Open brief aan alle reformatorische kerken in verwarrende coronatijd

God 29 oktober 2020 Conny Luchtenburg-van Cappellen
Conny Luchtenburg-van Cappellen

In de afgelopen jaren publiceerde Conny Luchtenburg-van Cappellen rondom Hervormingsdag twee open brieven aan de reformatorische kerken. In dit bewogen jaar waarin het coronavirus ons leven op een totaal ander (zij)spoor zette, neemt zij ons voorafgaand aan Hervormingsdag mee van Rotterdam via de Biblebelt naar de omgeving Utrecht. Om terug- en vooruit te kijken, toekomstmuziek te horen en stil te staan bij blijvende Troost in leven en sterven.

Eens in de zoveel tijd drink ik koffie met Odette. Zij is een onkerkelijke vriendin van mij. Vroeger had ik naast vriendinnen van kerk en school, ook al veel kinderen om mij heen die ‘nergens aan deden’. Onderaan de Van Brienenoordbrug, in dat Rotterdamse dorpje Kralingse Veer, woonden veel mensen die niet (meer) kerkelijk waren. Er gingen er nog wel wat naar de Laankerk; de gereformeerde kerk op wieltjes, zoals mijn familie dat noemde. En bij ons aan de overkant in de Oud Gereformeerde Gemeente zaten mijn oma, twee oud-tantes en nog een handjevol zoekende mensen.

De dominee preekte dat je geen wereldse vriendschappen moest aangaan. Vaak lag ik wakker van een knagend schuldgevoel, want ik had de Heere God én mijn Rotterdammers juist zo lief.

Saamhorigheid ondanks de verschillen
De ontkerkelijking kreeg in de jaren ‘70 steeds meer vat op Kralingse Veer. De christelijke dorpsschool had in de loop van de jaren langzaam maar zeker steeds meer aan christelijke identiteit ingeboet. In die tijd vertrokken veel kerkelijke families. Daar groeiden de kerken en reformatorische scholen en versterkte de Biblebelt-strook. Als jongste kinderen bezochten mijn zus en ik, op verzoek van de kerkenraad, de reformatorische school in Capelle West. Ons gezin was daar ook lid van de kerk. Maar verhuizen wilden we niet. Ondanks dat we als één van de weinige kerkelijke gezinnen achterbleven, voelden we ons er thuis. Er was acceptatie en we waren gewoon Rotterdammers onder elkaar. Grote saamhorigheid ondanks de verschillen. Het komt er alleen soms wat ‘rot’ uit, want bij ons passen eigenlijk geen woorden maar daden.

Toch naar de Biblebelt
Zo kreeg ik als kind automatisch vrienden die niet gelovig waren. De dominee preekte dat je geen wereldse vriendschappen moest aangaan, want als God een mens bekeerde dan ging je de wereldse begeerlijkheden haten. Zolang ik met deze vrienden omging kon ik dus geen kind van God zijn, was mijn stille conclusie. Vaak lag ik wakker van een knagend schuldgevoel, want ik had de Heere God én mijn Rotterdammers juist zo lief. Op m’n 14e verhuisde ons gezin dan toch naar een plaats bij familie op de Biblebelt en moest ik mijn lieve vrienden achterlaten.

Als mijn man en ik met onze kinderen terugkomen in onze geboorteplaats, dan genieten wij enorm. Waar ik me vroeger nog weleens geneerde voor mijn mentaliteit, zo houden onze kinderen juist van dat normale. Jullie praten met mensen die je nog nooit gezien hebt alsof je ze al járen kent, zeiden ze. Reacties zoals: ‘Zo is het meissie! Ff een bakkie? Moet je nou is hore joh. Ken die niet uitkijke dan? ’t Hebbie nou gedaan? Dóes normaal man. Ja toch, niet dan?’ Als ik in de metro richting Rotterdam zit, waan ik me in vroeger tijden waar eenvoudig leven heel gewoon was. Daar mocht ik van mijn ouders zijn, wie ik was: gewoon mijzelf (je eigen), dat is namelijk leuk zat.

Het Godsbeeld van Odette is zo puur en eerlijk. Zij die geen enkele kennis heeft van kerksystemen, kerkorde en dogmatiek, is voor mij een voorbeeld van Godsvertrouwen.

Odette
Het koffiemoment met Odette in mijn huidige woonplaats, is mij daarom misschien éxtra dierbaar (en sinds coronatijd nog meer). Ze is zonder Bijbel opgegroeid, maar heeft in de loop van haar leven toch een bepaald Godsbesef opgebouwd. Zij is mede tot geloof gekomen door een aantal gewone ontmoetingen. Zo kruisten onze paden elkaar via mijn werk, dat van een gemeentelid in een speeltuintje in haar wijk en via haar eigen werk was daar een evangelische oude dame. Op een winkelcentrum kreeg zij van onze kerk een Bijbel en kinderbijbel uitgereikt. ‘Ik kreeg ze helemaal gratis en het waren zulke lieve mensen’, zei ze verwonderd. Voor mij persoonlijk was deze werking van de Heere God in haar leven een intense bemoediging. Het bevestigde dat God zelf doorgaat met Zijn werk in mensenlevens en dat Hij hiervoor verschillende menselijke kracht en mogelijkheden wilt gebruiken. Het bevestigde dat wij een oneindig grote God hebben die niet alleen keurige kerkmensen zalig maakt, maar juist vol ontferming neerziet naar Zijn geschapen wereld.

Door God gegeven
Regelmatig moet ik na een gesprek of appje figuurlijk haar voeten wassen en bedenk ik mij, dat zij het misschien wel meer dan ik bij het rechte eind heeft. Het Godsbeeld van Odette is zo puur en eerlijk. Zij die geen enkele kennis heeft van kerksystemen, kerkorde en dogmatiek, is voor mij een voorbeeld van Godsvertrouwen. Ze ziet de stap naar een kerk (nog) niet zitten. ‘Ik kan er niks bij hebben in mijn leven’, zegt ze dan. ‘Het is al zo overvol.’ En ik denk stilletjes: welke kerk zou ik je gunnen? Binnen welke kerkmuren is je mooie eenvoudige vertrouwen op God veilig? Bij welke groep raak je niet overspoeld door overtuigingen, strikte dogmatiek en het vele móeten? Toch vertrouw ik er inmiddels op dat Hij alles op Zijn tijd geeft. Ik luister en we delen elkaars zorgen en de zorgen die we hebben over de wereld om ons heen. We kletsen zomaar over van alles en nog wat. Méér hoeven we er niet van te maken, want we voelen beiden: dit contact is ons door God gegeven.

In Rotterdam sloten vanaf de jaren ’70 helaas veel kerken hun deuren of hebben gemeenten geen eigen predikant. De Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Gemeenten staat echter nog altijd in het Rotterdamse centrum. Door corona werden kerkmuren noodgedwongen minder hoog. Het zegt ons voldoende dat een mens uiteindelijk niets te vertellen heeft. De hele wereld kan nu onze kerkdiensten (veelal) online meebeleven. Toch bestaat er in de praktijk van het leven nog een grote kloof; onze kerkeilanden liggen ver verwijderd van het vaste vaderland. De eenvoudige en begrijpelijke Bijbelse spreektaal en leefstijl is meer en meer vervangen door een geheel eigen beleving van Goddelijke zaken. Het is maar zeer de vraag of Luther dát destijds op Hervormingsdag bedoelde. Aanvankelijk het tegenovergestelde; zijn hervormingen moesten de Bijbel, dus (de genade van) God in de Heere Jezus, bereikbaar maken voor iedereen.

Wat blijft er van ons christen-zijn over nu de zondagse kerkgang minimaal is? Misschien is het de bedoeling dat we God en onze medemens eens op een andere manier geduldig dienen.

Nieuwe oproep
Daarom wil ik rondom Hervormingsdag met deze brief een nieuwe oproep doen tot zelfreflectie. Met vooral een liefdevol beroep op alle kerkleiders. Laten we de uitgangspunten van het kerk- en geloofsleven eenvoudiger houden en zien waar het echt om gaat. Het gaat er mij niet om dat we alle tradities overboord gooien. We mogen dankbaar zijn om zoveel goeds binnen onze kerken, maar van ons wordt een toegankelijke Bijbelse houding gevraagd. Wie waren wij de afgelopen jaren voor de wereld om ons heen en welk getuigenis geven wij van de Heere Jezus, óók in deze coronacrisis? Wat blijft er van ons christen-zijn over nu de zondagse kerkgang minimaal is? Misschien is het de bedoeling dat we God en onze medemens eens op een andere manier geduldig dienen. Soms zijn we zelfs als onderlinge kerken brúggen van elkaar verwijderd. Maar we hebben elkaar juist nodig in de heftigheid van dit leven. De Heere Jezus vraagt ons toch écht om elkaar te dienen en met die levenshouding de wereld voor Hem te winnen. We kunnen het onszelf niet permitteren om onze kostbare tijd te verspillen met discussies of vergaderingen over bijzaken. Rondom ziekte en de kille dood vallen menselijke stelligheden weg. Er blijft dus één hoofdvraag over: hebben we de blijvende Troost(er) en Toekomstverwachting in God en geven we dit, in woord & daad, blijmoedig door aan elkaar? Dát maakt alles anders. Vooral een stuk geduldiger, hoop- en liefdevoller.

Dat de Heere God zelf doorgaat en mijn geboorteplaats niet losliet, dat bevestigt een inmiddels weer kleine levende kerk in Rotterdam-Kralingse Veer. De Oud Gereformeerde Gemeente van mijn oma is een Hersteld Hervormde kerk geworden die huist in de voormalige Gereformeerde Laankerk en waar elke zondag een gemeente samenkomt. Deze gemeente wil ook door middel van “Brug 010” een kerk voor de wijk zijn. En zo zie je overal in Rotterdam vergelijkbare initiatieven ontstaan. Zo bevestigt God des te meer dat Hij over Zijn eigen schepping waakt.

Toekomstmuziek
Deze achterliggende tijd liet mij ervaren dat we een zorgend God hebben die doet wat Hij beloofd. De God van de Bijbel is een Fundament in leven en sterven. Net voordat corona ons land in kwam, stierf mijn lieve moeder. Mijn computer speelt haar lievelingslied en ik zing hard mee: ‘Wat de toekomst brenge moge, mij geleidt des Heeren hand. Moedig sla ik dus de ogen. Naar het onbekende land’. Daarna klinkt dat prachtige lied van Sela en krijgen mijn tranen de vrije loop:

In de nacht van strijd en zorgen. Kijken wij naar U omhoog.
Biddend om een nieuwe morgen. Om een toekomst vol van hoop.
Ook al zijn er duizend vragen. Al begrijpen wij U niet.
U blijft ons met liefde dragen. U die alles overziet.
U heeft ons geluk voor ogen. Jezus heeft het ons gebracht.
Mens als wij, voor ons gebroken, in de allerzwartste nacht.
U geeft een toekomst vol van hoop, dat heeft U aan ons beloofd.
Niemand anders U alleen, leidt ons door dit leven heen.

Soms hoor je door al het aardse verdriet heen, de heerlijke tonen al van Hemelse toekomstmuziek. Een vaste burg is onze God; Hij is onze enige Troost in leven en sterven; de enige Hoop voor een wereld in verwarring en zorg. ‘Ja toch; niet dan’?

Zie ook:

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ursela von der Leyen
Nieuws

Europese Commissie zegt benoeming speciaal EU-gezant geloofsvrijheid toe

Ursula von der Leyen heeft toegezegd een nieuwe speciaal EU-gezant voor geloofsvrijheid te benoemen. Deze toezegging deed ze maandag in een brief aan de co-voorzitters van de intergroep geloofsvrijheid: de Slowaakse Miriam Lexmann (EVP) en Bert-Jan R

Gebedsnacht
Positief nieuws

2.000 Britse jongeren komen tijdens gebedsnacht in kerk bijeen om God te zoeken

In het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt iets bijzonders gaande. Steeds meer jonge mensen keren terug naar de kerk, op zoek naar genezing, vrijheid en ontmoeting met God. Afgelopen weekend kwamen ruim 2.000 jongeren samen in Londen voor een nacht van ge

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuwe paus? Cv

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord in Nigeria: ‘We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Meerartikelen

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het Moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen. Dat ze zwanger werd, ervaart ze als een gebedsverhoring. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat nauwelij

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo