Moeilijke Bijbelteksten: Is er verband tussen de wereld en Jakobs familie?

God 27 november 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de hongersnood in het beloofde Land en Jozefs aanpak ervan in Egypte.

Na de dood van de aartsvader Izak was Jakob, zijn zoon, de nieuwe patriarch geworden. Hij verbleef bij Hebron (Gn 37:14). Maar er was spanning in het gezin in verband met Jakobs zoon Jozef. Jakob hield het meest van hem, omdat hij een van de laatkomertjes was (30:25). Maar Jozef vertelde Jakob ook over al het kwaad dat zijn oudere broers uithaalden. Zijn broers haatten hem.

Misdaden van Jakobs zonen
Het werd nog erger toen Jozef tot tweemaal toe profetische dromen kreeg over het gezin, waaruit afgeleidt zou kunnen worden dat hij zijn vader als patriarch zou opvolgen. Daarom haatte zijn broers hem nog meer vanuit jaloezie. Toen Jozef eens zijn broers opzocht terwijl zij het kleinvee van hun vader aan het weiden waren, besloten zij hem te doden (broedermoord; 37:18). Zo was het gesteld met Jakobs zonen. Juda kwam toen met het plan om Jozef te verkopen om zo tenminste nog aan hem te kunnen verdienen. De eerste misdaden van Jakobs zonen, met uitzondering van Ruben, de eerstgeborene (37:18, 29). Zo gebeurde het dat Jozef als slaaf in Egypte belandde.

Toen Jakobs zonen terugkeerde naar het kamp van hun vader, vroeg hij waar Jozef was. Ze lieten hun vader de kleding van Jozef zien dat ze eerder met bloed van een geitenbok hadden besmeurd. Ze zeiden het zo gevonden te hebben in het veld en deden vermoeden dat Jozef verscheurd was door een wild dier. Weer een misdaad van Jakobs zonen. Jakob ging in diepe rouw en kon door niemand worden getroost. De sfeer in het kamp van Jakob was helemaal omgeslagen.

Verval van Juda
Juda, de kandidaat patriarch, verliet zijn vader en ging bij de Kanaänieten wonen. Huwde een Kanaänitische vrouw en kreeg een gezin (38:1). Weer een misdaad van een van Jakobs zonen. De eerstgeborene zoon van Juda wekte Gods toorn op zodat Hij hem doodde. Hetzelfde deed God met zijn tweede zoon, omdat ook hij een misdadiger was. Juda ging daarna hoereren, waardoor hij opgescheept kwam te zitten met kinderen van zijn eigen hoererij. Zo diep was het verval van Juda.

Tegenstrijdigheid?
Izak had Jakob van Godswege de belofte gegeven voor een gezegend verblijf in het beloofde Land (27:28-29). Alleen Jakob had vanaf het moment van komst in dat Land problemen gekend. Het begon met de verkrachting van zijn dochter Dina in Salem (Gn 34:1-2), waardoor hij angstig wegvluchtte. Daarna was zijn geliefde vrouw Rachel gestorven in de bevalling van Benjamin vlakbij Bethlehem (35:19). Nadat hij zich gevestigd had bij Hebron was Jozef van hem weggenomen.

Toch staat nergens dat het Jakob ontbrak aan de basisbehoeften (27:28). Ook was het gevaar van Ezau geweken en leefde Jakob blijkbaar in vrede met de Kanaänieten. Het feit dat Jakob en niet Ezau op de plaats van zijn voorvaderlijke kampplaats bij Hebron woonde maakte hem patriarch (voortzetter van de nalatenschap van Abraham; 27:29).

Ook overkwam Jakobs zonen precies wat Izaks belofte stelde. Alleen dan negatief. Vervloekt zou zijn, ieder die Jakob zou vervloeken (vergelijk 12:3). De misdaden van Jakobs zonen waren zeker een vervloeking van hun vader en daardoor werden zij daarmee getroffen. Maar niemand, Jakob niet en geen van zijn familieleden, vatte dit echter zo op.

Hongersnood in alle landen
Omdat de vervloeking jaren lang niet werd omgekeerd in zegen aan Jakob, kwam het van kwaad tot erger. Zo zelfs, dat in alle landen een hongersnood uitbrak (41:54) met Kanaän (Jakobs zonen) als het epicentrum (Hnd 7:11). Opmerkelijk genoeg had één zoon van Jakob, Jozef, dit geopenbaard gekregen tijdens zijn gevangenschap in Egypte (de dromen van de Farao kwamen van God).

Het bleek Jozef die de vervloeking zou omkeren in zegen aan Jakob en, zoals Izak had beloofd, werd hij daardoor gezegend. Alleen opnieuw had Jakob en geen van zijn familieleden daar weet van. Maar, zoals altijd, had ook iedereen die met Jozef te maken had deel aan de zegen die God hem gaf. Jozef kwam met een strategisch/tactisch plan. In dit geval heel het land Egypte en de omringende landen die voedsel in Egypte kwamen kopen.

Vloek in zegen omgekeerd
Ook Jakobs zonen, maar zonder Benjamin, kwamen naar Egypte omdat het de enige plaats was waar nog voedsel te koop was (42:3-4). Blijkbaar had Juda dus weer contact gezocht met zijn familie door de hongersnood. In Egypte aangekomen bij Jozef, die ze niet herkende, werd de profetische droom van Jozef deels vervuld (37:7); al zijn broers knielden aan zijn voeten en bogen zich voor hem neer (42:6).

Ze kregen voedsel, maar de hongersnood bleef zeven jaar aanhouden. Ze moesten dus opnieuw naar Egypte om voedsel te halen (43:1-2). Maar ditmaal trad Juda ook op om zijn vader Jakob te zegenen. Hij zou borg staan voor zijn jongste zoon Benjamin die ditmaal mee zou gaan naar Egypte (43:9; 44:32-34). Voor de tweede keer in Egypte aangekomen bij Jozef werd de profetische droom van Jozef verder vervuld (43:28; 44:14).

Dan openbaart Jozef zich aan zijn broers, bij wie de doodsangst om het hart sloeg om de misdaden die ze hem aangedaan hadden. Maar Jozef wilde de vloek keren in zegen en verzoende zich met zijn broers en liet ook zijn vader en de rest van de familie naar Egypte komen. Zij zouden er heel lang in welvaart leven. Daarmee werd de profetische droom van Jozef volledig vervuld (37:9; 46:29). Alleen kon hij Jakob niet opvolgen als patriarch, want hij was eigendom van de Farao. Die had Jozef aangesteld als tactisch/operationeel bestuurder. Hij was Egyptenaar geworden en was daardoor buiten de Hebreeuwse familie van Jakob komen te staan. Vandaar dat Jakob zijn twee zonen Efraim en Manasse adopteerde (48:5), waardoor Jozefs nalatenschap in zijn familie geborgd zou zijn.

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri