PKN verliest tienduizenden leden maar ziet lichtpuntjes

De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) verloor in 2024 in totaal 43.000 leden. Dat blijkt uit cijfers die de kerk donderdag zelf op haar website publiceerde. Ook het aantal kerkelijke gemeenten neemt af. Toch ziet het kerkverband ook lichtpuntjes.
‘De statistieken schetsen een dubbel beeld’, schrijft de PKN bij de cijfers. ‘Aan de ene kant krimpt de kerkelijke organisatie qua leden en aantallen gemeenten. Tegelijkertijd zijn er verschillende nieuwe initiatieven voor vernieuwing in proefplekken, zoals pioniersplekken, kliederkerken, diaconale presentieplekken en bestaande gemeenten. Deze nieuwe initiatieven zijn vaak minder zichtbaar dan de krimp en zijn ook geen vervanging voor wat verdwijnt. Beide ontwikkelingen bepalen het beeld van de Protestantse Kerk: een duidelijk zichtbare krimp én verschillende tekenen van vernieuwing en groei.’
Dalend aantal leden
In totaal waren er op 1 januari 2025 bijna 1,4 miljoen mensen lid van de PKN. Daarvan was 42 procent belijdend lid en 47 procent dooplid. De overige procent is ongedoopt lid. Er zijn in totaal 43.000 minder leden dan het jaar ervoor.
Dat is overigens een bekende trend. Al tientallen jaren loopt het ledenaantal van de PKN terug. In de afgelopen tien jaar is het aantal leden van de kerk gekrompen met bijna dertig procent. Dat betekent in absolute aantallen dat de kerk sinds 2015 in totaal 583.000 leden verloor. Dat betekent overigens niet dat er ook zoveel mensen de kerk verlaten hebben. Omdat juist in de kerk de vergrijzing zichtbaar is, sterven er meer mensen dan dat er nieuwe kinderen geboren worden.
Kerkelijke gemeenten
In totaal zijn er in Nederland 1458 kerkelijke gemeenten en 1815 wijkgemeenten die zijn aangesloten bij de PKN. Ook dit aantal is in de laatste tien jaar afgenomen. In 2015 waren er nog 1630 kerkelijke gemeenten en 2230 wijkgemeenten.
28 procent van de kerkelijke gemeenten bestaat uit maximaal driehonderd leden en 27 procent zijn gemeenten tussen de 300 en de 600 leden. Daarnaast zijn er ook flink wat grotere gemeenten. Twintig procent van de PKN-gemeenten heeft tussen de 600 en de 1000 leden. 25 procent van de gemeenten heeft nóg meer dan 1000 leden.
Lichtpuntjes
Er zijn ook lichtpuntjes, zo meldt de kerk op haar website. ‘Binnen de Protestantse Kerk ontstaan overal in het land nieuwe vormen van kerk-zijn, de pioniersplekken en kliederkerken. Een pioniersplek is bedoeld voor mensen die niet naar een kerk gaan. Elke pioniersplek is afgestemd op de context, werkt vanuit gedeeld geloof en is gericht op duurzame gemeenschapsvorming. Een kliederkerk is een missionaire vorm van kerk-zijn waarin jong en oud samen op een creatieve manier de betekenis van bijbelverhalen ontdekken. Een kliederkerk duurt gemiddeld twee uur en bestaat uit drie delen: samen ontdekken, samen vieren en samen eten.’
Het aantal pioniersplekken dat elk jaar start is van 2013 tot 2017 snel gegroeid. Daarna vlakte de groei af. Op 1 januari 2024 waren er 99 pioniersplekken. De doorstroom bestaat uit pioniersplekken die doorgroeien naar een zelfstandige vorm van kerk-zijn (bijvoorbeeld een kerngemeente), die blijvend verbonden blijven met de bestaande kerk (samen kerk-zijn) of zijn gestopt.
Predikanten
Volgens het nieuwste onderzoek zijn er in totaal 1352 predikanten werkzaam binnen de PKN. Zeventig procent daarvan is man en dertig procent vrouw. De gemiddelde leeftijd van predikanten ligt met 55 jaar behoorlijk hoog.
Praatmee