Open brief aan alle reformatorische kerken in verwarrende coronatijd

God 29 oktober 2020 Conny Luchtenburg-van Cappellen
Conny Luchtenburg-van Cappellen

In de afgelopen jaren publiceerde Conny Luchtenburg-van Cappellen rondom Hervormingsdag twee open brieven aan de reformatorische kerken. In dit bewogen jaar waarin het coronavirus ons leven op een totaal ander (zij)spoor zette, neemt zij ons voorafgaand aan Hervormingsdag mee van Rotterdam via de Biblebelt naar de omgeving Utrecht. Om terug- en vooruit te kijken, toekomstmuziek te horen en stil te staan bij blijvende Troost in leven en sterven.

Eens in de zoveel tijd drink ik koffie met Odette. Zij is een onkerkelijke vriendin van mij. Vroeger had ik naast vriendinnen van kerk en school, ook al veel kinderen om mij heen die ‘nergens aan deden’. Onderaan de Van Brienenoordbrug, in dat Rotterdamse dorpje Kralingse Veer, woonden veel mensen die niet (meer) kerkelijk waren. Er gingen er nog wel wat naar de Laankerk; de gereformeerde kerk op wieltjes, zoals mijn familie dat noemde. En bij ons aan de overkant in de Oud Gereformeerde Gemeente zaten mijn oma, twee oud-tantes en nog een handjevol zoekende mensen.

De dominee preekte dat je geen wereldse vriendschappen moest aangaan. Vaak lag ik wakker van een knagend schuldgevoel, want ik had de Heere God én mijn Rotterdammers juist zo lief.

Saamhorigheid ondanks de verschillen
De ontkerkelijking kreeg in de jaren ‘70 steeds meer vat op Kralingse Veer. De christelijke dorpsschool had in de loop van de jaren langzaam maar zeker steeds meer aan christelijke identiteit ingeboet. In die tijd vertrokken veel kerkelijke families. Daar groeiden de kerken en reformatorische scholen en versterkte de Biblebelt-strook. Als jongste kinderen bezochten mijn zus en ik, op verzoek van de kerkenraad, de reformatorische school in Capelle West. Ons gezin was daar ook lid van de kerk. Maar verhuizen wilden we niet. Ondanks dat we als één van de weinige kerkelijke gezinnen achterbleven, voelden we ons er thuis. Er was acceptatie en we waren gewoon Rotterdammers onder elkaar. Grote saamhorigheid ondanks de verschillen. Het komt er alleen soms wat ‘rot’ uit, want bij ons passen eigenlijk geen woorden maar daden.

Toch naar de Biblebelt
Zo kreeg ik als kind automatisch vrienden die niet gelovig waren. De dominee preekte dat je geen wereldse vriendschappen moest aangaan, want als God een mens bekeerde dan ging je de wereldse begeerlijkheden haten. Zolang ik met deze vrienden omging kon ik dus geen kind van God zijn, was mijn stille conclusie. Vaak lag ik wakker van een knagend schuldgevoel, want ik had de Heere God én mijn Rotterdammers juist zo lief. Op m’n 14e verhuisde ons gezin dan toch naar een plaats bij familie op de Biblebelt en moest ik mijn lieve vrienden achterlaten.

Als mijn man en ik met onze kinderen terugkomen in onze geboorteplaats, dan genieten wij enorm. Waar ik me vroeger nog weleens geneerde voor mijn mentaliteit, zo houden onze kinderen juist van dat normale. Jullie praten met mensen die je nog nooit gezien hebt alsof je ze al járen kent, zeiden ze. Reacties zoals: ‘Zo is het meissie! Ff een bakkie? Moet je nou is hore joh. Ken die niet uitkijke dan? ’t Hebbie nou gedaan? Dóes normaal man. Ja toch, niet dan?’ Als ik in de metro richting Rotterdam zit, waan ik me in vroeger tijden waar eenvoudig leven heel gewoon was. Daar mocht ik van mijn ouders zijn, wie ik was: gewoon mijzelf (je eigen), dat is namelijk leuk zat.

Het Godsbeeld van Odette is zo puur en eerlijk. Zij die geen enkele kennis heeft van kerksystemen, kerkorde en dogmatiek, is voor mij een voorbeeld van Godsvertrouwen.

Odette
Het koffiemoment met Odette in mijn huidige woonplaats, is mij daarom misschien éxtra dierbaar (en sinds coronatijd nog meer). Ze is zonder Bijbel opgegroeid, maar heeft in de loop van haar leven toch een bepaald Godsbesef opgebouwd. Zij is mede tot geloof gekomen door een aantal gewone ontmoetingen. Zo kruisten onze paden elkaar via mijn werk, dat van een gemeentelid in een speeltuintje in haar wijk en via haar eigen werk was daar een evangelische oude dame. Op een winkelcentrum kreeg zij van onze kerk een Bijbel en kinderbijbel uitgereikt. ‘Ik kreeg ze helemaal gratis en het waren zulke lieve mensen’, zei ze verwonderd. Voor mij persoonlijk was deze werking van de Heere God in haar leven een intense bemoediging. Het bevestigde dat God zelf doorgaat met Zijn werk in mensenlevens en dat Hij hiervoor verschillende menselijke kracht en mogelijkheden wilt gebruiken. Het bevestigde dat wij een oneindig grote God hebben die niet alleen keurige kerkmensen zalig maakt, maar juist vol ontferming neerziet naar Zijn geschapen wereld.

Door God gegeven
Regelmatig moet ik na een gesprek of appje figuurlijk haar voeten wassen en bedenk ik mij, dat zij het misschien wel meer dan ik bij het rechte eind heeft. Het Godsbeeld van Odette is zo puur en eerlijk. Zij die geen enkele kennis heeft van kerksystemen, kerkorde en dogmatiek, is voor mij een voorbeeld van Godsvertrouwen. Ze ziet de stap naar een kerk (nog) niet zitten. ‘Ik kan er niks bij hebben in mijn leven’, zegt ze dan. ‘Het is al zo overvol.’ En ik denk stilletjes: welke kerk zou ik je gunnen? Binnen welke kerkmuren is je mooie eenvoudige vertrouwen op God veilig? Bij welke groep raak je niet overspoeld door overtuigingen, strikte dogmatiek en het vele móeten? Toch vertrouw ik er inmiddels op dat Hij alles op Zijn tijd geeft. Ik luister en we delen elkaars zorgen en de zorgen die we hebben over de wereld om ons heen. We kletsen zomaar over van alles en nog wat. Méér hoeven we er niet van te maken, want we voelen beiden: dit contact is ons door God gegeven.

In Rotterdam sloten vanaf de jaren ’70 helaas veel kerken hun deuren of hebben gemeenten geen eigen predikant. De Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Gemeenten staat echter nog altijd in het Rotterdamse centrum. Door corona werden kerkmuren noodgedwongen minder hoog. Het zegt ons voldoende dat een mens uiteindelijk niets te vertellen heeft. De hele wereld kan nu onze kerkdiensten (veelal) online meebeleven. Toch bestaat er in de praktijk van het leven nog een grote kloof; onze kerkeilanden liggen ver verwijderd van het vaste vaderland. De eenvoudige en begrijpelijke Bijbelse spreektaal en leefstijl is meer en meer vervangen door een geheel eigen beleving van Goddelijke zaken. Het is maar zeer de vraag of Luther dát destijds op Hervormingsdag bedoelde. Aanvankelijk het tegenovergestelde; zijn hervormingen moesten de Bijbel, dus (de genade van) God in de Heere Jezus, bereikbaar maken voor iedereen.

Wat blijft er van ons christen-zijn over nu de zondagse kerkgang minimaal is? Misschien is het de bedoeling dat we God en onze medemens eens op een andere manier geduldig dienen.

Nieuwe oproep
Daarom wil ik rondom Hervormingsdag met deze brief een nieuwe oproep doen tot zelfreflectie. Met vooral een liefdevol beroep op alle kerkleiders. Laten we de uitgangspunten van het kerk- en geloofsleven eenvoudiger houden en zien waar het echt om gaat. Het gaat er mij niet om dat we alle tradities overboord gooien. We mogen dankbaar zijn om zoveel goeds binnen onze kerken, maar van ons wordt een toegankelijke Bijbelse houding gevraagd. Wie waren wij de afgelopen jaren voor de wereld om ons heen en welk getuigenis geven wij van de Heere Jezus, óók in deze coronacrisis? Wat blijft er van ons christen-zijn over nu de zondagse kerkgang minimaal is? Misschien is het de bedoeling dat we God en onze medemens eens op een andere manier geduldig dienen. Soms zijn we zelfs als onderlinge kerken brúggen van elkaar verwijderd. Maar we hebben elkaar juist nodig in de heftigheid van dit leven. De Heere Jezus vraagt ons toch écht om elkaar te dienen en met die levenshouding de wereld voor Hem te winnen. We kunnen het onszelf niet permitteren om onze kostbare tijd te verspillen met discussies of vergaderingen over bijzaken. Rondom ziekte en de kille dood vallen menselijke stelligheden weg. Er blijft dus één hoofdvraag over: hebben we de blijvende Troost(er) en Toekomstverwachting in God en geven we dit, in woord & daad, blijmoedig door aan elkaar? Dát maakt alles anders. Vooral een stuk geduldiger, hoop- en liefdevoller.

Dat de Heere God zelf doorgaat en mijn geboorteplaats niet losliet, dat bevestigt een inmiddels weer kleine levende kerk in Rotterdam-Kralingse Veer. De Oud Gereformeerde Gemeente van mijn oma is een Hersteld Hervormde kerk geworden die huist in de voormalige Gereformeerde Laankerk en waar elke zondag een gemeente samenkomt. Deze gemeente wil ook door middel van “Brug 010” een kerk voor de wijk zijn. En zo zie je overal in Rotterdam vergelijkbare initiatieven ontstaan. Zo bevestigt God des te meer dat Hij over Zijn eigen schepping waakt.

Toekomstmuziek
Deze achterliggende tijd liet mij ervaren dat we een zorgend God hebben die doet wat Hij beloofd. De God van de Bijbel is een Fundament in leven en sterven. Net voordat corona ons land in kwam, stierf mijn lieve moeder. Mijn computer speelt haar lievelingslied en ik zing hard mee: ‘Wat de toekomst brenge moge, mij geleidt des Heeren hand. Moedig sla ik dus de ogen. Naar het onbekende land’. Daarna klinkt dat prachtige lied van Sela en krijgen mijn tranen de vrije loop:

In de nacht van strijd en zorgen. Kijken wij naar U omhoog.
Biddend om een nieuwe morgen. Om een toekomst vol van hoop.
Ook al zijn er duizend vragen. Al begrijpen wij U niet.
U blijft ons met liefde dragen. U die alles overziet.
U heeft ons geluk voor ogen. Jezus heeft het ons gebracht.
Mens als wij, voor ons gebroken, in de allerzwartste nacht.
U geeft een toekomst vol van hoop, dat heeft U aan ons beloofd.
Niemand anders U alleen, leidt ons door dit leven heen.

Soms hoor je door al het aardse verdriet heen, de heerlijke tonen al van Hemelse toekomstmuziek. Een vaste burg is onze God; Hij is onze enige Troost in leven en sterven; de enige Hoop voor een wereld in verwarring en zorg. ‘Ja toch; niet dan’?

Zie ook:

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Billy Graham
Nieuws

Politieke organisatie biedt excuses aan voor gebruiken Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer

Meerartikelen

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht om bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: “deze keer niet met de PVV”, “deze keer maken we “het strengste asielbeleid wel waar”, “deze keer r

Diederik van Dijk
Opinie

Willekeur in wetshandhaving: liefdevol protest bestraft, haat gedoogd

Terwijl de politie toekijkt hoe activisten Joden en christenen intimideren, wordt een stille, liefdevolle pro-lifewaker ingerekend en urenlang opgesloten in een politiecel. Dit is totale willekeur. Belangrijke grondrechten zijn in het geding. Verbran

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

Europees Parlement roept op tot betere bescherming christenen in Syrië

Het Europees Parlement heeft donderdag met grote meerderheid ingestemd met een gezamenlijke resolutie van vijf fracties waarmee de overgangsregering van Syrië wordt opgeroepen christenen en andere (religieuze) minderheden beter te beschermen. SGP-Eur

Pakistan
Nieuws

Ter dood veroordeelde christen in Pakistan na 23 jaar vrijgesproken

Na meer dan twee decennia gevangenschap is de Pakistaanse katholiek Anwar Kenneth onlangs vrijgesproken van blasfemie door het Hooggerechtshof van Pakistan. De man, die kampt met mentale problemen, zat sinds 2001 vast op beschuldiging van godslasteri

Kerk
Nieuws

Grote Duitse kerken verliezen enorme aantallen leden

Het aantal Duitsers dat lid is van de twee grote kerken in het land daalt drastisch. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die dinsdag door de Duitse nieuwsdienst Idea werden gepubliceerd. Vooral in het oosten daalt het aantal mensen dat lid is van een kerk

Israe
Nieuws

SGP Staphorst spreekt steun uit aan Israël: "Woord 'genocide' is misplaatst en ongepast"

De SGP in Staphorst heeft in de gemeenteraad een statement afgegeven waarin men morele steun uitspreekt aan Israël, de inwoners van Israël en Joodse Nederlanders. “Het gebruik van het woord genocide en de eenzijdige veroordeling van Israël door Neder

Regenboogzebrapad
Nieuws

Engelse christen spant rechtszaak tegen gemeente aan vanwege regenboogzebrapad

Een christelijke vrouw uit het Engelse Camden, Blessing Olubanjo, spant een rechtszaak aan tegen haar gemeente. Aanleiding daarvoor is een zebrapad in de kleuren van de regenboogvlag. Volgens Olubanjo is het zebrapad een politiek statement dat haar r

Ds. D. Breure
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. D. Breure

De hervormde gemeente te Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Breure. De predikant moet in het Gelderse dorp de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok. Ds. Breure is sinds november 2020 verbonden aan d

Ds. K. Hoefnagel
Video

CGK-predikant over mensen die zelfmoord plegen: "Laat het oordeel aan God over"

Als iemand zelfmoord pleegt, hebben we als christenen soms al heel snel ons oordeel klaar. Maar volgens ds. K. Hoefnagel is het helemaal niet aan ons om in zo'n geval te oordelen, dat stelde hij onlangs in een preek. De christelijke gereformeerde eme

Amir Tsarfati
Column

Israël tart elke logica: God is geen mythe

Er is ‘iets’ met Israël wat politici en opiniemakers ongemakkelijk maakt. En het is niet wat ze zeggen dat het is. Zij wijzen naar politiek, nederzettingen, grenzen en oorlogen. Maar graaf onder die uitgesproken verontwaardiging en je zult iets diepe

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen werden vervuld met Gods Geest

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d