Een ongemakkelijke waarheid over de hel

Column 20 november 2024 4 minuten Arjanne Holsappel
Arjanne Holsappel

Onlangs luisterde ik naar een preek van een predikant die ik al jaren volg. Wat hij toen zei, bracht me echter totaal van mijn stuk. Hij beweerde dat de hel, zoals wij die traditioneel kennen, niet zou bestaan. Dit klonk voor mij als een enorme afwijking van wat ik altijd had geloofd. Hoe kon zoiets fundamenteels als de hel, waar ik mijn hele leven mee ben opgegroeid, niet bestaan?

Omdat ik niet zomaar wilde aannemen dat hij gelijk had, onderzocht ik zelf de Bijbel. Ik ben systematisch door elk woord gegaan dat in onze Bijbel als ‘hel’ wordt vertaald. Ook keek ik naar andere woorden die mogelijk met hetzelfde idee te maken hebben. Tot mijn verbazing en schok ontdekte ik dat veel van de traditionele leer over de hel eigenlijk anders is dan ik dacht, als je de originele woorden goed bekijkt.

Een van de woorden die vaak wordt vertaald als ‘hel’ is het Griekse hades. Dit betekent letterlijk ‘het rijk van de doden’. In de Griekse vertaling van het Oude Testament, de septuagint, wordt hades gebruikt als vertaling van het Hebreeuwse woord sheol. Beide woorden verwijzen niet naar een plaats van straf, maar eerder naar een plek waar de doden verblijven. Het is een neutrale term, zonder de connotatie van eeuwige kwelling die wij vaak aan de hel toeschrijven.

Historisch gezien heeft het dus veel meer te maken met vernietiging en reiniging, dan met eeuwige straf.

In sommige Nederlandse Bijbelvertalingen wordt het woord gehenna ook vertaald als ‘hel’. Maar gehenna is in werkelijkheid geen bovennatuurlijke plek van straf, zoals we vaak denken. Het verwijst naar een fysiek dal buiten Jeruzalem, het dal van Hinnom. Dit dal stond bekend als een plek waar afval werd verbrand. Historisch gezien heeft het dus veel meer te maken met vernietiging en reiniging, dan met eeuwige straf.

Dan is er nog het Hebreeuwse woord sheol, dat vooral in het Oude Testament voorkomt. Sheol wordt vaak vertaald als ‘plaats van de doden’. Het wordt beschreven als een donkere, stille plek waar zielen verblijven na de dood, zonder onderscheid te maken tussen goed of slecht. Het idee van een plek van eeuwige pijn of straf is hier afwezig.

Daarnaast is er nog het Griekse woord tartarus, dat slechts één keer in de Bijbel voorkomt. Dit woord wordt gebruikt om de plek te beschrijven waar gevallen engelen vastzitten tot de dag van het oordeel. Het komt ook uit de Griekse mythologie en verwijst helemaal niet naar een plek waar menselijke zielen zouden verblijven na de dood.

Het was een ongemakkelijke waarheid om te accepteren. Als dat niet waar was, wat betekende dit dan voor de rest van mijn geloof?

Deze ontdekkingen hebben me behoorlijk in de war gebracht. Mijn hele leven heb ik geloofd dat de hel een cruciaal onderdeel was van het evangelie. Het was een plek van eeuwige straf voor ongelovigen, een plek waaruit je verlost kon worden door je tot Christus te keren. Maar wat moest ik nu met dit nieuwe inzicht? Hoe kon ik omgaan met het feit dat dit traditionele beeld van de hel misschien niet juist is?

Het voelde alsof mijn wereld op zijn kop stond. Het was een ongemakkelijke waarheid om te accepteren. Als dat niet waar was, wat betekende dit dan voor de rest van mijn geloof?

Een vraag die daardoor steeds terugkomt, is: wat betekent het om ‘verloren te gaan’? In de Bijbel staat vaak dat degenen die niet geloven, ‘verloren gaan’. Maar wat betekent dat precies? Misschien betekent het ophouden te bestaan, of misschien betekent het dat iemand zijn waarde verliest, net als een voorwerp dat verloren is. Maar ook dat voelt niet goed voor mij. Ik geloof immers dat elk mens waardevol is, gemaakt naar het beeld van God. Hoe kunnen mensen, die kostbaar zijn in de ogen van God, simpelweg verdwijnen of hun waarde verliezen?

Wat deze nieuwe kijk op de hel wel doet, is het wegnemen van de angst die zo vaak verbonden is aan geloof.

Wat deze nieuwe kijk op de hel wel doet, is het wegnemen van de angst die zo vaak verbonden is aan geloof. Ik besef steeds meer dat angst geen drijfveer hoeft te zijn om tot Jezus te komen. Jezus is goed, en dat op zichzelf is reden genoeg om Hem te volgen. Er is geen dreiging van eeuwige pijn nodig om mensen naar Hem toe te trekken.

Tegelijk roept dit weer nieuwe vragen op. Als de hel niet is wat we dachten, wat betekent het dan dat Jezus voor ons moest sterven? Het roept vragen op over Gods karakter en over wat er werkelijk gebeurde aan het kruis. Is God een boze God die een bloedig offer nodig had om ons te vergeven? Of laat Jezus’ sterven ons eerder zien hoe diep de mensheid gevallen is, dat we zelfs in staat waren om God zelf te doden? En wat zegt dat over onze relatie met God en hoe wij Hem zien?

Ik heb nog geen definitieve antwoorden op deze vragen, en misschien is dat ook niet nodig. Soms kan het juist rust geven om te accepteren dat we niet alles hoeven te weten. Dit geeft me de ruimte om open te staan voor andere visies, zonder meteen een oordeel te vellen.

Ik ben op een reis van ontdekking, en ik nodig jou uit om met me mee te gaan. Wil je mijn bevindingen zelf checken? Kijk dan eens naar de grondtekst van de Bijbel via Biblehub, en ontdek wat deze woorden werkelijk betekenen.

Samen kunnen we een diepere waarheid vinden, die ons helpt om het geloof in Christus beter te begrijpen, zonder dat angst daar een rol in speelt.

Arjanne Holsappel is kunstenaar en schrijfster. Neem hier een kijkje op haar website.

Praatmee

Beluister onze podcast

#362 Jeffrey & Ton van der Schans over het GerGem-curatorium en het predikantentekort
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. W. Visscher
Video

GerGem-predikant: "Ambtsdrager zijn betekent niet de hele dag met een sip gezicht rondlopen"

"Ambtsdrager zijn betekent niet dat je de hele dag vrome dingen doet en met een sip gezicht rondloopt", stelde ds. W. Visscher in een recente preek. De predikant uit de Gereformeerde Gemeente van Amersfoort preekte over het vijfde gebod 'Eer uw vader

Myanmar
Nieuws

Anderhalve maand na aardbeving Myanmar: "God liet ons niet in de steek"

Op 28 maart werd Myanmar getroffen door een zware aardbeving en heftige naschokken. Het epicentrum lag in de regio Sagaing en Mandalay. Volgens de VN verloren ruim 3800 mensen het leven en raakten er meer dan 5000 mensen gewond. De materiele schade w

eenzaam
Dagelijks leven

Refoweb-vragensteller heeft nog nooit relatie gehad: 'Ik voel me afgewezen'

'Op dit moment ben ik bijna 40 jaar en ik heb nog nooit een relatie gehad, laat staan seksuele gemeenschap. Ik vind het heel naar om te zien dat er zo veel mensen om mij heen getrouwd zijn, kinderen hebben, terwijl voor mijn idee de hele wereld aan m

Ds. C. Sonnevelt
Video

Wat houdt Israël steunen als christen in? Ds. Sonnevelt antwoordt

Israël blijft Gods volk, en aan hen heeft Hij het land Israël beloofd. Maar betekent dit ook dat je als christen de huidige staat Israël moet steunen? Ben je vanuit de Bijbel onlosmakelijk verbonden met het volk, land én staat. En wat houdt Israël st

Anton de Wit
Video

Anton de Wit beantwoordt vragen over Rooms-Katholieke Kerk en de paus

Onlangs vond het conclaaf plaats en kozen 133 kardinalen Leo XIV als nieuwe paus. Voorafgaand organiseerde Credo een online Q&A met Katholiek Nieuwsblad-hoofdredacteur Anton de Wit. Wat voor rol heeft de paus in de Rooms-Katholieke Kerk? Bepaalt de p

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt hoe Jozef zich huilend aan zijn broers bekendmaakte

In de serie 'Jozef' van Growing Faith Nederland behandelt evangelist en Bijbelleraar Johan Schep het levensverhaal van Jozef. Zijn broers verkochten Jozef op jonge leeftijd als slaaf. Uiteindelijk zou Jozef terechtkomen in Egypte, waar hij zou dienen

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

SGP bezorgd over gebruik menselijke embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek

Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) is zeer bezorgd over het gebruik van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek. Daarom heeft hij opnieuw vragen gesteld aan de Europese Commissie. Ruissen: “Een embryo is geen wegwerpartikel, maar waardevol be

Jan Pool
Column

Tot mijn dood krijg ik chemotherapie (maar ik tel mijn zegeningen)

Afgelopen maandag had ik een gesprek met mijn behandelend arts. De laatste keer dat ik haar sprak, was voor de start van het behandeltraject, na alle onderzoeken. De afgelopen twee maanden verliep het contact via een verpleegkundige die mij begeleidt

Meerartikelen

Ezechiël-papyrus
Nieuws

Unieke Bijbelpapyrus uit de derde eeuw te zien in Spaanse nationale bibliotheek

In de Nationale Bibliotheek van Spanje is sinds kort een uniek Bijbels document te bewonderen: de zogenoemde Ezechiël-papyrus. Deze waardevolle papyrus is het oudste document dat de bibliotheek in bezit heeft. De papyrus stamt waarschijnlijk uit de 3

Claude
Nieuws

Nederlandse Songfestival-zanger vindt inspiratie in christelijke muziek

Claude Kiambe, de 21-jarige zanger die Nederland vertegenwoordigt op het Eurovisie Songfestival 2025 met het nummer C’est la Vie, vertelde eerder openhartig over zijn christelijke geloof. Hij groeide op in een protestants gezin en beschouwt zijn gelo

Turkije vlag
Positief nieuws

Steeds meer kijkers voor eerste en enige christelijke tv-zender Turkije

In Turkije is het niet vanzelfsprekend om je geloof in Christus openlijk te belijden. Toch merkt de christelijke zender SAT-7 TÜRK op dat steeds meer mensen hun uitzendingen bekijken, erop reageren en zelfs contact opnemen. Ondanks maatschappelijke d

Davidson County Schools
Nieuws

Ophef in Amerikaanse staat om optreden christelijke boyband op openbare school

In de Amerikaanse staat North Carolina is ophef ontstaan over een optreden van de christelijke muziekformatie 3 Heath Brothers op een openbare basisschool. Volgens critici was het optreden te religieus en daarmee in strijd met de scheiding van kerk e

Staat Israël
Nieuws

Nieuw boek daagt christenen uit om zich te herbezinnen over het Israël van nu

Israëls terugkeer en herstel roept op tot herbezinning op Bijbelse profetieën. Wat betekent de oprichting van de staat Israël in 1948 in het licht van de profetieën? Hoe verhoudt het Israëlisch-Palestijnse conflict zich tot de vervulling van Gods bel

Ds. A. Simons
Video

Ds. Simons vertelt over predikant die weigerde te bidden voor 90-jarige man op sterfbed

"Ik bid niet meer voor u. U heeft uw hele leven erom gebeden, maar u heeft het nog nooit geloofd", aldus ds. A. Simons. In een recente preek deelde de hervormde predikant een waargebeurd verhaal over een 90-jarige man die op zijn sterfbed lag en tot

Wilkin van de Kamp
Video

Kan je iemand vergeven die geen berouw toont? Wilkin van de Kamp geeft antwoord

Stel dat iemand jou in het verleden veel pijn deed en je daar tot op de dag van vandaag onder lijdt. Dan wil je niets liever dan dat diegene zijn of haar excuses aanbiedt, zodat je vergeving kunt schenken. Maar wat nu als die ander geen enkel berouw

Naomi Oosterhof
Podcast

Een goed gesprek over de doop: beluister deze podcast

De doop is in sommige christelijke gemeenschappen een heet hangijzer. De een is voor de kinderdoop, de ander voor de geloofsdoop. 'En eerlijk gezegd vind ik het ook moeilijk', stelt podcastmaker Naomi Oosterhof. 'Er is dus misschien niet een duidelij

Jan-Jaap van Peperstraten
Interview

Pastoor Jan-Jaap van Peperstraten over kersverse paus: "Jezus staat bij hem in alles centraal”

Kardinaal Robert Prevost werd vorige week verkozen tot de nieuwe paus. De 69-jarige Amerikaan behoorde zeker niet tot de grootste kanshebbers om paus Franciscus op te volgen. Ook pastoor Jan-Jaap van Peperstraten was verrast toen hij deze nieuwe paus

Ds. Bram Hofland
Opinie

Trouwen zonder examen of toerusting? Tijd voor een huwelijksbrevet

Weet je hoeveel werk het is om een scooterrijbewijs te krijgen? Je moet eerst je theorie halen en een praktijkexamen afleggen – een hele weg om uiteindelijk op zo’n ding te mogen rondrijden. En dan komt daar ook nog bij: controle op je helm, een verp

Tom Wright
Boekfragment

Vecht vanuit je geloof tegen de afgoden van deze wereld

Het evangelie roept ons op in Jezus Christus te geloven, bij de kerk te horen en aan het koninkrijk te bouwen. Als we dat allemaal doen, volgen we de weg van het kruis en dan bouwen we – onder de ogen van Caesar – dingen die de bouwwerken van totalit

Euthanasie
Nieuws

Schots parlement overweegt hulp bij zelfdoding te legaliseren, christelijke leiders geschokt

Het Schotse parlement heeft ingestemd met de eerste fase van een wetsvoorstel dat hulp bij zelfdoding wil legaliseren. Tegelijk klinkt er luid protest vanuit christelijke kring. Meer dan zestig voorgangers en christelijke leiders uit heel Schotland w