Armoedebestrijding en duurzaamheid horen bij elkaar
“Bij Compassion kunnen we geen kinderen uit armoede helpen als we niet duurzaam zijn. Armoedebestrijding en duurzaamheid zijn geen gescheiden werelden.” Voor Wietse Kooistra, lid van het Operationeel Team van Compassion, staat dat als een paal boven water. Compassion wil daarom stap voor stap groener worden en timmert aan de weg. “Het is een proces met vallen en opstaan, maar we willen het steeds beter gaan doen.”
Voor Compassion geen greenwashing, maar stappen vanuit overtuiging dat het broodnodig is, júist voor kinderen die opgroeien in enorm kwetsbare omstandigheden. Om dat verhaal goed uit te leggen, schuiven Marjan Zijderveld en Wietse Kooistra aan bij duurzaam eethuis Het Lokaal. Op het menu prijken onder andere verantwoorde broodjes met lokaal geteelde groente, (weinig) scharrelvlees, plantaardige melk en eerlijke koffie. Marjan en Wietse maken beiden deel uit van het ‘duurzaamheidsteam’ van Compassion Nederland.
Wat hebben een duurzame lunch en de strijd tegen extreme armoede van Compassion met elkaar te maken?
"Op het eerste gezicht misschien niet veel, maar het heeft echt álles met elkaar te maken. In het verleden waren we wellicht zo naïef om te denken dat duurzaamheid iets was wat je nastreefde omdat het goed was, en daarnaast had je dan armoedebestrijding. Maar het is onvoorstelbaar met elkaar verweven. Namelijk: de overmatige consumptie van westerse landen werkt vervuiling, kinderarbeid en moderne slavernij in de hand. Wat wij hier in het westen doen, heeft veel effect."
“Daarnaast zijn de gevolgen van klimaatverandering extra merkbaar in onze veldlanden: droogte, overstromingen, natuurrampen, verandering van seizoenen, ontbossing en verandering van ecosystemen hebben grote gevolgen. Deze gevolgen treffen de meest kwetsbaren het hardst: door slechte oogsten, schade door overstromingen, enzovoorts. Duurzaamheid heeft in onze veldlanden te maken met overleven, met je voldoende kunnen beschermen tegen klimaatverandering.
“Het is belangrijk dat we ons hiervan bewust zijn en dat we daadwerkelijk een bijdrage kunnen leveren aan het leven en de omgeving van de kinderen waar wij verantwoordelijk voor zijn. Onze visie is om kinderen te bevrijden uit armoede in Jezus’ naam. Het is essentieel om onze verantwoordelijkheid te nemen. Een schonere wereld en een beter klimaat dragen bij aan de gezonde ontwikkeling van kinderen wereldwijd. Wij willen een goede rentmeester zijn voor de schepping, de aarde en alles wat daarop leeft. Als wij dat niet doen en kortzichtige keuzes maken, zit er geen lijn in ons verhaal.”
Is het nieuw dat Compassion aan het verduurzamen is?
Marjan: “Nee. Duurzaamheid krijgt al langer aandacht binnen onze organisatie: al jaren kijken we hoe we duurzamer kunnen inkopen en er is bijvoorbeeld ook onderzoek gedaan naar onze CO2 uitstoot. Sinds twee jaar is er een projectgroep en zijn we echt strategisch met duurzaamheid bezig. Dat moet ook.”
“Uit Unicef-onderzoek blijkt dat 70 procent van de landen waar wij werken op de lijst staat van landen met een hoog risico door klimaatverandering. Het contact met collega’s daar drukt je ook met je neus op de feiten. Zo vertelde een collega uit El Salvador onlangs dat het nog zo warm was. Ik zei enthousiast ‘wat heerlijk’ totdat hij vertelde dat de warmte al zo lang duurde en dat het eigenlijk regentijd was.”
“Droogte betekent gewoon dat je geen oogst hebt en dat kinderen geen eten hebben. Dat drukte me weer met m’n neus op de feiten. Ik word er verdrietig van als ik dat hoor. Wij veroorzaken hier de uitstoot en zij zitten met de consequenties. Wat zij zelf bijdragen is minimaal.”
Wietse: “Het Amazone gebied wordt gekapt voor het sojavoer voor onze vleeskoeien, om een voorbeeld te geven.”
Hoe pakken jullie duurzaamheid aan?
Wietse: “Het is een hele route, dat is goed om te benoemen. We leren met elkaar. Je bent niet in een keer op een punt van: kijk, nou zijn we duurzaam.”
Marjan: “En ook niet in je uppie. Je moet het met elkaar uitvinden en ontdekken. Maar inmiddels wordt op kantoor bij Compassion eerlijke koffie gedronken, er branden led-lampen en er is aanvullende isolatie aangebracht. Onze relatiemanagers rijden in elektrische auto’s en alles wat je in de webshop vindt, is duurzaam. Ook dagen we onszelf uit om het gebruik van vlees zoveel mogelijk te voorkomen. Voordat corona kwam werd er best veel gereisd. Ook daar zijn afspraken over gemaakt: voor minder dan 750 kilometer nemen we de trein, boot of carpoolen we met de auto. We kijken ook beter naar óf we moeten reizen: moeten we ergens met zoveel mensen fysiek aanwezig zijn? Als er wel gevlogen wordt, worden de kilometers gecompenseerd via Climate Sterwards, een programma van A Rocha. Die organisatie bekijkt ook of de maatregelen die we invoeren werkelijk duurzaam zijn. Ze onderzoeken of we beter zijn geworden.”
Wietse: “In de landen waar we werken wordt bijvoorbeeld geïnvesteerd in solar-oventjes, die hebben een hoge efficiëntie. Daardoor wordt er minder hout gehakt, wat weer meehelpt tegen erosie. Ook wordt er geïnvesteerd in bio-zandfilters, zodat water niet gekookt hoeft te worden. Zo verbeter je rechtstreeks de omstandigheden van kwetsbare gezinnen, terwijl je tegelijkertijd duurzaam bezig bent.”
Is een duurzame stijl wennen?
Wietse: “Natuurlijk is het ook wennen. Op de route naar duurzaamheid zijn er gevoeligheden. Mensen houden van gemak en hebben een bepaalde smaak. Dat wordt dan uitgedaagd. Heel vaak wordt het als een tegenstelling weggezet. Het is duurzaam of lekker, duurzaam of leuk, duurzaam of gemakkelijk en duurzaam is duur. Aan ons de uitdaging om te laten zien dat dat heel vaak niet zo is. Dat het wel heel vaak samengaat. Onlangs werden we nog verrast door een gastvrouw die jackfruit-kroketten serveerde. Zelfs de zeer verstokte vleeseters moesten toegeven dat ze erg lekker waren. Er is veel mogelijk zonder dat er een tegenstelling is en tegelijkertijd: wat mag het ons kosten? Het gaat om bewustwording.“
Marjan: “Heb je alles nodig, moet het allemaal nieuw? Er zijn zoveel mooie spullen tweedehands. Ook veel bureaustoelen en bureaus op kantoor zijn tweedehands.”
Voor Wietse en Marjan is het traject bij Compassion een katalysator voor hun eigen leven.
Marjan: “Dat niet alles nieuw hoeft te zijn, was ook iets wat ik wel van huis uit had meegekregen. Toch ben ik wel meegegroeid met wat er bij Compassion gebeurde. Inmiddels schrijf ik maandelijks een bericht over duurzaamheid bij ons in de kerk en koop ik zelf veel tweedehands.”
Wietse: “Mij is met de paplepel ingegoten dat je verstandig moet omgaan met wat je is toevertrouwd. Dat je spullen ook kunt repareren. Langzamerhand is dat wel doorontwikkeld naar een groter besef van goed omgaan met de wereld.”
Marjan: “Wat leuk is: als team steken we elkaar aan. We wisselen bijvoorbeeld koffietips uit, welke koffie lekker is en eerlijk. We gaan nog net niet samen winkelen.”
Wietse: “Inmiddels koop ik ook tweedehands. Deze dure schoenen waren €12,50 en mijn jasje heb ik ook tweedehands gekocht.”
