‘Wie in het diepste donker de mooiste kleuren ziet, kan niet meer zwijgen’

Bij een ernstig ongeval in 1991 ziet kunstenaar Ton Schulten de dood in de ogen. Nadat hij uit dit coma is bijgekomen, verandert zijn leven ingrijpend. Sindsdien wil hij het licht dat hij zag, vastleggen op het doek. Leo Fijen schetst zijn ontmoeting met Ton en zijn vrouw Ank.
Lees ook

"Waar wilt U ons hebben?"
Op een zondagmorgen waarop er niets aan de hand lijkt, slaat het noodlot toe. Een autorit met goede vrienden op Tenerife, de wereld binnen handbereik, het geluk als vanzelfsprekend. Maar alles wordt omgekeerd, in dat ene moment waarop twee andere auto’s een wedstrijd snelrijden houden en daarmee de wereld van Ank en Ton Schulten op z’n kop zetten. In tegenstelling tot hun vriend overleven zij het tragische ongeval.
Vliegen
Zwaargewond als ze zijn, hebben ze tijd nodig om te herstellen. En Ton heeft weken nodig om tegen Ank te zeggen wat hij in zijn coma heeft gezien. Eerst durft hij niet, bang als hij is dat hij niet serieus wordt genomen. Maar op een gegeven moment kan hij niet meer zwijgen. Wie in het diepste donker de mooiste kleuren ziet en niet meer terug wil naar het leven, kan niet meer zwijgen.
Het vreemde is dat er geen woorden zijn voor dat wat hij gezien heeft. Woorden leggen het af tegen het licht en de grootste geborgenheid: te weten dat er een God is die over je waakt. Woorden zijn altijd beperkt en gaan nooit vliegen. En juist dat doet Ton in de dagen dat hij in coma ligt. Vliegen om dichter bij dat licht te komen, vliegen om de kleuren vast te pakken die hij gezien heeft. Vliegen om voor altijd een vrije vogel van de Schepper te worden. Vliegen om zijn droom waar te maken.
Samen vinden Ton en Ank de weg om hun leven om te keren. Als je nooit meer terug wilt naar dit aardse leven – zo mooi waren de kleuren en het licht – en je toch een tweede kans krijgt, dan voelt dat als een opdracht. Ton Schulten wordt geroepen om een andere weg in te slaan. En hij luistert naar de diepste stem van zijn leven, God die hem weer tot leven riep om de kleuren en het licht te delen met allen die komen kijken.
Priester
De zoon van Ootmarsum die de kunstacademie cum laude had afgerond, gaat schilderen om mensen te verbinden met hun diepste vreugde en troost. Ooit wilde hij als kind priester worden, ooit droomde hij ervan in pastoraat mensen nabij te zijn. Zijn droom wordt – via een omweg – wel werkelijkheid: met bezieling schilderen met de kleuren van de hemel en van de aarde. Maar altijd is er in een schilderij een wit plekje: om iedereen mee te geven dat je niet alles kunt invullen, en om mensen te leren dat je niet alles in eigen hand hebt.
Ank koopt een pand in hun Ootmarsum om een galerie te beginnen. Samen krijgen ze de wind in de zeilen, Ank als zakelijk brein achter al die schilderijen, Ton als de kunstenaar die leeft van alle thema’s die op het doek naar voren komen: verwondering, ontmoeting, twijfel, verlangen, ontzag, vrede en eeuwigheid.
Als de eeuwigheid zo nabij is geweest, dan schilder je alsof je leven ervan afhangt om die eeuwigheid nog even uit te stellen. Maar er is geen angst of twijfel op dat vlak: God wacht op hem en op Ank. Zo simpel is zijn leven. Zo vrij maakt het ouder worden hem. En die vrijheid laat hem iedere dag in dankbaarheid opstaan, steeds met een gebed. Want geen dag is vanzelfsprekend, iedere minuut mag je koesteren, zo weet hij.
Daarom schildert hij op 87-jarige leeftijd iedere dag van 9 tot 12 uur in zijn atelier. Ank heeft nog steeds de passie van een ondernemer. Dat heeft Ootmarsum welvaart gebracht. Ton denkt daar nooit aan, hij schildert drie uur achtereen. De Schepper heeft hem rijkelijk bedeeld met talent. En dat is een roeping geworden, in het niemandsland tussen hemel en aarde. Want hij weet dat zijn schilderijen en gravures mensen troosten, inspireren en rust geven. Dat doen de harmonie, de eenvoud, de rust. Ton is geen priester geworden, maar doet met zijn schilderijen nog steeds pastoraal werk. Hij bereikt meer mensen dan hij ooit op de preekstoel zou hebben gezien. Dus de pastor in hem is nooit verloren gegaan. Met dank aan Ank die hem de eerste galerie schonk en het levensgeluk van liefde op leeftijd.
Geliefden van het licht
Zo is de cirkel van dit verhaal rond, twee senioren die nog steeds luisteren naar de diepste stem in hun hart. Als het leven je niet alles geeft waar je van droomt – kinderen en kleinkinderen – en als het leven je ook beproeft met een zwaar ongeluk en het donkerder laat zijn dan ooit, twee dagen in coma, als de ouderdom met gebreken komt – de twee rollators getuigen daarvan – dan weet je allebei dat je zelf niets te zeggen hebt over het bestaan.
Dan besef je allebei dat je elkaar in de gebrokenheid en onvolmaaktheid hard nodig hebt. Dan luister je in dat donker beter naar je diepste stem, die van God: doe wat je het beste kunt, schilder de kleuren van je land en van je streek, geef iedereen het licht dat je zelf hebt gezien en blijf dat doen tot je laatste adem. Daarvan getuigen deze twee mensen, Ank en Ton Schulten, twee geliefden van het licht die elkaar ooit bij een bushalte troffen. En hun reis is nog steeds niet ten einde. De bus van kleuren en licht uit Ootmarsum rijdt nog even door.
Praatmee