In christelijk Nederland zijn homo’s dé zondebok: "We gebruiken hen om van onze schuld af te komen"

Dagelijks leven13 juni 2019
matthijs

"Waarom gaan we in de kerk eigenlijk zoveel strenger om met een homoseksueel echtpaar dan met een rijke bankier die twee huizen in Frankrijk heeft?" Dat vraagt Matthijs Vlaardingerbroek zich af in het programma Bij Jorieke op Groot Nieuws Radio. Hij sprak in 2019 daar uitgebreid over wat hij noemt 'het zondebokmechanisme'. Volgens hem een groot probleem in kerkelijk Nederland.

Matthijs kwam er achter dat hij persoonlijk zondebokken had, maar dat dit ook speelde in de wereld, in Nederland én in christelijk Nederland. "Er is een groep christenen in kerkelijk Nederland die de zondebok is. Als christenen hebben we één gezamenlijke zondebok. Dat is niet ooit door iemand bepaald, maar het is eigenlijk zo gegroeid. Deze zondebok is eigenlijk een groep. Het is een groep christenen op wie wij een bepaalde schuld hebben gelegd en waartegen wij hebben gezegd: je bent eigenlijk niet welkom in ons midden en als je wél welkom bent, ben je niet volledig welkom. We sturen ze eigenlijk de woestijn in, zoals in Leviticus in het Oude Testament. We leggen schuld en zonde op hen neer en zeggen: jullie zijn zo schuldig en slecht dat jullie niet meer in onze heilige gemeenschap passen. Het effect is dat wij als groep meer een eenheid zijn én onschuldig door het leven kunnen gaan. Die andere groep draagt de schuld namelijk. Wij worden er zelf beter van omdat we een andere groep christenen als heel slecht beschouwen."

Maar wie is dan de zondebok? Wat is nu eigenlijk de grootste zonde in christelijk Nederland? Matthijs: "Blijkbaar zeggen we in ons hoofd dat sommige dingen heel erg zijn in de ogen van God en andere dingen helemaal niet erg. We maken een rijtje. We zeggen bijvoorbeeld: schatten verzamelen op de aarde is niet erg, dat vindt God niet zo erg en dat begrijpt Hij. Jezus zegt dan wel dat we geen schatten moeten verzamelen hier op aarde, maar je mag gewoon een eigen huis hebben en een mooie auto, God begrijpt echt wel dat je een goede bankrekening hebt. En wanneer God zegt dat we ons geen zorgen moeten maken over de dag van morgen zeggen we: God vindt het helemaal niet erg dat je een pensioenvoorziening hebt, natuurlijk moet je aan de toekomst denken. Dat vindt God echt niet erg. Maar er is één zonde, dat vindt God zo erg, dat is echt de allerergste zonde en die mogen we absoluut niet begaan want dan horen we er niet meer bij."

"Het is een groep christenen op wie wij een bepaalde schuld hebben gelegd en waartegen wij hebben gezegd: je bent eigenlijk niet welkom in ons midden en als je wél welkom bent, ben je niet volledig welkom."

"Wanneer Jezus het Koninkrijk van God aankondigt, vertelt hij daar direct zijn prioriteiten bij. Dat gaat over geen schatten verzamelen op de aarde, geen zorgen voor de dag van morgen hebben, goed zijn en dat niet alleen voor mensen die je liefhebt, maar juist voor de zondebokken en je vijanden en niet wellustig kijken naar een andere vrouw. Daarbij gaat hij zelfs zo ver dat je geen overspel hoeft te plegen. Als je in je hoofd al de gedachte hebt gehad over een buurvrouw of die mooie aanbiddingsleider in de kerk, heb je het al gedaan. Dan zeggen wij: God begrijpt het wel, het is allemaal niet zo erg. Dat zegt Jezus wel, maar dat zijn niet de grootste zondes. Hier moet je natuurlijk ook niet de zondebok van maken, want dan zijn we allemaal de sjaak. We hebben namelijk allemaal last van schatten verzamelen op de aarde. Het is makkelijker om iets tot een grote zonde te maken waar de meerderheid geen last van heeft. Niemand wil de zondebok zijn, dus je kunt beter in de veilige hoek zitten. Natuurlijk falen we allemaal, maar God vindt dat vast niet zo erg, want gelukkig hebben wij geen last van de zondebokzonde."

Vlaardingerbroek vervolgt: "Er is een groep christenen die niet welkom is in bepaalde kerken. En als ze wél welkom zijn, mogen ze niet meedoen aan het avondmaal. En als dat wel mag, mogen ze geen taak hebben. En als ze wel een taak mogen hebben, dan toch niet op het podium of een leidinggevende taak. Dit zijn allemaal gradaties van welkom heten en erbij mogen horen. Nu denk je waarschijnlijk dat dit christenen zijn die een koophuis hebben, maar dat is niet het geval. Christenen die het moeilijk vinden om te vergeven dan? Ook dat is niet het geval. Dan toch christenen die macht uitoefenen? Ook zeker niet het geval. Wanneer het gaat om de grootste zondebokken, komen we altijd bij seksuele zondes terecht. Wanneer je gaat scheiden, kun je tegenwoordig binnen twee maanden je positie binnen de kerk weer innemen, bij overspel ben je anderhalf jaar uit de roulatie en met een goed christelijk netwerk kun je weer als vanouds je ding doen. Maar er is een groep mensen die levenslang hebben. Zij zijn levenslang de zondebok en worden levenslang buiten onze gemeenschap geplaatst. Ik heb het over homoseksuele broeders en zusters in de Heer."

"Er is een groep mensen die levenslang hebben. Zij zijn levenslang de zondebok en worden levenslang buiten onze gemeenschap geplaatst."

"Dit is het ergste wat je momenteel in Nederland kunt doen qua zonde", vervolgt Matthijs. "Natuurlijk is dat niet overal zo. Er zijn gemeenten die na de Nashvilleverklaring zeiden: homoseksuele broeders en zusters zijn net zo welkom als heteroseksuele broeders en zusters. Maar over het algemeen wordt die groep door ons de wildernis in gestuurd. Er zijn ouders en familieleden die door de druk van het zondebokmechanisme daarin meegaan en zelfs het contact met hun kinderen verbreken. Er zijn zelfs ouders die zeggen dat ze liever een niet-gelovig kind hebben dan een homoseksueel gelovig kind."

Volgens Vlaardingerbroek is het vooral ook een heel veilige zondebok. "Een koophuis zou lastiger zijn. De vraag is: waarom vinden we in Nederland homoseksualiteit zo erg dat mensen niet aan het avondmaal deel mogen nemen, geen taak mogen hebben of geen leiders mogen zijn? We zien talloze andere zondes door de vingers en zeggen dat het niet ernstig genoeg is. Dan zegt men: God heeft er een gruwelijke hekel aan. Ik heb hier Spreuken 6 voor me. Daarin staan zeven dingen die God tot gruwel zijn, een top zeven: ogen die hooghartig kijken, een tong die liegt, handen die onschuldig bloed vergieten, een hart dat op het kwade zint, voeten die zich naar de misdaad reppen, getuigen die bedriegen en zij die stoken tussen broers. Daar zit dus geen enkele seksuele zonde tussen. Dit zijn dingen waar wij als christenen allemaal wel eens mee te maken hebben gehad. Maar we zeggen: dat vindt God niet zo erg, hiermee kun je gewoon naar het avondmaal. Nee, er is maar één zonde écht heel erg."

Matthijs nodigt iedereen uit kritisch naar zichzelf te kijken. "Is dit een zondebok in je leven? Misschien zijn homoseksuele broeders en zusters wel een zondebok. Dat betekent dat je hen gebruikt om eenheid te creëren. We gebruiken de zondebokken eigenlijk om van onze eigen schuld af te komen. Vanuit ons egoïsme hebben we extra zware schuld op hen gelegd, zodat wij onschuld en lanterfantend al die dingen die Jezus heeft gezegd aan onze laars kunnen lappen. We zijn namelijk niet zo schuldig als zij. We hebben een onschuldigheid gecreëerd door andere mensen schuldig te maken en daarmee hen onrecht aangedaan. Daar zouden we bij stil moeten staan, vergeving voor moeten vragen. Een nieuw leven met Christus betekent dat we ook onze zondebok af moeten leggen."

"We gebruiken de zondebokken eigenlijk om van onze eigen schuld af te komen. Vanuit ons egoïsme hebben we extra zware schuld op hen gelegd, zodat wij lanterfantend al die dingen die Jezus heeft gezegd aan onze laars kunnen lappen."

Vlaardingerbroek laat echter wel ruimte voor verschillen. "Er zijn mensen die vanuit de Bijbel zeggen dat God een monogame homoseksuele relatie zegent. Andere christenen zeggen van niet, maar dan moet je ook consequent zijn. Dan moet je ook andere zondes benoemen en er gevolgen aan verbinden. Dan moet je dus naar de Bergrede kijken, die leggen we zo gemakkelijk naast ons neer. Dat is echter het beleid voor zijn koninkrijk. We noemen ons volgelingen van Jezus, maar we leggen aan één zonde een grens en de rest laten we vrij. Wees dan consequent. Er zit zoveel pijn bij deze mensen. Je zal toch maar de zondebok zijn en door heel veel christenen waaronder familie en ouders apart worden gezet omdat ze jou zondig vinden... Hoe voorkomen we toch dat we anderen kwetsen en tot op het bot pijn doen? Alleen als we een liefdevolle gemeenschap zijn, die onze vijanden lief hebben. Hoe kunnen we dan niet onze eigen broeders en zusters in de Heer liefhebben?"

"Waarom gaan we bijvoorbeeld heel veel strenger om met een homoseksueel echtpaar in de gemeente dan met de bankier die twee huizen in Frankrijk heeft? Ja, natuurlijk is er vrijheid van meningsuiting, maar je moet jezelf afvragen wat je mening doet met de ander. Als je de ander liefhebt, moet je misschien niet alles willen zeggen."

"Ik doe dit niet om te schuren", benadrukt Vlaardingerbroek. "Ik word er verdrietig van. Ik weet dat homoseksuele gelovige broeders en zusters hier zo onder lijden en dat raakt mij heel diep. We doen mensen onrecht. We gaan zo niet eerlijk om met onze eigen zondes en ons eigen falen van Jezus' woorden in de Bergrede. Tegelijkertijd gaan we heel gemakkelijk om met andere mensen en beschouwen ze als heel zondig en hangen daar ook gevolgen aan. Dat is onrecht."

"Waarom gaan we bijvoorbeeld heel veel strenger om met een homoseksueel echtpaar in de gemeente dan met de bankier die twee huizen in Frankrijk heeft?"

Afkomen van het zondeboksysteem kan volgens Matthijs nog best lastig zijn. "Het zondeboksysteem werkt alleen als je jezelf er niet van bewust bent en als je zelf niet door hebt dat die mensen die jij als fout bestempelt helemaal niet fout zijn. Je kunt het bijvoorbeeld wel gemakkelijk aan anderen zien. Er zijn foute Mexicanen, maar niet iedere Mexicaan is fout. Als Trump roept dat iedere Mexicaan fout is, zien we allemaal dat dit niet klopt. Maar bij onszelf het zondeboksysteem herkennen is lastiger. Dat komt ook omdat we er winst uithalen. Als je ergens winst uithaalt, is het lastiger om neer te leggen. Dan raak je namelijk ook die winst kwijt. Als we toegeven dat we een gezamenlijke zondebok hebben, gaan we verlies lijden. Dan halen we een stukje eenheid en goed voelen over onszelf weg. We moeten dan namelijk onze eigen levensstijl plotseling net zo serieus nemen als die van anderen. Men begint bij homoseksualiteit bijvoorbeeld altijd over praktiseren of niet, maar we praktiseren allemaal. Kijk bijvoorbeeld naar 'maak je geen zorgen voor de dag van morgen'. Er is een verschil tussen je zorgen maken of daadwerkelijk meedoen met een pensioenplan. We zijn allemaal zondig en praktiseren allemaal. Wanneer je jouw zondebok toegeeft, moeten je je eigen zonden serieus gaan nemen en kun je niet meer onschuldig door het leven gaan."

Tot slot begint Mattijs over Jezus die volgens hem de ultieme zondebok is. "Bij de zondebok gebeurden vroeger eigenlijk twee dingen. De ene zondebok werd gedood en de andere zondebok werd de woestijn in geduwd en nam zijn zonden op zich. Jezus werd gedood én buiten de poorten van Jeruzalem worden hem de zonden opgelegd. Hij is dus de zondebok in allebei de situaties. Hij is de ultieme zondebok. Wij aanbidden als christen de ultieme zondebok, degene van wie wij het meeste houden is de zondebok. Hij heeft het hele systeem van de zondebok, het mechanisme, opgeblazen. Kijkend naar Jezus als allergrootste zondebok die onze zonden op zich heeft genomen, is het eigenlijk vreemd dat wij als volgelingen van Jezus er onze eigen zondebokken op na houden, omdat wij juist dé zondebok aanbidden. Hij is de zondebok die onze zonden heeft gedragen."

Praatmee

Beluister onze podcast

#305 Patrick & Jeffrey over christelijke PVV-stemmers, winkelen op zondag en de genderkloof
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Poetin en Kirill
Nieuws

Russisch-Orthodox Kerk steunt uitspraak Hooggerechtshof over 'extremistische LHBT'ers'

Het Russische Hooggerechtshof verklaarde de LHBTI-beweging onlangs als ‘extremistisch’. Dit nadat het Russisch Ministerie van Justitie vorige week opriep om de beweging in Rusland te verbieden. Verscheidene internationale organisaties, waaronder Amne

Bijbel
Nieuws

Bijna een kwart van de Britse jongeren staat open voor een verbod op de Bijbel

Volgens een opiniepeiling zou bijna een kwart van de Britse jongeren openstaan voor een verbod op de Bijbel. Dat meldt Christian Today. Volgens de ondervraagde jongeren zouden boeken die ‘haatzaaiende taal’ bevatten verboden moeten worden. Daar schar

André Nieuwkoop
Video

Luister naar deze koraalbewerking over Psalm 121 van André Nieuwkoop

Dat organist André Nieuwkoop een begenadigd organist is lijdt geen twijfel. Vorig jaar december liet hij in de Grote Kerk van Dordrecht op prachtige wijze een koraalbewerking over Psalm 121 horen. Aansluitend speelde de organist, in het dagelijks lev

Jezus
Nieuws

Wereldberoemde Jezus-film verschijnt in 2025 ook in animatievorm

De bekende film ‘Jesus’ gaat een nieuw tijdperk in. De film die een inkijkje biedt in het leven en de bediening van Jezus, verschijnt in 2025 ook in animatievorm. Dat meldt CBN News. ‘Jesus' verscheen in 1979 en werd sindsdien door miljarden mensen b

Marawi
Nieuws

Islamitische terreurgroep pleegt bomaanslag op Filipijnse kerk: vier doden en tientallen gewonden

Bij een bomaanslag tijdens op een Filipijnse kerk in de stad Marawi zijn afgelopen zondag vier christenen om het leven gekomen. De islamitische terreurgroep IS heeft de aanslag opgeëist. Naast de doden raakten er ook tientallen christenen gewond.  De

Ds. Arie van der Veer
Verdieping

God kijkt naar ons verdriet met de ogen van Jezus

Moeite en verdriet, het gaat niemand voorbij. De Bijbel vertelt ons dat van al dat leed, al die moeite en verdriet, God ooggetuige is. Hij ziet het. Hem ontgaat niets. Groot maar ook klein verdriet. Hij ziet de man die wanhopig is na het verlies van

Ds. M. Klaassen
Video

Ds. Klaassen verbaast zich over korte rokjes refoleerlingen: "Alsjeblieft, trek een broek aan"

"Ik woon vlakbij een grote reformatorische school en ik zie bijna dagelijks jonge meiden voorbijkomen. Soms met zulke rokjes en dunne panty's eronder, dat ik denk: 'Alsjeblieft, trek een broek aan'", merkte ds. M. Klaassen onlangs op in een preek. De

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit waarom je identiteit niet door anderen bepaald wordt

"Er zijn heel wat mensen die hun heel leven hebben geleefd naar het beeld van de ander. Ze zijn er nooit aan toegekomen om zichzelf te zijn. David ontdekte dat zijn identiteit niet bepaald wordt door de mening van andere mensen, noch door omstandighe

Meerartikelen

Arjanne Holsappel
Column

Ik ben zeer bezorgd over het huidige christendom

150 jaar na Christus werd er een brief geschreven over christenen. Waar kon je hen aan herkennen? Waarin waren zij anders? “De christenen onderscheiden zich door taal en kledij. Ze gebruiken een afwijkend dialect en leven een uitzonderlijk leven. Hun

PKN-synode
Verdieping

Een uitgebreide terugblik op de generale synode van de PKN

In de vergadering van de generale synode (PKN) op 17 en 18 november in Lunteren stonden Israël en het huwelijk op de agenda. Daarnaast sprak de synode over de opleidingseisen van de dienaren van het Woord. Moet iedere voorganger, predikant én pastor,

gegijzelde Israëli's
Nieuws

Christenen voor Israël vraagt met stille tocht aandacht voor gegijzelde Israëli's

'Op donderdag 7 december om 10.30 uur organiseren we een stille tocht in Den Haag, om aandacht te vragen voor de gegijzelde Israëli's die door Hamas vastgehouden worden in Gaza. We roepen u op om ook te komen!', meldt Christenen voor Israël. Christen

Vrede op aarde
Nieuws

NBG-adventsleesplan 2023: 'Vrede op aarde'

"Vrede op aarde - drie woorden uit het kerstverhaal die veel mensen kennen. Maar wat kun je ermee als vrede ver te zoeken is? Toch is dit de titel van ons digitale leesplan voor advent, de periode die op 3 december is begonnen", zegt Anne-Mareike Sch

Kirgizie
Nieuws

Kirgizië wil rol van kerken ver terugdringen

Kirgizië wil strengere voorwaarden opleggen bij de erkenning van kerken en christelijke organisaties. De bevolking heeft tot 9 december inspraak op een plan dat het aanvragen van een vergunning ernstig bemoeilijkt. Daarna buigt het Kirgizische parlem

Jan van den Bosch
Nieuws

Jan van den Bosch wil succesvol zijn in het helpen van anderen

Wanneer topondernemer Jan van den Bosch gevraagd wordt naar zijn definitie van succesvol zijn dan ontleend hij de betekenis daarvan aan de mate waarin hij anderen kan helpen. Zo heef Jan een Oekraïense vlag in zijn tuin hangen. Toen daar de oorlog ui

Ella van den Brandhof & Remmelt Meijer
Boekfragment

Hoe is je kerkgebouw een toegankelijke plek voor buitenstaanders?

In het eerste deel van ons boek Herkerken schreven we over de boodschap van de lege gebouwen, een hartenkreet van de Tsjechische theoloog en priester Tomáš Halík. De lege gebouwen in coronatijd noemde hij een symbool voor de leegte in de kerken waar

van der staaij
Nieuws

Woede na opmerking D66'er over zingende Van der Staaij: 'Als ik me de hel voorstel, zie ik dit'

Er is op social media woede ontstaan over een opmerking van voormalig D66-Kamerlid Sidney Smeets. Hij deelde een oud filmpje van voormalig SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij en zijn gezin. ‘Als ik me de hel voorstel, zie ik dit’, merkte Smeets

Jacobs en Oudkerk
Column

Dagboek van een opperrabbijn: Betekenisvolle kleinigheidjes

Het is inmiddels maandagochtend vijf uur in de vroegte en ik haast me om dit dagboek, dat ik gisteren had moeten inleveren, alsnog uit mijn digitale vulpen te laten verschijnen. Ik duik hiervoor mijn kalender in om te kijken waar ik de afgelopen dage

Prof. dr. Marc de Vries
Nieuws

Prof. Marc de Vries wordt Eerste Kamerlid voor SGP

Prof. dr. Marc de Vries volgt mr. Diederik van Dijk op als Eerste Kamerlid voor de SGP. Van Dijk wordt op woensdag 6 december geïnstalleerd als lid van de Tweede Kamer en De Vries op dinsdag 12 december als lid van de Eerste Kamer. De Vries is hoogle

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant gelooft dat geaborteerde kinderen in de hemel zijn

Ds. J. Koppelaar gelooft vurig dat geaborteerde kinderen in de hemel zijn. Dat stelde de hersteld hervormde predikant onlangs in een themapreek waarin het ging over de Week van het Leven. Koppelaar maakte daarbij kenbaar dat God je zomaar kan inschak

Fulani herders
Nieuws

Zeven doden door aanval radicale moslims op christelijke dorpen Nigeria

Bij aanvallen van radicale moslims op twee christelijke dorpen in de Nigeriaanse staat Plateau zijn donderdag 30 november zeker zeven christenen om het leven gekomen. De moslimterroristen en Fulani-herders vielen de dorpen midden in de nacht binnen e