we ongeïnformeerde en wantrouwige mensen dan niet beschermen tegen de gevolgen van hun eigen keuzes? Ik aarzel: de vergelijking met dronken rijden vind ik bijvoorbeeld ongepast. Het gaat in het algemeen om prima functionerende burgers. En ook dan geldt: zo'n forse ingreep in fundamentele grondrechten, dat doen we ook niet zo snel in andere dossiers (ik kom weleens in de verleiding, maar da's wat anders)”, stelt Paas met een knipoog. “Het is echt het laatste dat je moet willen. Is er echt geen alternatief? Geen keuze?"

We gaan dit samen doen
"Er zou, denk ik, een heel goed signaal van uitgaan als Nederlanders nu nog een keer tegen elkaar zouden zeggen: we gaan dit samen doen, gevaccineerd en ongevaccineerd. Later praten we het wel uit, maar nu gaan we de lasten samen delen. Een 1G-beleid zou daarbij passen, of wellicht toch maar weer een algemene lockdown (met uitzondering van onderwijs). Met ruime steun voor ondernemers uiteraard. Intussen tegen iedereen die nu wijst op de systeemfouten in de zorg (klopt: een zorginfarct ligt niet alleen aan de toestroom van ongevaccineerde coronapatiënten, maar ook aan bezuinigingen etc.): voor alles is een tijd, en nu is het niet de tijd voor dit soort teksten.

Dat is net zoiets als iemand zien verdrinken en dan roepen dat dit ervan komt als je bezuinigt op schoolzwemmen. Eerst die persoon uit het water halen en dan later evalueren en beleidskeuzes maken voor de langere termijn. Laten we hiervan leren. En tot slot: mocht u nog twijfelen, laat u alstublieft vaccineren. Alle kleine beetjes helpen en ook u bent belangrijk voor het grote geheel. Voor sommigen is zo'n keus moeilijker dan voor anderen, dat snap ik heel goed. Dus chapeau en grote dank als u het toch gaat doen”, aldus Paas.

Praatmee

Beluister onze podcast

#366 Jeffrey & Martin Koornstra over een zieke kerk, herleving in de kerk en opwekking
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. B. Visser
Nieuws

Hervormde gemeente Nunspeet verwelkomt nieuwe predikant: ds. B. Visser

De hervormde gemeente te Nunspeet (Opstandingskerk) mag in de persoon van ds. B. Visser een nieuwe predikant verwelkomen. De hervormde wijkgemeente was sinds het vertrek van ds. J. D. J. ten Voorde in 2022 vacant. Visser was sinds 2020 verbonden aan

Hans Bügel
Nieuws

Jurist haalt uit naar Christelijk Gereformeerd Beraad: 'Kerkelijk vandalisme'

Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) is verschil van mening over de kerkelijke structuur en bevoegdheden van meerdere vergaderingen zoals de synode. Hans Bügel, CGK-lid en jurist, uit felle kritiek op het standpunt van het Christelijk Ge

Jacques Brunt
Video

Videoboodschap Jacques Brunt over Israël-Iran en omstreden motie GroenLinks-PvdA

"Heel de wereld zal weten dat Israël een God heeft", deze woorden uit 1 Samuel 17 vormen het uitgangspunt van een nieuwe aflevering uit de serie 'Levenslicht'. In deze serie bespreekt Jacques Brunt - aan de hand van Bijbelteksten - de laatste actuali

Nicaragua
Nieuws

Wereldwijde gebedsdag voor kerk in Nicaragua: “Regering voert oorlog tegen eigen volk”

De Amerikaanse Bisschoppenconferentie (USCCB) heeft woensdag 25 juni uitgeroepen tot een Dag van Gebed voor de Kerk in Nicaragua. De oproep komt op een moment dat de vervolging van christenen in het Centraal-Amerikaanse land een dieptepunt bereikt he

Engelsen demonstreren tegen hulp bij zelfdoding
Nieuws

Christenen reageren geschokt op nieuwe Engelse wet hulp bij zelfdoding

Britse christenen reageren geschokt op de goedkeuring van een wetsvoorstel dat hulp bij zelfdoding legaliseert voor terminaal zieke mensen. Het Lagerhuis stemde op vrijdag 20 juni met een nipte meerderheid vóór het voorstel. De wet gaat nu naar het H

Kees Brouwer
Interview

Kees Brouwer heeft een ongeneeslijke spierziekte: "Elke dag is genade - zelfs nu."

Wat doe je als je lichaam je langzaam in de steek laat, terwijl je geest nog helder is? Kees Brouwer (72) kreeg na het verlies van zijn vrouw te horen dat hij PSMA heeft, een progressieve spierziekte die lijkt op ALS. Toch zit hij vol levenslust en h

Ds. A. C. Borsje
Video

Ds. Borsje vertelt over vijfjarig meisje dat sprak op opa’s begrafenis

"Aan zijn stem hoorde je altijd dat hij serieus was en daarom vind ik het zo mooi dat opa nu met zijn handen gevouwen in de kist ligt", aldus ds. A. C. Borsje. De hervormde predikant vertelde in een preek dat hij een begrafenis bijwoonde van een zeve

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe hij ooit in de verkeerde trein stapte

"Heel even dacht ik nog dat het een grap was, maar al snel besefte ik dat in de verkeerde trein was gestapt", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' vertelt de spreker en schrijver hoe hij ooit in een v

Meerartikelen

Elishba
Nieuws

Christelijk meisje (14) ontvoerd en gedwongen bekeerd tot islam in Pakistan

In Pakistan is opnieuw een minderjarig christelijk meisje het slachtoffer geworden van ontvoering en gedwongen bekering tot de islam. Elishba Adnan (14), een katholiek meisje uit de regio Burewala in de provincie Punjab, werd op 11 juni uit haar oude

Palestijnse activisten
Verdieping

Oudste haat in nieuw jasje: de wereldwijde opleving van antisemitisme

De afgelopen jaren zien we een zorgwekkende ontwikkeling: antisemitisme groeit wereldwijd. Deze haat, die eigenlijk een heropleving is van de ‘oudste haat’, komt nu vaker en heftiger voor dan we lange tijd hebben gezien. Vooral na de terroristische a

Damascus
Nieuws

Christenen in Syrië protesteren tegen geweld na aanslag op kerk; terreurgroep opgerold

Het aantal dodelijke slachtoffers van de islamitische zelfmoordaanslag op een kerk in Damascus is gestegen naar minstens 25. Christenen in Syrië zijn uit protest de straat opgegaan en het verantwoordelijke terreurnetwerk van Islamitische Staat is doo

Pieter
Video

Pieter ergerde zich aan kerkregels: "Ik werd gegrepen door God"

Jarenlang had hij niets met geloof, ergerde zich aan kerkelijke regels en hield geloofsgesprekken af. Maar tijdens een wandeling in het Rotterdamse Prinsenpark veranderde alles. Een gebed om hulp voor zijn zieke vader werd verhoord, en dat betekende

Dr. Steven Paas
Opinie

Christendom en jodendom onlosmakelijk verbonden? Talmoed verzwijgt Jezus

Met een rookgordijn van moeilijk herkenbare verwijten ontwijkt Bjorn Lous helaas de kern van mijn betoog. Als je een christen bent, wie is Jezus dan voor je? Is Jezus voor Lous alleen degene door wie heidenen bij Gods verbond met Israël mogen horen?

Ds. Bram Beute
Column

‘Iedereen is welkom’: geen oppervlakkige boodschap

‘Iedereen is welkom!’ Dat staat in grote letters voor iedereen te lezen op het nieuwe spandoek aan ons kerkgebouw. Ik ben er best een beetje trots op. We hebben er lang over gepraat. Dit leek ons het belangrijkste om te zeggen tegen iedereen die voor

CrossPointe Community Church
Nieuws

Heldhaftig optreden voorkomt bloedbad bij kerkaanval in Michigan

Gemeenteleden verijdelden op het nippertje een aanslag op een kerk in de Amerikaanse staat Michigan. Tijdens de zondagochtenddienst op 22 juni opende een gewapende man het vuur buiten de CrossPointe Community Church in Wayne, een voorstad van Detroit

Engelse agente spreekt straatprediker aan
Nieuws

Londense politieagent spreekt straatpredikers aan: "Ik vind het gewoon verkeerd"

Twee christelijke straatpredikers zijn aangesproken door een Londense politieagent terwijl ze evangeliseerden vlak bij het treinstation King’s Cross. Het voorval verscheen als een filmpje op sociale media en veroorzaakte veel ophef. Het gaat om Mon B

India
Nieuws

Grote zorgen om toenemend geweld tegen christenen in India

Christenen in India worden steeds vaker het slachtoffer van geweld en discriminatie. In de eerste vijf maanden van 2025 zijn er al 313 meldingen van aanvallen op christenen geregistreerd, gemiddeld meer dan twee per dag. Dat blijkt uit gegevens van d

Amerikaans klaslokaal
Nieuws

Texas verplicht openbare scholen om tien geboden in klaslokalen op te hangen

De gouverneur van Texas, Greg Abbott, heeft een nieuwe wet ondertekend. Deze wet verplicht openbare scholen om de tien geboden zichtbaar in de klas op te hangen. Tegelijkertijd verklaarde een federale rechtbank een vergelijkbare wet in Louisiana onge

Ds. W. Visscher
Video

Wat moet je als ouders doen als je kind niet meer naar de kerk wil? GerGem-predikant antwoordt

Als christelijke ouders willen we niets liever dan dat onze kinderen de Heere en Zijn dienst lief krijgen. Maar wat nu als je als ouders op een dag te horen krijgt dat een van je kinderen niet meer naar de kerk wil? Hoe moet je daar dan op reageren?

Kerk Damascus
Nieuws

Zelfmoordaanslag op kerk in Damascus eist tientallen levens: "Alles is opnieuw weggevaagd"

Bij een zelfmoordaanslag in de Grieks-Orthodoxe Sint-Elia kerk in Damascus zijn zondag tientallen christenen om het leven gekomen. Daarnaast raakten veel mensen gewond. Vermoedelijk zit de islamitische terreurgroep Islamitische Staat (IS) achter de a