Elizabeth volgde in 1952 op 25-jarige leeftijd haar vader George VI op. De kroning was doordrenkt van traditie en bevestigde de sterke band tussen de Britse monarchie en religie. Bij haar toetreding kreeg de Queen twee titels: Verdediger van het Geloof en Opperste Gouverneur van de Kerk van Engeland. Dit heeft alles te maken met de geschiedenis van de Reformatie. De titel Verdediger van het Geloof werd in de zestiende eeuw voor het eerst geschonken aan Hendrik VIII, vanwege zijn weerlegging van de leer van de reformator Maarten Luther.

Zijn dochter Elizabeth I noemde zichzelf de Opperste Gouverneur van de Kerk van Engeland en zei dat Jezus Christus het hoofd van de kerk was. Tot op de dag van vandaag ligt het constitutionele gezag in de gevestigde kerk bij de Britse monarch, maar deze regeert de kerk niet. De moderne Elizabeth liet dat over aan de bisschoppen, hoewel ze generale synodes toesprak en een rol behield als luisteraar en gids als naaste van de aartsbisschop van Canterbury.

Kerstboodschappen
De afgelopen jaren was Elizabeth II opvallend open over haar persoonlijk geloof. Dit deed ze voornamelijk tijdens haar jaarlijkse kerstboodschap, een traditie die haar grootvader George V in 1932 begon, en door haar vader werd voortgezet. In 2000 sprak ze over “de 2000-jarige verjaardag van de geboorte van Jezus Christus, die voorbestemd was om de loop van onze geschiedenis te veranderen”. “Voor mij zijn de lessen van Christus een kader waarin ik mijn leven probeer te leiden. Net als zovelen van jullie heb ik in moeilijke tijden veel troost geput uit de woorden van Christus en wie Hij is”, voegde ze toe.

In 2015 nam het evangelie een belangrijke plaats in, in de kerstboodschap van de Queen. Dat jaar werd Europa opgeschrikt door een reeks gruwelijke terreuraanslagen (waaronder in Parijs) en een grootschalige vluchtelingencrisis. Elizabeth destijds: “Dit jaar moest de wereld veel momenten van duisternis doorstaan, maar het evangelie van Johannes bevat een hoopvol vers dat vaak wordt voorgelezen tijdens kerstdiensten: 'En het licht schijnt in de duisternis, en de duisternis heeft het niet begrepen' (Johannes 1:5). Ondanks vervolging bracht Christus niet een boodschap van wraak of geweld, maar van liefde.”

De Queen benadrukte in 2018 tijdens haar kerstboodschap dat Christus een boodschap van “vrede op aarde en goede wil jegens iedereen” bracht en dat die boodschap “nooit veroudert” en “hard nodig blijft zoals altijd”. “Het kerstverhaal behoudt zijn aantrekkingskracht omdat het geen theoretische verklaringen bevat. In plaats daarvan gaat het over de geboorte van een kind en de hoop die Zijn geboorte 2000 jaar geleden met zich meebracht. Slechts enkelen erkenden Jezus toen Hij geboren werd en nu volgen miljarden mensen Hem.”

Interreligieuze contacten
Vertegenwoordigers van verschillende religies en christelijke denominaties woonden regelmatig koninklijke ceremonies bij, waaronder bruiloften en dankdiensten, op uitnodiging van onder andere de Queen en haar echtgenoot. Bij de viering van haar diamanten jubileum in 2012 werd een multireligieuze receptie georganiseerd. Daarbij waren vertegenwoordigers van acht religies in het Verenigd Koninkrijk aanwezig, waaronder het boeddhisme, het jodendom, de islam en het hindoeïsme.

Tijdens dit evenement zei Elizabeth: “Geloof speelt een sleutelrol in de identiteit van miljoenen mensen, en biedt niet alleen een geloofssysteem, maar ook een gevoel van verbondenheid. Het is een aansporing tot sociale actie. Religieuze groeperingen staan bekend om het helpen van mensen in hun grootste nood, zoals zieken, ouderen, eenzamen en kansarmen. Ze herinneren ons aan de verantwoordelijkheid die we buiten onszelf hebben.”

Nauwe band met Billy Graham
In zijn autobiografie Just As I Am getuigde de wereldberoemde evangelist Billy Graham van zijn vriendschap met de Queen. Dit duo was meer dan zestig jaar bevriend, tot Grahams overlijden in 2018. De evangelist schreef: “Ik vond haar altijd erg geïnteresseerd in de Bijbel en het evangelie." Elizabeth’s liefde voor de Bijbel en de boodschap van Christus leidde rondom haar 90ste verjaardag tot de publicatie van het boek The Servant Queen and the King She Serves. Dit boek werd in 2016 onder duizenden kerken in het Verenigd Koninkrijk en vele Gemenebestlanden verspreid.

Billy Graham’s zoon Franklin bevestigt deze week dat hun vriendschap “was gebouwd op een gedeelde liefde voor Jezus Christus en hun geloof in Gods Woord”. “Mijn vader zei dat hij koningin Elizabeth ‘een vrouw van zeldzame bescheidenheid’ vond en beloofde haar elke dag voor haar en haar familie te bidden. Hij waardeerde ook hoe ze vaak over Jezus Christus sprak tijdens haar openbare toespraken. De koningin was een vriend van mijn vader, maar belangrijker nog, ze was een echte vriendin van het christelijk geloof. Ze zal enorm gemist worden.”

‘Kort na haar overlijden was boven verschillende Britse paleizen een regenboog te zien. Symbolischer kan bijna niet’, schrijft Nathalie van ’t Slot, programmamaker van het EO-programma Blauw Bloed. ‘Elizabeth zag haar koningschap als een verbond met God. En de regenboog is in de Bijbel niet een natuurverschijnsel, maar het teken van Gods verbond met de mensen, een teken van hoop. Zeventig jaar lang gaf het geloof in God Elizabeth de kracht om haar roeping te vervullen. Na haar dood betrok de lucht, maar de regenboog vormde een teken van hoop.’

Reacties op overlijden
“Zij herinnerde ons aan een diepe waarheid over onszelf: wij zijn een hoopvol volk dat echt om elkaar geeft”, stelt de anglicaanse aartsbisschop van Canterbury, Justin Welby. “Zelfs toen de overleden koningin rouwde om het verlies van haar geliefde echtgenoot, prins Philip, getuigde zij opnieuw van haar moed, veerkracht en instinct om de noden van anderen op de eerste plaats te stellen. Als een trouwe leerling van Christus en opperste gouverneur van de Church of England, leefde ze elke dag van haar leven haar geloof. Haar vertrouwen in God en diepe liefde voor God waren fundamenteel in de manier waarop ze haar leven leidde - uur na uur, dag na dag.”