Vijf redenen om de wetenschap serieus te nemen

God 16 januari 2018 RenƩ Fransen

Er is de laatste maanden weer flink gediscussieerd over de verhouding tussen een Bijbels scheppingsgeloof en de wetenschappelijke evolutietheorie. Kun je de Bijbel serieus nemen en toch een miljarden jaren oude schepping accepteren? Of moeten we op basis van de Bijbel de wetenschap corrigeren of gewoon negeren?

In 2009 publiceerde ik het boek ā€˜Gevormd uit Sterrenstof’, waarin ik het bewijs voor een miljarden jaren oude aarde en een evolutionaire ontwikkeling van het leven op aarde beschreef. Dat boek was al een tijdje niet meer leverbaar, maar is afgelopen december opnieuw op de markt gebracht door uitgeverij Jongbloed. Als bioloog en wetenschapsjournalist vind ik dat er heel veel redenen zijn om de wetenschap serieus te nemen. Hier zet ik vijf van die redenen op een rijtje.

1. God openbaart zich door twee ā€˜boeken’: het boek van de natuur, de schepping en het woord van God, de Bijbel.
Dit staat in Artikel 2 van de Nederlandse geloofsbelijdenis. Het idee dat je uit de schepping ook iets kunt leren over God kent een lange traditie. Wat het ingewikkeld maakt is dat we die schepping natuurlijk niet volledig kennen. Maar we kennen ook God niet volledig (1 Kor. 13:12). Als er een conflict tussen beide boeken is, kan het dus aan ons begrip van de natuur liggen, of ons verstaan van de Bijbel. Ooit vond de beroemde theoloog Voetius dat de aarde niet om de zon kon draaien, dat stond immers duidelijk in de Bijbel? Toch accepteert zo goed als iedere christen dit tegenwoordig. Om de Bijbel beter te verstaan is het nodig de wetenschap serieus te nemen. Wat natuurlijk niet hetzelfde is als slaafs volgen!

2. Er zijn tal van aanwijzingen voor een zeer oude schepping
In 1987 zagen sterrenkundigen een supernova, een ontploffende ster, in de Magellaanse wolk. Die staat op 163.000 lichtjaar van de aarde. Het licht van die ontploffing heeft er dus 163.000 jaar over gedaan om ons te bereiken. De afstand tot de Magellaanse wolk is met behulp van meetkunde te bepalen.

De Nijmeegse sterrenkundige en lekenpredikant Heino Falcke laat zien dat we met eenvoudige meetkunde zelfs de afstand kunnen bepalen tot stelsels die op miljoenen lichtjaren staan. Het heelal moet dus heel oud zijn, anders had dat licht ons niet kunnen bereiken. Kan de lichtsnelheid dan vroeger niet groter zijn geweest? Nee, dan zouden we allerlei zichtbare veranderingen in natuurkundige metingen moeten zien.

Op aarde zien we ook tal van aanwijzingen voor een hoge leeftijd. In aardlagen vinden we uitgesleten rivierbeddingen die weer zijn opgevuld met sediment dat ook verhard is tot gesteente, met daarboven op nog meer lagen. Dateringen met boomringen gaan in Europa terug tot 12.000 jaar geleden, met radioactieve stoffen zijn gesteenten van miljoenen tot miljarden jaren oud gedateerd.

Zijn die methoden betrouwbaar? Er zijn tal van controles uitgevoerd en telkens weer blijken de methoden te werken. De winning van olie, gas en andere delfstoffen hangt af van de juistheid van geologische inzichten. Of je nu kijkt naar de verschuiving van continenten, geologische processen of de opbouw van de aardkorst, telkens weer is de conclusie dat de aarde zeer oud is.

3. Fossielen tonen een ontwikkeling van het leven
In de bodem vinden we fossielen, veelal versteende afdrukken van planten en dieren. Er is iets raars aan de hand met die fossielen: bijna alle soorten die we aantreffen als fossiel zijn niet meer levend te vinden. Waar zijn ze gebleven? Waarom vinden we vooral uitgestorven dieren in de aarde?

En er is nog iets. We vinden fossielen altijd in dezelfde volgorde in de verschillende aardlagen. In de diepste lagen treffen we alleen eencellig leven aan. Dan komen er fossielen van planten en dieren die nauwelijks lijken op nu levende soorten. Pas in de bovenste lagen treffen we bekende soorten aan – soms in een afwijkende vorm. Het fossielenarchief is niet compleet, maar het algemene beeld is dat van ontwikkeling. Het leven zag er vroeger anders uit. Wat nu leeft is het topje van de ijsberg aan soorten. 

4. Nieuwe kennis sinds Darwin bevestigt evolutie
Toen Charles Darwin in 1859 zijn evolutietheorie publiceerde was er nog betrekkelijk weinig bekend over de ouderdom van onze planeet. Die leek met pakweg 100 miljoen jaar te jong voor evolutie. Tijdens Darwin’s leven daalde die geschatte ouderdom alleen nog maar. Pas in de loop van de 20e eeuw bleek dat de aarde miljarden jaren oud was – oud genoeg voor evolutie.

Pas zo’n vijftig naar na ā€˜On the Origin of Species’ werd er een genetische theorie geformuleerd, het duurde toen nog eens dik veertig jaar voordat we ontdekten dat DNA de drager is van erfelijke informatie. Grootschalig onderzoek naar DNA, zodat we vergelijkingen kunnen maken tussen het erfelijk materiaal van soorten, gebeurt pas een jaar of tien, vijftien. Al deze nieuwe kennis bleek de evolutietheorie sterker te maken.

De afgelopen 150 jaar hadden nieuwe ontdekkingen Darwin’s theorie onderuit kunnen halen. Maar telkens weer bleken nieuwe inzichten het algemene beeld van evolutie te bevestigen. Een wetenschappelijke theorie die het zoveel jaar volhoudt en op zoveel manieren getoetst is, is er een om serieus te nemen.

5. Christelijke wetenschappers
Zouden wetenschappers vasthouden aan de evolutietheorie omdat deze God overbodig maakt? Onder topwetenschappers vind je misschien minder christenen dan gemiddeld in de maatschappij. Toch zijn er voldoende (top)wetenschappers die God belijden als hun Heer en toch voluit onderzoek doen.

Onder de winnaars van de Spinozapremie, de belangrijkste Nederlandse wetenschapsprijs, zijn dat bijvoorbeeld econoom Lans Bovenberg, biofysicus en nanowetenschapper Cees Dekker, sterrenkundige Heino Falcke en theoretisch natuurkundige Mikhail Katnelson. De laatste drie heb ik persoonlijk leren kennen en zij hebben geen enkele moeite met een miljarden jaren oud universum en een evolutionaire ontwikkeling van het leven – net als heel veel andere christen-wetenschappers.

Als evolutie een slechte wetenschappelijke theorie zou zijn, hadden christelijke wetenschappers dit al lang aangetoond. Er zijn voldoende christelijke geologen en biologen, zelfs evolutiebiologen. Toch gebeurt dit niet en is het slechts een zeer kleine minderheid van christen-wetenschappers die zich tegen evolutie uitspreekt. En zelfs een uitgesproken jonge-aarde creationist als de Amerikaanse bioloog Todd Wood schrijft op zijn blog dat evolutie als wetenschappelijke theorie zeer succesvol is.

Tot slot
Wat Wood ook zegt – en waarin ik het volkomen met hem eens ben – is dat een succesvolle theorie niet per se de waarheid is. En evolutie is zeker niet de hele waarheid. Ons kennen is beperkt. Bovendien gaat natuurwetenschap over de schepping, niet over de Schepper. Het doel van de Schepper met zijn schepping vinden we niet in de biologie maar in de Bijbel.

Persoonlijk ben ik er van overtuigd geraakt dat de schepping heeft plaatsgevonden via een geleidelijk, natuurlijk proces. God heeft dat proces gewild, net zoals een kind via natuurlijke processen groeit in de baarmoeder maar toch door God ā€˜geweven’ is (Psalm 139:13). Hier heb ik heel kort aangegeven waarom ik deze overtuiging heb, in mijn boek ā€˜Gevormd uit Sterrenstof’ ga ik daar veel gedetailleerder op in.

Een schepping via evolutie levert vragen op, zeker. Daar zijn discussies over mogelijk, ook dat. Maar in zo’n discussie moeten we de uitgangspunten en bevindingen van geloof Ć©n wetenschap serieus nemen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: ā€œOnmenselijkā€

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is ƩƩn van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: ā€œKeer terug naar het hindoeĆÆsmeā€

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochiƫ, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Meerartikelen

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israƫl is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ā€˜religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: ā€œIk geloof dat ik lang heimwee hadā€

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Mordechai Klimer
Interview

Joodse Messiasbelijder over grenzen aan naastenliefde: "Bidden we soms ook voor de duivel?"

Mordechai Klimer is een Messiasbelijdende Jood, geboren in Israƫl als zoon van Holocaustoverlevenden. Hij draagt een boodschap met zich mee die even ongemakkelijk als hoopvol is: over herstel, over verzoening, en over de rol van Israƫl in Gods plan.

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo MƩndez PƩrez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. MƩndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ā€˜Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de ƩƩn zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge