cip.nl is nu cvandaag.nl
Start gratis maand
Ds. J. Holtslag
Dit artikel is nu opgeslagen in je dashboard.
Bewaar artikelen in je dashboard.

Nieuws

05 juli 2022 door Ds. J. Holtslag

Luther had sympathie voor boerenprotesten (totdat er geweld werd gebruikt)

Op Twitter is #boerenopstand al dagen trending topic. Ook #boerenoorlog komt voorbij. Heftige woorden waarvan je dacht dat ze niet van deze tijd zijn. Boerenoorlog kennen we van het eind van de 19e eeuw in Zuid-Afrika. Ook is het een bekend begrip in Duitsland. De Duitse boerenoorlog heeft een paar eeuwen eerder plaatsgevonden. Het was van 1524 tot 1525.

cvandaag Premium logo

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Jeffrey Schipper.

Word ook lid

Zoals met veel zaken in de geschiedenis is er een eerder moment aan te wijzen waarop een begin te duiden is. Dit is 1518. Maar een korte tijd nadat Maarten Luther zijn 95 stellingen gespijkerd heeft aan de deur van de Slotkapel van Wittenberg. Er waren in het midden en zuiden van Duitsland dan hier dan daar opstandjes. Horigen, boeren en lage adel boden weerstand tegen de adel en de grondbezitters. Dit leidde tot het weigeren van het uitvoeren van herendiensten en het betalen van de belasting. Het leidde tot opstand. Tot een boerenoorlog.

Het boek dat Luther in 1520 uitbracht “Von der Freiheit eines Christenmenschen” was voor de boeren een welkom geschrift. Zeker het eerste gedeelte van een beroemde zin uit dit boek: “Een christen is een vrij heer over alle dingen en niemands onderdaan”. Het pamflet uit 1523 'Von Weltlicher Obrigkeit, wie weit man ihr Gehorsam schuldig sei' sloot hierbij aan. Het werd gezien als een steun in de rug. In de Twaalf artikelen van Memmingen, die door de boeren opgesteld zijn in het begin van 1525, wordt dan ook meerdere keren verwezen naar Luthers geschriften. Het eerste artikel heeft zelfs betrekking op het recht van ieder dorp en stad om zelf een predikant aan te stellen of te ontslaan. Het toont dat deze boeren afstand genomen hadden van katholieke vorsten van de deelstaten en sympathie hadden voor Luther.

Luther had ook sympathie voor de boeren. Toch ging hij niet mee met de manier waarop zij streden voor het kunnen zijn van een vrije boer.

Luther had ook sympathie voor de boeren. Toch ging hij niet mee met de manier waarop zij streden voor het kunnen zijn van een vrije boer. In zijn reactie op de Twaalf artikelen is Luther afwijzend. De belangrijkste reden is het gegeven dat een christen niet voor zichzelf strijd met zwaard of buks, maar met het kruis en met lijden, net zoals hun Hertog Christus niet het zwaard voert, maar aan het kruis hangt. Het geweld dat gebruikt werd door de boeren was in de ogen van Luther een groot kwaad. Niet voor niets verbond hij Karlstadt, Müntzer en de Zwickauer profeten aan de duivel. In april 1525 riep Luther de vorsten van de deelstaten op om hard tegen de boeren op te treden. De eerdere sympathie verdween door het excessieve geweld dat de boeren gebruikten.

Het verdwijnen van sympathie voor de strijd van de boeren zien we ook in onze samenleving. In 2019 was er veel sympathie voor de boeren. Nederland vond het geweldig om te zien hoe de boeren overal lak aan hadden en via de snelwegen optrokken naar Den Haag om op het Malieveld te demonstreren. Al verspeelden de boeren ook toen al wat sympathie onder de bevolking. Nog steeds mogen de boeren rekenen op veel steun onder de Nederlandse bevolking, maar de sympathie verdwijnt met rasse schreden door de manier van demonstreren. Niet alleen door het blokkeren van snelwegen. Het is vooral door het optrekken naar woonhuizen van ministers en Kamerleden. Vanwege het doorbreken van politieblokkades.

Voor de huidige boeren is het verstandig om naar Luther te luisteren. De reformator heeft de boeren opnieuw veel te zeggen. 500 jaar later zegt hij ook tot hen, dat zij de eisen niet met geweld moeten doorzetten, omdat niemand dat recht heeft. Ik hoop van harte dat deze woorden bij de boeren ingang vinden. Doe het ludiek. Doe het op een gepaste wijze. Maar ga geen grenzen te buiten. Verlaag je niet door geweld te gebruiken.

Voor een boer die het vertrouwen gesteld heeft op Jezus geldt, dat zijn identiteit als eerste bepaald wordt door Christus en pas daarna door het zijn van boer.

Ook de overheid kan naar Luther luisteren. Zijn woorden van toen zijn ook voor vandaag verstandig. Luther roept minister Van der Wal (Natuur en Stikstof) en minister Staghouwer (Landbouw) op om in gesprek te gaan met de opstandelingen en te luisteren naar hun eisen. Ze verlaten immers niet voor niets het erf om te demonstreren. Neem de boeren serieus in hun spreken en optreden.

Luther ging trouwens een stap verder in zijn advies aan de overheid. Hij zegt nadrukkelijk dat de overheid het zwaard niet tevergeefs draagt. In zijn geschrift Wider die stürmende Bauern is hij luid en duidelijk. Hij ziet hen die met geweld in opstand komen tegen de overheid als criminelen tegen wie keihard moet worden opgetreden. Hij ziet de boeren die in zijn tijd excessief geweld gebruiken als opstandige mensen die gedood moeten worden. Dit gaat ver. Het geeft aan hoe ver Luther afstaat van het gebruik van geweld door hen die hier geen recht op hebben.

Zoals de boerenoorlog was in 1525, zo is het nu niet. Laat het niet zover komen. Het heeft geen zin. Zeker niet voor die boer die weet heeft dat er naast een aards rijk ook een hemels rijk is. Want voor een boer die het vertrouwen gesteld heeft op Jezus geldt, dat zijn identiteit als eerste bepaald wordt door Christus en pas daarna door het zijn van boer. Daarbij past een christelijke levensstijl. Geweld en intimidatie horen hier niet bij. Hoe sterk het boer zijn ook verankerd is in het hart en hoe groot de boosheid tegen de stikstofwet ook is. Iedere boer die leeft vanuit een christelijke geloofsovertuiging is allereerst christen. Iemand die de ploegschaar hanteert en niet het zwaard.

Voor het Lutherhuis in Wittenberg staat een kunstwerk dat hier op duidt. Het heet ‘Schwert und Pflugschar’. Het herinnert aan een actie van de kerkelijke vredesbeweging in de DDR. In september 1983 werd in Wittenberg een zwaard omgesmeed tot een ploegschaar. Deze actie tegen de overheid van de DDR was geweldloos en tegelijk vol van symboliek. Een helder punt werd gemaakt richting de overheid. Geen oorlog, maar de aarde bewerken om gewas te kunnen oogsten. Het is een verwijzing naar Jesaja 2 vers 4. Hij zal oordelen tussen de heidenvolken en veel volken vonnissen. En zij zullen hun zwaarden omsmeden tot ploegscharen en hun speren tot snoeimessen. Geen volk zal tegen een ander volk het zwaard opheffen. Oorlog voeren zullen zij niet meer leren.

Het is een profetisch woord dat spreekt over een tijd die komt en tegelijk een oproep voor nu is. Als de boer de ploegschaar niet omsmeedt tot een zwaard, kan de overheid het zwaard in de schede laten. Maar laat dan niet het gesprek na, waarin de overheid als eerste heeft te luisteren en als tweede heeft te horen naar wat er bij de boer leeft. Dit geeft geen opstand, maar opstanding.

Ds. J. Holtslag is predikant van de hervormde gemeente (wijk West) van Giessen-Nieuwkerk en Nederslingeland. 

cvandaag Premium logo

Christenen die meer diepgang willen kiezen voor cvandaag Premium

Je las net een gratis cvandaag Premium artikel. Meld je aan en start je gratis maand.

Start je gratis maand

Stikstofcrisis
- Christelijke partijen reageren hoopvol na stikstofrapport: "Het moet niet gaan om een heilig jaartal"
- Hoe Gert-Jan Segers en andere christenen reageren op stikstofuitspraak CDA-leider Hoekstra
- Zouden christenen wel of niet mee moeten doen aan boerenprotesten?
- Protestboeren naar de mond praten met Bijbelverhaal is ongepast
- Stikstofmaatregelen houden de gemoederen flink bezig: hoe reageren we als christenen?
Meer over Stikstofcrisis »

Praat mee

Alleen cvandaag Premium leden kunnen reageren op artikelen. Word ook cvandaag Premium lid, praat mee en geniet van nog veel meer voordelen!
Bekijk alle voordelen Inloggen

Reacties

Micha 2:1. Wee hun die onrecht uitdenken, kwaad uitwerken op hun slaapplaats, en het bij het licht van de morgenstond uitvoeren, omdat zij daartoe bij machte zijn.

2. Zij begeren akkers en roven die, en huizen, en nemen die af. Zo onderdrukken zij de man en zijn huis, de mens en zijn erfelijk bezit.

3. Daarom, zo zegt de HEERE, zie, Ik bedenk kwaad over dit geslacht waar u uw nekken niet uit weg kunt nemen en waardoor u niet rechtop verder kunt gaan, want het zal een kwade tijd zijn.



Onze regenten mogen weten Wie hen zál oordelen!

Beluister onze Podcast!

iTunes Stitcher Spotify