De Dordtse Leerregels: wat moeten christenen in 2022 ermee?

“'Gemeente, er is een uitverkiezing dus de hemel is niet voor iedereen'. Wie op deze manier preekt doet geen recht aan de Dordtse Leerregels,” stelt prof. dr. W. Verboom. De hervormde theoloog heeft gewerkt aan een hertaling van een gereformeerd belijdenisgeschrift dat met bloed, zweet en tranen tot stand is gebracht. Wat moeten christenen vandaag de dag met een belijdenis uit de zeventiende eeuw? Verboom legt uit waarom de Dordtse Leerregels nog steeds relevant zijn.

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid P. Guijt.

Word ook lid

Dit jaar is het 400 jaar geleden dat de Dordtse Leerregels zijn ontstaan. Wat ging daaraan vooraf?
“In de loop der jaren is onder gereformeerden een discussie op gang gekomen over de manier waarop mensen deel uitmaken van het heil van Christus. Kiezen mensen er zelf voor om Christus te volgen of wordt die keuze door God in harten van mensen gelegd? Deze kernvraag leidde tot een grootschalig, maatschappelijk debat en had enorme consequenties.

Daar komt nog bij dat we spreken over het jaar 1618. In die tijd waren kerk en staat met elkaar verweven, dus ook de overheid bemoeide zich met deze theologische discussie. De remonstrantse theoloog Jacobus Arminius verdedigde een opvatting waarbij alle nadruk gelegd werd op de vrije geloofskeus van de mens. Hij wendde zich om hulp tot de Staten van Holland om ruimte te krijgen voor zijn opvattingen.

Het conflict tussen remonstranten en contraremonstranten kwam steeds meer op scherp te staan. Uiteindelijk greep prins Maurits in als opperbevelhebber van het leger. Door zijn ingrijpen werd de macht van de regenten neergeslagen en kwam er ruimte voor een kerkelijk besluit om een Nationale Synode in Dordrecht te houden.”

Wat gebeurde er tijdens die Nationale Synode?
“Vertegenwoordigers van gereformeerde kerken uit binnen- en buitenland werden bijeengeroepen om uitspraak te doen over de opvattingen van de remonstranten. Tijdens de synode is besloten dat die opvattingen in strijd zijn met de Bijbel. Vervolgens zijn vijf kernpunten op schrift gesteld die tot op de dag van vandaag functioneren als belijdenisgeschrift voor gereformeerde christenen.” Die vijf kernpunten zijn: de verkiezing en verwerping; de reikwijdte van de verzoening; onweerstaanbaarheid van Gods genade en wedergeboorte; en de volharding van de gelovigen.

Sommige mensen menen dat in de Dordtse Leerregels wordt duidelijk gemaakt dat de Heere Jezus alleen voor de uitverkorenen is gestorven. Is dat echt zo?
“Er zijn in het verleden veel karikaturen over de Dordtse Leerregels verschenen en dit is er één van. Dit belijdenisgeschrift weegt verschillende Bijbelse elementen tegenover elkaar af. De gedachte dat Christus voor de gelovigen is gestorven én dat Christus voor de hele wereld is gestorven komen allebei in de Bijbel voor en ook in de Dordtse Leerregels. Als je het ene benadrukt en het andere niet, doe je de initiatiefnemers geen recht.

Een bekende Bijbeltekst luidt: 'Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft' (Johannes 3:16, red.). Hieruit blijkt dat Christus voor de hele wereld is gestorven. Tegelijkertijd klinkt in Gods Woord de oproep om je te bekeren. God roept mensen en zet de deur naar Zijn koninkrijk wagenwijd open. Wanneer je bent binnengegaan en terugkijkt zie je dat er sprake is van een verkiezing. Dan vraag je jezelf af: 'Wie ben ik dat ik bij God mag horen?'

Sterker nog, je doet God verdriet wanneer je stelt dat je niet zeker bent van je redding in Christus. Vergeet niet dat de de Dordtse Leerregels sterke nadruk legden op de verkiezing omdat in die tijd veel kleine kinderen stierven. 'Zouden ze uitverkoren zijn?', vroegen mensen zich af. 'Absoluut!,' stellen de Dordtse Leerregels (I.17). De vraag is vooral hoe we als predikanten hierover preken. Wie preekt in de lijn van 'gemeente, er is een uitverkiezing dus de hemel is niet voor iedereen' doet geen recht aan de Dordtse Leerregels.”

Verboom onderstreept dat de geloofskeus van de mens en het werk van God niet in tegenspraak zijn met elkaar. “Daar moeten we geen concurrentiemodel van maken. De ene keer is het belangrijk om te benadrukken dat wij ons best moeten doen om tot Christus te komen. In andere omstandigheden moet worden gezegd dat God ons naar Hem toetrekt. Zelf wil ik het vooral pastoraal benadrukken. Dat God ons heeft uitgekozen als Zijn kinderen is een troost voor mensen die tobben en bang zijn om ooit Jezus kwijt te raken.”

Welk veelvoorkomend misverstand over de Dordtse Leerregels komt u tegen?
“Soms denkt men dat de initiatiefnemers van dit belijdenisgeschrift van plan waren om een denksysteem over de Bijbel heen te leggen. Maar in de Dordtse Leerregels wordt juist benadrukt dat we aan Gods Woord genoeg hebben. Vandaar ook het woord 'belijdenisgeschrift'. Belijden betekent uitspreken wat je gelooft op grond van Gods Woord. Daarom kunnen de Bijbel en belijdenisgeschriften die daarop gebaseerd zijn nooit in tegenspraak zijn met elkaar. Natuurlijk bestaat het gevaar dat mensen de Dordtse Leerregels op die manier hanteren, maar dan zit het probleem vooral in de manier waarop mensen ermee omgaan en niet in het document zelf.”

In hoeverre zorgden de Dordtse Leerregels ervoor dat we met een gekleurde bril de Bijbel lezen?
“Laten we niet vergeten dat dit belijdenisgeschrift in 1618 is opgesteld. Een totaal andere situatie dan nu waarin mensen op een hele andere manier dachten en leefden. Men leefde zelfs nog vóór de Verlichting. De Dordtse Leerregels zijn dus vanuit een bepaalde context ontstaan en dat moeten we nooit vergeten. Daarmee zeg ik niet dat mensen aan de hand van dit belijdenisgeschrift de Bijbel gekleurd lezen, maar wel vanuit een andere manier van (theologisch) denken.” Verboom verwijst naar het boek 'Dordt in context' van dr. G. van den Brink.