‘Voltooid leven’? Sleutels voor verandering

Gesponsord 21 oktober 2022 Elise van Hoek, NPV
Man met een stok, krijgt een helpende hand

Dit voorjaar bracht de Raad van State een zeer kritisch advies naar buiten over het wetsvoorstel van D66 over stervenshulp bij ‘voltooid leven’. Anderhalf jaar lag het op de plank en bleef het buiten beeld tijdens de verkiezingen en moeilijke kabinetsformatie. Voor D66 moet dit advies een bittere pil geweest zijn. De Raad wond er geen doekjes om: het wetsvoorstel biedt te weinig waarborgen om te voorkomen dat mensen onvrijwillig of in een opwelling hun eigen levenseinde kiezen. Dat betekent dat deze wet zeer risicovol is voor kwetsbare mensen. 

Nog nooit in de geschiedenis was er een welvarende en veilige samenleving met zoveel en zulke oude mensen als de onze. En toch ontstaat juist in deze tijd de vraag om levensbeëindiging bij een ‘voltooid leven’. Daar kan een schrijnende vraag onder liggen van eenzaamheid of nutteloosheid: ‘Wat heeft mijn leven voor zin?’. ‘Ik voel me als een herfstboom die zijn blaadjes laat vallen – alleen zitten er bij mij geen nieuwe knopjes meer in’, zo zei iemand het eens treffend. 

Houvast
De zelfgekozen dood kan voelen als een houvast, als een manier om controle te houden. Maar een vermindering van het eigen kunnen, toenemende kwetsbaarheid en afhankelijkheid van anderen zijn onlosmakelijk verbonden aan het leven. Bovendien blijft men in de keuze voor een autonome, zelfgekozen dood – paradoxaal genoeg – afhankelijk van bijvoorbeeld de overheid (om een wet te maken) en de hulpverlener (om het dodelijke middel toe te dienen). 

Doodswens kan verdwijnen
Er valt genoeg tegen zo’n wetsvoorstel in te brengen, en echt niet alleen vanuit christelijk perspectief. Al eerder plaatste Els van Wijngaarden in haar baanbrekende onderzoek belangrijke kanttekeningen bij ‘Voltooid leven’. Volgens haar onderszoeksteam is een doodswens geen vast gegeven. Het verlangen te sterven kan verminderen of verdwijnen als iemands situatie verbetert, stelden zij vast. 

Zingeving
Factoren die volgens de ouderen hun doodswens versterken zijn piekeren, ziekte, geestelijke en lichamelijke aftakeling, eenzaamheid, afhankelijkheid, het gevoel anderen tot last te zijn, financiële zorgen, angst om (nog meer) afhankelijk te worden en angst om (nog een keer) te vallen.

Zaken die de wens om te leven versterken zijn volgens de ouderen woonplezier, onafhankelijkheid en het ervaren van verbinding met anderen.
Dit bevestigt dat we het niet alleen hebben over een zorgprobleem, maar ook over een zingevingsprobleem. Mensen zijn aangelegd op relaties en verbanden. Dat zijn de sleutels voor verandering.

Daarom mag met overtuiging gedeeld worden dat ons geloof een beslissend en bevrijdend ánder perspectief schenkt op de levensavond. Treffend brengt Ida Gerhardt dat onder woorden in het gedicht Genesis: 

Oud worden is het eindelijk vermogen  
ver af te zijn van plannen en getallen;  
een eindelijke verheldering van ogen  
voordat het donker van de nacht gaat vallen. 

 Het is een opengaan van vergezichten,  
een bijna van gehavendheid genezen;  
een aan de rand der tijdeloosheid wezen.  
Of in de avond gij de zee ziet lichten. 

Het is, allengs, een onomstotelijk weten  
dat gij vernieuwd zult wezen en herschapen  
wanneer men van u schrijven zal: ‘ontslapen’.  
Wanneer uw naam op aarde is vergeten. 

Als het contact met anderen mist
Merkt u dat u verbinding met anderen mist, of kunt u soms wel een beetje hulp gebruiken? De vrijwilligers van NPV-Thuishulp staan graag voor u klaar om een kop koffie met u te drinken, een spelletje te doen of boodschappen voor u te halen. Neem contact op met een van de lokale afdelingen van NPV-Thuishulp via npvzorg.nl/thuishulp.

Elise van Hoek is manager Onderzoek & Beleid bij NPV - Zorg voor het leven. 

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Arie-Jan Mulder
Column

Hoe reageer je als christen op de zonde van een ander?

Zonde is in eerste instantie een zaak van tekortschieten in liefde, zo komt in deze columnreeks over de zonde naar voren. Als we dit begrijpen kan dat ons helpen met de vraag hoe we in het dagelijks leven omgaan met zonde. Laten we eens kijken hoe we

Geert Benedictus
Opinie

Is de Israël-vlag voor de kerk een steen des aanstoots?

Bij sommige kerken is de blauwwitte vlag met strepen en Davidster een vast onderdeel op het liturgisch podium. Bij andere kerken is dat beperkt tot dagen als de Israël-zondag, de eerste zondag van oktober. Hoe komt dat dit jaar? Kan een kerk het zich

Diederik van Dijk
Persbericht

Na lang aandringen SGP wordt Transgenderwet eindelijk ingetrokken

“Dit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. “Er waren twee moties én een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.” “Kwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: “We weten niet of ze nog leven”

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

Meerartikelen

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieën: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

MissieNederland logo
Persbericht

Alliantiedag MissieNederland: ‘Vrede in tijden van onrust’

In een tijd waarin conflicten, spanningen en verdeeldheid toenemen, klinkt de stem van Jezus verrassend actueel: “Mijn vrede geef Ik u” (Johannes 14). Op zaterdag 5 juli 2025 organiseert MissieNederland een Alliantiedag in het VEZ-centrum in Zwolle,

Superbook
Getuigenis

Japanse kinderen leren Jezus kennen door Bijbelse animatieserie: “Het raakte mijn hart”

In Japan, waar religieuze programma’s op nationale televisie nauwelijks ruimte krijgen, is het uitzenden van een animatieserie over de Bijbel al op zich een wonder. Toch gebeurde het: Superbook, een animatieserie met Bijbelse verhalen, was in de jare

Ds. A. J. van den Herik
Interview

Is Israël-Iran oorlog te koppelen aan Ezechiël 38? Ds. A. J. van den Herik antwoordt

De oorlog tussen Israël en Iran hield de wereld twaalf dagen lang in haar greep. Ook christenen volgen de ontwikkelingen nauwlettend. Sommigen leggen een directe link tussen de oorlog en Ezechiël 38 waarin beschreven wordt hoe 'Gog uit het land Magog

operatiekamer
Column

Overgave in de operatiekamer: wat als je je kind moet loslaten?

Overgave op hoog niveau, dat is wat God van ons vraagt. Niet omdat Hij dat van ons eist, maar omdat Hij weet wat het beste voor ons is. Toen mijn zoontje op 3-jarige leeftijd met een geperforeerde blindedarmontsteking met spoed de operatiekamer in mo

Leo Smits
Opinie

Ziekte als teken van een zwak geloof? Tijd voor een tegengeluid

Er is de laatste tijd veel discussie binnen christelijk Nederland over een leer die stelt dat gelovigen gevrijwaard zouden zijn van ziekte en armoede. Deze zogenoemde gerealiseerde theologie legt sterk de nadruk op wat nu al zichtbaar is van Gods Kon

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka