Gaat Openbaring 13 over de tijd waarin we nu leven? Jan Hoek antwoordt

Wat hebben de coronacrisis en de QR-samenleving te maken met Openbaring 13? Deze vraag houdt veel christenen vandaag de dag bezig. In de afgelopen maanden zijn er diverse preken en lezingen over het einde der tijden viral gegaan. Daarin werden parallellen getrokken tussen Openbaring 13 en deze tijd. Met prof. dr. Jan Hoek sprak CIP.nl over het merkteken van het beest, de antichrist en hoe je als christen het Bijbelboek Openbaring zou moeten lezen.

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Jeffrey Schipper.

Word ook lid

Hoek richt zich tot christenen die zich in Openbaring willen verdiepen. “De gouden regel bij Bijbeluitleg is: het Woord is tot een specifieke groep mensen gesproken én tegelijkertijd heeft het een boodschap voor alle tijden. Voordat we toekomen aan de toepassing naar 2021, moeten we ons afvragen wat Openbaring te zeggen had tot de mensen aan wie het in eerste instantie was gericht. Dan moet je weten dat dit Bijbelboek rond 90 na Christus is geschreven en de christenen in die tijd een vervolgde en gediscrimineerde minderheid waren die het moeilijk hadden. Vanuit de overwinning van Christus worden ze door de inhoud van Openbaring bemoedigd.”

Genre
“Je hebt in de Bijbel allerlei verschillende genres, zoals geschiedenissen, gedichten en profetieën”, vervolgt de theoloog. “Openbaring wordt een apocalyptisch Bijbelboek genoemd. Apocalyptiek is een aparte literatuursoort waarbij veel gebruik wordt gemaakt van symboliek en beeldtaal. Daarom kun je ook niet alles wat er staat letterlijk interpreteren. Door die symbolen heen moeten we op zoek gaan naar de wezenlijke bedoeling. Dat maakt het voor mensen uit een andere cultuur en in een andere tijd erg ingewikkeld om de betekenis van Openbaring te begrijpen. Om die reden bestaat er over het laatste Bijbelboek een grote verscheidenheid aan uitleggingen.”

In deze coronacrisis wordt veel gesproken en gespeculeerd over Openbaring 13. Wat zou iedere christen over dit hoofdstuk moeten weten voordat hij of zij dit hoofdstuk leest?
“Hoofdstuk 12 tot en met 14 horen bij elkaar. In Openbaring 12 wordt beschreven dat de duivel heeft verloren van God en uit de hemel is gegooid, omdat Jezus op Golgotha de overwinning heeft behaald. Satan kan niets meer aan Jezus’ overwinning doen, maar kan de gemeente van Christus op aarde nog wel pijn doen. Met de moed der wanhoop gaat hij op aarde te werk, zou je kunnen zeggen. Die mobilisering tegen Gods gemeente op aarde komt in Openbaring 13 tot uiting. In het veertiende hoofdstuk wordt de uiteindelijke overwinning van Gods kinderen, juichend voor Gods troon, zichtbaar. Als je Openbaring 13 in samenhang met deze hoofdstukken ziet, is het verhaal minder somber dan je in eerste instantie zou denken.”

In Openbaring 13 komen twee beesten ter sprake. Klopt mijn indruk dat het tweede beest een vriendelijkere indruk maakt dan de eerste?
“Dat klopt. De draak (satan) schakelt hulptroepen in: het beest uit de zee en het beest uit de afgrond. Het beest uit de zee is één en al gewelddadigheid. Dit beest uit de zee is een ontaarde overheid die zich in dienst stelt van de duivel. Je zou kunnen denken aan allerlei antichristelijke tirannen, zoals keizer Nero en later ook andere leiders die de christenen bloedig vervolgden omdat zij zelf als God vereerd wilden worden. Het tweede beest uit de afgrond ziet eruit als een lam. Je zou zeggen: het lijkt op Jezus Christus; het lam Gods. De duivel probeert God in alles te imiteren.”

Er wordt in deze coronacrisis veel gespeculeerd over het merkteken van het beest, waarover in Openbaring 13 wordt gezegd dat wie het niet bezit niet meer zal kunnen kopen of verkopen. Begrijpt u verwijzingen naar de QR-samenleving?
“Het feit dat wat hier staat in de loop van de geschiedenis steeds nieuwe concretiseringen krijgt en in de toekomst weer actueel wordt, is duidelijk. In de tijd waarin Openbaring werd geschreven kon je geen lid worden van bepaalde vakverenigingen als je niet mee offerde aan de keizer. Christenen werden economisch geboycot. Zo werd dit gedeelte uit Openbaring destijds voor de eerste lezers concreet. Vandaag de dag zien we dat het door de digitalisering steeds makkelijker wordt voor mensen die de macht hebben om je leven te beheersen. Stel je voor dat er geen valuta meer zijn. Dan zijn we digitaal gemakkelijk te blokkeren. Dat zie je vandaag de dag in China en op andere plekken in de wereld al gebeuren. Wat in Openbaring 13 staat kan door de digitalisering gemakkelijk worden uitgevoerd. Daarom is grote waakzaamheid nodig.

Als Jezus in Mattheüs 24 de eindtijdrede uitspreekt, spoort Hij ons aan om de voortekenen niet met het einde zelf te verwarren. Die voortekenen laten zien dat de antichrist een keer gaat komen, maar laten we niet te snel roepen dat de antichrist onder ons is. In discussies over de QR-code moeten we dit ook voor ogen houden, zeker als er wordt gesuggereerd dat de huidige overheid trekken van de antichrist vertoont. We kunnen terecht kritiek hebben op allerlei aspecten van het overheidsbeleid, maar mogen niet vergeten dat volgens Romeinen 13 de overheid de dienares van God is die waakt over haar onderdanen (en dan heeft Paulus het over de heidense Romeinse overheid!). Als aan de hand van een uitgebreide afweging gekozen wordt voor bepaalde coronamaatregelen, ten behoeve van de volksgezondheid, kun je daar openlijk kritiek op hebben, maar leef je nog steeds in een totaal andere situatie dan in Openbaring 13 wordt geschetst.

Kortom, de technologische ontwikkelingen zouden een opmaat kunnen zijn naar een systeem waarvan de antichrist misbruik zal maken. Maar ik zou willen waarschuwen tegen overhaaste toepassingen.”