Vijf redenen om de wetenschap serieus te nemen

God16 januari 2018 René Fransen

Er is de laatste maanden weer flink gediscussieerd over de verhouding tussen een Bijbels scheppingsgeloof en de wetenschappelijke evolutietheorie. Kun je de Bijbel serieus nemen en toch een miljarden jaren oude schepping accepteren? Of moeten we op basis van de Bijbel de wetenschap corrigeren of gewoon negeren?

In 2009 publiceerde ik het boek ‘Gevormd uit Sterrenstof’, waarin ik het bewijs voor een miljarden jaren oude aarde en een evolutionaire ontwikkeling van het leven op aarde beschreef. Dat boek was al een tijdje niet meer leverbaar, maar is afgelopen december opnieuw op de markt gebracht door uitgeverij Jongbloed. Als bioloog en wetenschapsjournalist vind ik dat er heel veel redenen zijn om de wetenschap serieus te nemen. Hier zet ik vijf van die redenen op een rijtje.

1. God openbaart zich door twee ‘boeken’: het boek van de natuur, de schepping en het woord van God, de Bijbel.
Dit staat in Artikel 2 van de Nederlandse geloofsbelijdenis. Het idee dat je uit de schepping ook iets kunt leren over God kent een lange traditie. Wat het ingewikkeld maakt is dat we die schepping natuurlijk niet volledig kennen. Maar we kennen ook God niet volledig (1 Kor. 13:12). Als er een conflict tussen beide boeken is, kan het dus aan ons begrip van de natuur liggen, of ons verstaan van de Bijbel. Ooit vond de beroemde theoloog Voetius dat de aarde niet om de zon kon draaien, dat stond immers duidelijk in de Bijbel? Toch accepteert zo goed als iedere christen dit tegenwoordig. Om de Bijbel beter te verstaan is het nodig de wetenschap serieus te nemen. Wat natuurlijk niet hetzelfde is als slaafs volgen!

2. Er zijn tal van aanwijzingen voor een zeer oude schepping
In 1987 zagen sterrenkundigen een supernova, een ontploffende ster, in de Magellaanse wolk. Die staat op 163.000 lichtjaar van de aarde. Het licht van die ontploffing heeft er dus 163.000 jaar over gedaan om ons te bereiken. De afstand tot de Magellaanse wolk is met behulp van meetkunde te bepalen.

De Nijmeegse sterrenkundige en lekenpredikant Heino Falcke laat zien dat we met eenvoudige meetkunde zelfs de afstand kunnen bepalen tot stelsels die op miljoenen lichtjaren staan. Het heelal moet dus heel oud zijn, anders had dat licht ons niet kunnen bereiken. Kan de lichtsnelheid dan vroeger niet groter zijn geweest? Nee, dan zouden we allerlei zichtbare veranderingen in natuurkundige metingen moeten zien.

Op aarde zien we ook tal van aanwijzingen voor een hoge leeftijd. In aardlagen vinden we uitgesleten rivierbeddingen die weer zijn opgevuld met sediment dat ook verhard is tot gesteente, met daarboven op nog meer lagen. Dateringen met boomringen gaan in Europa terug tot 12.000 jaar geleden, met radioactieve stoffen zijn gesteenten van miljoenen tot miljarden jaren oud gedateerd.

Zijn die methoden betrouwbaar? Er zijn tal van controles uitgevoerd en telkens weer blijken de methoden te werken. De winning van olie, gas en andere delfstoffen hangt af van de juistheid van geologische inzichten. Of je nu kijkt naar de verschuiving van continenten, geologische processen of de opbouw van de aardkorst, telkens weer is de conclusie dat de aarde zeer oud is.

3. Fossielen tonen een ontwikkeling van het leven
In de bodem vinden we fossielen, veelal versteende afdrukken van planten en dieren. Er is iets raars aan de hand met die fossielen: bijna alle soorten die we aantreffen als fossiel zijn niet meer levend te vinden. Waar zijn ze gebleven? Waarom vinden we vooral uitgestorven dieren in de aarde?

En er is nog iets. We vinden fossielen altijd in dezelfde volgorde in de verschillende aardlagen. In de diepste lagen treffen we alleen eencellig leven aan. Dan komen er fossielen van planten en dieren die nauwelijks lijken op nu levende soorten. Pas in de bovenste lagen treffen we bekende soorten aan – soms in een afwijkende vorm. Het fossielenarchief is niet compleet, maar het algemene beeld is dat van ontwikkeling. Het leven zag er vroeger anders uit. Wat nu leeft is het topje van de ijsberg aan soorten. 

4. Nieuwe kennis sinds Darwin bevestigt evolutie
Toen Charles Darwin in 1859 zijn evolutietheorie publiceerde was er nog betrekkelijk weinig bekend over de ouderdom van onze planeet. Die leek met pakweg 100 miljoen jaar te jong voor evolutie. Tijdens Darwin’s leven daalde die geschatte ouderdom alleen nog maar. Pas in de loop van de 20e eeuw bleek dat de aarde miljarden jaren oud was – oud genoeg voor evolutie.

Pas zo’n vijftig naar na ‘On the Origin of Species’ werd er een genetische theorie geformuleerd, het duurde toen nog eens dik veertig jaar voordat we ontdekten dat DNA de drager is van erfelijke informatie. Grootschalig onderzoek naar DNA, zodat we vergelijkingen kunnen maken tussen het erfelijk materiaal van soorten, gebeurt pas een jaar of tien, vijftien. Al deze nieuwe kennis bleek de evolutietheorie sterker te maken.

De afgelopen 150 jaar hadden nieuwe ontdekkingen Darwin’s theorie onderuit kunnen halen. Maar telkens weer bleken nieuwe inzichten het algemene beeld van evolutie te bevestigen. Een wetenschappelijke theorie die het zoveel jaar volhoudt en op zoveel manieren getoetst is, is er een om serieus te nemen.

5. Christelijke wetenschappers
Zouden wetenschappers vasthouden aan de evolutietheorie omdat deze God overbodig maakt? Onder topwetenschappers vind je misschien minder christenen dan gemiddeld in de maatschappij. Toch zijn er voldoende (top)wetenschappers die God belijden als hun Heer en toch voluit onderzoek doen.

Onder de winnaars van de Spinozapremie, de belangrijkste Nederlandse wetenschapsprijs, zijn dat bijvoorbeeld econoom Lans Bovenberg, biofysicus en nanowetenschapper Cees Dekker, sterrenkundige Heino Falcke en theoretisch natuurkundige Mikhail Katnelson. De laatste drie heb ik persoonlijk leren kennen en zij hebben geen enkele moeite met een miljarden jaren oud universum en een evolutionaire ontwikkeling van het leven – net als heel veel andere christen-wetenschappers.

Als evolutie een slechte wetenschappelijke theorie zou zijn, hadden christelijke wetenschappers dit al lang aangetoond. Er zijn voldoende christelijke geologen en biologen, zelfs evolutiebiologen. Toch gebeurt dit niet en is het slechts een zeer kleine minderheid van christen-wetenschappers die zich tegen evolutie uitspreekt. En zelfs een uitgesproken jonge-aarde creationist als de Amerikaanse bioloog Todd Wood schrijft op zijn blog dat evolutie als wetenschappelijke theorie zeer succesvol is.

Tot slot
Wat Wood ook zegt – en waarin ik het volkomen met hem eens ben – is dat een succesvolle theorie niet per se de waarheid is. En evolutie is zeker niet de hele waarheid. Ons kennen is beperkt. Bovendien gaat natuurwetenschap over de schepping, niet over de Schepper. Het doel van de Schepper met zijn schepping vinden we niet in de biologie maar in de Bijbel.

Persoonlijk ben ik er van overtuigd geraakt dat de schepping heeft plaatsgevonden via een geleidelijk, natuurlijk proces. God heeft dat proces gewild, net zoals een kind via natuurlijke processen groeit in de baarmoeder maar toch door God ‘geweven’ is (Psalm 139:13). Hier heb ik heel kort aangegeven waarom ik deze overtuiging heb, in mijn boek ‘Gevormd uit Sterrenstof’ ga ik daar veel gedetailleerder op in.

Een schepping via evolutie levert vragen op, zeker. Daar zijn discussies over mogelijk, ook dat. Maar in zo’n discussie moeten we de uitgangspunten en bevindingen van geloof én wetenschap serieus nemen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho