Toenemend wantrouwen: haakt de Biblebelt af? Steef de Bruijn antwoordt

“Reformatorische christenen zijn zelfbewuster en mondiger geworden. In coronatijd is een wissel omgegaan. Zijn we activistischer geworden? Het zou goed zijn als de Biblebelt meer zou afhaken, in de goede zin van het woord”, stelt Steef de Bruijn, hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad. Op de jaarlijkse netwerkdag van het Dutch Biblebelt Network gaf hij afgelopen zaterdag een lezing over polarisatie in reformatorisch Nederland en toenemend wantrouwen. Haakt de Biblebelt af? Op die vraag gaf De Bruijn antwoord.

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Bert Linge.

Word ook lid

Berichten over wantrouwende burgers uit Staphorst en Urk zijn volgens De Bruijn “symptomen van een geleidelijk meer afhakende Biblebelt”. De hoofdredacteur verwijst naar een nieuwsincident uit Lunteren. Een persfotograaf was naar Lunteren gekomen om foto's te maken van een autobrand, maar werd ter plekke met stokken aangevallen door een groep omstanders. Daarop vluchtte hij zijn auto in. Met de graafmachine werd de auto, met daarin de journalist en zijn vriendin, omgekieperd. Het voertuig kwam uiteindelijk omgekeerd in de sloot terecht en de brandweer moest het stel bevrijden. Beiden raakten licht gewond.

De Bruijn wijst op de podcastserie Niet van de Wereld van journalist en podcastmaker Maarten Dallinga. Namens Omroep Gelderland dook hij maandenlang in de wereld van reformatorische christenen op de Gelderse Biblebelt. Sinds 10 oktober is zijn verslag te horen. Hij interviewde uiteindelijk zo’n 25 mensen op de Biblebelt. De RD-hoofdredacteur fronste zijn wenkbrauwen bij een podcastaflevering met een vertegenwoordiger van Stichting Jij daar! “We hebben het over iemand die bij Jij daar! mensen oproept om Christus te volgen, maar in deze podcast toegaf dat hij kon lachen om deze actie in Lunteren. Als iemand zoiets zegt, is er duidelijk meer aan de hand…”

Hij noemt een tweede voorbeeld die misschien nog heftiger is. De Bruijn noemt een reformatorische basisschool, waar kinderen met een speelgoedtrekker naartoe kwamen om op die manier uiting te geven aan het boerenprotest. “De directeur van de school vertelde mij dat kinderen op het schoolplein onder elkaar zeiden dat minister Van der Wal opgeknoopt moest worden. Is er sprake van een dubbele moraal in de Biblebelt? Deze vraag roepen deze twee voorbeelden bij mij op.”

Andere tijden
De Bruijn toont een oud krantenartikel uit de periode waarin het recht op abortus werd vrijgegeven. “Er klonk niet alleen protest, maar ook verootmoediging en oproepen tot gebed. In ieder kerkblad werd opgeroepen tot voorbede. Dit ging samen met een beheerste vorm van protest. Mede daardoor staan reformatorische christenen bekend als de stillen in den lande. Men stond bekend als mensen die een teruggetrokken bestaan leidden, ietwat wereldvreemd en zich passief opstelde.”

De hoofdredacteur merkt op dat er “een kentering” is ontstaan, verwijzend naar de oprichting van Driestar educatief, SGP, reformatorische scholen, het Reformatorisch Dagblad en de RMU. “Door de oprichting van deze instituties is reformatorisch Nederland zelfbewuster en mondiger geworden. Lange tijd bleef men zich beheerst gedragen. Maar in coronatijd werd er bijvoorbeeld een testlocatie van de GGD in brand gestoken in Urk. Zijn protestanten activisten geworden? Dat is een terechte vraag. Ik ben voorzichtig met het trekken van grote conclusies.”

Haatreacties
Ondanks het feit dat De Bruijn geen grote conclusies wil trekken, ziet hij een duidelijke tendens. De redactie van het RD ondervindt dat aan den lijve. Zo verwees Henk van den Berge in 2020 als adjunct-hoofdredacteur bij het Reformatorisch Dagblad op toenemende ‘stress en korte lontjes’ onder lezers. ‘Opvallend is de toon van veel - gelukkig niet alle - reacties. Het RD zou de overheid te veel steunen en is daarom links en leugenachtig. Wij zouden ons gedragen als NSB’ers omdat wij heulen met de overheid en organisaties als het RIVM. Of nog erger: het RD is een handlanger van de duivel, want de overheid is voor abortus en euthanasie en voert dus een duivels coronabeleid.’

De Bruijn komt hier in zijn presentatie op terug: “We zouden niet objectief berichten, te veel of te weinig voor Trump zijn. Ook is er bezorgdheid voor censuur bij het RD, zijn we te volgzaam, publiceren we godslasterlijke artikelen, spreken we de nieuwe wereldorde satanisch naar de mond en worden we ratten van de mainstream media genoemd.” Hij vindt het belangrijk om te onderstrepen dat de forse beschuldigingen komen van “een handjevol hardliners. Tegelijkertijd weten we uit onderzoek dat een substantiële groep in de lezerskring van het RD de media en de overheid niet vertrouwt en gevoelig is voor complottheorieën. Ik denk dat er rondom corona een wissel is omgegaan in het denken binnen de reformatorische wereld.”

Bubbelvorming en toenemende kloof
De Bruijn gaat in op de vraag waarom (een deel van) de Biblebelt afhaakt. Naast een gezagscrisis en toenemend wantrouwen ten opzichte van de gevestigde orde, verwijst hij naar bubbel- en groepsvorming die door alternatieve media volgens hem worden gecreëerd. “Reformatorischen hebben steeds minder moeite met het assimileren met niet-christenen buiten de reformatorische zuil, het maken van hun eigen theorieën en het eigen gevoel als graadmeter nemen.”

Ook verwijst hij naar de kloof tussen stad en platteland. “Reformatorische christenen zijn opgegroeid met het idee ‘we zijn niet van deze wereld’ en ‘gij geheel anders’. Men voelt zich steeds meer een minderheid in deze samenleving. Er wordt een underdoggevoel gecreëerd door allerlei actuele gebeurtenissen. Dat leidt niet zozeer tot het beleggen van bidstonden, zoals in het verleden vaker het geval was. De overtuiging dat de overheid de dienares van God is, was vroeger groter. Nu leeft het sentiment dat de overheid niet deugt veel sterker en is de toon militanter.”

“Invloeden van buiten komen gemakkelijk binnen”, vervolgt De Bruijn. “De degeneratie van de zuil en verlies aan houvast versterkt de polarisatie waardoor onzekerheid gevoed wordt. Er is een ondergrond van onrust en bezorgdheid. Waar is dat diepe christelijke besef dat dit alles ons zal brengen in een betere tijd? Dat houvast hebben te veel mensen niet.”