Een ongemakkelijke waarheid over de hel

Column 20 november 2024 4 minuten Arjanne Holsappel
Arjanne Holsappel

Onlangs luisterde ik naar een preek van een predikant die ik al jaren volg. Wat hij toen zei, bracht me echter totaal van mijn stuk. Hij beweerde dat de hel, zoals wij die traditioneel kennen, niet zou bestaan. Dit klonk voor mij als een enorme afwijking van wat ik altijd had geloofd. Hoe kon zoiets fundamenteels als de hel, waar ik mijn hele leven mee ben opgegroeid, niet bestaan?

Omdat ik niet zomaar wilde aannemen dat hij gelijk had, onderzocht ik zelf de Bijbel. Ik ben systematisch door elk woord gegaan dat in onze Bijbel als ‘hel’ wordt vertaald. Ook keek ik naar andere woorden die mogelijk met hetzelfde idee te maken hebben. Tot mijn verbazing en schok ontdekte ik dat veel van de traditionele leer over de hel eigenlijk anders is dan ik dacht, als je de originele woorden goed bekijkt.

Een van de woorden die vaak wordt vertaald als ‘hel’ is het Griekse hades. Dit betekent letterlijk ‘het rijk van de doden’. In de Griekse vertaling van het Oude Testament, de septuagint, wordt hades gebruikt als vertaling van het Hebreeuwse woord sheol. Beide woorden verwijzen niet naar een plaats van straf, maar eerder naar een plek waar de doden verblijven. Het is een neutrale term, zonder de connotatie van eeuwige kwelling die wij vaak aan de hel toeschrijven.

Historisch gezien heeft het dus veel meer te maken met vernietiging en reiniging, dan met eeuwige straf.

In sommige Nederlandse Bijbelvertalingen wordt het woord gehenna ook vertaald als ‘hel’. Maar gehenna is in werkelijkheid geen bovennatuurlijke plek van straf, zoals we vaak denken. Het verwijst naar een fysiek dal buiten Jeruzalem, het dal van Hinnom. Dit dal stond bekend als een plek waar afval werd verbrand. Historisch gezien heeft het dus veel meer te maken met vernietiging en reiniging, dan met eeuwige straf.

Dan is er nog het Hebreeuwse woord sheol, dat vooral in het Oude Testament voorkomt. Sheol wordt vaak vertaald als ‘plaats van de doden’. Het wordt beschreven als een donkere, stille plek waar zielen verblijven na de dood, zonder onderscheid te maken tussen goed of slecht. Het idee van een plek van eeuwige pijn of straf is hier afwezig.

Daarnaast is er nog het Griekse woord tartarus, dat slechts één keer in de Bijbel voorkomt. Dit woord wordt gebruikt om de plek te beschrijven waar gevallen engelen vastzitten tot de dag van het oordeel. Het komt ook uit de Griekse mythologie en verwijst helemaal niet naar een plek waar menselijke zielen zouden verblijven na de dood.

Het was een ongemakkelijke waarheid om te accepteren. Als dat niet waar was, wat betekende dit dan voor de rest van mijn geloof?

Deze ontdekkingen hebben me behoorlijk in de war gebracht. Mijn hele leven heb ik geloofd dat de hel een cruciaal onderdeel was van het evangelie. Het was een plek van eeuwige straf voor ongelovigen, een plek waaruit je verlost kon worden door je tot Christus te keren. Maar wat moest ik nu met dit nieuwe inzicht? Hoe kon ik omgaan met het feit dat dit traditionele beeld van de hel misschien niet juist is?

Het voelde alsof mijn wereld op zijn kop stond. Het was een ongemakkelijke waarheid om te accepteren. Als dat niet waar was, wat betekende dit dan voor de rest van mijn geloof?

Een vraag die daardoor steeds terugkomt, is: wat betekent het om ‘verloren te gaan’? In de Bijbel staat vaak dat degenen die niet geloven, ‘verloren gaan’. Maar wat betekent dat precies? Misschien betekent het ophouden te bestaan, of misschien betekent het dat iemand zijn waarde verliest, net als een voorwerp dat verloren is. Maar ook dat voelt niet goed voor mij. Ik geloof immers dat elk mens waardevol is, gemaakt naar het beeld van God. Hoe kunnen mensen, die kostbaar zijn in de ogen van God, simpelweg verdwijnen of hun waarde verliezen?

Wat deze nieuwe kijk op de hel wel doet, is het wegnemen van de angst die zo vaak verbonden is aan geloof.

Wat deze nieuwe kijk op de hel wel doet, is het wegnemen van de angst die zo vaak verbonden is aan geloof. Ik besef steeds meer dat angst geen drijfveer hoeft te zijn om tot Jezus te komen. Jezus is goed, en dat op zichzelf is reden genoeg om Hem te volgen. Er is geen dreiging van eeuwige pijn nodig om mensen naar Hem toe te trekken.

Tegelijk roept dit weer nieuwe vragen op. Als de hel niet is wat we dachten, wat betekent het dan dat Jezus voor ons moest sterven? Het roept vragen op over Gods karakter en over wat er werkelijk gebeurde aan het kruis. Is God een boze God die een bloedig offer nodig had om ons te vergeven? Of laat Jezus’ sterven ons eerder zien hoe diep de mensheid gevallen is, dat we zelfs in staat waren om God zelf te doden? En wat zegt dat over onze relatie met God en hoe wij Hem zien?

Ik heb nog geen definitieve antwoorden op deze vragen, en misschien is dat ook niet nodig. Soms kan het juist rust geven om te accepteren dat we niet alles hoeven te weten. Dit geeft me de ruimte om open te staan voor andere visies, zonder meteen een oordeel te vellen.

Ik ben op een reis van ontdekking, en ik nodig jou uit om met me mee te gaan. Wil je mijn bevindingen zelf checken? Kijk dan eens naar de grondtekst van de Bijbel via Biblehub, en ontdek wat deze woorden werkelijk betekenen.

Samen kunnen we een diepere waarheid vinden, die ons helpt om het geloof in Christus beter te begrijpen, zonder dat angst daar een rol in speelt.

Arjanne Holsappel is kunstenaar en schrijfster. Neem hier een kijkje op haar website.

Praatmee

Beluister onze podcast

#344 Jeffrey & dr. Bert Loonstra over de impasse van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

redwednesday
Nieuws

RedWednesday voor vervolgde christenen: "Discriminatie om geloof een blinde vlek" 

Met RedWednesday vestigt Kerk in Nood (ACN) op woensdag 20 november 2024 opnieuw de aandacht op het lot van miljoenen vervolgde, onderdrukte en bedreigde gelovigen in de hele wereld. Wereldwijd worden rond deze dag honderden beroemde kathedralen, ker

Inscriptie
Nieuws

Archeologen onthullen unieke inscriptie over Jezus uit de derde eeuw

Een historische vondst in Israël heeft wereldwijd aandacht getrokken: de oudste inscriptie die Jezus als God erkent, daterend uit de derde eeuw, is onthuld. Dat meldt The Daily Mail. De inscriptie, gegraveerd op een 1800 jaar oud mozaïek, wordt al be

Maaike
Video

Tijdens het uitdrijven van een boze geest riep Maaike Jezus aan

Maaike had een ervaring met het uitdrijven van een boze geest. “We wisten niet wat te doen. In horrorfilms gebruiken ze een Bijbel. Misschien moesten wij dat ook proberen, dachten we.” Maaike vertelt in onderstaande video van Xpedition Glory waarom z

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. Van Zanden waarschuwt ouders voor slordige geloofsopvoeding: "Blijf niet liggen op zondagochtend"

"Wat is een slordige geloofsopvoeding? Dat is op zondag uitslapen en denken: 'Vanmiddag breng ik mijn kinderen wel naar de zondagschool", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee waarschuwde onlangs in zijn preek ouders voo

Guido de Vries
Interview

Tearfund-directeur bezocht vluchtelingenkampen: "Veel vrouwen weten niet waar hun man is"

De humanitaire crisis in Soedan is ongekend. Tearfund biedt noodhulp in Soedan en buurlanden Tsjaad en Zuid-Soedan. Directeur Guido de Vries heeft jarenlang in Soedan gewoond en begin november bezocht hij twee kampen in Tsjaad waar Soedanese vluchtel

hemel
God

Refoweb-vragensteller stelt vragen over positie van mens, engel en satan

'Hebben wij met de zondeval onze heerschappij (Genesis 1:26-28) overgedragen aan de engelen of aan satan (zoals ik altijd heb geleerd)? Of is satan koning in de wereld en bieden engelen in hun regering daar tegenstand aan? Blijft satan koning totdat

ZERA worship
Nieuws

Nieuw platform ZERA worship investeert in cultuur van aanbidding

Van teams in kerken tot gepassioneerde aanbidders rond een kampvuur; Nederland blijkt vruchtbare grond voor lokale kerken waar aanbidding een centrale plek heeft. Die cultuur wordt vanaf 20 november gevoed en verdiept met ZERA worship. Het nieuwe pla

Psalternatief
Nieuws

Avond in Apeldoorn biedt kennismaking met oude psalmen in een nieuwe jas

Samen zingen uit De Nieuwe Psalmberijming (DNP), onder begeleiding van de band van Psalternatief – dat kan op vrijdag 22 november, tijdens een avond in de Tabernakelkerk in Apeldoorn. Inhoudelijke bijdragen zijn er van ds. Klaas de Vries en Arie Maas

Meerartikelen

NBV21
Nieuws

NBG: "We bieden CGK graag onze Kerkbijbel aan"

"We zijn verheugd en dankbaar over het besluit van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) om de NBV21 vrij te geven voor gebruik in kerkdiensten." Dat zegt Lydia van der Meer, relatiemanager kerken bij het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap. "We

Peter Sinia
Interview

Waarom komen NGK homoseksuelen tegemoet? Synodevoorzitter legt uit

“We verootmoedigen ons voor de wijze waarop homoseksuele broeders en zusters onrecht is aangedaan, waarbij God de maatstaf is en niet onze menselijke kaders”, maakt dominee Peter Sinia duidelijk. Als synodevoorzitter sprak hij afgelopen zaterdag woor

Jeffrey
Opinie

CGK-synode zoekt bluswater tussen twee vuren in

Wat doe jij als jouw kerk in een crisissituatie verkeert? Vechten, bevriezen of vluchten? Eén ding is zeker. In de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) is van vluchtgedrag geen sprake. Met een stevig rapport van de commissie Toekomst Kerkverband o

Jerke Setz
Column

Een ongemakkelijke waarheid: we duwen mannen in hokjes

Het is Internationale Mannendag. Geen dag om jezelf op de borst te slaan, maar om stil te staan bij een harde realiteit: mannen gaan gebukt onder uitdagingen waar we het te weinig over hebben. Ruim 80 procent van de daklozen is man, mannen plegen twe

Chris Verhagen
Nieuws

Christelijke apologeet ziet dat NOS 'Mars voor het leven' negeert: "Schande"

De NOS heeft afgelopen weekend geen aandacht besteed aan de Mars voor het leven; een jaarlijkse stille mars waarbij duizenden deelnemers opkomen voor het ongeboren leven. "Helaas blijkt ook de stem van deze 11.000 demonstranten door onze NOS niet als

an Francisco Waldorf Girls Volleyball Team
Nieuws

Christelijke school trekt zich terug uit volleybalcompetitie vanwege transspeler bij tegenstander

De meisjesvolleybalploeg van Stone Ridge Christian School in Californië heeft zich teruggetrokken uit de regionale halve finales van het California Interscholastic Federation State Girls Volleyball Championship. De christelijke school besloot hiertoe

Thelma Schoon
Levensverhaal

Theoloog Thelma Schoon geraakt door Bijbelverhaal Jozef: "Diep ontroerend"

Thelma Schoon, voormalig Jonge Theoloog des Vaderlands, is pas 28 jaar, maar heeft al een indrukwekkende reis in het geloof afgelegd. Als jongerenpastor en docent weet ze de werelden van kerk en samenleving op unieke wijze te verbinden. “Spanning ins

Ds. W. A. Zondag
Video

Ds. Zondag: "Dominees met ruim genadeaanbod worden soms heel makkelijk remonstrants genoemd"

Reformatorische dominees die in hun preken een ruim genadeaanbod hanteren, worden vaak remonstrants genoemd. Dat stelde ds. W. A. Zondag onlangs in een preek. De GerGem-predikant uit Dordrecht maakt zich hier zorgen over en waarschuwde zijn toehoorde

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit waarom je God geen rol in je leven moet laten spelen

Het is een paar jaar terug als Wilkin van de Kamp een Duitse sticker tegenkomt waarop geschreven staat: 'God speelt geen enkele rol in mijn leven.' Wat volgt is een verwarde reactie, maar dan leest hij de kleine lettertjes die onder de eerst nog zo h

Ds. A. T. Vergunst
Verdieping

Vasten is geen hongerstaking waarmee je God tot actie dwingt

De tijden zijn donker! Als God niet genadig ingrijpt, gaan we zware tijden tegemoet. Dat is geen profetisch inzicht. We kunnen het in de Bijbel lezen, bijvoorbeeld in Mattheüs 24. De vraag wordt dan, “Wat behoren wij als ware christenen te doen?” Het

paus
Nieuws

Paus Franciscus wil onderzoek naar mogelijke genocide Israël in Gaza

Paus Franciscus vindt dat er onderzoek moet worden gedaan naar de vraag of Israël genocide pleegt in Gaza. Dat blijkt uit een voorpublicatie van zijn boek Hoop stelt nooit teleur: Pelgrims naar een betere wereld.  Het boek van de huidige paus verschi

ds. D. Zoet
Nieuws

Hersteld hervormd Kesteren hoopt op komst ds. Zoet

De hersteld hervormde gemeente in Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Zoet (foto). De predikant is in beeld als opvolger van de eerder dit jaar naar Houten-Breukelen verhuisde ds. W. Nobel. Ds. G. K. Terreehorst, woonachtig in Apeldoorn,