Vijf redenen om de wetenschap serieus te nemen

God 16 januari 2018 RenƩ Fransen

Er is de laatste maanden weer flink gediscussieerd over de verhouding tussen een Bijbels scheppingsgeloof en de wetenschappelijke evolutietheorie. Kun je de Bijbel serieus nemen en toch een miljarden jaren oude schepping accepteren? Of moeten we op basis van de Bijbel de wetenschap corrigeren of gewoon negeren?

In 2009 publiceerde ik het boek ā€˜Gevormd uit Sterrenstof’, waarin ik het bewijs voor een miljarden jaren oude aarde en een evolutionaire ontwikkeling van het leven op aarde beschreef. Dat boek was al een tijdje niet meer leverbaar, maar is afgelopen december opnieuw op de markt gebracht door uitgeverij Jongbloed. Als bioloog en wetenschapsjournalist vind ik dat er heel veel redenen zijn om de wetenschap serieus te nemen. Hier zet ik vijf van die redenen op een rijtje.

1. God openbaart zich door twee ā€˜boeken’: het boek van de natuur, de schepping en het woord van God, de Bijbel.
Dit staat in Artikel 2 van de Nederlandse geloofsbelijdenis. Het idee dat je uit de schepping ook iets kunt leren over God kent een lange traditie. Wat het ingewikkeld maakt is dat we die schepping natuurlijk niet volledig kennen. Maar we kennen ook God niet volledig (1 Kor. 13:12). Als er een conflict tussen beide boeken is, kan het dus aan ons begrip van de natuur liggen, of ons verstaan van de Bijbel. Ooit vond de beroemde theoloog Voetius dat de aarde niet om de zon kon draaien, dat stond immers duidelijk in de Bijbel? Toch accepteert zo goed als iedere christen dit tegenwoordig. Om de Bijbel beter te verstaan is het nodig de wetenschap serieus te nemen. Wat natuurlijk niet hetzelfde is als slaafs volgen!

2. Er zijn tal van aanwijzingen voor een zeer oude schepping
In 1987 zagen sterrenkundigen een supernova, een ontploffende ster, in de Magellaanse wolk. Die staat op 163.000 lichtjaar van de aarde. Het licht van die ontploffing heeft er dus 163.000 jaar over gedaan om ons te bereiken. De afstand tot de Magellaanse wolk is met behulp van meetkunde te bepalen.

De Nijmeegse sterrenkundige en lekenpredikant Heino Falcke laat zien dat we met eenvoudige meetkunde zelfs de afstand kunnen bepalen tot stelsels die op miljoenen lichtjaren staan. Het heelal moet dus heel oud zijn, anders had dat licht ons niet kunnen bereiken. Kan de lichtsnelheid dan vroeger niet groter zijn geweest? Nee, dan zouden we allerlei zichtbare veranderingen in natuurkundige metingen moeten zien.

Op aarde zien we ook tal van aanwijzingen voor een hoge leeftijd. In aardlagen vinden we uitgesleten rivierbeddingen die weer zijn opgevuld met sediment dat ook verhard is tot gesteente, met daarboven op nog meer lagen. Dateringen met boomringen gaan in Europa terug tot 12.000 jaar geleden, met radioactieve stoffen zijn gesteenten van miljoenen tot miljarden jaren oud gedateerd.

Zijn die methoden betrouwbaar? Er zijn tal van controles uitgevoerd en telkens weer blijken de methoden te werken. De winning van olie, gas en andere delfstoffen hangt af van de juistheid van geologische inzichten. Of je nu kijkt naar de verschuiving van continenten, geologische processen of de opbouw van de aardkorst, telkens weer is de conclusie dat de aarde zeer oud is.

3. Fossielen tonen een ontwikkeling van het leven
In de bodem vinden we fossielen, veelal versteende afdrukken van planten en dieren. Er is iets raars aan de hand met die fossielen: bijna alle soorten die we aantreffen als fossiel zijn niet meer levend te vinden. Waar zijn ze gebleven? Waarom vinden we vooral uitgestorven dieren in de aarde?

En er is nog iets. We vinden fossielen altijd in dezelfde volgorde in de verschillende aardlagen. In de diepste lagen treffen we alleen eencellig leven aan. Dan komen er fossielen van planten en dieren die nauwelijks lijken op nu levende soorten. Pas in de bovenste lagen treffen we bekende soorten aan – soms in een afwijkende vorm. Het fossielenarchief is niet compleet, maar het algemene beeld is dat van ontwikkeling. Het leven zag er vroeger anders uit. Wat nu leeft is het topje van de ijsberg aan soorten. 

4. Nieuwe kennis sinds Darwin bevestigt evolutie
Toen Charles Darwin in 1859 zijn evolutietheorie publiceerde was er nog betrekkelijk weinig bekend over de ouderdom van onze planeet. Die leek met pakweg 100 miljoen jaar te jong voor evolutie. Tijdens Darwin’s leven daalde die geschatte ouderdom alleen nog maar. Pas in de loop van de 20e eeuw bleek dat de aarde miljarden jaren oud was – oud genoeg voor evolutie.

Pas zo’n vijftig naar na ā€˜On the Origin of Species’ werd er een genetische theorie geformuleerd, het duurde toen nog eens dik veertig jaar voordat we ontdekten dat DNA de drager is van erfelijke informatie. Grootschalig onderzoek naar DNA, zodat we vergelijkingen kunnen maken tussen het erfelijk materiaal van soorten, gebeurt pas een jaar of tien, vijftien. Al deze nieuwe kennis bleek de evolutietheorie sterker te maken.

De afgelopen 150 jaar hadden nieuwe ontdekkingen Darwin’s theorie onderuit kunnen halen. Maar telkens weer bleken nieuwe inzichten het algemene beeld van evolutie te bevestigen. Een wetenschappelijke theorie die het zoveel jaar volhoudt en op zoveel manieren getoetst is, is er een om serieus te nemen.

5. Christelijke wetenschappers
Zouden wetenschappers vasthouden aan de evolutietheorie omdat deze God overbodig maakt? Onder topwetenschappers vind je misschien minder christenen dan gemiddeld in de maatschappij. Toch zijn er voldoende (top)wetenschappers die God belijden als hun Heer en toch voluit onderzoek doen.

Onder de winnaars van de Spinozapremie, de belangrijkste Nederlandse wetenschapsprijs, zijn dat bijvoorbeeld econoom Lans Bovenberg, biofysicus en nanowetenschapper Cees Dekker, sterrenkundige Heino Falcke en theoretisch natuurkundige Mikhail Katnelson. De laatste drie heb ik persoonlijk leren kennen en zij hebben geen enkele moeite met een miljarden jaren oud universum en een evolutionaire ontwikkeling van het leven – net als heel veel andere christen-wetenschappers.

Als evolutie een slechte wetenschappelijke theorie zou zijn, hadden christelijke wetenschappers dit al lang aangetoond. Er zijn voldoende christelijke geologen en biologen, zelfs evolutiebiologen. Toch gebeurt dit niet en is het slechts een zeer kleine minderheid van christen-wetenschappers die zich tegen evolutie uitspreekt. En zelfs een uitgesproken jonge-aarde creationist als de Amerikaanse bioloog Todd Wood schrijft op zijn blog dat evolutie als wetenschappelijke theorie zeer succesvol is.

Tot slot
Wat Wood ook zegt – en waarin ik het volkomen met hem eens ben – is dat een succesvolle theorie niet per se de waarheid is. En evolutie is zeker niet de hele waarheid. Ons kennen is beperkt. Bovendien gaat natuurwetenschap over de schepping, niet over de Schepper. Het doel van de Schepper met zijn schepping vinden we niet in de biologie maar in de Bijbel.

Persoonlijk ben ik er van overtuigd geraakt dat de schepping heeft plaatsgevonden via een geleidelijk, natuurlijk proces. God heeft dat proces gewild, net zoals een kind via natuurlijke processen groeit in de baarmoeder maar toch door God ā€˜geweven’ is (Psalm 139:13). Hier heb ik heel kort aangegeven waarom ik deze overtuiging heb, in mijn boek ā€˜Gevormd uit Sterrenstof’ ga ik daar veel gedetailleerder op in.

Een schepping via evolutie levert vragen op, zeker. Daar zijn discussies over mogelijk, ook dat. Maar in zo’n discussie moeten we de uitgangspunten en bevindingen van geloof Ć©n wetenschap serieus nemen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#373 Jeffrey & Petra van de Weetering over Israƫl, de kerk en geloven vanuit de schuilkelder
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Tweede Kamer
Nieuws

MissieNederland waarschuwt voor onduidelijkheid rond wet tegen conversiehandelingen

Op dinsdag 9 september stemt de Tweede Kamer over een wetsvoorstel dat bepaalde zogeheten conversiehandelingen strafbaar stelt. Hoewel het voorstel vooral bedoeld is om schadelijke therapieƫn tegen te gaan, waarschuwt koepelorganisatie MissieNederlan

CGK-synode
Nieuws

Wel of geen nieuwe CGK-synode? Rechter geeft extra tijd

De status van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) blijft voorlopig onduidelijk. Het oud-moderamen van de generale synode heeft van de rechter een week extra gekregen om te onderzoeken of er een kerk gevonden kan worden die een nieuwe landelijk

Ds. C. J. Droger
Nieuws

Ds. Droger losgemaakt van CGK Vlaardingen Ʃn opnieuw beroepbaar gesteld

De classis Rotterdam heeft ds. C.J. Droger losgemaakt van de christelijke gereformeerde kerk (CGK) in Vlaardingen. Dat meldt het Reformatorisch Dagblad.  De inmiddels 62-jarige predikant, die al sinds 1999 aan deze gemeente verbonden was, zou al lang

Ds. A. J. Mensink
Nieuws

Hervormde gemeente Kinderdijk-Middelweg brengt beroep uit op ds. A. J. Mensink

De hervormde gemeente Kinderdijk-Middelweg heeft een beroep uitgebracht op ds. A. J. Mensink. De predikant moet in het toeristische dorp de opvolger worden van de vorig jaar naar Bodegraven vertrokken ds. A. van Lingen. Mensink is sinds 2017 verbonde

vluchtelingen
Nieuws

PKN maakt zich zorgen om asielnoodmaatregelenwet: 'Voor God telt elk mens'

De Eerste Kamer bespreekt dinsdag de Asielnoodmaatregelenwet. Reden voor de Protestantse Kerk om in een statement haar zorgen uit te drukken over de maatschappelijke ontwikkelingen: 'De kerk pleit al jarenlang voor een vluchtelingenbeleid dat interna

Archeologen
Nieuws

Archeologen ontdekken groot Samaritaans landgoed in Israƫl

Israƫlische archeologen hebben een groot Samaritaans landgoed ontdekt in Israƫl. Dat meldt Christian Today. De ontdekking vond plaats in Khirbet Kafr Hatta. Deze plek wordt vaak geassocieerd met Simon de Tovenaar uit het Bijbelboek Handelingen. Simon

Pakistan
Nieuws

Moslimjongeren doden katholieke pelgrim tijdens bedevaart in Pakistan

In Pakistan is een 44-jarige katholieke man doodgeschoten door moslimjongeren tijdens een pelgrimstocht. Zijn neef raakte bij de aanval zwaargewond. De aanval is volgens diverse bronnen religieus gemotiveerd. De christelijke gemeenschap in het land r

OekraĆÆne
Nieuws

Russische voorganger verdwijnt achter de tralies na kritiek op OekraĆÆne-oorlog

Een Russische rechtbank heeft voorganger Nikolay Romanyuk (63) tot vier jaar gevangenisstraf veroordeeld. Dat meldt Christian Daily. In 2022 liet Romanyuk in een preek zich zeer kritisch uit over de Russische oorlogsvoering in OekraĆÆne. De rechtbank

Meerartikelen

Hans Alblas
Podcast

De gezaghebbende stem van Jezus in onze tijd: beluister deze podcast

In deze podcast van het Evangelisch College neemt Hans Alblas ons mee naar de synagoge van Kafarnaüm. Daar klinken verbijsterde reacties: Jezus uit Nazareth spreekt met een gezag dat de aanwezigen niet eerder hebben meegemaakt. Hij beroept zich niet

kerkelijke kaart van Nederland
Video

Zo ziet de kerkelijke kaart van Nederland eruit: bekijk de video

Hoe ziet het christelijke landschap in Nederland er eigenlijk uit? In deze video krijg je een helder overzicht van de belangrijkste denominaties, van rooms-katholiek tot baptistisch. Elke stroming komt kort aan bod, inclusief hun geschiedenis, kenmer

Doop Spanje
Column

God werkt onder de daklozen in Spanje: alles voor Jezus!

Onlangs zijn drie dakloze mensen in het zuiden van Spanje gedoopt en vorige week gaf een vierde persoon zijn leven aan Jezus. Het is voor Ton en Agnes Zeeuw enorm inspirerend om vruchten te zien op hun werk. Zij zetten zich al meer dan tien jaar in v

Olaf ten Napel
Opinie

Predikers met een veel te grote megafoon roepen dat God altijd geneest

Het is weer zover. En het houdt de gemoederen in de kerken van Nederland weer enorm bezig. Predikers die met een veel te grote megafoon roepen dat God altijd geneest. Het christelijk populisme is te herkennen aan een enorme fanbase, een florerend ver

Sarah Marikh
Interview

Sarah Marikh bekeerde zich van moslim tot christen: ā€œIk liet alles achter om Jezus te volgenā€

Als beautyvlogger en model leek Sarah Marikh alles te hebben: een mooi uiterlijk, succes op sociale media en een bruisend sociaal leven. Maar achter de faƧade van make-up en glimlach voelde ze zich leeg en ongelukkig. Toen haar zus zich tot het chris

Heilige Familiekerk
Nieuws

Katholieke kerk in Gaza weigert evacuatie en blijft zorg bieden

In Gaza-Stad hebben katholieke leiders beloofd te blijven zorgen voor ouderen, gehandicapten en vluchtelingen in hun parochie, ondanks de Israƫlische oproepen tot evacuatie. Het gaat om de Heilige Familiekerk, de enige katholieke parochie in Gaza. De

gebed
Nieuws

Onderzoek: veel westerse niet-gelovigen geloven tóch in God

Een nieuwe studie van onderzoeksbureau Pew laat zien dat veel mensen in het Westen die zichzelf 'niet-religieus' noemen, toch geestelijke overtuigingen hebben. Dit laat Christian Today weten. In het Verenigd Koninkrijk zegt 24 procent van de zogenoem

Bikker
Nieuws

CU-congres: statement tegen PVV en Bikker zet zich af tegen CDA

Een muzikale entree van de kandidaten voor de Tweede Kamer, ruimschoots aandacht voor God en het christelijke geloof, afzetten tegen het CDA Ʃn een aanval op de PVV van Geert Wilders. Het partijcongres van de ChristenUnie was zaterdag een bijzondere.

Carlo Acutis
Nieuws

Voor het eerst jongvolwassene heilig verklaard door Rooms-Katholieke Kerk

Carlo Acutis, een 15-jarige Italiaanse jongen die in 2006 aan leukemie overleed, is heilig verklaard. Daarmee wordt hij de eerste heilige van de Rooms-Katholieke Kerk die tot de millennialgeneratie (personen die geboren zijn tussen ongeveer 1981 en 1

Ds. A. Baars
Video

CGK-predikant over christenen die twijfelen of ze wel genoeg zondekennis hebben

"Misschien zeg je: 'Ik zou graag bekeerd worden, maar ik ken de Heere niet' of: 'Ik weet niet of ik wel genoeg besef van mijn zonden en schuld heb.' Vergeet ƩƩn ding niet, namelijk dat er een Advocaat in de hemel is: Jezus Christus", aldus prof. dr.

Christenen
Video

Christelijke vakantiegangers zingen in Kroatiƫ uit volle borst 'Als een hert'

Wat is er mooier dan juist op vakantie al zingend Gods naam groot te maken? Dat is precies wat een groep christelijke vakantiegangers in Kroatiƫ deed. In onderstaande video is te zien hoe uit volle borst het bekende opwekkingslied 'Als een hert' gezo

ds. C. Harinck
God

Kan een bekeerde christen afvallig worden? GerGem-predikant antwoordt

Er is onder gelovigen vaak verwarring over HebreeĆ«n 6:4-8, waar gesproken wordt over mensen die ā€˜eens verlicht’ waren en daarna afvallig worden. Betekent dit dat wie ooit in de zonde viel, voor altijd buiten vergeving staat?, wil een vragensteller we