Avondmaal houden in coronatijd: hoe doe je dat?

God 15 september 2020 Ds. W. P. Vermeulen, De Waarheidsvriend
Ds. W. P. Vermeulen

Ook dat kon ineens niet meer: avondmaal vieren. De coronacrisis raakte ook dit vitale onderdeel van het gemeenteleven. Voorlopig maar even uitstellen, dachten veel kerkenraden, schrijft ds. W. P. Vermeulen in De Waarheidsvriend.

Tafelviering of lopende viering
De eerste vraag is: gaan we weer avondmaal vieren of niet? Me dunkt dat dat geen principiële vraag zou moeten zijn. Wij vieren immers avondmaal tot Zijn gedachtenis (1 Kor. 11). Zijn opdracht en onze gehoorzaamheid daaraan zijn leidend, niet onze behoeften of eventuele angsten.

De volgende vraag is: hóe gaan we dan avondmaal vieren? De meeste lezers van dit blad zijn vertrouwd met de tafelviering. Het behoeft geen betoog dat juist deze vorm van viering extra kwetsbaar is onder de huidige afstandsmaatregelen. Behalve praktische bezwaren tegen een tafelviering met anderhalve meter afstand tussen de avondmaalgangers zou de desolate aanblik die zo’n tafel zou hebben, je alle geloofsmoed in de schoenen doen zinken. De tafelgemeenschap die door de vormentaal van deze viering zo krachtig gecommuniceerd wordt, valt immers helemaal weg.

We hebben ervaren dat het belangrijk is om elkaar rustig en zorgvuldig mee te nemen in het betreden van onbekend terrein.

Dan toch maar uitstellen? Gezien het principiële antwoord op vraag één én het gegeven dat niemand weet hoe lang de huidige maatregelen nog zullen blijven gelden, lijkt me dat geen begaanbare weg. We zullen naar alternatieve vormen moeten zoeken. Die vormen zijn gelukkig voorhanden. Voor sommige gemeenteleden is een vrij radicale verandering van de manier van avondmaalsbediening niet zo gemakkelijk om mee te maken. Voor anderen ligt dat heel anders, gewend als men is geraakt aan verschillende vormen van vieren die men meemaakte in ons land of het buitenland.

Onder de huidige omstandigheden lijkt de gaande of lopende viering het meest geëigend. Verschillende gemeenten, ook in het geheel van de Gereformeerde Bond, hebben daar inmiddels ervaring mee opgedaan – zo ook de Jacobikerkgemeente in Utrecht. Hoe hebben we dat aangepakt en ervaren?

Informeren
We hebben ervaren dat het belangrijk is om elkaar rustig en zorgvuldig mee te nemen in het betreden van onbekend terrein.

In de eerste plaats door goed en duidelijk vooraf te informeren. Bijvoorbeeld door duidelijk te maken dat al vanaf het begin van de Reformatie er een variëteit is in vormen van avondmaalsbediening. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de uitspraak die de Synode van Emden (1571) deed: ‘Maer al ghaende of staende of sittende 't avontmael te untfanghen oordelen wij middelmatich te sijne. Derhalve sullen die ghemeynten sulcke eene wij se ghebruicken die hen de allergheleghenste dunckt te sijne.’

Waar de tafelviering onder andere de rust belichaamt die overblijft voor het volk van God, benadrukt de lopende viering het feit dat we hier geen blijvende stad hebben, maar een beter vaderland zoeken.

Kennelijk kende men zowel de gaande, de staande als de zittende viering en érkende men die ook, waarbij de genoemde volgorde ook nog wel eens iets zou kunnen zeggen over de mate van voorkomen. De vorm noemt men zelfs ‘middelmatich’! Ook Calvijn drukt zich overigens in vergelijkbare termen uit (zie W. van Gorsel, ‘Zittend het Heilig Avondmaal vieren blijkt een typisch Nederlandse gewoonte te zijn’, Reformatorisch Dagblad, 24 maart 1989, te raadplegen op digibron.nl).

Vormentaal
Daarnaast merkten we dat het belangrijk is elkaar mee te nemen in de vormentaal van iedere vorm van vieren. Dit kan vooraf, in het kerkblad, maar ook goed tijdens de prediking of als inleiding op de avondmaalsbediening. Iedere vorm spreekt namelijk een eigen, rijke, bijbelse taal, waar we ons (ook als het gaat om de ons vertrouwde vormen) vaak amper van bewust zijn.

Waar de tafelviering onder andere de rust belichaamt die overblijft voor het volk van God (Hebr. 4:9), benadrukt de lopende viering het feit dat we hier geen blijvende stad hebben, maar een beter vaderland zoeken (Hebr. 13:14v).

Het zijn allebei kanten van het geloofsleven die we niet kunnen missen. Voor een opgejaagd mens (de tafelviering ontstond in de vluchtelingengemeenten in Londen) spreekt het tot rust komen aan Gods tafel natuurlijk boekdelen. Maar zouden comfortabel gesettelde christenen zich niet juist de lopende vorm moeten toe-eigenen om niet te vergeten dat onderweg zijn naar het Koninkrijk van God iets heel anders is dan een rimpelloos leven leiden?

Ds. W. P. Vermeulen is predikant van de protestantse wijkgemeente Jacobikerk te Utrecht. Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 10 september 2020, of download de gratis pdf.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk “oneerlijk” voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coördinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ‘antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hé? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Don Ceder en Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie stelt Kamervragen over onveiligheid Joodse leerlingen op scholen

De ChristenUnie maakt zich grote zorgen over het toenemende antisemitisme binnen het Nederlandse onderwijs. Kamerleden Mirjam Bikker en Don Ceder hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht om bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: “deze keer niet met de PVV”, “deze keer maken we “het strengste asielbeleid wel waar”, “deze keer r