Gebrokenheid in Servië: “Elke druppel telt”

Armoede, isolatie en uitsluiting bepalen de harde realiteit in Servië. Families worstelen om te overleven, ouderen blijven alleen achter en gehandicapten worden verborgen. Stichting HOE (Hulp Oost-Europa) streeft naar verbetering daarvan door middel van diverse projecten en initiatieven. Margreet Agterhuis, als vrijwilliger regiocoördinator van Servië, vertelt. “Serviërs zijn gebroken. Dat zie je aan hun hele blik en houding.”
Servië ligt op slechts tweeënhalf uur vliegen van Nederland. Toch is het land een wereld van verschil. De sporen van oorlog, politieke onrust en economische crisis zijn merkbaar. “Een gemiddeld maandinkomen is 400 euro”, vertelt Agterhuis. “Daar kun je nauwelijks van leven, want de supermarktprijzen zijn hetzelfde als in Nederland. Gezinnen zoeken allerlei manieren om te overleven.” Ook is het vertrouwen in de overheid en het Westen is laag. “Twee oorlogen, leeggeroofde banken, verloren spaargeld en onvervulde toekomstbeelden: Serviërs zijn gebroken. Dat zie je aan hun hele blik en houding.”
Onzichtbare bevolking
Wat Agterhuis vooral raakt is hoe onzichtbaar kwetsbare groepen zijn, zoals mensen met een handicap. “In een arm land is geen geld voor zorg. Veel mensen met een beperking leven afgezonderd. Zij worden letterlijk verstopt: op zolders en in schuurtjes. Families krijgen soms een uitkering, maar besteden die lang niet altijd aan de zorg zelf.”
Twintig jaar geleden begon in het dorp Feketić een moeder een dagverblijf voor gehandicapte jongeren. “Ze wilde niet dat haar kind naar een grote, onpersoonlijke inrichting moest. Het enige waar ze mee begon was een hoop liefde. HOE ondersteunt dit centrum al jaren. “Inwoners bloeien op. Een blinde vrouw van veertig vertelde me laatst ontroerd: ‘Ik heb vriendinnen.’ Dat doet wat met me.”
Diaconale jongerenreizen met impact
Het dagverblijf wordt regelmatig bezocht door Nederlandse jongeren, die via HOE een diaconale werkweek in Servië doen. “Ze zamelen geld in, ondersteunen bij kinderactiviteiten, organiseren creatieve workshops en helpen met klussen. Het belangrijkste is hun aanwezigheid. Ze geven aandacht. Ze zíen deze mensen.”
De impact van zo’n bezoek reikt verder dan de muren van het gebouw. “In Feketić is het effect merkbaar. Dorpsbewoners zien de gehandicapten ineens wél staan omdat ze met jongeren het dorp rond wandelden. Acceptatie begint met zichtbaarheid.”
Agterhuis benadrukt dat de jongerenreizen zorgvuldig worden overdacht. “We werken nauw samen met lokale predikanten, Roma-evangelisten en coördinatoren. De jongeren staan altijd onder leiding van iemand die ter plaatse actief is. Zo’n werkweek is geen los projectje, het is een samenwerking. We sluiten aan bij de ontwikkeling en cultuur van het land.”
Rand van de samenleving
Ook de Roma-gemeenschap in Servië behoort tot de meest afgezonderde groepen. “De Roma wonen in geïsoleerde dorpen, vaak zonder basisvoorzieningen als stromend water of elektriciteit. Kinderen komen ongewassen aan op school en worden gepest. Discriminatie is aan de orde van de dag.”
Toch is er hoop. In een dorp nabij de stad Subotica leidt evangelist Alexander Subotin een Roma-gemeenschap. “Hij zorgt dat álle kinderen naar school gaan. Dat is heel bijzonder.” HOE ondersteunt hem met projecten zoals naschoolse opvang, bijles en een kassenproject waarin jongeren worden opgeleid tot vaklieden. “Onderwijs is de sleutel”, zegt Agterhuis. “Zonder opleiding blijf je gevangen in armoede. Daarom zetten we daarop in.”
Een minder zichtbaar, maar groeiend probleem in Servië is de zorg voor ouderen. “Door arbeidsmigratie trekken veel jongeren naar het Westen. Ouderen blijven alleen achter. Thuiszorg is er nauwelijks, bejaardentehuizen zijn duur en schaars.” Samen met Stichting Priscilla organiseert HOE trainingen en conferenties voor kerken, gericht op bewustwording en praktische ouderenzorg.
Geloof als drijfveer
Wat Agterhuis drijft in haar werk, is haar geloof. “Ik haal mijn motivatie uit Mattheüs 25: ‘Ik was hongerig en u hebt Mij te eten gegeven. Ik had dorst en u hebt Mij te drinken gegeven. Ik was een vreemdeling en u hebt Mij gastvrij onthaald’. Dat heeft me als kind al geraakt. Wat je voor een ander doet, doe je voor Jezus.”
Het werk van HOE bestaat niet alleen uit materiële hulp, maar ook uit geloofsondersteuning. “We gaan op bezoek, lezen samen uit de Bijbel en bidden. Dat lijkt klein, maar is groots voor Serviërs die zich vergeten voelen.” Agterhuis voegt toe: “HOE werkt nooit op eigen houtje. We sluiten altijd aan bij de vragen en wensen van de lokale bevolking. Het is hún initiatief, hún ontwikkeling. We sturen niet, we ondersteunen.”
Hoop
Na veertig jaar als regiocoördinator van Servië blijft Agterhuis realistisch. “Je verandert door één generatie geen hele samenleving. Maar elke druppel telt. En ik heb wel veranderingen gezien. Kleine stappen: betere voorzieningen, meer acceptatie en nieuwe lokale initiatieven.”
“Wees dankbaar”, benadrukt Agterhuis. “Kijk om je heen. De wereld is groter dan Nederland. Stel jezelf de vraag: wat kan ik betekenen voor een ander? Niet iedereen hoeft naar Oost-Europa. Maar je kunt altijd iets doen. Dat geeft uiteindelijk meer vreugde dan alle rijkdom die je hebt.”
Praatmee