"We hebben het Heilig Avondmaal geïndividualiseerd als iets tussen mij en God. Daardoor is er weinig oog voor de relatie tussen mij en andere christenen." Ds. C. H. Hogendoorn krijgt veel vragen over het Heilig Avondmaal. Wat moet je aan de avondmaalstafel precies ervaren?, bijvoorbeeld. Mede daarom vond hij het tijd voor de uitgave ‘Tastbaar aanwezig’. "Het avondmaalsformulier bezit oud goud dat moet worden opgepoetst."

"In de gemeenten waar ik spreek, betrekken mensen het oordeel vrijwel uitsluitend op de relatie tussen God en het hart. Maar Paulus spreekt in 1 Korinthe 11 veel meer over de verhoudingen die onderling niet goed zijn. Als je onderling niet door één deur kan en wel aan het Avondmaal deelneemt, drink je jezelf een oordeel. Als je ruziënd deelneemt aan het Avondmaal, gaat dat gepaard met risico’s. Daaraan worden concrete oordelen zoals ziekte en overlijden gekoppeld. ‘Daarom zijn er onder u veel zwakke en zieke mensen en zijn er al velen onder u gestorven’, zegt Paulus in vers 30."

"God laat zo als het ware merken: ‘Ik ben niet gediend van onderlinge ruzies’. We hebben het Avondmaal geïndividualiseerd: ‘ik en God’. Maar dan vergeten we dat er nog meer mensen aan dezelfde tafel zitten. Door de focus op ‘zit het tussen mij en God wel goed?’ is er weinig oog voor ‘hoe zit het tussen mij en die ander?’ De avondmaalstafel beeldt de gemeente als lichaam van Christus uit. We hebben het vaak over eenheid, maar wat zien we er in de praktijk van terug?"

"Binnen onze traditie zijn we het gewend om vier keer per jaar het Heilig Avondmaal te vieren. Ik ben nu ongeveer 10 jaar predikant. Bij elke avondmaalsbediening probeer ik vanuit verschillende gezichtspunten te variëren. De ene keer leg ik nadruk op de vraag die diep in onze gereformeerde traditie zit ingebakken: hoe zit het tussen God en je hart? Een andere keer leg ik de focus op de onderlinge relatie. ‘U zit volgende week niet alleen aan tafel.’ Een volgende keer kies ik voor de wederkomst als invalshoek, want we vieren dit sacrament ook met het oog op Zijn terugkomst. En weer een andere invalshoek is: je kruis opnemen en preken over de gebrokenheid van de wereld. Het Avondmaal ervaar je dan als een bemoediging om door te gaan. Het is goed wanneer een predikant niet steeds op hetzelfde aambeeld hamert. Er zijn rondom het Avondmaal meer dingen die belangrijk zijn."

"De wederkomst is een troost voor mensen die met lijden te maken hebben. Denk aan verdriet door het gemis van een geliefde of ziekte in je leven. Met name in de periode vóór kerst is het toepasselijk om in de prediking naar de wederkomst te verwijzen. Advent betekent ‘Hij komt’. Zeker binnen de gereformeerde gezindte lijkt mij dit relevant, want we zitten nogal gauw er vast aan het hier en nu. In de zomer zal de boodschap minder snel landen, als mensen met hun gedachten meer bij het strand zijn."

"In zekere zin zeg ik daar ‘ja’ op. Daar wil ik aan toevoegen dat ik veel mensen ken die hiermee oprecht worstelen. Maar wanneer je stelselmatig Zijn roepstem naast je neerlegt, negeer je Christus. Dit komt neer op ongehoorzaamheid en ongeloof. Ook niet deelnemen is een keuze. Mijn advies aan mensen die hiermee worstelen, is in de eerste plaats: bid. Dat is een open deur, maar blijft hard nodig. Verdiep jezelf daarnaast in het onderwijs over het Heilig Avondmaal. Het avondmaalsformulier kan mensen bijvoorbeeld op weg helpen om het doel van dit sacrament te begrijpen."