Moeilijke Bijbelteksten: Is er verband tussen de wereld en Jakobs familie?

God 27 november 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de hongersnood in het beloofde Land en Jozefs aanpak ervan in Egypte.

Na de dood van de aartsvader Izak was Jakob, zijn zoon, de nieuwe patriarch geworden. Hij verbleef bij Hebron (Gn 37:14). Maar er was spanning in het gezin in verband met Jakobs zoon Jozef. Jakob hield het meest van hem, omdat hij een van de laatkomertjes was (30:25). Maar Jozef vertelde Jakob ook over al het kwaad dat zijn oudere broers uithaalden. Zijn broers haatten hem.

Misdaden van Jakobs zonen
Het werd nog erger toen Jozef tot tweemaal toe profetische dromen kreeg over het gezin, waaruit afgeleidt zou kunnen worden dat hij zijn vader als patriarch zou opvolgen. Daarom haatte zijn broers hem nog meer vanuit jaloezie. Toen Jozef eens zijn broers opzocht terwijl zij het kleinvee van hun vader aan het weiden waren, besloten zij hem te doden (broedermoord; 37:18). Zo was het gesteld met Jakobs zonen. Juda kwam toen met het plan om Jozef te verkopen om zo tenminste nog aan hem te kunnen verdienen. De eerste misdaden van Jakobs zonen, met uitzondering van Ruben, de eerstgeborene (37:18, 29). Zo gebeurde het dat Jozef als slaaf in Egypte belandde.

Toen Jakobs zonen terugkeerde naar het kamp van hun vader, vroeg hij waar Jozef was. Ze lieten hun vader de kleding van Jozef zien dat ze eerder met bloed van een geitenbok hadden besmeurd. Ze zeiden het zo gevonden te hebben in het veld en deden vermoeden dat Jozef verscheurd was door een wild dier. Weer een misdaad van Jakobs zonen. Jakob ging in diepe rouw en kon door niemand worden getroost. De sfeer in het kamp van Jakob was helemaal omgeslagen.

Verval van Juda
Juda, de kandidaat patriarch, verliet zijn vader en ging bij de Kanaänieten wonen. Huwde een Kanaänitische vrouw en kreeg een gezin (38:1). Weer een misdaad van een van Jakobs zonen. De eerstgeborene zoon van Juda wekte Gods toorn op zodat Hij hem doodde. Hetzelfde deed God met zijn tweede zoon, omdat ook hij een misdadiger was. Juda ging daarna hoereren, waardoor hij opgescheept kwam te zitten met kinderen van zijn eigen hoererij. Zo diep was het verval van Juda.

Tegenstrijdigheid?
Izak had Jakob van Godswege de belofte gegeven voor een gezegend verblijf in het beloofde Land (27:28-29). Alleen Jakob had vanaf het moment van komst in dat Land problemen gekend. Het begon met de verkrachting van zijn dochter Dina in Salem (Gn 34:1-2), waardoor hij angstig wegvluchtte. Daarna was zijn geliefde vrouw Rachel gestorven in de bevalling van Benjamin vlakbij Bethlehem (35:19). Nadat hij zich gevestigd had bij Hebron was Jozef van hem weggenomen.

Toch staat nergens dat het Jakob ontbrak aan de basisbehoeften (27:28). Ook was het gevaar van Ezau geweken en leefde Jakob blijkbaar in vrede met de Kanaänieten. Het feit dat Jakob en niet Ezau op de plaats van zijn voorvaderlijke kampplaats bij Hebron woonde maakte hem patriarch (voortzetter van de nalatenschap van Abraham; 27:29).

Ook overkwam Jakobs zonen precies wat Izaks belofte stelde. Alleen dan negatief. Vervloekt zou zijn, ieder die Jakob zou vervloeken (vergelijk 12:3). De misdaden van Jakobs zonen waren zeker een vervloeking van hun vader en daardoor werden zij daarmee getroffen. Maar niemand, Jakob niet en geen van zijn familieleden, vatte dit echter zo op.

Hongersnood in alle landen
Omdat de vervloeking jaren lang niet werd omgekeerd in zegen aan Jakob, kwam het van kwaad tot erger. Zo zelfs, dat in alle landen een hongersnood uitbrak (41:54) met Kanaän (Jakobs zonen) als het epicentrum (Hnd 7:11). Opmerkelijk genoeg had één zoon van Jakob, Jozef, dit geopenbaard gekregen tijdens zijn gevangenschap in Egypte (de dromen van de Farao kwamen van God).

Het bleek Jozef die de vervloeking zou omkeren in zegen aan Jakob en, zoals Izak had beloofd, werd hij daardoor gezegend. Alleen opnieuw had Jakob en geen van zijn familieleden daar weet van. Maar, zoals altijd, had ook iedereen die met Jozef te maken had deel aan de zegen die God hem gaf. Jozef kwam met een strategisch/tactisch plan. In dit geval heel het land Egypte en de omringende landen die voedsel in Egypte kwamen kopen.

Vloek in zegen omgekeerd
Ook Jakobs zonen, maar zonder Benjamin, kwamen naar Egypte omdat het de enige plaats was waar nog voedsel te koop was (42:3-4). Blijkbaar had Juda dus weer contact gezocht met zijn familie door de hongersnood. In Egypte aangekomen bij Jozef, die ze niet herkende, werd de profetische droom van Jozef deels vervuld (37:7); al zijn broers knielden aan zijn voeten en bogen zich voor hem neer (42:6).

Ze kregen voedsel, maar de hongersnood bleef zeven jaar aanhouden. Ze moesten dus opnieuw naar Egypte om voedsel te halen (43:1-2). Maar ditmaal trad Juda ook op om zijn vader Jakob te zegenen. Hij zou borg staan voor zijn jongste zoon Benjamin die ditmaal mee zou gaan naar Egypte (43:9; 44:32-34). Voor de tweede keer in Egypte aangekomen bij Jozef werd de profetische droom van Jozef verder vervuld (43:28; 44:14).

Dan openbaart Jozef zich aan zijn broers, bij wie de doodsangst om het hart sloeg om de misdaden die ze hem aangedaan hadden. Maar Jozef wilde de vloek keren in zegen en verzoende zich met zijn broers en liet ook zijn vader en de rest van de familie naar Egypte komen. Zij zouden er heel lang in welvaart leven. Daarmee werd de profetische droom van Jozef volledig vervuld (37:9; 46:29). Alleen kon hij Jakob niet opvolgen als patriarch, want hij was eigendom van de Farao. Die had Jozef aangesteld als tactisch/operationeel bestuurder. Hij was Egyptenaar geworden en was daardoor buiten de Hebreeuwse familie van Jakob komen te staan. Vandaar dat Jakob zijn twee zonen Efraim en Manasse adopteerde (48:5), waardoor Jozefs nalatenschap in zijn familie geborgd zou zijn.

Praatmee

Beluister onze podcast

#375 Jeffrey & Jan-Willem Grievink over Charlie Kirk, 'homogenezing' en het Bijbelse hartland
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

CGK-synode
Nieuws

Kerkrechtdeskundigen nemen twijfel weg: 'Alleen synode kan einde CGK bepalen'

Het blijft onrustig binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Volgens twee kerkrechtdeskundigen is er juridisch geen twijfel: het kerkverband bestaat nog steeds, en alleen een besluit van de generale synode kan dat veranderen. Dat stellen mr

Dr. Bart Jan Spruyt
Persbericht

Bijbels Beraad M/V benoemt dr. Bart Jan Spruyt als lector

Bijbels Beraad M/V heeft met ingang van 1 oktober dr. Bart Jan Spruyt als lector benoemd. Spruyt is docent kerkgeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam en een bekende publicist. Het betreft een benoeming voor drie dagen per week. Met deze ben

Kirk
Nieuws

Kerkbezoek VS stijgt na moord op Charlie Kirk: "Iedereen wil naar de kerk"

De moord op de Amerikaanse conservatief-christelijke Charlie Kirk (31) heeft ervoor gezorgd dat meer mensen afgelopen zondag een kerk bezochten. In heel de Verenigde Staten melden kerkleiders een opvallende toename van bezoekersaantallen. Op sociale

Kirk
Nieuws

Ooggetuige vertelt over laatste momenten Charlie Kirk: "Hij keek langs me heen naar de eeuwigheid"

De christelijke auteur Frank Turek was een van de vertrouwelingen van de vorige week vermoorde Charlie Kirk. In een videoboodschap die online veel gedeeld wordt, vertelt hij over de laatste momenten van Kirk. Samen met anderen deed hij er alles aan o

Niger
Nieuws

Doopdienst in Niger verandert in bloedbad: tientallen slachtoffers

Een feestelijke doopplechtigheid in het westen van Niger is maandag uitgelopen op een tragedie. Gewapende mannen op motoren openden het vuur op de aanwezigen in het dorp Takoubatt (regio Tillabéri). In totaal kwamen 22 mensen om het leven. Volgens ee

Ds. P. den Ouden
Video

HHK-predikant vertelt wat Maarten Luther deed als hij zich aangevochten voelde

Als het over de bekende reformator Maarten Luther gaat, hebben we vaak het beeld van een onverschrokken christen die altijd zeker van zijn zaak was. Maar in zijn leven kende Luther echter ook een hoop strijd en aanvechting. Zo vertelde ds. P. den Oud

Ds. J. Oosterbroek
Nieuws

Twee beroepen voor CGK-predikant J. Oosterbroek

Ds. J. Oosterbroek (foto) mag de komende periode gaan nadenken over een eventuele verhuizing. De predikant ontving zowel van de christelijke gereformeerde kerk te Hoogeveen als de christelijke gereformeerde kerk te Leeuwarden een beroep. De predikant

Christian Climate Action
Nieuws

Christelijke activisten protesteren in Engelse kerken tegen klimaatverandering

Afgelopen weekend vonden in Engeland verschillende protesten plaats in grote kerken. Leden van de groep Christian Climate Action riepen de Kerk van Engeland op om duidelijker stelling te nemen tegen klimaatverandering. Dat deden zij onder meer met sp

Meerartikelen

Dead Sea Scrolls
Nieuws

Nieuwe computertool moet studie Dode Zeerollen vergemakkelijken

Israëlische onderzoekers van de Universiteit van Tel Aviv hebben een nieuwe computertool ontwikkeld om de Dode Zeerollen beter te bestuderen. Dat schrijft All Israel News. De bijna 2.000 jaar oude rollen werden in 1947 ontdekt in grotten bij de Dode

Stoffer Bikker
Nieuws

Belangrijkste debatten van het jaar: 8 opvallende momenten van CU en SGP

Stevige debatten, complimenten én een verspreking die tot hilariteit in de Tweede Kamer leidde; de eerste dag van de belangrijkste debatten van het jaar is voorbij. De christelijke partijen kwamen nog niet aan hun bijdragen toe, maar lieten zich wel

Evert Barten en film kijken
Nieuws

Christelijke filmrecensenten richten zich tot directeur jeugdbond GerGem

Een groep christelijke filmrecensenten heeft deze week een open brief gepubliceerd. Aanleiding is een interview met Evert Barten, directeur van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG), die in zijn recente boek Niet te filmen stellig beweert dat f

Jan-Willem Grievink
Podcast

Jan-Willem Grievink over Charlie Kirk: "Bewijs eens dat hij ongelijk had"

De moord op de Amerikaanse christelijke activist Charlie Kirk roept wereldwijd reacties op - ook in Nederland. Theologen Jan Martijn Abrahamse en Stefan Paas waarschuwden voor een te snelle religieuze duiding van de aanslag. Cvandaag-columnist Jan-Wi

Nico van der Voet
Column

Ook op Urk heersen de ‘wetten’ van de sociologie

Een Marokkaans gezin vluchtte vorig jaar in angst van Urk, nadat hun 14-jarige zoon valselijk werd beschuldigd van het verbranden van Israëlische vlaggen. Hoewel hij snel werd vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs, was het kwaad geschied: bedreigingen

Stoffer timmermans
Nieuws

Timmermans en Stoffer clashen over islam: "Wees niet zo naïef!"

Nadat aan het begin van de Algemene Politieke Beschouwingen Mirjam Bikker (CU) met Geert Wilders de degens kruiste over de islam, was het enkele uren later de beurt aan SGP-leider Chris Stoffer en Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA). Stoffer verweet z

Family7
Persbericht

Family7 start 13-delige serie over Gods schepping en heilsplan

Vanaf woensdag 17 september om 19:30 uur zendt de christelijke tv-zender Family7 een nieuwe 13-delige serie uit van Bijbelse toekomstverwachting met als thema ‘Genesis 1 in het licht van de nieuwe schepping’ met Bijbelleraar Theo Niemeijer en present

Wilders Bikker
Nieuws

Stevig debat Bikker en Wilders: "Christendom koester ik, islam niet"

CU-leider Mirjam Bikker en PVV-voorman Geert Wilders voerden tijdens de Algemene Politieke beschouwingen een stevig debat over de rol van de islam en godsdienstvrijheid in Nederland. Daarbij vertelde Bikker over haar geloof in Jezus en benadrukte Wil

Ds. A. A. F. van de Weg.
Nieuws

Hersteld hervormde gemeente Kralingse Veer beroept ds. A. A. F. van de Weg

De hersteld hervormde gemeente te Kralingse Veer (Rotterdam) heeft een beroep uitgebracht op ds. A. A. F. van de Weg (foto). De predikant moet in de Laankerk de opvolger worden van de onlangs naar Middelharnis-Sommelsdijk vertrokken ds. F. van Binsbe

Bikker en stoffer
Nieuws

Christelijke partijen snoeihard na Prinsjesdag: "Troonrede liet vooral leegte horen"

Op Prinsjesdag presenteerde het demissionaire kabinet traditiegetrouw de miljoenennota, waarin de belangrijkste plannen voor het komende jaar staan. SGP en ChristenUnie zijn allesbehalve blij met de plannen en tonen zich in hun reactie zeer kritisch:

kirk
Nieuws

Christelijke rapper wijst na moord Charlie Kirk op Jezus: "Ik ben het beu"

De moord op de Amerikaanse christelijke activist Charlie Kirk roept wereldwijd reacties op. Ook de christelijke hiphopartiest Lecrae heeft zich uitgesproken. In een videoboodschap benadrukt hij dat geweld nooit de oplossing kan zijn en verwijst hij n

huwelijkspartners
Nieuws

'Eerdere seksuele partners maakt iemand minder aantrekkelijk als huwelijkspartner'

Een nieuwe internationale studie laat zien dat zowel mannen als vrouwen iemand met veel eerdere seksuele partners minder geschikt vinden als huwelijkspartner, zo meldt Christian Today. Meer dan 5.300 mensen uit elf landen deden mee aan het onderzoek,