Een ongemakkelijke waarheid over de hel

Column 20 november 2024 4 minuten Arjanne Holsappel
Arjanne Holsappel

Onlangs luisterde ik naar een preek van een predikant die ik al jaren volg. Wat hij toen zei, bracht me echter totaal van mijn stuk. Hij beweerde dat de hel, zoals wij die traditioneel kennen, niet zou bestaan. Dit klonk voor mij als een enorme afwijking van wat ik altijd had geloofd. Hoe kon zoiets fundamenteels als de hel, waar ik mijn hele leven mee ben opgegroeid, niet bestaan?

Omdat ik niet zomaar wilde aannemen dat hij gelijk had, onderzocht ik zelf de Bijbel. Ik ben systematisch door elk woord gegaan dat in onze Bijbel als ā€˜hel’ wordt vertaald. Ook keek ik naar andere woorden die mogelijk met hetzelfde idee te maken hebben. Tot mijn verbazing en schok ontdekte ik dat veel van de traditionele leer over de hel eigenlijk anders is dan ik dacht, als je de originele woorden goed bekijkt.

Een van de woorden die vaak wordt vertaald als ā€˜hel’ is het Griekse hades. Dit betekent letterlijk ā€˜het rijk van de doden’. In de Griekse vertaling van het Oude Testament, de septuagint, wordt hades gebruikt als vertaling van het Hebreeuwse woord sheol. Beide woorden verwijzen niet naar een plaats van straf, maar eerder naar een plek waar de doden verblijven. Het is een neutrale term, zonder de connotatie van eeuwige kwelling die wij vaak aan de hel toeschrijven.

Historisch gezien heeft het dus veel meer te maken met vernietiging en reiniging, dan met eeuwige straf.

In sommige Nederlandse Bijbelvertalingen wordt het woord gehenna ook vertaald als ā€˜hel’. Maar gehenna is in werkelijkheid geen bovennatuurlijke plek van straf, zoals we vaak denken. Het verwijst naar een fysiek dal buiten Jeruzalem, het dal van Hinnom. Dit dal stond bekend als een plek waar afval werd verbrand. Historisch gezien heeft het dus veel meer te maken met vernietiging en reiniging, dan met eeuwige straf.

Dan is er nog het Hebreeuwse woord sheol, dat vooral in het Oude Testament voorkomt. Sheol wordt vaak vertaald als ā€˜plaats van de doden’. Het wordt beschreven als een donkere, stille plek waar zielen verblijven na de dood, zonder onderscheid te maken tussen goed of slecht. Het idee van een plek van eeuwige pijn of straf is hier afwezig.

Daarnaast is er nog het Griekse woord tartarus, dat slechts ƩƩn keer in de Bijbel voorkomt. Dit woord wordt gebruikt om de plek te beschrijven waar gevallen engelen vastzitten tot de dag van het oordeel. Het komt ook uit de Griekse mythologie en verwijst helemaal niet naar een plek waar menselijke zielen zouden verblijven na de dood.

Het was een ongemakkelijke waarheid om te accepteren. Als dat niet waar was, wat betekende dit dan voor de rest van mijn geloof?

Deze ontdekkingen hebben me behoorlijk in de war gebracht. Mijn hele leven heb ik geloofd dat de hel een cruciaal onderdeel was van het evangelie. Het was een plek van eeuwige straf voor ongelovigen, een plek waaruit je verlost kon worden door je tot Christus te keren. Maar wat moest ik nu met dit nieuwe inzicht? Hoe kon ik omgaan met het feit dat dit traditionele beeld van de hel misschien niet juist is?

Het voelde alsof mijn wereld op zijn kop stond. Het was een ongemakkelijke waarheid om te accepteren. Als dat niet waar was, wat betekende dit dan voor de rest van mijn geloof?

Een vraag die daardoor steeds terugkomt, is: wat betekent het om ā€˜verloren te gaan’? In de Bijbel staat vaak dat degenen die niet geloven, ā€˜verloren gaan’. Maar wat betekent dat precies? Misschien betekent het ophouden te bestaan, of misschien betekent het dat iemand zijn waarde verliest, net als een voorwerp dat verloren is. Maar ook dat voelt niet goed voor mij. Ik geloof immers dat elk mens waardevol is, gemaakt naar het beeld van God. Hoe kunnen mensen, die kostbaar zijn in de ogen van God, simpelweg verdwijnen of hun waarde verliezen?

Wat deze nieuwe kijk op de hel wel doet, is het wegnemen van de angst die zo vaak verbonden is aan geloof.

Wat deze nieuwe kijk op de hel wel doet, is het wegnemen van de angst die zo vaak verbonden is aan geloof. Ik besef steeds meer dat angst geen drijfveer hoeft te zijn om tot Jezus te komen. Jezus is goed, en dat op zichzelf is reden genoeg om Hem te volgen. Er is geen dreiging van eeuwige pijn nodig om mensen naar Hem toe te trekken.

Tegelijk roept dit weer nieuwe vragen op. Als de hel niet is wat we dachten, wat betekent het dan dat Jezus voor ons moest sterven? Het roept vragen op over Gods karakter en over wat er werkelijk gebeurde aan het kruis. Is God een boze God die een bloedig offer nodig had om ons te vergeven? Of laat Jezus’ sterven ons eerder zien hoe diep de mensheid gevallen is, dat we zelfs in staat waren om God zelf te doden? En wat zegt dat over onze relatie met God en hoe wij Hem zien?

Ik heb nog geen definitieve antwoorden op deze vragen, en misschien is dat ook niet nodig. Soms kan het juist rust geven om te accepteren dat we niet alles hoeven te weten. Dit geeft me de ruimte om open te staan voor andere visies, zonder meteen een oordeel te vellen.

Ik ben op een reis van ontdekking, en ik nodig jou uit om met me mee te gaan. Wil je mijn bevindingen zelf checken? Kijk dan eens naar de grondtekst van de Bijbel via Biblehub, en ontdek wat deze woorden werkelijk betekenen.

Samen kunnen we een diepere waarheid vinden, die ons helpt om het geloof in Christus beter te begrijpen, zonder dat angst daar een rol in speelt.

Arjanne Holsappel is kunstenaar en schrijfster. Neem hier een kijkje op haar website.

Praatmee

Beluister onze podcast

#373 Jeffrey & Petra van de Weetering over Israƫl, de kerk en geloven vanuit de schuilkelder
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Erik
Opinie

Gaza red je niet, je buren wel

Christenen in Nederland maken zich druk. Heel druk. Over Gaza, over Israƫl, over de geopolitiek van het Midden-Oosten. Social media staan vol met gebeden en statements alsof de redding van een eeuwenoud conflict in een woestijn afhangt van onze likes

Ron van der Spoel
Video

Een gebed om opwekking: Ron van der Spoel bespreekt Psalm 85

In deze overdenking van de IZB neemt Ron van der Spoel ons mee in Psalm 85, een psalm die spreekt over het verlangen naar opwekking. Na een moeilijke periode tussen IsraĆ«l en God klinkt de smeekbede: ā€œBreng ons weer tot leven, dan zullen we ons in U

dr. Leo Cheng
Video

Het bijzondere verhaal van een Mercy Ships-chirurg: bekijk de video

Voor MKA-chirurg dr. Leo Cheng is zijn werk aan boord van de Africa Mercy en de Global Mercy meer dan opereren alleen. Hij noemt het ā€œliefde in actieā€ en ervaart dat hij zelf net zo wordt verrijkt als de mensen die hij helpt. In deze video deelt hij

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp wijst op verschil tussen gave en vrucht van geloof

In zijn overdenking staat Wilkin van de Kamp stil bij geloof als vrucht van de Geest. Aan de hand van Galaten 5 en Psalm 62 legt hij uit hoe de Heilige Geest ons helpt steeds dieper op God te vertrouwen. Waar geloof als gave direct ontvangen wordt, g

prof. dr. Willem Ouweneel
Podcast

Terugluisteren: Willem Ouweneel over Gods blijvende plan met Israƫl

In deze podcastaflevering neemt prof. dr. Willem Ouweneel je mee langs oorsprong, plaats, betekenis, karakter, doel Ʃn toekomst van het volk Israƫl, zoals die in zowel het Oude als het Nieuwe Testament naar voren komen. Hij gaat in het boek in op eeu

Dr. G. A. van den Brink
Boekfragment

Christenen mogen het gesprek over de dood niet vermijden

Vertel dat de dood onverwachts komt en dat dit moet stempelen hoe wij in het leven staan. God kent onze tijd, Hij heeft deze gedetermineerd en niets of niemand verandert dat. Sommige mensen overleven ernstig hersenletsel, aldus Luther, anderen sterven a

Laos
Nieuws

Laos: bekeerling moet dorp ontvluchten na arrestatie en intimidatie door politie

ā€œIn dit dorp staan we geen christenen toe.ā€ De 38-jarige Vanxay* kreeg het begin juli te horen van de lokale politie. Samen met het dorpshoofd, dorpsgenoten en enkele familieleden stonden ze in een kring om de pasbekeerde christen. De cultuur in het

grenzen
Persbericht

Joeke van der Mei nieuwe directeur Zending over Grenzen

Christelijke stichting Zending over Grenzen heeft een nieuwe directeur aangesteld. Joeke van der Mei zal het directeursstokje overnemen van huidig directeur Peter van der Bijl, die binnenkort met pensioen gaat. Joeke is per 1 september 2025 bij Zendi

Meerartikelen

Tweede Kamer
Nieuws

Kamermeerderheid lonkt voor verbod 'homogenezing': "Absoluut geen aanval op de kerk"

Het lijkt erop dat een meerderheid van de Tweede Kamer toch voorstander is van een wet om homogenezingstherapieƫn strafbaar te stellen. Eerder dit jaar was een meerderheid van de Kamer nog tegen, maar na aanpassingen staat een aantal tegenstanders ee

Grote Kerk Oss
Nieuws

Ramp voorkomen: brand in Grote Kerk Oss net op tijd geblust

Gisteren brak er brand uit in de Grote Kerk van Oss. Dat melden diverse media. Het vuur, dat aan het eind van de ochtend werd ontdekt onder het dak van de kerk, werd als grote brand geclassificeerd. Daarom rukte de brandweer massaal uit en kreeg zij

Jerke
Nieuws

CU-jongeren doen tientallen wijzigingsvoorstellen voor verkiezingsprogramma van partij

PerspectieF, de jongerenorganisatie van de ChristenUnie, heeft tientallen wijzigingsvoorstellen ingediend voor het conceptverkiezingsprogramma van de partij. Dat maakt men zelf bekend in een persbericht. "Het hoopvolle verhaal van de ChristenUnie kan

Paus Leo XIV
Nieuws

Paus Leo XIV ontvangt priester die zich inzet voor katholieke lhbti-gemeenschap

Paus Leo XIV heeft in het Vaticaan een gesprek gehad met de Amerikaanse priester James Martin. Laatstgenoemde zet zich al jaren in voor katholieke lhbti’ers. Volgens Martin wilde de paus duidelijk maken dat iedereen zich welkom moet weten binnen de R

Annunciation Catholic School
Nieuws

Ruim drie miljoen euro opgehaald voor slachtoffers schietpartij katholieke school

Een week na de schietpartij op Annunciation Catholic School in Minneapolis is er ruim drie miljoen euro ingezameld voor de slachtoffers en hun families. Dat meldt The Christian Post. Tijdens de openingsmis van het schooljaar opende de 23-jarige oud-l

Nigeria
Nieuws

Islamitische terroristen doden acht christenen bij aanvallen in noordoost-Nigeria

In de noordoostelijke Nigeriaanse deelstaat Borno zijn afgelopen weekend acht christenen omgekomen bij twee afzonderlijke aanvallen van terreurbeweging Boko Haram. Daarnaast zijn tientallen huizen in brand gestoken. Dat bevestigen zowel lokale bronne

Ds. H. B. van der Knijff
Nieuws

Hervormde gemeente Hazerswoude brengt beroep uit op ds. H. B. van der Knijff

De hervormde gemeente te Hazerswoude heeft een beroep uitgebracht op ds. H. B. van der Knijff. De predikant uit Wilsum moet in Hazerswoude de opvolger worden van de in 2024 naar Houten vertrokken ds. A. C. van Kampen.  Ook de hervormde gemeente te Ka

Kees van Ekris
Interview

PKN-scriba Kees van Ekris: "De Bijbel laat je nooit in de steek"

Kees van Ekris, vorig jaar Theoloog des Vaderlands, begint op 1 juli aan een nieuwe functie: secretaris van de Protestantse Kerk in Nederland. Ik sprak met hem over zijn nieuwste boek, De magie van het geloof. Dat gaat over de ā€˜mythe’, het verhaal wa

Familie van der Beek (foto EO)
Interview

Gezin Van der Beek vertrok naar Suriname: "Voelde te groot voor eenvoudige jongen van een dorp"

"Al sinds mijn jeugd droomde ik ervan om piloot te worden", zegt David van der Beek. Samen met zijn vrouw Mieke en hun jongste dochter vertrok hij deze zomer naar Suriname om namens MAF (Mission Aviation Fellowship) te werken. Afgelopen weekend ging

 ds. P. D. J. Buijs
God

Zacharia 3 leidt tot verwarring en angst: Refoweb-vragensteller spreekt zich uit

In de vragenrubriek van Refoweb stelde een lezer een indringende vraag over Zacharia 3. Het vierde nachtgezicht, waarin de duivel optreedt als aanklager tegenover de hogepriester Jozua, bracht bij hem verwarring en angst. Vooral de rol van satan als

Mandy
Podcast

Waarom lijkt Gods aanwezigheid niet altijd duidelijk merkbaar?

Als God werkelijk almachtig en vol liefde is, waarom laat Hij zich dan niet overduidelijk zien? Het is een vraag die velen bezighoudt. Sommigen gebruiken het zelfs als argument tegen het bestaan van God. In deze aflevering van ChristenDOM? duiken Man

Op en top vrouw
Interview

Van slaapkamergeheimen tot doodsangst: vrouwen doorbreken taboes in de kerk

Met liedjes, cabaret en rauwe eerlijkheid brengen Gezina van den Bos, Christien Blok en Barbara Stouwdam van Op en Top Vrouw hun publiek aan het lachen, huilen en denken. Hun theatervoorstellingen en het boek Open en Bloot gaan over thema’s die in ve