Misleidende prediking? Wanneer preekt dr. Van den Brink de Wet dan wel?

Graag reageer ik op de briefwisseling tussen ds. A. Kort en dr. G. A. van den Brink. Ik had de toezegging gedaan voordat de briefwisseling plaatsvond. De lust om te reageren is me na de briefwisseling wel enigszins vergaan. Het valt niet mee om in de wirwar van boude stellingen en persoonlijke kwalificaties een lijn van argumentatie te ontdekken waarop nog op zinvolle wijze gereageerd kan worden.

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Jeffrey Schipper.

Word ook lid

Ik wil reageren op de visie van dr. Van den Brink zoals hij die weergeeft in zijn eigen woorden. Ik merk daarbij wel op dat dr. Van den Brink dat helaas nauwelijks doet in zijn weergave van degenen tegen wie hij oppositie voert. Daarmee is hij tenminste medeverantwoordelijk voor de verwarring en de ergernis die ontstaan. Ik beperk me tot hetgeen hij in zijn laatste brief schrijft, wat hij kennelijk als de kern van zijn eigen visie beschouwt:

‘De Wet moet gepreekt worden; waarom? Om de hoorders te laten sterven (Romeinen 7:9), dat is: hen ertoe te brengen dat ze alle hoop verliezen om door eigen inspanning behouden te worden (zie de kanttekening bij Romeinen 7:9). Om dat te bereiken heb ik het Evangelie niet nodig; want het Evangelie doodt niet!
Het Evangelie moet gepreekt worden; waarom? Om de hoorder te laten leven (Galaten 3: 2,5), dat is: hen te brengen tot geloof in Christus en tot de wedergeboorte. Om dat te bereiken, heb ik de Wet niet nodig, want de Wet maakt niet levend!
Bijna alle kritiek op mijn lezing heeft met de visie op Wet en Evangelie te maken. Veel mensen vinden dat het Evangelie pas goed gepreekt is als ook de Wet (uitvoerig) is gepreekt. Daarmee ben ik het radicaal oneens, want je kunt dood en leven niet met elkaar in evenwicht houden. Veel critici vonden mij eenzijdig, omdat ze de Wet misten in mijn lezing. Maar ik bracht in mijn lezing het Evangelie, en als ik dat breng, wil ik over de Wet niet horen.’

Uit wat ik verder van dr. Van den Brink tot me heb genomen trek ik de conclusie dat dit niet het enige punt is waarop ver uiteenlopende visies zijn. Die zijn er ook op het gebied van de plaats van de uitverkiezing in de prediking, de wedergeboorte, de betekenis van de doop. Die zaken hangen ook allemaal met elkaar samen. Maar we moeten ergens beginnen om de kluwen te ontwarren, en ik begin bij deze draad, en laat de andere zaken in dit bestek liggen, hoe fundamenteel en beslissend ze ook zijn.

De functie van de Wet
Dr. Van den Brink erkent dat zowel de Wet als het Evangelie gepredikt moeten worden. Eens! De Wet moet gepredikt worden, en waar de Wet recht gepredikt wordt, zullen de hoorders ‘sterven’. Dat doet de Wet zelf overigens niet, dat doet Gods Geest Die daartoe de Wet als middel gebruikt. Wat betekent dat sterven? Dat betekent meer dan dr. Van den Brink citeert uit de Kanttekening bij Rom. 7:9. De volledige Kanttekening luidt: ‘Dat is, ik ben in mijn gemoed overtuigd dat ik midden in den dood lag, en heb den moed verloren van door de gehoorzaamheid der wet te kunnen behouden worden.’

Het eerste deel slaat dr. Van den Brink over: ik ben in mijn gemoed overtuigd dat ik midden in den dood lag. De wet heeft dus een overtuigende functie, namelijk ook hiervan dat we midden in de dood liggen. De wet maakt ons onze doodstaat bekend. De wet geeft dus kennis, die we voorheen niet hadden. En we kunnen lezen dat Paulus dit als het begin van zijn vernieuwing beschouwt. Het gebod is gekomen, en dat verwekte de ommekeer, dat veroorzaakte de droefheid naar God.

Bij een vergelijkbare tekst, Gal. 2:19, lees ik de Kanttekening bij ‘der wet gestorven’: ‘Dat is, ik heb door de wet geleerd, dat ik een groot zondaar ben, naar de wet den vloek en dood onderworpen, en dat de gerechtigheid die de wet eist, in mij niet is, en dienvolgens dat de wet mij in den dood laat.’
Dr. Van den Brink zegt: Om dat te bereiken, heb ik het Evangelie niet nodig, want het Evangelie doodt niet. Eens!

Evangelie zonder de Wet, of Evangelie vermengd met de Wet?
Maar dan vervolgt dr. van den Brink en zegt: ‘Het Evangelie moet gepreekt worden; waarom? Om de hoorder te laten leven (Galaten 3: 2,5), dat is: hen te brengen tot geloof in Christus en tot de wedergeboorte. Om dat te bereiken, heb ik de Wet niet nodig, want de Wet maakt niet levend!’

Daar gaat het mijns inziens scheef, omdat kennelijk de prediking van het Evangelie alleen voldoende is om het nieuwe leven te verwekken. Daarvoor heeft dr. Van den Brink de Wet niet nodig. Kennelijk hoeft de Wet niet eerst te doden, voordat het Evangelie zal doen leven. Wel, als dat zo is, waarom zou iemand ooit nog de Wet preken? Dan kunnen we de Wet afschaffen. Dan kunnen we eenvoudig alleen de mensen de belofte van het Evangelie verkondigen, en dan worden geestelijk dode mensen levend. Dan worden de mensen behouden, dan is er vrucht op de prediking.
En die consequentie trekt dr. Van den Brink kennelijk ook. ‘Maar ik bracht in mijn lezing het Evangelie, en als ik dat breng, wil ik over de Wet niet horen.’

Het is overigens niet eens waar dat dr. Van den Brink in zijn lezing alleen het Evangelie bracht zonder de Wet. Want in zijn vier punten die hij aanhaalt om te weer te geven waarover wel consensus bestaat zegt hij in zijn derde punt: wij hebben een Zaligmaker nodig, en hij onderbouwt dat door te verwijzen naar Rom. 3:19: opdat alle mond gestopt worde en de gehele wereld voor God verdoemelijk zij (ik citeer in de SV). Maar dr. Van den Brink, waarom zegt u dat, als u van de Wet niet wilt horen? Leert het Evangelie dan dat de gehele wereld voor God verdoemelijk ligt? Nee, toch? Daarom luidt het eerste deel van die tekst: Wij weten nu dat al wat de wet zegt, zij dat spreekt tot degenen die onder de wet zijn. Dus dr. Van den Brink beweert dat hij alleen het Evangelie brengt in zijn lezing, zonder de Wet, maar hij morrelt op een vreemde wijze een les die ik alleen uit de Wet kan leren in zijn Evangelie. Wat is het nu? Evangelie zonder de Wet, of Evangelie vermengd met de Wet?

Maar als hij meent in zijn lezing alleen het Evangelie te kunnen brengen, wanneer preekt dr. Van den Brink de Wet dan wel? Of doet hij dat in het geheel niet? En als hij het nog wel doet, hoe beslist hij dan wanneer of tot wie hij de Wet verkondigt, dan wel het Evangelie? Vormt hij zich een oordeel over zijn hoorders, en bepaalt hij dan of Hij de Wet gaat verkondigen of het Evangelie? Dat kon Christus doen omdat Hij Hartenkenner is, en dat deed Hij ook. Tot de rijke jongeling sprak Hij eerst van de Wet, volgens de Kanttekening ‘om hem daardoor tot erkentenis van zijn onvolmaaktheid, en daarna tot het geloof in Hem te brengen’. Let op het woordje ‘daarna’. Dat veronderstelt een orde. Tot de bloedvloeiende vrouw sprak Christus niet van de Wet. Zij kende haar nood en had reeds de toevlucht tot Hem genomen om door Hem behouden te worden. Wij zijn geen hartenkenners, maar wij kunnen uit Christus’ handelwijze wel leren dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen verschillende soorten hoorders van het Woord.