"Getuigenissen tijdens het avondmaal zou fijn zijn"

Ds. Leo Smelt leerde op een veel persoonlijkere wijze het avondmaal vieren in Peru. Terug in Nederland was hij geschokt door de afstandelijkheid en formaliteit waarmee de avondmaalsviering werd voltrokken. Om de viering van het heilig avondmaal nog dieper te beleven, schreef hij ‘Van kracht tot kracht’. Onlangs verscheen alweer de negende druk.

‘Vanaf mijn tijd als zendingspredikant in Peru heeft de inhoud en de vorm van het avondmaal me geboeid’, schrijft u. Waarom?
"Wat mij het meest geraakt heeft is dat ieder rond de tafel een dankgebed en een voorbede uitsprak. Zo hoort het ook dacht ik: avondmaal vieren is dankzeggen. Dat het normaal is om tijdens de viering strak voor ons uit te kijken en pas in de middag- of avonddienst te danken, is wat mij betreft echt een misverstand. En dan elkaar aanvullen, want niemand heeft op z’n eentje genoeg goede dankwoorden.

Als we het hebben over de vorm: er was geen tafel. Dat heb ik in Peru wel gemist, want ik ben erg aan de avondmaalstafel gehecht. Dat vind ik een mooie kant van de Nederlandse traditie. De broeders en zusters in Peru kozen ervoor om in een kring te gaan staan en vervolgens heel persoonlijk het brood en de wijn aan elkaar door te geven. De manier waarop dit werd gedaan, sprak mij aan. Men keek elkaar oprecht in de ogen en soms werd er nog een bemoedigende boodschap aan toegevoegd: ‘Het lichaam van Christus voor jou’."

Terug in Nederland was u geschokt door de afstandelijkheid tijdens het heilig avondmaal. Kunt u dat uitleggen?
"Het bord met het brood werd over de tafel opzij geschoven naar de volgende, zonder de ander aan te kijken. Daarmee zeg ik niet dat we hier in Nederland het avondmaal niet doorleven. Maar we moeten echt bevorderen dat zowel de gemeenschap met Christus (verticaal) als de gemeenschap met elkaar (horizontaal) verdiept wordt. Zo voorkomen we dat de avondmaalsviering iets vanzelfsprekends wordt of te individualistisch. Vandaar dat we in onze kerkelijke gemeente voorbereidingsbijeenkomsten houden met gespreksvragen. Daarom denken we ook als gemeente voortdurend door op de relatie die er altijd is tussen de inhoud en de vorm. Het avondmaal is toch bij uitstek een plek waar je de aanwezigheid van God mag beleven!"

Wat moet ik mij erbij voorstellen: een bijeenkomst ter voorbereiding op de avondmaalsdienst?
"We zingen een lied, er volgt een korte maar krachtige inleiding en daarna gaan we uiteen in groepjes. Door elkaars ervaringen te delen, komen we dichter bij de diepe betekenis van het avondmaal en neemt ons verlangen naar de viering toe.

Wat mij tijdens de voorbereidingsbijeenkomsten blijft opvallen: sommige mensen denken dat je een soort examen moet afleggen om toegelaten te worden tot het avondmaal. We mogen beseffen dat we allemaal zakken voor dat examen. Niemand kan zeggen: ‘ik ga slagen’. Voorbereiden is geen kwestie van onszelf klaarstomen. Dat leidt tot een krampachtige toestand. Nee, we mogen leren ontvangen door elkaar te bevragen: waarom vier jij het avondmaal? Waarom kun je niet zonder de Here Jezus leven?"

Wat zou u veranderen aan de wijze waarop traditionele kerken het heilig avondmaal vieren?
"Ik zou het fijn vinden als enkele tafelgenoten een klein getuigenis geven tijdens de viering, zodat we van elkaar te weten komen hoe we onze relatie met Christus ervaren. Het is heel krachtig wanneer we er zelf woorden aan geven. Dat kan ook door het uitspreken van een gebed. En als je met een grote gemeente bijeenkomt, kun je drie mensen aanwijzen voor een deel van de gebeden. Het avondmaal is interactie tussen God en Zijn kinderen. Ik zeg voor het opstaan van de tafel: ‘Ga heen in vrede en geef elkaar de rechterhand van de christelijke gemeenschap’."

Evangelische christenen zijn over het algemeen niet bekend met voorbereiden op het avondmaal. Wat wilt u hen meegeven?
"Evangelische christenen hechten veel aandacht aan voorbereiding op de doop. Als er zoveel aandacht is voor een doopdienst, waarom dan ook niet voor een avondmaalsdienst? Het heilig avondmaal en de doop zijn de twee sacramenten. Het is zaak dat we blijven nadenken over datgene wat al snel te vanzelfsprekend kan worden. En het verlangen naar het vieren van het avondmaal wordt gevoed."

Ds. Leo Smelt was werkzaam als zendingspredikant in Peru en is nu protestants predikant in Voorthuizen. Klik hier om ‘Van kracht tot kracht’ te bestellen.

Foto: ds. Leo Smelt met zijn vrouw

Deel dit artikel op: