Alarmerend rapport van klimaatwetenschappers: Wat kunnen we doen als christenen?

Dagelijks leven 28 maart 2023 Micha Nederland
klimaatverandering

Vorige week is er een nieuw rapport van het IPCC uitgekomen. Opnieuw bevestigen honderden wetenschappers in dit nieuwe rapport dat we ons in een zeer zorgwekkende situatie bevinden. De mogelijkheden om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad raken snel uit zicht. Nu al zijn de gevolgen van klimaatverandering voor een deel onomkeerbaar. Denk aan plant- en diersoorten die in sommige gebieden verdwijnen (of al zijn verdwenen).

Het nieuwe rapport onderstreept de noodzaak om meer actie tegen klimaatverandering te ondernemen, zegt de voorzitter van het IPCC, Hoesung Lee. Hij noemt ook hoopvolle ontwikkelingen. En concludeert: ‘Als we nu handelen, kunnen we nog steeds een leefbare en duurzame toekomst veiligstellen.’

In dit blog vertellen we je meer over wat het IPCC precies is en waarom het zo belangrijk is. Ook geven we je graag wat Bijbelse inzichten mee, lees- en luistertips om je verder te verdiepen en gespreksvragen om met vrienden, familie of kerkgenoten door te praten over de klimaatcrisis.

Het uitbuiten van natuurlijke hulpbronnen en het uitputten van de bodem is destructief voor de schepping en uiteindelijk ook voor onszelf.

Wat is IPCC?
IPCC staat voor ‘Intergovernmental Panel on Climate Change’. Het panel bestaat uit honderden experts uit de hele wereld. Zij werken bijvoorbeeld als onderzoekers op universiteiten en in onderzoekscentra. Een van deze experts is bijvoorbeeld professor Katharine Hayhoe, die het prachtige boek Hoop voor de aarde schreef.

Het IPCC doet zelf geen onderzoek. In plaats daarvan evalueren de wetenschappers bestaande onderzoeken. Ze brengen de meest relevantie wetenschappelijke inzichten bij elkaar in een rapport, gericht aan beleidsmakers wereldwijd. Het IPCC bestaat sinds 1988, en het rapport dat vandaag is gepubliceerd is het zesde rapport.

Waarover schrijft het IPCC?
Het doel van de IPCC-rapporten is om de wetenschap goed te begrijpen en interpreteren, zonder dat er (financiële of politieke) belangen meespelen. Duidelijkheid, transparantie en objectiviteit staan dus centraal. In de rapporten worden alleen onderzoeken meegenomen die aan hoge wetenschappelijke en technische maatstaven voldoen, en die zijn bevestigd door middel van ‘collegiale toesting’.

In de rapporten beantwoordt de groep wetenschappers vragen zoals:

  • In hoeverre is klimaatverandering het gevolg van menselijk handelen?
  • Welke gevolgen kunnen we op welke termijn verwachten?
  • Wat kunnen we doen om onder een mondiale opwarming van 1,5 graden Celcius te blijven?

Wat is gerechtigheid?
Klimaatverandering is niet een opzichzelfstaand thema. Het is verbonden met allerlei andere thema’s en problemen. En het leidt tot onrecht wereldwijd. Niet alleen in de toekomst, maar ook al nu. Het IPCC laat zien dat de extreme weersomstandigheden, droogte, voedselschaarste, een stijgende zeespiegel, de toename van het aantal natuurrampen (enzovoorts) grotendeels het gevolg zijn van menselijk handelen.

Wanneer we nalaten om op een godvruchtige manier voor de schepping te zorgen, dan slagen we er niet in om Gods beeld te weerspiegelen.

Alle schade die we veroorzaken (vooral door westerse landen) wordt op dit moment vooral gevoeld in landen rond de evenaar. Arme landen worden disproportioneel hard geraakt, terwijl zij een veel kleiner aandeel hebben geleverd aan het probleem én zij minder mogelijkheden hebben om uitstoot te verminderen. Dave Bookless wijst in zijn boek Het groene hart van het geloof op Galaten 6:7: ‘Wat een mens zaait, zal hij ook oogsten.’ Bookless: ‘Vandaag oogsten we wat wij en onze voorouders hebben gezaaid in termen van vervuiling en uitputting van grondstoffen.’ Het gaat hierbij niet alleen om sociaal onrecht, maar ook om ecologisch onrecht. Het uitbuiten van natuurlijke hulpbronnen en het uitputten van de bodem is destructief voor de schepping en uiteindelijk ook voor onszelf.

Micha Nederland is een netwerk van rechtzoekers en rechtbrengers die net als de profeet Micha kerken wijst op haar opdracht om gerechtigheid te dóén. Micha Nederland gelooft dat juist christenen de opdracht hebben gekregen om te streven naar gerechtigheid en hierin voorop zouden moeten lopen. Wij maken maatschappelijke thema’s die raken aan onrecht en levensstijl bespreekbaar in de kerk, zodat christenen in beweging komen en rechtbrengers worden in hun eigen lokale context.

En nu?
We weten allemaal dat we te maken hebben met klimaatverandering. Het verschilt per persoon hoe we ons erover voelen, maar voor iedereen geldt dat het een worsteling is om ons ertoe te verhouden. Wat moeten we, wat kunnen we, wat willen we? En waarom? En hoe? We delen graag met enkele citaten met je uit het boek Het groene hart van het geloof van Dave Bookless.

Hoe kunnen we de huidige tijd duiden?
Bookless: ‘Tegenwoordig erkennen steeds meer mensen dat de milieucrisis ten diepste een geestelijke crisis is. We hebben de wereld niet alleen beschadigd door inadequate informatie of slechte besluiten, maar ook door egoïsme. Elke keer dat we te lui zijn om naar de plaatselijke winkels te lopen en de auto pakken, maken we de geestelijke keuze om zelfzuchtig te zijn en zeggen we nee tegen het behandelen van de aarde alsof deze werkelijk van de Heer is. Wanneer we de feiten omtrent energieverspilling kennen, en de schade die overmatige uitstoot van koolstofdioxide aan de atmosfeer toebrengt, brengen we niet alleen de planeet schade toe, maar zondigen we ook tegen God en onze medemensen. Dit zijn ongemakkelijke waarheden, en ik weet dat ik vaak de eerste ben die op deze terreinen de mist in ga. Toch is het van vitaal belang dat we ons bewust zijn van de verbanden tussen onze relatie met God en onze relatie met de planeet.’

Jezus liet een vorm van leiderschap zien die de perfecte illustratie vormt van de manier waarop we Gods beeld moeten weerspiegelen in onze relatie met de schepping.

Wat kunnen we verwachten?
Dave Bookless gebruikt de metafoor van barensweeën. Hij schrijft: ‘De toekomst van de aarde zal drastische veranderingen brengen – de weeën zullen nog veel erger worden – en de aarde zoals we die nu kennen, beschadigd en aangetast door de zonde van de mensheid, zal niet voor eeuwig zo blijven. Er zijn waarschuwingen die we ter harte moeten nemen, zodat we klaar zijn voor Jezus’ plotselinge en verrassende terugkeer, en niet in het vuur van het oordeel terecht zullen komen. Maar alles is niet verloren. Er is een visioen van kalmte na de storm, van gelouterd goud dat uit het vuur tevoorschijn komt, van een nieuwe schepping die uit de as van de oude ontstaat.’

Wat kunnen we doen als christenen?
Over hoe we ons moeten verhouden tot ecologische crises schrijft Bookless: ‘Geschapen zijn naar Gods beeld heeft te maken met de manier waarop we omgaan met de aarde en onze medeschepselen. God zegt in feite: ‘Ik maak jullie naar mijn beeld, zodat je verantwoordelijk kunt zijn voor de aarde en haar schepselen.’ Wanneer we nalaten om op een godvruchtige manier voor de schepping te zorgen, dan slagen we er niet in om Gods beeld te weerspiegelen.

De anglicaanse eucharistieviering kent een gebed van schuldbelijdenis dat als volgt luidt: ‘We hebben uw liefde verwond en uw beeld in ons geschaad.’ Jezus is ons perfecte voorbeeld als Gods beelddrager. Als we zijn discipelen worden kunnen we van hem leren. Jezus liet een vorm van leiderschap zien die de perfecte illustratie vormt van de manier waarop we Gods beeld moeten weerspiegelen in onze relatie met de schepping. Hij laat zien dat Gods beeld dragen niets te maken heeft met macht en privileges, maar met zichzelf wegschenkend dienstbetoon. Hij was de dienaar-koning die alle heerlijkheid van het leven in de hemel opgaf om geboren te worden in armoede.’

Om door te praten
De meerderheid van de mensen maakt zich zorgen over het klimaat. Tegelijkertijd vinden veel mensen het lastig om hier met anderen over te praten. We isoleren onze gevoelens dus, waardoor de situatie nog moeilijker wordt dan het al was.

Als we het klimaatgesprek niet voeren met elkaar beïnvloedt dat onze collectieve motivatie om in actie te komen. ‘Zolang anderen er niet over beginnen, hoef ik er ook niets mee’, denken we massaal. Blijkbaar is dat een reden om te zwijgen. En om niets te doen. Terwijl het juist belangrijk is dat we in actie te komen. Elke tiende graad temperatuurstijging die we voorkomen, doet ertoe.

Wil je delen hoe jij de klimaatcrisis ervaart, en hoe je ermee omgaat? Stuur dan gerust een e-mail naar info@michanederland.nl.

Kerk, zoek naar Gods wijsheid, bid voor de wereld en wees relevant in de samenleving. Spreek je uit tegen onrecht!

Gespreksvraag 2. Met wie deel je jouw klimaatgerelateerde zorgen en emoties? Wat heb je nodig van de mensen met wie je deze zoektocht deelt?

Goed om te weten: we maken ons meer zorgen dan we van elkaar weten. ‘Wat kan ik doen voor het klimaat?’ was een van de meest gestelde vragen op Google toen het vorige IPCC-rapport werd gepubliceerd in de zomer van 2021. Eigenlijk best bemoedigend, toch? Er is dus veel meer bereidheid om in actie te komen dan we van elkaar weten. Laten we dát dan ook aan elkaar vertellen!

3. Waartoe voel jij je als christen geroepen? Hoe kun jij in actie komen voor sociale en ecologische gerechtigheid?

In een eerdere blog schreven we al dat iedereen iets kan doen in zijn eigen context en met zijn eigen gaven en talenten. Wat je kunt doen en welke verantwoordelijkheden je hebt, hangt af van wie je bent en wat je doet:

– Politici, zet je in voor rechtvaardig klimaatbeleid: hoe kunnen we systemen veranderen?
– Journalisten, wakker het juiste gesprek aan, breng diepgang aan en doe recht aan alle betrokkenen.
– Bedrijfsleven, houd je bezig met duurzame innovaties. En ga de strijd aan met onrecht in de keten.
– Ouders, geef het goede voorbeeld aan de kinderen.
– Kerk, zoek naar Gods wijsheid, bid voor de wereld en wees relevant in de samenleving. Spreek je uit tegen onrecht!

Tips om te lezen en luisteren
1. Om terug te komen op professor Katharine Hayhoe, een van de klimaatwetenschappers. Zij vertelt op een prachtige manier hoe we samen in gesprek kunnen gaan om daadwerkelijk tot klimaatactie te komen. Zij zegt: ‘Het is nodig om de feiten te weten én dat we zicht hebben op oplossingen.’ Wil je hiermee aan de slag? Lees dan haar boek.

2. De citaten hierboven komen uit Het groene hart van het geloof van Dave Bookless. Dit boek is een aanrader, vooral voor christenen die meer willen lezen over hoe zorg voor de schepping hoort bij het leven met God, en bij de kern hoort van het christelijke geloof. Het boek is heel hoopvol en staat vol met concrete tips. Dit boek verrijkt je geloof, verandert je kijk op de wereld en brengt je in beweging. Het is hier te koop.

3. Vernieuw ons huis van Reisgenoten:

Gebed naar aanleiding van het IPCC-nieuws
Barmhartige God,
U laat nooit los wat uw hand begon.
U blijft trouw aan een schepping vol schoonheid en diversiteit.
Maar door onze levensstijl behandelen wij haar respectloos.
Wij buiten uit, vervuilen en maken kapot.
Het klimaat verandert, uw dieren sterven uit,
mensen worden het slachtoffer van onze keuzes.
God, vergeef ons. Vergeef ons. Vergeef ons.

Liefdevolle God,
U laat nooit los wat uw hand begon.
U hebt in Jezus alles gegeven wat nodig is voor herstel.
U opent de weg naar vrede tussen mensen en schepping.
U geeft ons hoop: u laat nooit los wat uw hand begon.

Bovenstaand artikel verscheen op de website van Micha Nederland.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

Europees Parlement roept op tot betere bescherming christenen in Syrië

Het Europees Parlement heeft donderdag met grote meerderheid ingestemd met een gezamenlijke resolutie van vijf fracties waarmee de overgangsregering van Syrië wordt opgeroepen christenen en andere (religieuze) minderheden beter te beschermen. SGP-Eur

Pakistan
Nieuws

Ter dood veroordeelde christen in Pakistan na 23 jaar vrijgesproken

Na meer dan twee decennia gevangenschap is de Pakistaanse katholiek Anwar Kenneth onlangs vrijgesproken van blasfemie door het Hooggerechtshof van Pakistan. De man, die kampt met mentale problemen, zat sinds 2001 vast op beschuldiging van godslasteri

Kerk
Nieuws

Grote Duitse kerken verliezen enorme aantallen leden

Het aantal Duitsers dat lid is van de twee grote kerken in het land daalt drastisch. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die dinsdag door de Duitse nieuwsdienst Idea werden gepubliceerd. Vooral in het oosten daalt het aantal mensen dat lid is van een kerk

Israe
Nieuws

SGP Staphorst spreekt steun uit aan Israël: "Woord 'genocide' is misplaatst en ongepast"

De SGP in Staphorst heeft in de gemeenteraad een statement afgegeven waarin men morele steun uitspreekt aan Israël, de inwoners van Israël en Joodse Nederlanders. “Het gebruik van het woord genocide en de eenzijdige veroordeling van Israël door Neder

Regenboogzebrapad
Nieuws

Engelse christen spant rechtszaak tegen gemeente aan vanwege regenboogzebrapad

Een christelijke vrouw uit het Engelse Camden, Blessing Olubanjo, spant een rechtszaak aan tegen haar gemeente. Aanleiding daarvoor is een zebrapad in de kleuren van de regenboogvlag. Volgens Olubanjo is het zebrapad een politiek statement dat haar r

Ds. D. Breure
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. D. Breure

De hervormde gemeente te Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Breure. De predikant moet in het Gelderse dorp de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok. Ds. Breure is sinds november 2020 verbonden aan d

Ds. K. Hoefnagel
Video

CGK-predikant over mensen die zelfmoord plegen: "Laat het oordeel aan God over"

Als iemand zelfmoord pleegt, hebben we als christenen soms al heel snel ons oordeel klaar. Maar volgens ds. K. Hoefnagel is het helemaal niet aan ons om in zo'n geval te oordelen, dat stelde hij onlangs in een preek. De christelijke gereformeerde eme

Amir Tsarfati
Column

Israël tart elke logica: God is geen mythe

Er is ‘iets’ met Israël wat politici en opiniemakers ongemakkelijk maakt. En het is niet wat ze zeggen dat het is. Zij wijzen naar politiek, nederzettingen, grenzen en oorlogen. Maar graaf onder die uitgesproken verontwaardiging en je zult iets diepe

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen werden vervuld met Gods Geest

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d

PKN-dominees
Nieuws

PKN-predikanten doorbreken met statement stilzwijgen over Gaza

Een groeiende groep predikanten binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) wil niet langer zwijgen over het geweld in Gaza. In een statement roepen zij hun kerk op tot een heldere, morele stellingname tegen het Israëlische optreden in de Palestij

Jan Schreuder
Interview

Jan Schreuder kwam niet in een rolstoel terecht: “God heeft mij genezen”

“Het maakt mij niet uit of iemand wel of niet naar de kerk gaat. Ik vertel aan iedereen dat God mij heeft genezen.” Jan Schreuder, gepensioneerd magazijnmedewerker, ontving zo’n tien jaar geleden een bovennatuurlijk wonder dat zijn leven voorgoed ver

Oude kerk zwaar beschadigd
Nieuws

Joodse kolonisten vallen christelijk dorp op Westelijke Jordaanoever aan

De kerkleiders van Taybeh, het laatste christelijke dorp op de Westelijke Jordaanoever, luiden de noodklok na herhaalde aanvallen die door Joodse kolonisten zouden zijn uitgevoerd. Afgelopen maandag werden een eeuwenoude kerk en een christelijke begr

PVV-leider Geert Wilders
Interview

Grote onrust in Zwolle door komst azc: christenen uit de wijk reageren

Vanaf 2027 krijgt de Zwolse wijk Stadshagen een azc. Maandag stemde de gemeenteraad met ruime meerderheid voor. Niet iedereen is blij met de komst van het azc dat aan 400 mensen plek moet bieden. Honderden Zwollenaren protesteerden - in aanwezigheid

pakistan
Nieuws

Pakistaanse rechter weigert voogdij over christelijk meisje aan moslimontvoerder

Een Pakistaanse rechter heeft de voogdij over een 14-jarig christelijk meisje geweigerd aan de volwassen moslimman die haar ontvoerde, dwong zich te bekeren tot de islam en met haar trouwde. De rechtbank concludeerde dat ze minderjarig was en verklaa

Tom
Nieuws

Zeeuwse politieke partij tegen komst Frontrunners: "We komen toch lekker naar Zeeland"

Frontrunners Ministries breidt uit. De kerk maakte afgelopen periode bekend in zowel Zeeland als Eindhoven een nieuwe kerk te starten. In Zeeland is daar de nodige commotie over ontstaan. De Zeeuwse afdeling van GroenLinks/PvdA wil dat de provincie z

syrie
Nieuws

VS schrapt terreurstatus HTS in Syrië; grote zorgen christenen

De Verenigde Staten hebben de terreurstatus van de islamistische militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ingetrokken. Die beslissing komt zeven maanden nadat de groep het Syrische regime van Bashar al-Assad omverwierp en de macht greep in Damascus. Christ

prof. dr. Wim Verboom
Nieuws

Prof. dr. Wim Verboom (82) overleden

Op maandag 7 juli 2025 is prof. dr. Wim Verboom op 82-jarige leeftijd overleden. Met zijn heengaan verliest de kerk in Nederland een theoloog die decennialang stem gaf aan het hart van de gereformeerde traditie: de troost van het evangelie in de Heid

Eucharistie
Nieuws

Episcopaalse priester in gelijk gesteld na communievasten uit protest tegen racisme

Een kerkelijke rechtbank van de Episcopaalse Kerk in de Verenigde Staten heeft priester B. Cayce Ramey in het gelijkgesteld. Hij werd eerder door zijn bisdom in Virginia berispt omdat hij bewust geen heilige communie meer uitdeelde — uit protest tege

Baylor University
Nieuws

Christelijke universiteit ontvangt ruim vijf ton om LHBTI-acceptatie in kerken te bevorderen

De christelijke Baylor University in Texas ligt onder vuur nadat de school bekendmaakte een subsidie van bijna 650.000 dollar (circa 554.500 euro) heeft ontvangen van de progressieve Baugh Foundation. Het geld is bedoeld voor een onderzoek dat moet b

Archeoloog
Nieuws

Nieuwe vondsten versterken bewijs voor Bijbelse locatie van Kana

Een team van archeologen heeft nieuwe bewijzen gevonden die erop wijzen dat Jezus Zijn eerste wonder verrichtte in het dorp Khirbet Qana, en niet op de traditionele plek Kafr Kanna. Het gaat om de bekende gebeurtenis waarbij Jezus water in wijn veran