Vijf redenen om de wetenschap serieus te nemen

God 16 januari 2018 René Fransen

Er is de laatste maanden weer flink gediscussieerd over de verhouding tussen een Bijbels scheppingsgeloof en de wetenschappelijke evolutietheorie. Kun je de Bijbel serieus nemen en toch een miljarden jaren oude schepping accepteren? Of moeten we op basis van de Bijbel de wetenschap corrigeren of gewoon negeren?

In 2009 publiceerde ik het boek ‘Gevormd uit Sterrenstof’, waarin ik het bewijs voor een miljarden jaren oude aarde en een evolutionaire ontwikkeling van het leven op aarde beschreef. Dat boek was al een tijdje niet meer leverbaar, maar is afgelopen december opnieuw op de markt gebracht door uitgeverij Jongbloed. Als bioloog en wetenschapsjournalist vind ik dat er heel veel redenen zijn om de wetenschap serieus te nemen. Hier zet ik vijf van die redenen op een rijtje.

1. God openbaart zich door twee ‘boeken’: het boek van de natuur, de schepping en het woord van God, de Bijbel.
Dit staat in Artikel 2 van de Nederlandse geloofsbelijdenis. Het idee dat je uit de schepping ook iets kunt leren over God kent een lange traditie. Wat het ingewikkeld maakt is dat we die schepping natuurlijk niet volledig kennen. Maar we kennen ook God niet volledig (1 Kor. 13:12). Als er een conflict tussen beide boeken is, kan het dus aan ons begrip van de natuur liggen, of ons verstaan van de Bijbel. Ooit vond de beroemde theoloog Voetius dat de aarde niet om de zon kon draaien, dat stond immers duidelijk in de Bijbel? Toch accepteert zo goed als iedere christen dit tegenwoordig. Om de Bijbel beter te verstaan is het nodig de wetenschap serieus te nemen. Wat natuurlijk niet hetzelfde is als slaafs volgen!

2. Er zijn tal van aanwijzingen voor een zeer oude schepping
In 1987 zagen sterrenkundigen een supernova, een ontploffende ster, in de Magellaanse wolk. Die staat op 163.000 lichtjaar van de aarde. Het licht van die ontploffing heeft er dus 163.000 jaar over gedaan om ons te bereiken. De afstand tot de Magellaanse wolk is met behulp van meetkunde te bepalen.

De Nijmeegse sterrenkundige en lekenpredikant Heino Falcke laat zien dat we met eenvoudige meetkunde zelfs de afstand kunnen bepalen tot stelsels die op miljoenen lichtjaren staan. Het heelal moet dus heel oud zijn, anders had dat licht ons niet kunnen bereiken. Kan de lichtsnelheid dan vroeger niet groter zijn geweest? Nee, dan zouden we allerlei zichtbare veranderingen in natuurkundige metingen moeten zien.

Op aarde zien we ook tal van aanwijzingen voor een hoge leeftijd. In aardlagen vinden we uitgesleten rivierbeddingen die weer zijn opgevuld met sediment dat ook verhard is tot gesteente, met daarboven op nog meer lagen. Dateringen met boomringen gaan in Europa terug tot 12.000 jaar geleden, met radioactieve stoffen zijn gesteenten van miljoenen tot miljarden jaren oud gedateerd.

Zijn die methoden betrouwbaar? Er zijn tal van controles uitgevoerd en telkens weer blijken de methoden te werken. De winning van olie, gas en andere delfstoffen hangt af van de juistheid van geologische inzichten. Of je nu kijkt naar de verschuiving van continenten, geologische processen of de opbouw van de aardkorst, telkens weer is de conclusie dat de aarde zeer oud is.

3. Fossielen tonen een ontwikkeling van het leven
In de bodem vinden we fossielen, veelal versteende afdrukken van planten en dieren. Er is iets raars aan de hand met die fossielen: bijna alle soorten die we aantreffen als fossiel zijn niet meer levend te vinden. Waar zijn ze gebleven? Waarom vinden we vooral uitgestorven dieren in de aarde?

En er is nog iets. We vinden fossielen altijd in dezelfde volgorde in de verschillende aardlagen. In de diepste lagen treffen we alleen eencellig leven aan. Dan komen er fossielen van planten en dieren die nauwelijks lijken op nu levende soorten. Pas in de bovenste lagen treffen we bekende soorten aan – soms in een afwijkende vorm. Het fossielenarchief is niet compleet, maar het algemene beeld is dat van ontwikkeling. Het leven zag er vroeger anders uit. Wat nu leeft is het topje van de ijsberg aan soorten. 

4. Nieuwe kennis sinds Darwin bevestigt evolutie
Toen Charles Darwin in 1859 zijn evolutietheorie publiceerde was er nog betrekkelijk weinig bekend over de ouderdom van onze planeet. Die leek met pakweg 100 miljoen jaar te jong voor evolutie. Tijdens Darwin’s leven daalde die geschatte ouderdom alleen nog maar. Pas in de loop van de 20e eeuw bleek dat de aarde miljarden jaren oud was – oud genoeg voor evolutie.

Pas zo’n vijftig naar na ‘On the Origin of Species’ werd er een genetische theorie geformuleerd, het duurde toen nog eens dik veertig jaar voordat we ontdekten dat DNA de drager is van erfelijke informatie. Grootschalig onderzoek naar DNA, zodat we vergelijkingen kunnen maken tussen het erfelijk materiaal van soorten, gebeurt pas een jaar of tien, vijftien. Al deze nieuwe kennis bleek de evolutietheorie sterker te maken.

De afgelopen 150 jaar hadden nieuwe ontdekkingen Darwin’s theorie onderuit kunnen halen. Maar telkens weer bleken nieuwe inzichten het algemene beeld van evolutie te bevestigen. Een wetenschappelijke theorie die het zoveel jaar volhoudt en op zoveel manieren getoetst is, is er een om serieus te nemen.

5. Christelijke wetenschappers
Zouden wetenschappers vasthouden aan de evolutietheorie omdat deze God overbodig maakt? Onder topwetenschappers vind je misschien minder christenen dan gemiddeld in de maatschappij. Toch zijn er voldoende (top)wetenschappers die God belijden als hun Heer en toch voluit onderzoek doen.

Onder de winnaars van de Spinozapremie, de belangrijkste Nederlandse wetenschapsprijs, zijn dat bijvoorbeeld econoom Lans Bovenberg, biofysicus en nanowetenschapper Cees Dekker, sterrenkundige Heino Falcke en theoretisch natuurkundige Mikhail Katnelson. De laatste drie heb ik persoonlijk leren kennen en zij hebben geen enkele moeite met een miljarden jaren oud universum en een evolutionaire ontwikkeling van het leven – net als heel veel andere christen-wetenschappers.

Als evolutie een slechte wetenschappelijke theorie zou zijn, hadden christelijke wetenschappers dit al lang aangetoond. Er zijn voldoende christelijke geologen en biologen, zelfs evolutiebiologen. Toch gebeurt dit niet en is het slechts een zeer kleine minderheid van christen-wetenschappers die zich tegen evolutie uitspreekt. En zelfs een uitgesproken jonge-aarde creationist als de Amerikaanse bioloog Todd Wood schrijft op zijn blog dat evolutie als wetenschappelijke theorie zeer succesvol is.

Tot slot
Wat Wood ook zegt – en waarin ik het volkomen met hem eens ben – is dat een succesvolle theorie niet per se de waarheid is. En evolutie is zeker niet de hele waarheid. Ons kennen is beperkt. Bovendien gaat natuurwetenschap over de schepping, niet over de Schepper. Het doel van de Schepper met zijn schepping vinden we niet in de biologie maar in de Bijbel.

Persoonlijk ben ik er van overtuigd geraakt dat de schepping heeft plaatsgevonden via een geleidelijk, natuurlijk proces. God heeft dat proces gewild, net zoals een kind via natuurlijke processen groeit in de baarmoeder maar toch door God ‘geweven’ is (Psalm 139:13). Hier heb ik heel kort aangegeven waarom ik deze overtuiging heb, in mijn boek ‘Gevormd uit Sterrenstof’ ga ik daar veel gedetailleerder op in.

Een schepping via evolutie levert vragen op, zeker. Daar zijn discussies over mogelijk, ook dat. Maar in zo’n discussie moeten we de uitgangspunten en bevindingen van geloof én wetenschap serieus nemen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#374 Jeffrey & Patrick over ds. Paul Visser en vermeend grensoverschrijdend gedrag
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Tijs van den Brink
Interview

Tijs van den Brink over geloof, journalistiek en hoop: "De situatie is hopeloos, maar niet uitzichtloos”

Onlangs nam Tijs van den Brink afscheid van de EO om een nieuwe weg in te slaan. Inmiddels is duidelijk dat hij de politiek in gaat en op plek 11 van de kandidatenlijst van het CDA staat. Tijd om terug te blikken, maar ook vooruit te kijken naar zijn

Ds. R. van Kooten
Video

HHK-predikant waarschuwt voor overspel: "Begeren staat gelijk aan de daad zelf"

Als mensen zijn we geschapen met seksuele begeerten. Dit heeft God in onze natuur gelegd. Maar wanneer we de vrouw of man van een ander begeren, zijn we zondig bezig en maken we ons schuldig aan overspel. Voor precies dat laatste waarschuwde ds. R. v

Sharon Dijksma
Nieuws

Burgemeester Utrecht wil dat landelijke politiek ingrijpt bij demonstraties abortusklinieken

De burgemeester van Utrecht heeft de landelijke politiek opgeroepen om nieuwe wetgeving te maken waarmee protesten voor abortusklinieken ingedamd wordt. Dat meldt de NOS. “Het heeft niets met demonstreren te maken”, stelt ze over de wijze waarop met

Goldenstein
Nieuws

Bejaarde zusters weigeren verblijf in verzorgingshuis en keren terug in klooster

In Oostenrijk hebben drie bejaarde zusters hun oude klooster weer in bezit genomen. Ze zeggen dat ze tegen hun wil in een katholiek verzorgingshuis waren geplaatst. Met hulp van oud-leerlingen keerden ze terug naar klooster Goldenstein in Elsbethen,

Nigeria
Nieuws

Opnieuw bloedige aanval op christelijke gemeenschap in Nigeria

In de Nigeriaanse deelstaat Plateau zijn zondagavond 14 september zes christenen omgekomen bij een aanval van vermoedelijk Fulani-milities. Het geweld trof het dorp Ndimar, in het Mushere-district van Bokkos County. Terwijl gezinnen zich klaarmaakten

Daniel Gillissen
Interview

Het huwelijk van Daniël Gillissen strandde: "Ik heb het te laat aangevoeld"

Toen Daniël Gillissen, adjunct-hoofredacteur van het Nederlands Dagblad, zes jaar geleden van zijn ex-vrouw te horen kreeg dat zij wilde scheiden, kwam dat als een donderslag bij heldere hemel. "Ik realiseerde mij: er is een heel proces aan voorafgeg

Prof. dr. Willem Ouweneel
Column

Leven we als christenen in de eindtijd?

Wat is precies de ‘eindtijd’, waar zovelen het vandaag over hebben? Soms duidt het Nieuwe Testament de hele periode sinds de dood en opstanding van Jezus Christus aan met termen als ‘eindtijd’ en dergelijke. Hebreeën 1 zegt dat met de eerste komst va

CGK-synode
Nieuws

Licht op groen voor CGK-synode: vier predikanten leggen functie neer

De Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) gaan een nieuwe fase in. Deputaten vertegenwoordiging hebben besloten de gemeente van Hoogeveen aan te wijzen als roepende kerk voor een volgende synode. Daarmee reageren zij op de oproep van de voorzieninge

Meerartikelen

Duitsland vlag
Nieuws

Bijna één op de drie Duitsers gelooft dat God het universum schiep

Een nieuwe peiling van onderzoeksinstituut INSA-Consulere laat zien dat bijna een derde van de Duitsers (31 procent) gelooft dat God de schepper van het universum is. Daar tegenover staat dat 41 procent dit niet gelooft. Een kwart (25 procent) weet h

Israël-Palestijnen
Nieuws

Amerikaanse christelijke leiders spreken zich uit tegen oorlog in Gaza

Meer dan zeventig Amerikaanse christelijke leiders en organisaties hebben een gezamenlijke verklaring ondertekend waarin zij zich uitspreken tegen de oorlog in Gaza. Zij beschuldigen westerse christenen die Israël steunen ervan dat zij het zionisme g

Bijbelverhalen in LEGO
Positief nieuws

Bijbelverhalen in LEGO: nieuw project bereikt duizenden jongeren

Een bijzonder evangelisatieproject uit Engeland bereikt steeds meer jongeren met de boodschap van de Bijbel door middel van LEGO-animaties. Sinds kort worden ook Spaanssprekenden aangesproken door dit creatieve initiatief, meldt Christian Daily Inter

Ds. K. Hak
Video

Ds. Hak legt uit waarom hij pas na veertien jaar voor het eerst uit Ruth preekte

Er zijn weinig dominees die uit het Bijbelboek Ruth preken, zo maakte ds. K. Hak in een recente preek duidelijk. Dat geldt overigens ook voor de hervormde predikant zelf. In zijn veertien jaar als predikant preekte Hak nooit eerder uit dit Bijbelboek

Donald Trump
Nieuws

Trump roept Amerikanen op tot gezamenlijk gebed voor het land

De Amerikaanse president Donald Trump wil dat gelovigen in het hele land samen gaan bidden. Eerder deze maand kondigde hij tijdens een toespraak in het Museum of the Bible in Washington het programma “America Prays” aan. Volgens Trump is het de bedoe

Bob Vylan
Nieuws

Christenen spreken zich uit tegen optreden Bob Vylan: 'Walgelijk en gevaarlijk'

Dominee Oscar Lohuis heeft fel gereageerd op het optreden van de Britse punkrapper Bob Vylan in Paradiso, Amsterdam. Volgens hem werd er tijdens het concert niet alleen gespot met de moord op de Amerikaanse christen en activist Charlie Kirk, maar ook

Nmecha
Nieuws

Duitse voetbalclub roept christelijke speler op het matje na steunbetuiging aan Charlie Kirk

De Duitse christelijke voetballer Felix Nmecha (24), middenvelder van Borussia Dortmund, ligt onder vuur. Dit komt door zijn uitlatingen op Instagram over de moord op de Amerikaanse activist Charlie Kirk. Zijn berichten, waarin hij zijn medeleven uit

Wilkin van de Kamp
Video

Videoboodschap Wilkin van de Kamp over geloof dat bergen verzet

In deze overdenking legt Wilkin van de Kamp uit wat Jezus bedoelt met geloof dat bergen kan verplaatsen. Aan de hand van Mattheüs 17:20 legt hij uit dat Jezus niet spreekt over geloofsvertrouwen dat langzaam groeit. In plaats daarvan verwijst Hij naa

PKN
Nieuws

Nieuwe app versterkt pionierende kerken

Sinds deze maand is de interkerkelijke app Lerenpionieren beschikbaar in de appstores. De app is ontwikkeld door Donkey Mobile, op initiatief van de Protestantse Kerk en met brede steun van het Landelijk Team Pionieren. Daarbij zijn onder meer de IZB

Jafeth en Sifra Bekx
Interview

Aanbidden doe je niet alleen op zondag: "Het is een levenshouding"

Ga je zondag naar de kerk en begint het 'gewone' leven weer op maandag? Jafeth en Sifra Bekx organiseerden afgelopen maand het eerste ZERA worship festival, om de kerk in Nederland te zegenen. “Aanbidding is niet iets wat je erbij doet. Het is een le

Jan Pool
Column

God is groter dan mijn ernstige ziekte

De afgelopen zeven maanden ben ik door verschillende fasen gegaan. Eerst de klap van de diagnose. Daarna een soort overlevingsmodus: ik wil leven! Vervolgens diepe dankbaarheid dat ik nog leef. Toen kwam er een golf van inspiratie en heb ik mijn boek

Christian Stier
Boekfragment

Israëls terugkeer: de vergeten sleutel in het begrijpen van profetieën

Welke plaats speelt de moderne staat Israël en de terugkeer van het Joodse volk in het plan van God? Christian Stier is ervan overtuigd dat de stichting van de staat Israël in 1948 vervulling is van profetie, maar ziet ook dat veel Israël-beloften vo