De hel: een goddeloze uitvinding?!

God 27 september 2023 André Piet
André Piet

De laatste tijd is ‘de hel’ een heet onderwerp in de christelijke pers. De theoloog Arnold Huijgen wijdde onlangs zijn inauguratie hieraan. We spreken er te weinig over, zo meent hij, en in preken zou het vaker aan bod moeten komen. Het Nederlands Dagblad vroeg recentelijk een aantal voorgangers hoe zij dit onderwerp in hun kerken ter sprake brachten. Evenals bij Huijgen, blijken ook zij er verlegen mee te zijn. Jezus heeft meer dan wie ook over ‘de hel’ gesproken en ervoor gewaarschuwd, zo klinkt in enkele reacties. Maar wat en waar en hoe ‘de hel’ is wordt nergens duidelijk of concreet. Dat is tragisch, want die onduidelijkheid ligt niet aan de Schrift. Laten we de feiten eens op een rijtje zetten.

Geen hel maar Gehenna
In de Statenvertaling is het woord ‘hel’ de weergave van twee totaal verschillende Griekse woorden: hades (=dodenrijk, Hebr. she-ol’) en gehenna. Voor de bijbellezer zeer verwarrend, want die krijgt de indruk dat het één begrip betreft. De NBG51 heeft die verwarring gecorrigeerd door uitsluitend gehenna weer te geven met ‘hel’. In de NBV is het woord ‘hel’ helemaal verdwenen doordat men het woord gewoon onvertaald heeft gelaten. Dat laatste is wellicht de beste keuze, aangezien gehenna een plaatsnaam is en zulke namen worden in principe onvertaald gelaten. Ze worden hooguit getranslitereerd: Jeroesjalajim wordt in het Nederlands Jeruzalem en Chevron wordt Hebron, enzovoort. Trouwens, Gehenna is zelf is ook een Griekse transliteratie van het Hebreeuwse Gai Hinnom, dat ‘dal van Hinnom’ betekent. Jezus sprak nooit over de hel, maar consequent over Gehenna. Zijn luisteraars begrepen maar al te goed dat Hij daarmee verwees naar het beruchte dal ten zuidwesten van de stad Jeruzalem. Bij Hem treffen we zeker geen vaagheid over ‘de hel’: zijn luisteraars konden er zo naartoe lopen! Letterlijk.

Zijn luisteraars begrepen maar al te goed dat Hij daarmee verwees naar het beruchte dal ten zuidwesten van de stad Jeruzalem.

Kinderoffers
De reden dat Gehenna zo’n berucht dal is, wordt in de Hebreeuwse Bijbel (ons ‘Oude Testament’) uitgebreid toegelicht. Een tweetal goddeloze koningen uit het huis van Juda, Achaz en Manasse, lieten in dit dal kinderen door het vuur gaan (2 Kron. 28:3; 33:6; Jer. 7:31). Deze gruwelijke praktijk die men van de omliggende volken had afgekeken, was kwaad in de ogen van JAHWEH. Volgens de profeet Jeremia werd juist deze praktijk de aanleiding voor Jeruzalems verwoesting (Jer.19:1-8).

Een godslasterlijk concept
De beruchte reputatie van Gehenna is gebaseerd op het feit dat Israëlieten op die plaats hun kinderen ritueel door het vuur lieten gaan. Deze praktijk geldt als de goddeloosheid ten top. Bij herhaling wordt gezegd dat dit idee in Gods hart nooit is opgekomen (Jer.7:31; 19:5). Laat dit goed op u inwerken. Want wat de christelijke theologie heeft gedaan is Gehenna omvormen tot een ‘hel’, waarin God Zelf de gruwelijke daden pleegt die Hij nadrukkelijk als goddeloos kwaad veroordeelt. Met andere woorden de gruwelijkste praktijk ooit, heeft men geprojecteerd op God Zelf! En dat ook nog eens “tot in eeuwigheid”. Dat laatste begrip is een kwestie apart, maar ik volsta hier met de vaststelling dat ‘eeuwigheid’ in de Schrift (Gr. aion) duidt op een wereldtijdperk met zowel een begin als een einde (“vóór de aionen”, “voleinding der aionen”, etc.). Eeuw-ig betekent in de Bijbel niet eindeloos, maar houdt verband met eeuw, aeon.

Gehenna in de toekomst
Wanneer Jezus spreekt van Gehenna, refereert Hij onder andere ook aan het laatste vers van het boek Jesaja. Daar lezen we over het toekomstig vrederijk waarin de volken zullen optrekken naar Jeruzalem en daarbij ook de plaats zullen passeren waarin de onbegraven lijken liggen van goddeloze mannen. Het is bedoeld als een waarschuwing, God laat niet met Zich spotten. Gehenna zal volgens de profeten in de toekomst opnieuw een rol spelen, en voor JAHWEH zelfs heilig zijn (Jer.31:40).
God straft niet om te straffen, maar om recht te zetten en om terecht te brengen.

Jezus’ toevoeging in Marcus 9:48 over Gehenna “waar hun worm niet sterft en het vuur niet wordt uitgeblust” wordt hardnekkig foutief uitgelegd. Met deze opmerking refereert Hij aan Jesaja 66:24 waar sprake is van een verbrandingsplaats bij Jeruzalem waar lijken liggen te ontbinden. Dat is inderdaad een nogal macaber aanblik, maar wel iets totaal anders dan wat de christelijke traditie van ervan heeft gemaakt: een onderaards oord waar zielen worden gefolterd. In de grondtekst van Marcus 9:48 staat ook niet dat het vuur onuitblusbaar is, maar dat het niet wordt gedoofd. Iets heel anders. En dat “hun worm niet sterft” betekent niet dat deze mensen niet sterven, maar de maden die hen aanvreten niet sterven. Maden sterven sowieso niet, maar verpoppen zich.
Kortom, het gangbare begrip van ‘de hel’ staat in alles haaks op wat de Schrift leert over Gehenna.

Hel versus gericht
De Bijbel is er volkomen helder over dat God oordeelt en gericht uitoefent. En dat doet Hij lang niet altijd zachtzinnig. Denk maar aan de zondvloed of aan Sodom en Gomorra. Maar denk erom: Gods oordelen zijn verhoudingsgewijs kortdurend. Psalm 30 vers 6 zegt: “want een ogenblik duurt Zijn toorn, een leven lang Zijn welbehagen”. God zet de dingen recht, precies wat het woord ‘gericht’ ook betekent. Dat proces kan uiterst pijnlijk zijn, maar het heeft altijd het oogmerk van herstel. God straft niet om te straffen, maar om recht te zetten en om terecht te brengen. Gods gerichten zijn daarom ook altijd een uiting van Zijn liefde en trouw. Hij laat niet varen de werken van Zijn handen. Daarom is er geen groter karikatuur van de God van de Bijbel, dan het leerstuk van de hel.

André Piet is Bijbelleraar en heeft sinds 2000 de bijbelstudie-website Goed Bericht onder zijn hoede. Bovenstaand artikel verscheen onlangs op zijn website en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Wij vragen ons af...

De hel...

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

John MacArthur
Nieuws

Predikant en Bijbelleraar John MacArthur op 86-jarige leeftijd overleden

De bekende Amerikaanse predikant en Bijbelleraar John MacArthur is gisteren op 86-jarige leeftijd overleden. Zijn kerk, Grace Community Church in Los Angeles, maakte zijn overlijden bekend. Een week geleden werd MacArthur vanwege een longontsteking o

Ds. P. den Ouden
Video

HHK-predikant trekt vergelijking met Donald Trump: "Ook wij willen groot zijn"

"Trump zegt: 'Make America great again', maar ten diepste wil hij vooral zichzelf groot maken. We zijn wat dat betreft allemaal een beetje Donald Trump. We willen allemaal groot worden", aldus ds. P. den Ouden. In een recente preek waarschuwde de HHK

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit wat het betekent om te leven met de Heilige Geest

Wat betekent het om te leven met de Heilige Geest – niet alleen in ons, maar ook op ons? In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' werpt spreker Wilkin van de Kamp een inspirerend licht op dit onderscheid. In deze video maakt hij d

Henk-Willem Laan
Interview

Henk-Willem Laan ontving een gehandicapte zoon: "God is te vertrouwen"

"Bel 112", zei de verloskundige tegen Henk-Willem Laan toen zijn zoon Joas net geboren was. Terwijl zij Joas reanimeerde belde Henk-Willem de ambulance. De directeur van stichting Het Gehandicapte Kind vertelde afgelopen zondag bij Hour of Power over

katholieke priester
Nieuws

Amerikaanse bisdommen springen in de bres voor ongedocumenteerde migranten

Twee katholieke bisdommen in de Verenigde Staten hebben ongedocumenteerde migranten vrijstelling gegeven van hun zondagse kerkplicht, uit angst voor immigratierazzia's. De maatregel komt te midden van een toegenomen immigratiehandhaving onder het bel

Kandidaat H. J. Ymker
Nieuws

CGK Soest verwelkomt nieuwe dominee: kandidaat H. J. Ymker

De CGK te Soest beschikt binnenkort weer over een eigen predikant. Kandidaat H. J. Ymker uit Meppen heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In Soest volgt Ymker ds. J. L. de Jong op die in 2023 vertrok. De kandidaat gaat in het Utrechtse dor

Soedan
Nieuws

Drie Soedanese kerken gebombardeerd: 5 doden

In het noorden van Soedan zijn begin juni drie kerken getroffen door luchtaanvallen van de Rapid Support Forces (RSF). De bombardementen, tussen 9 en 11 juni in El Fasher, kostten minstens vijf mensen het leven, onder wie priester Luka Jumu. Tientall

Upgrade Festival 2025
Persbericht

Upgrade Festival keert terug: Groeien, aanbidden en verbinden in Kapelle

Op 5, 6 en 7 september 2025 is het weer zover: Upgrade Festival 2025 gaat van start! Na het succes van de vorige edities keert het festival voor de derde keer terug, wederom op de prachtige locatie in Kapelle, Zeeland. Het driedaagse festival present

Meerartikelen

azc
Nieuws

Kamervragen SGP na flinke toename discriminatie Syrische christenen in azc's

SGP-Kamerlid Diederik van Dijk stelt Kamervragen over de situatie van Syrische christenen in asielzoekerscentra in Nederland. Stichting Gave stelde eerder deze week dat discriminatie van Syrische christenen in Nederlandse azc’s flink is toegenomen. S

China
Nieuws

China intensiveert christenvervolging: 'Gezichtsherkenning in kerken, predikanten opgepakt'

De Chinese overheid voert opnieuw de druk op christenen op. In een poging de groei van het christelijk geloof te stoppen, grijpt het regime van president Xi Jinping naar vergaande maatregelen. Onder meer gezichtsherkenningscamera’s in kerken, arresta

Kees van Helden
Opinie

Hoe het ongemakkelijker is een ongeboren haan te doden dan een ongeboren kind

Wanneer er in een podcast gesproken wordt over het doden van een ongeboren haantje, merkt Kees van Helden dat er een bepaald ongemak heerst. Maar datzelfde ongemak is nergens te bekennen wanneer het over abortus gaat, zo merkt hij op. In onderstaande

Farshid Seyed Mehdi
Podcast

Farshid Seyed Mehdi: “Wat ik in de Bijbel las, was een enorme schok”

Farshid Seyed Mehdi ontdekte dat fundamentele Bijbelse waarheden in de islamitische leer zijn verdraaid. “Er zijn veel waarheden in de Koran” zegt hij, “maar ze zijn dan ook grotendeels overgenomen uit de Thora. Tegelijkertijd zijn er ernstige onjuis

Fred de Vries
Opinie

Twee rel-evangelisten vallen refogezindte aan: terecht?

Er is op het topje van de Bijbelbelt een rel gaande op straat. Evangelisten richtten hun pijlen eerst op de Gereformeerde Gemeente van Werkendam. Kennelijk is dat bolwerk nogal gesloten en slaan de pijlen erop stuk. Dus dan maar een andere kerk als d

Raouf Leeraar
Opinie

PKN-dominees richten pijlen op Israël: morele helderheid of verblinding?

In een statement roepen tientallen PKN-predikanten hun kerk op tot een heldere, morele stellingname tegen het Israëlische optreden in de Palestijnse gebieden. 'Israël pleegt genocide tegen de Palestijnen in de Gazastrook en maakt zich daarnaast schul

gevangenen
Getuigenis

Honderden gevangenen geven leven aan Jezus in Amerikaanse gevangenis

In de Amerikaanse staat Oklahoma werkt God op bijzondere wijze tijdens een grootschalige gevangenis-outreach van Victory Christian Center uit Tulsa. Meer dan zevenhonderd gedetineerden kwamen samen voor aanbidding, gebed en onderwijs over het evangel

Ds. P. D. Teeuw
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormde gemeente Arnemuiden: ds. P. D. Teeuw

De hervormde gemeente Arnemuiden verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. P. D. Teeuw uit Sliedrecht heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In het Zeeuwse stadje volgt hij ds. M. Klaassen op die in 2022 vertrok en sinds juni 2024 ver

Regenboogvlag
Nieuws

Duitsers verdeeld over regenboogvlag op kerken: slechts 2 op de 10 zijn voor

Slechts twintig procent van de Duitsers vindt het gepast om de regenboogvlag te hijsen. Deze vlag is een symbool van de LHBTI-beweging en wordt op sommige overheidsgebouwen en kerken geplaatst. Een opiniepeiling van Insa-Consulere, uitgevoerd in opdr

Politieagent Amerikaanse immigratiedienst
Nieuws

Christelijke asielzoekers opgepakt tijdens bezoek aan Amerikaans immigratiekantoor

Pastor Ara Torosian van de Cornerstone Church in West-Los Angeles is diep geschokt na de arrestatie van een Iraans christelijk gezin uit zijn gemeente. De ouders en hun 3-jarig kind werden vorige maand opgepakt tijdens een afspraak bij een immigratie

Benjamin Netanyahu
Nieuws

Onderzoek: Ben-Gurion verwees vaker naar Bijbel dan Netanyahu

Uit een nieuwe studie blijkt dat David Ben-Gurion, Israëls eerste premier, in zijn toespraken tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog (1948–1949) vaak verwees naar de Bijbel en Joodse geschiedenis. De huidige premier Benjamin Netanyahu (foto) doet dat mi

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vraagt kerkgangers wat er straks op hun grafsteen komt te staan

"Wat mag er straks op uw grafsteen staan?", zo vroeg ds. M. Messemaker in een recente preek aan zijn toehoorders. De hervormde predikant uit Cillaarshoek preekte over Zondag 22 uit de Heidelbergse Catechismus, waarin de troost van de opstanding centr